Geef me dan alsjeblieft een spuitje. Levenseindebeslissingen prehospitaal en op spoed Tom Schmitte Adj. Hoofdverpl. Spoedgevallen & PIT AZ Heilige Familie Rumst 1
Enkele feiten om bij stil te staan De helft van het budget volksgezondheid gaat naar de laatste zes maanden van het leven 2
Enkele feiten om bij stil te staan De helft van het budget volksgezondheid gaat naar de laatste zes maanden van het leven Therapeutische hardnekkigheid veroorzaakt stress en demotivatie bij verpleegkundigen 3
Enkele feiten om bij stil te staan De helft van het budget volksgezondheid gaat naar de laatste zes maanden van het leven Therapeutische hardnekkigheid veroorzaakt stress en demotivatie bij verpleegkundigen 70% van de mensen wenst thuis te sterven, in realiteit sterft 70% in een ziekenhuis 4
5
Enkele feiten om bij stil te staan De helft van het budget volksgezondheid gaat naar de laatste zes maanden van het leven Therapeutische hardnekkigheid veroorzaakt stress en demotivatie bij verpleegkundigen 70% van de mensen wenst thuis te sterven, in realiteit sterft 70% in een ziekenhuis Meer dan 70% van de rusthuisbewoners wenst gereanimeerd te worden. Na grondige informatie over reanimatie en overlevingskansen daalt dit cijfer onder de 40% Enkele feiten om bij stil te staan De gemiddelde overleving na een hartstilstand ligt rond de 13%. In de leeftijdsgroep boven 80 jaar is dit slechts 1,6%. 4 op de 10 overlijdens in Vlaanderen zijn medisch gestuurd In 12% van de euthanasiegevallen werd het levensbeëindigend middel toegediend door een verpleegkundige Bij palliatieve sedatie waarbij het toedienen van sedativa lijdt tot de dood ligt dit cijfer nog veel hoger 6
CASUS 1: Prehospitaal CASUS 1: Prehospitaal Oproep PIT voor ALS patiënt met ademnood 56-jarige man met gevorderde ALS, bedlegerig A: vrij, maar kan zelf niet spreken B: bemoeilijkte ademinspanning RR 20/, SpO2 93% C: BD 134/79 mmhg, P 100/ D: angstig E: volgens echtgenote en dochter gevorderde ALS evoluerend naar de eindfase 7
Palliatief Palliatieve setting opgevolgd door huisarts en thuisverpleging Wilsbeschikking aanwezig Geen reanimatie Geen kunstmatige beademing Geen levensverlengende technieken of ingrepen Aanvraag tot euthanasie lopende Oproep 100 door familie o.w.v. plotse ademnood en angst patiënt Overleg Familie en patiënt geven aan de wilsbeschikking te willen volgen PIT-VPK contacteert huisarts In overleg toediening Temesta 2,5mg SL tegen angsttoestand Huisarts komt binnen het uur langs PIT keert terug naar standplaats 8
Wilsbeschikking Negatieve wilsbeschikking iets niet willen Vertrouwenspersoon Niet de eigen arts Opgesteld in aanwezigheid van twee getuigen één getuige heeft geen materieel belang Vijf jaar geldig Wilsverklaring.pdf CASUS 2: Spoed 9
CASUS 2: Spoed Opname via MUG 69-jarige dame met COPD A: vrij, open mond ademen B: tachypnoe 30/ SpO2 83% onder O2 bilateraal nauwelijks hoorbaar VAG C: BD 120/70 mmhg P 123/ D: comateus (GCS 3/15) E: T 38,4 C - cachexie Verdere informatie COPD Gold IV Zuurstof dependent Bedlegerig sinds enkele maanden (komt enkel uit bed voor toiletbezoek) Snelle achteruitgang de laatste twee weken Koorts sinds vorige nacht Oproep 100 o.w.v. somnolentie Patiënte heeft familie herhaaldelijk gevraagd om haar niet aan een machine te hangen Verdere achteruitgang BWZ tijdens transport 10
Verder onderzoek ABG: ph: 6,96 (7,35 7,45) pco2: 83 mmhg (35 45 mmhg) po2: 125,6 mmhg (80 100 mmhg) Respiratoire acidose met CO2 retentie Labo: Witte bloedcellen: 14.050 /µl CRP: 16,9 mg/dl Infectieus Diagnose Infectieuse COPD-opstoot met respiratoire acidose en carbonarcose met nood aan kunstmatige ventilatie bij een patiënt met COPD Gold IV 11
Probleemstelling Wilsonbekwame patiënte o.w.v. bewusteloosheid door carbonarcose Geen wilsverklaring In het verleden door patiënte uitgesproken wens om niet beademd te worden Aanwezige familie Dochter en kleindochter (bejaardenverzorgster) Overleg Arts vraagt VPK mee als getuige en bemiddelaar bij overleg Familie wordt ingelicht in begrijpbare taal: Nood aan kunstmatige ventilatie Weaning KV bij COPD Gold IV zeer moeilijk tot onmogelijk Patiënte zal snel overlijden zonder KV Beslissing dient snel genomen te worden Dochter is wettelijk vertegenwoordiger en heeft beslissingsrecht 12
Besluitvorming Dochter aarzelt en vindt het een moeilijke beslissing Uiteindelijk besluit tot staken behandeling Kleindochter reageert zeer emotioneel Verder verloop Patiënte vertoont ondertussen terminale ademhaling Patiënte wordt overgebracht van REA naar kamer op nachthospitaal Overige familieleden worden verwittigd Familie wenst toedienen laatste sacramenten Ziekenhuispastor begeleidt familie bij het afscheid nemen 13
Symptoomcontrole Patiënte vertoont in de eindfase terminaal ademen met luid gesnurk Zeer stresserend voor familie Toediening van perfusie met morfine en midazolam voor symptoomcontrole Patiënte overlijdt drie uur na opname omringt door haar familie Kleindochter verzorgt samen met spoedvpk de lijktooi Wet patiëntenrechten Art. 8. 4. De patiënt heeft het recht om de in 1 bedoelde toestemming voor een tussenkomst te weigeren of in te trekken. Op verzoek van de patiënt of de beroepsbeoefenaar wordt de weigering of intrekking van de toestemming schriftelijk vastgelegd en toegevoegd aan het patiëntendossier. 14
Wet patiëntenrechten Art. 8. 5. Wanneer in een spoedgeval geen duidelijkheid aanwezig is omtrent de al dan niet voorafgaande wilsuitdrukking van de patiënt of zijn vertegenwoordiger gebeurt iedere noodzakelijke tussenkomst van de beroepsbeoefenaar onmiddellijk in het belang van de gezondheid van de patiënt. Wet patiëntenrechten Art. 14. 1. Bij een meerderjarige patiënt die niet valt onder één van de in artikel 13 bedoelde statuten, worden de rechten zoals vastgesteld in deze wet uitgeoefend door een persoon die door de patiënt voorafgaandelijk is aangewezen om in zijn plaats op te treden, indien en zolang als de patiënt niet in staat is deze rechten zelf uit te oefenen. 15
Wet patiëntenrechten Art.14. 2. Heeft de patiënt geen vertegenwoordiger benoemd of treedt de door de patiënt benoemde vertegenwoordiger niet op dan worden de rechten zoals vastgesteld in deze wet uitgeoefend door de samenwonende echtgenoot, de wettelijk samenwonende partner of feitelijk samenwonende partner. Indien deze persoon dat niet wenst te doen of ontbreekt, worden de rechten in dalende volgorde uitgeoefend door een meerderjarig kind, een ouder, een meerderjarige broer of zus van de patiënt. Wet patiëntenrechten Indien ook een dergelijke persoon dat niet wenst te doen of ontbreekt, behartigt de betrokken beroepsbeoefenaar, in voorkomend geval in multidisciplinair overleg, de belangen van de patiënt. Dit is eveneens het geval bij conflict tussen twee of meer van de in deze paragraaf genoemde personen. 16
Take home messages Verpleegkundigen spelen een belangrijke rol bij beslissingen rond het levenseinde, ook in de acute sector Informeren en begeleiden van patiënt en familie bij het levenseinde zijn belangrijke verpleegkundige aspecten Goede kennis van de wetgeving ter zake is uiterst belangrijk Geniet van het leven! Maar sta tijdig stil bij het einde 17