Hoe actief zijn de Fitkids?

Hoe actief zijn de Fitkids? Een Best-Practice Ontwerp voor het vaststellen van de fysieke activiteit bij Fitkids. Implementatie-interventie verslag Opdrachtgever Elles Kotte Opdrachtnemers Sophie Abeln Evelien van den Brink Karin de Goeij Christina van der Heide Sanne van der Kamp Leonie Scholten Yvonne van der Velden Projectbegeleider Bart Bartels Projectcoördinator Kitty Meijer

Inhoudsopgave Inleiding... 3 Meetplan... 3 Plan van bijsturing tijdens tussentijdse evaluatie... 3 Afkappunt voor bijsturing... 3 Implementatiestrategie in geval van bijsturing... 4 Toegepaste interventies bij de implementatie... 4 Niveau van de meetgegevens... 5 Meetresultaten... 5 Analyse en interpretatie van de meetgegevens van begin-, tussen- en eindmeting... 6 Analyse van de interventie en meetplan... 6 Literatuur:... 7 Bijlage 1 Implementatiestrategie in geval van bijsturing... 8 2

Inleiding De producten die wij implementeren zijn de Nederlands vertaalde vragenlijsten van de Physical Activity Questionnaire for Children (PAQ-C; 8-14 jaar) en Physical Activity Questionnaire for Adults (PAQ-A; 14-2 jaar). Beide instrumenten zijn ontwikkeld om een algemeen beeld te krijgen van de fysieke activiteit van het kind. Het zijn grotendeels dezelfde vragenlijsten waarbij de fysieke activiteit van de afgelopen 7 dagen wordt uitgevraagd. De PAQ-C en PAQ-A zijn voor de doelgroep waar we gaan implementeren grotendeels onbekend. De ingebruikname van deze vragenlijsten zal zorgen voor een verandering in werkwijze. Binnen de implementatie zullen we streven naar een eenduidige werkwijze voor het vastleggen van de fysieke activiteit door de deelnemende fysiotherapeuten bij in-, uitstroom en reeds trainende kinderen. Meetplan In het meetplan zijn 1 structuurindicator en 3 procesindicatoren opgesteld. Met de procesindicatoren wordt het succes van de implementatie geëvalueerd. De door ons opgestelde indicatoren zijn: Structuurindicator: 1. De vragenlijsten zijn 1% beschikbaar bij de kinderfysiotherapeuten die met de lijsten moeten gaan werken. Ze zijn hiertoe vrij toegankelijk op de plek waar de intake en uitstroom plaatsvindt. Procesindicatoren: 2. 8% van de kinderfysiotherapeuten geeft aan bereid te zijn met de vragenlijsten te gaan werken, dit aan de hand van de vragenlijst die vooraf afgenomen wordt. 3. 8% van de kinderfysiotherapeuten is in staat om de vragenlijsten op een adequate manier door de patiënten binnen de Fitkidsgroep te laten invullen. 4. Het aantal ingevulde vragenlijsten ingevuld bij intake, óf één keer tijdens het trainingstraject én/of bij uitstroom van patiënten op de hoeveelheid kinderen die op dat moment tot de Fitkidsgroep behoorden. Het uiteindelijke percentage aan het eind van de implementatieperiode moet op 8% liggen. Dit wordt gemeten door het aantal ingevulde vragenlijsten te delen door de hoeveelheid intakes, tussentijdse metingen en uitstromenden. De therapeuten krijgen een inventarisatielijst om deze gegevens gestructureerd bij te kunnen houden. Een uitkomstindicator kan binnen deze implementatie niet geformuleerd worden, omdat er sprake is van een procesmatige verandering. Er is geen sprake van een verandering op interventieniveau, hierdoor kunnen we het effect op patiëntenniveau niet meten 1. Plan van bijsturing tijdens tussentijdse evaluatie Afkappunt voor bijsturing De doelstelling van deze implementatie is dat aan het eind van de implementatieperiode de vragenlijsten PAQ-C en PAQ-A geïmplementeerd zijn in fysiotherapiepraktijk Groene Biezen te IJsselstein en fysiotherapiepraktijk R. Minckenberg - G. Thijssen te Melick. We verwachten dat bij 8% van de kinderen die deelnemen aan het Fitkidsprogramma én vallen binnen de leeftijdsgrens van de PAQ-C en PAQ-A de vragenlijst wordt afgenomen bij intake of uitstroom (óf één keer gedurende het trainingstraject wanneer de kinderen zich al in het trainingstraject bevinden). 3

In de periode tot de tussenmeting dient bij 8% van de intake of uitstroom van kinderen die binnen de doelgroep van de PAQ-C en PAQ-A vallen de vragenlijst te zijn afgenomen. Wat betreft de al trainende kinderen adviseren we de praktijken om ten tijde van de tussenevaluatie al bij minimaal 5% van deze groep kinderen de vragenlijst te hebben afgenomen. Implementatiestrategie in geval van bijsturing Mocht bij tussenevaluatie het afkappunt niet behaald zijn, dan zal er allereerst een inventariserend gesprek worden gehouden, waarbij wordt uitgevraagd op welk niveau de oorzaak van het probleem ligt. Vervolgens wordt hier een bijpassende implementatie-interventie voor gezocht. De interventie zal direct op locatie uitgevoerd worden. Mocht de oorzaak van het probleem niet op vooraf ingecalculeerde probleempunten blijken te liggen, dan wordt binnen één week een oplossing voor het probleem gezocht en alsnog geïmplementeerd. Mogelijke interventies die toegepast kunnen worden staan vermeld in bijlage 1. Toegepaste interventies bij de implementatie De tijdsplanning van interventie is onderverdeeld in verschillende fasen van implementatie 1. In totaal hebben we drie maanden de tijd om het product te implementeren. De eerste maand willen we de kennis vergroten en de vragenlijst implementeren door de praktijken te bezoeken, uitleg te geven en vragen te beantwoorden. De tweede maand gaan wij dit evalueren en eventueel bijstellen. De derde maand zullen de doelen zijn behaald. Fase 1: Oriëntatie 1 Opdrachtgever Stichting Fitkids heeft twee vergelijkbare praktijken uitgezocht en contact opgenomen met de praktijkeigenaren om te informeren of er bereidheid was tot het implementeren van de vragenlijsten PAQ-C en PAQ-A. Fysiotherapiepraktijk Groene Biezen te IJsselstein en fysiotherapiepraktijk R.Minkenberg-G.Theisen te Melick stemden hiermee in. Na telefonisch contact door de projectgroep zijn vervolgens medewerkersvragenlijsten naar beide praktijken gestuurd voor de vijf deelnemende kinderfysiotherapeuten. Het doel hiervan was om meer inzicht te krijgen over de kennis van de therapeuten, hoe zij tegen de verandering aankeken en om een beeld te krijgen van bevorderende en belemmerende factoren. Presentaties zijn door de projectgroep in beide praktijken gegeven in week 12. De presentatie bestond uit een powerpoint. Daarnaast kreeg elke deelnemende kinderfysiotherapeut de PAQ-C en PAQ-A met factsheets en inventarisatielijst (m.b.t. het gebruik PAQ-C of PAQ-A bij intake, uitstroom of reeds trainende kinderen van Fitkids). Doel van de presentatie was om de betreffende kinderfysiotherapeuten te informeren over het doel van ons BPO en het belang van het meten van de fysieke activiteit, om meer kennis bij te brengen omtrent fysieke activiteit en de vragenlijsten PAQ-C en PAQ-A en om ze bekend te maken met het invullen en beoordelen van de vragenlijsten PAQ-C en PAQ-A. Dit om de kans van slagen van het implementeren te vergroten. De beginmeting is uitgevoerd door middel van een interview. De praktijk in IJsselstein gaf de voorkeur aan een PDF-bestand van de vragenlijst, de praktijk in Melick gaf daarentegen de voorkeur aan reeds uitgedraaide vragenlijsten. Fase 2, 3 en 4: Inzicht, acceptatie en verandering 1 Deze drie fasen vallen (gedeeltelijk) samen in hetzelfde tijdsbestek. Bij de fase inzicht was de toegepaste interventie zelftoetsing of onderlinge toetsing en feedback door deelnemende 4

kinderfysiotherapeuten onderling. Bij vragen konden de praktijken contact opnemen met de desbetreffende contactpersonen van de projectgroep. In de fase acceptatie was de toegepaste interventie het inventariseren van mogelijke knelpunten en het vinden van oplossingen voor deze knelpunten. Halverwege deze periode hebben de contactpersonen een tussenevaluatie in beide praktijken gehouden. Het doel was een tussenmeting doen aan de hand van de opgestelde kwaliteitsindicatoren en om het proces waar nodig bij te sturen. In de fase van acceptatie wordt indien nodig gezorgd voor ondersteuning en extra middelen. Dit is gebeurd door beide praktijken van gecorrigeerde vragenlijsten te voorzien. Fase 5: Behoud 1 De einddatum van de implementatie was 27 mei. De eindevaluatie vond plaats vinden op beide praktijken in week 21 d.m.v. een eindmeting waarbij de indicatoren weer werden geëvalueerd. Eventueel kan er intern in de stichting Fitkids nog een keer een folluw-up worden georganiseerd om te inventariseren of de praktijken na een aantal maanden nog altijd gebruik maken van de PAQ-C en PAQ-A. De tijd die deze projectgroep erin kan steken, is dan al verstreken. Niveau van de meetgegevens De meetgegevens worden op ratio schaal weergegeven. Op dit niveau kan gewerkt worden met de modus, de mediaan en het gemiddelde. Er kunnen verschillende analysemethoden gebruikt worden, in dit geval hebben wij gekozen voor het staafdiagram, omdat het de vooruitgang in de tijd (richting de 1%) duidelijk weergeeft. Meetresultaten Om de implementatie succesvol te laten verlopen en eventueel bij te kunnen sturen zijn de criteria van de haalbaarheidsanalyse tijdens de tussen- en eindmeting geëvalueerd. Deze staan vermeld in tabel 1. Aantal kinderen Groene Biezen T1 35 T2 35 Melick T1 9 T2 9 Aantal ingevulde vragenlijsten bij: - intake - gedurende traject - uitstroom 2 13 2 18 1 8 Totaal aantal ingevulde vragenlijsten: 15 2 1 8 Kennis betreffende PAQ-C/A (afkappunt ligt op 1% goed) Goed Deels goed Fout Goed Deels goed Therapeut 1 T1:4 T2:6 T1:1 T1:1 xxxxxxx xxxxxxx xxxxxxx Therapeut 2 T1:5 T2:6 T1: T1:1 xxxxxxx xxxxxxx xxxxxxx Therapeut 3 xxxxxxx xxxxxxx xxxxxxx T1:5 T2:6 T1:1 T1: Therapeut 4 xxxxxxx xxxxxxx xxxxxxx T1:6 T2:6 T1: T1: Therapeut 5 xxxxxxx xxxxxxx xxxxxxx T1:4 T2:6 T1:1 T1:1 Tabel 1: Extractie gegevens tussenevaluatie (T1) en eindevaluatie (T2). De meetresultaten verkregen door de evaluatie van de kwaliteitsindicatoren bij begin-, tussen-, 5 Fout

en eindmeting staan vermeld in tabel 2. Indicator Therapeut De vragenlijsten zijn beschikbaar bij de kinderfysiotherapeuten. De kinderfysiotherapeuten geven aan bereid te zijn met de vragenlijsten te gaan werken, dit aan de hand van de vragenlijst die vooraf afgenomen wordt. De kinderfysiotherapeuten zijn in staat om de vragenlijsten op een adequate manier door de patiënten binnen de Fitkidsgroep te laten invullen Het aantal ingevulde vragenlijsten ingevuld bij intake, óf één keer tijdens het trainingstraject én/of bij uitstroom op de hoeveelheid kinderen die tot de Fitkidsgroep behoorden. 1 2 3 4 5 Totale score T:% T:1% T1:83% (5/6) T1:47% (8/17) T2:53% (9/17) T:% T:1% T1:75% (4,5/6) T1:39% (7/18) T2:61% (11/18) T:% T:1% T1:92% (5,5/6) T1:% (/3) (3/3) Tabel 2: Meetresultaten begin-(t), tussen- (T1) en eindmeting (T2). T:% T:1% T1:5% (1/2) (2/2) T:% T:1% T1:75% (4,5/6) T1:% (/4) T2:75% (3/4) T:% T:1% T: / T1:85% T: / T1:27% T2:78% Analyse en interpretatie van de meetgegevens van begin-, tussen- en eindmeting De structuurindicator is behaald bij alle metingen. De lijsten waren gedurende de gehele implementatie voldoende aanwezig. De procesindicator die de bereidheid van de therapeuten weergeeft is bij elke meting behaald. De bereidheid was steeds 1% van elke therapeut. De procesindicator die de adequate manier van afnemen van de lijsten meet is bij de totale score zowel bij tussen- als eindmeting behaald. Bij tussenevaluatie was de kennis bij enkele therapeuten nog niet optimaal en is ontbrekende kennis ter plekke bij gebracht. De laatste procesindicator is bij de totale score lager dan 8% en dus niet behaald. Analyse van de interventie en meetplan Bij tussenevaluatie is er sprake geweest van bijsturing na het constateren van een fout in de vragenlijst. Na correctie zijn de praktijken diezelfde week voorzien van gecorrigeerde vragenlijsten. Nog niet gecorrigeerde vragenlijsten, die reeds ingevuld en retour waren, konden wel goed beoordeeld worden en zijn daarom wel meegenomen in de telling van reeds ingevulde vragenlijsten. Verdere afwijking van het implementatieplan en/of meetplan heeft niet plaats gevonden. 6

Literatuur: 1. Grol R. WM. Implementatie; Effectieve Verbetering Van De Patiëntenzorg. 3e ed. Maarssen: Elsevier Gezondheidszorg; 27. 7

Bijlage 1 Implementatiestrategie in geval van bijsturing Figuur 1: Flowchart van mogelijke knelpunten in de implementatie en bijbehorende herstel-interventies Interventie 1: Het kind/ de ouder weigert of vergeet de vragenlijst in te vullen. Uiteindelijk beslissen het kind en de ouders of zij de vragenlijst invullen. De behandelend therapeut kan hen enkel informeren en adviseren over de meerwaarde van de vragenlijst. Eventueel kan de therapeut in zo n geval zelf, in overleg met het kind en de ouders, de vragenlijst samen met het kind invullen. Wanneer dit een probleem bij de betreffende therapeut blijkt te zijn, wordt een gesprek aangegaan met de therapeut, waarbij besproken wordt hoe die kind en ouders kan motiveren en wat daarin anders zou kunnen worden aangepakt. Ditzelfde geldt voor het inleveren van de vragenlijsten. Interventie 2: Het kind/ de ouder begrijpt de vragenlijst niet. De afname van de vragenlijst gaat volgens protocol. Tot 12-jarige leeftijd vult een kind de test samen met zijn ouders in. Vandaar dat de projectgroep er vanuit gaat dat dit probleem zich zelden voor zal doen. Mocht dit toch voorkomen dan kan gekozen worden voor het gezamenlijk invullen van de vragenlijst met het kind. In dat geval zal de afnameprocedure in samenspraak met de projectgroep worden aangepast. Interventie 3: Door een gebrek aan tijd zijn vragenlijsten niet afgegeven en/of de gegevens ervan niet geïnterpreteerd. In dit geval zal een gesprek aangevraagd worden met de contactpersoon vanuit de praktijk en de praktijkeigenaar. In samenspraak zal bekeken worden op welke wijze een oplossing gevonden kan worden voor het tijdgebrek. Interventie 4: Afwezigheid materiaal op praktijk Op de praktijken is een groot aantal vragenlijsten beschikbaar. Desondanks kan het voorkomen dat de therapeut deze niet tijdig kan vinden. In dat geval zal een gesprek aangevraagd worden met de contactpersoon vanuit de praktijk en de praktijkeigenaar. 8

In samenspraak zal bekeken worden op welke wijze een oplossing gevonden kan worden voor dit probleem. Interventie 5: De therapeut ervaart weerstand tegen gebruik van de test of ziet de noodzaak van testafname niet. Wanneer dit het probleem blijkt te zijn, zal er allereerst worden vastgesteld of er geen hiaten zitten in de kennis van de therapeut over fysieke activiteit en de PAQ-C en PAQ-A. Wanneer dit het geval blijkt te zijn, zal aan de hand van de hand-out van de presentatie op interactieve wijze deze kennis worden aangevuld. Wanneer het probleem op het vlak van de motivatie ligt, zal worden geïnventariseerd waar deze demotivatie vandaan komt en hoe gezamenlijk tot een oplossing gekomen kan worden. Wanneer we niet tot een compromis komen, kan eventueel de praktijkeigenaar en/of contactpersoon nog bij het gesprek betrokken worden. 9