Wethouder van Onderwijs en Dienstverlening Ingrid van Engelshoven Gemeente Den Haag Retouradres: Postbus 12 600, 2500 DJ Den Haag De voorzitter van Commissie Samenleving Uw brief van Uw kenmerk Ons kenmerk BOW/2010.280 - RIS 175685 Doorkiesnummer 070-353 3657 E-mailadres Aantal bijlagen Onderwerp Voortgangsrapportage brede scholen 2010 Datum 5 oktober 2010 Geachte voorzitter, Talentontwikkeling is een leidend thema in het coalitieakkoord 2010-2014. Brede school ontwikkeling is één van de prioriteiten in het Haagse onderwijsbeleid de komende vier jaar. Deze ambitie sluit aan bij de ambitie van het nieuwe college om een klimaat in de stad te scheppen waarbij iedere Hagenaar zijn talenten kan ontwikkelen en actief deel kan nemen aan de samenleving door het volgen van een opleiding, met een betaalde baan of een maatschappelijk zinvolle dagbesteding. Hierbij wordt expliciet de brede basisschool en de brede school in het voortgezet onderwijs genoemd. Brede scholen hebben een spilfunctie in de buurt. Kerntaak van de scholen is uiteraard het geven van goed onderwijs. Maar daarnaast wordt in de brede school een breed scala van activiteiten aangeboden om de talenten van alle leerlingen te ontwikkelen. Een andere doelstelling van de brede school is het wegwerken van onderwijsachterstanden. Nadruk hierbij ligt op het verbeteren van de prestaties van de leerlingen in met name taal, rekenen en wereldoriëntatie en het versterken van de sociaal-emotionele ontwikkeling. In het schooljaar 2009 2010 zijn nieuwe stappen gezet op het vlak van brede school ontwikkeling. Er zijn vier nieuwe basisscholen geselecteerd die in 2011 het leerkansenprofiel gaan invoeren. In de Haagse krachtwijken hebben de zes brede buurtscholen plus zich verder ontwikkeld. Voor het voortgezet onderwijs wordt een kader voor de brede school ontwikkeld. Inlichtingen bij Joke ten Berge Postadres: Postbus 12 600, 2500 DJ Den Haag Telefoon: 070-353 3351 Bezoekadres: Spui 70, Den Haag Fax: 070-353 3065 Internetadres: www.denhaag.nl
BOW/2010.280 2 Brede school ontwikkeling in Den Haag Conform de nota Ruimte voor de ontwikkeling van kinderen, nieuw beleid voor de brede school in Den Haag, zijn er drie profielen van brede basisscholen. Het opvangprofiel is gericht op goede samenwerking tussen de basisschool en de instellingen voor kinderopvang. Bij het ontwikkelingsprofiel gaat het om het vergroten van de kansen van kinderen en het verkleinen van de achterstanden in het onderwijs. Het leerkansenprofiel is speciaal ontwikkeld voor basisscholen waar grote groepen leerlingen veel minder ontwikkelingskansen hebben. Bij alle drie de typen brede scholen werkt het onderwijs samen met verschillende organisaties uit de wijk. Brede scholen met het opvangprofiel In december 2008 hebben de gemeente Den Haag, de Haagse schoolbesturen voor basisonderwijs en de instellingen voor kinderopvang het meerjarenconvenant Een plek voor ieder kind, afgesloten. Kern van het convenant is dat alle 33 betrokken partijen (schoolbesturen, instellingen voor kinderopvang en gemeente Den Haag) onderschrijven dat onderwijs en kinderopvang intensief moeten samenwerken om voor alle kinderen van 0 tot 12 jaar doorlopende ontwikkelingslijnen te realiseren. Onderwijs en buitenschoolse opvang streven daarbij per locatie naar een op elkaar afgestemd programma en pedagogisch klimaat, zodat toegegroeid kan worden naar verdere intensieve samenwerking en integratie. Om deze samenwerking te stimuleren zal een aantal pilots gestart worden. In schooljaar 2009 2010 is gestart met de uitvoering van de eerste tranche van deze pilots. Doelstelling van de pilots is een structurele en geformaliseerde samenwerking tussen onderwijs en kinderopvang, het inzetten van personeel in zowel het onderwijs als de kinderopvang door middel van combinatiefunctionarissen en het gezamenlijk gebruik van ruimten door onderwijs en de kinderopvang. Een tweede tranche pilots start in het najaar van 2010 met de uitvoering. De pilots worden begeleid door een externe projectleider. Brede scholen met het ontwikkelingsprofiel Ongeveer 80 basisscholen voeren het ontwikkelingsprofiel uit. Deze scholen verlengen op vrijwillige basis de schooldag voor de leerlingen. Het programma-aanbod is divers: van taal en lezen, sport en spel, cultuur en muziek tot techniek, gezondheid en milieu. De activiteiten worden uitgevoerd door vakdocenten. Tot nu toe waren de activiteiten in het kader van het ontwikkelingsprofiel specifiek gericht op basisscholen met veel leerlingen met een onderwijsachterstand. In het kader van de brede school ontwikkeling wil ik het mogelijk maken dat alle basisscholen in Den Haag, in samenwerking met een instelling voor kinderopvang, een naschools activiteitenaanbod kunnen aanbieden voor alle leerlingen. Op dit moment ben ik aan het onderzoeken hoe een dergelijk activiteitenaanbod het beste vormgegeven kan worden. De bedoeling is dat vanaf 2011 alle basisscholen een naschools activiteitenaanbod aan kunnen bieden. Brede scholen met het leerkansenprofiel Op dit moment zijn er 10 basisscholen waar het leerkansenprofiel is ingevoerd. Deze 10 basisscholen verlengen de onderwijstijd verplicht met minimaal zes uur per week. In het najaar van 2010 en het voorjaar van 2011 gaan nog 8 basisscholen het leerkansenprofiel invoeren. Het totaal aantal leerkansenprofielscholen komt daarmee op 18 scholen. Samen met de schoolbesturen heb ik afgesproken de komende jaren door te groeien naar ten minste 25 basisscholen waar het leerkansenprofiel is ingevoerd.
BOW/2010.280 3 Het verlengen van de onderwijstijd is een ingrijpend proces voor de scholen. Bij de onderwijsactiviteiten in het kader van het leerkansenprofiel ligt de nadruk op het vergroten van de prestaties van de leerlingen in de basisvaardigheden taal, rekenen en wereldoriëntatie. Andere doelstellingen zijn het vergroten van de sociale competenties van de leerlingen en stimuleren van de talentontwikkeling van de leerlingen. In opdracht van de gemeente Den Haag is in 2009 een eerste (nul)meting verricht naar de stand van zaken met betrekking tot het leerkansenprofiel (LKP). Deze nulmeting is uitgevoerd door Oberon beleid en advies in samenwerking met ITS. Doel van deze eerste monitoring was om zicht te krijgen op het proces van invoering van het leerkansenprofiel en het verrichten van een eerste meting om in de toekomst een beeld te kunnen krijgen van de behaalde leerresultaten. De onderzoekers stellen vast dat de invoering van het LKP succesvol verloopt. De scholen zijn enthousiast en met veel inzet van directie en het team aan de slag gegaan met het LKP. Alle scholen zijn inmiddels goed op weg. De invoering van het LKP is te beschouwen als een onderwijsinnovatie in de klassieke zin van het woord. Dergelijk innovaties kosten gemiddeld vijf jaar tijd. Tegen deze achtergrond constateren de onderzoekers dat de invoering van het LKP in hoog tempo tot stand komt en dat er in twee jaar tijd al veel is bereikt. Elke school geeft op eigen wijze invulling aan het LKP. Daarbij zijn er twee hoofdvarianten te onderscheiden. Op de meeste scholen vinden de LKP-activiteiten (vooralsnog) aansluitend op de reguliere lestijden plaats. Eén school heeft het LKP inhoudelijk en praktisch geïntegreerd in de schooldag en het reguliere onderwijsprogramma. Afgelopen schooljaar heeft één school gekozen voor het gemengde model, twee dagen geïntegreerd en twee dagen aansluitend op de reguliere lestijden. Het komende schooljaar 2010-2011 zijn meer LKP-scholen van plan om het LKP-aanbod (deels) te integreren met het reguliere curriculum. De belangrijkste aanbeveling van de onderzoekers is om het succes van het LKP in Den Haag voort te zetten en verder uit te bouwen. De nulmeting maakt duidelijk dat de invoering in de periode 2007-2009 op hoofdlijnen geslaagd is. Twee LKP-scholen behaalden afgelopen schooljaar een opmerkelijk hoge score op de Cito Eindtoets Basisonderwijs. Het is echter te vroeg om een mogelijk verband te constateren. De resultaten op de Cito Eindtoets zullen de komende jaren tijdens vervolgmetingen worden gevolgd. De onderzoekers adviseren om de komende periode sterk in te zetten op het integreren van de LKPactiviteiten in het reguliere lesprogramma, door een éénduidige pedagogische aanpak en doorgaande leerlijnen te realiseren, met name op het gebied van taalonderwijs en taalverwerving. De kwaliteit van de vakdocenten die de LKP-activiteiten verzorgen kan omhoog. Scholing en extra inspanningen op het gebied van werving en selectie kunnen ertoe bijdragen dat de pedagogische en didactische vaardigheden van de vakkrachten op peil komen. Het scholingstraject kan worden ingekort en een meer verplichtend karakter krijgen. Een deel van de bovengenoemde aanbevelingen wordt al opgepakt op de volgende manieren: speerpunt voor de procesbegeleiding van de LKP-scholen komend schooljaar is het stimuleren van integratie van het leerkansenprofiel in het reguliere lesprogramma;
BOW/2010.280 4 de opleiding vakdocent leerkansenprofiel wordt in opdracht van de gemeente Den Haag door HCO uitgevoerd om de kwaliteit van de vakdocenten te versterken. In mei 2010 is deze opleiding voor de derde keer gestart. Het opleidingstraject is inmiddels aangepast. Het traject is nu korter en intensiever met extra aandacht voor coaching in de school. De tien scholen die LKP al hebben ingevoerd, krijgen in de periode augustus 2010 tot januari 2011 de beschikking over extra middelen om de vakdocenten te kunnen begeleiden en coachen. door het Koorenhuis, in samenwerking met HCO, zijn voor de LKP-scholen doorlopende leerlijnen cultuureducatie ontwikkeld. Specifiek aandacht is hierbij voor de vervlechting van cultuureducatie met de basisvaardigheden taal en rekenen. in de Haagse Educatieve Agenda Haags talent erkend en in het collegeakkoord Aan de slag, is afgesproken dat het aantal LKP-scholen de komende jaren zal doorgroeien tot ten minste 25. De middelen voor LKP zijn in principe vastgelegd tot augustus 2014. Dit bevordert de waarborging van de continuïteit en het draagvlak. De monitoring en evaluatie wordt in 2011 herhaald. Daarnaast zijn er gesprekken met de schoolbesturen over mogelijke deelname van alle LKP-scholen aan een landelijk, longitudinaal onderzoek om de leerprestaties van de leerlingen optimaal te kunnen volgen. De brede buurtscholen plus in de vier Haagse krachtwijken In de vier Haagse krachtwijken zijn, op voordracht van de Haagse basisschoolbesturen, zes brede buurtscholen plus en drie brede buurtzones geselecteerd. Met Brede Buurtschool plus wordt bedoeld een brede buurtschool met programma-inhoudelijke mogelijkheden tussen onderwijs, welzijn, zorg en andere partners, het netwerk en de verbindingen in de wijk. Waar nodig kan een uitbreiding van het bestaande schoolgebouw of een complete herontwikkeling van de locatie aan de orde zijn. Deze investering in accommodaties is specifiek in het kader van de Haagse krachtwijkenaanpak. Bij een Brede Buurtzone ligt de nadruk op de programma-inhoudelijke mogelijkheden tussen onderwijs, welzijn, zorg en andere partners, het netwerk en de verbindingen in de wijk zonder dat er vooraf sprake is van investeringen in accommodaties voor additionele voorzieningen. Daarbij is vooral aandacht voor de sociale infrastructuur. De zes geselecteerde Brede Buurtscholen plus zijn: Jan van Nassauschool, Onze Wereld, De Springbok, De Erasmusschool in combinatie met de Petrus Dondersschool, De Krullevaar en De Kleine Wereld. De drie geselecteerde Brede Buurtzones zijn: Brede Buurtzone Schilderswijk, Brede Buurtzone Comeniusschool en de Brede Buurtzone Grote Beer. Deze zes geselecteerde brede buurtscholen plus voeren verplichte verlenging van de onderwijstijd in, oftewel: het leerkansenprofiel. De Jan van Nassauschool en de Krullevaar zijn hiermee in 2009 gestart. De andere vier Brede Buurtscholen plus voeren de verlenging van de verplichte onderwijstijd najaar 2010 of in 2011 in. Op één van de brede buurtscholen plus is nog discussie over het al dan niet invoeren van deze verplichte verlenging van de onderwijstijd. Op korte termijn zal ik een gesprek voeren met de schoolleiding en het schoolbestuur van deze school.
BOW/2010.280 5 De zes Brede Buurtscholen plus zijn in het kader van de krachtwijkenaanpak gestart met het creëren van een netwerk met partners in de wijk om programma-inhoudelijke verbindingen te realiseren. Belangrijk element is ook het vergroten en versterken van de betrokkenheid en participatie van ouders op de school van hun kinderen. Bij een aantal Brede Buurtscholen plus wordt geïnvesteerd door gemeente en betrokken corporatie in accommodaties. Hierbij wordt ook gezocht naar mogelijkheden om verschillende voorzieningen, bijvoorbeeld bibliotheek en onderwijs, te koppelen en op deze manier op een creatieve manier krachten te bundelen. De brede school in het voortgezet onderwijs Het nieuwe college heeft de ambitie om de komende vier jaar te investeren in de brede schoolontwikkeling van het voortgezet onderwijs. Dit sluit aan op de ambitie in de Haagse Educatieve Agenda Haags talent erkend voor de periode 2010-2014. Hierin staat het streven van de gemeente en de schoolbesturen om de komende vier jaar minimaal 10 brede scholen voor voortgezet onderwijs (hierna: vo) te realiseren. De gemeente voert al vele jaren gericht beleid op de brede schoolontwikkeling in het basisonderwijs. Voor het voortgezet onderwijs is dat tot voor kort beperkt gebleven tot verlengde schooldag activiteiten op een aantal scholen en sinds vorig jaar wordt de zomer- en zaterdagschool van het Nova College ondersteund. Hierin wil ik verandering brengen. De stad en de scholen hebben hier een gedeeld belang, namelijk het vergroten van de onderwijs- en ontwikkelingskansen van jongeren, maar ook van volwassenen. Door hier met elkaar in samen te werken kan Den Haag economisch en sociaal sterker worden en de scholen worden ondersteund in het realiseren van hun maatschappelijke taken. Brede scholen in het vo geven een flinke impuls aan de ontwikkelingskansen van jongeren, hun welbevinden en hun leerprestaties. Scholen spelen een grote rol bij het ontdekken en ontwikkelen van talenten bij kinderen en jongeren door het bieden van goed onderwijs. Als scholen bereid zijn om in samenwerking met sport-, cultuur-, welzijn- en zorgpartners hun reguliere onderwijsprogramma aan te vullen met activiteiten, kan talent ook na schooltijd worden ontwikkeld. Ook kunnen zij een waardevolle rol spelen in de ontwikkeling van een wijk. Door ook hier in samenwerking met partners uit de wijk een laagdrempelig aanbod voor buurtbewoners te ontwikkelen, wordt bijgedragen aan het vergroten van de maatschappelijke kansen van Hagenaars van jong tot oud. De rol die scholen nu al in de krachtwijken spelen zijn hier voorbeelden van. Een goed voorbeeld is de ontwikkeling van de Campus Tenierplantsoen, waar het Novacollega, basisschool t Palet en partners in de wijk een zaterdag- en zomerschool hebben ontwikkeld. De zaterdag- en zomerschool bieden een cursusaanbod aan waar leerlingen, ouders, maar ook wijkbewoners gebruik van kunnen maken. De gemeente is in gesprek met schoolbesturen en scholen over de brede school ontwikkeling in het voortgezet onderwijs. Het initiatief voor de inhoudelijke ontwikkeling ligt voornamelijk bij de schoolbesturen en scholen. De gemeente stelt een beleidskader op waarin op hoofdlijnen ambities, doelen en randvoorwaarden worden geformuleerd en de subsidiemogelijkheden worden beschreven. Dit kader wordt met ingang van 2011 operationeel. Het proces van brede schoolvorming en de voortgang zal worden gevolgd en geëvalueerd met als doel de effectiviteit van de brede school vo in kaart te brengen. Dit is uiteraard een meerjarig proces. Ik streef ook naar een zo stabiel mogelijk meerjarig financieringskader.
BOW/2010.280 6 Intensivering van het brede school beleid In het collegeakkoord Aan de slag worden extra middelen voor onderwijs uitgetrokken. Een deel van dit budget zal worden ingezet om brede school ontwikkeling te stimuleren. Zo zal een budget beschikbaar worden gesteld aan scholen voor voortgezet onderwijs die zich tot een brede school willen ontwikkelen. Gezien het grote succes van de zaterdag- en zomerschool van het Nova College streef ik naar een extra zaterdag- en zomerschool in Den Haag vanaf 2011 voor de leeftijdsgroep 12+. Afgelopen zomer is een zomerschool voor kinderen vanaf 2,5 tot 12 jaar gestart. De komende vier jaar heb ik structureel middelen beschikbaar gesteld voor de continuering van deze zomerbasisschool, inclusief voorschool. Tevens wil ik onderzoeken of in het kader van het leerkansenprofiel een zomerof zaterdagschool kan worden gestart. Tot slot De voorbije jaren werd over diverse onderdelen van het lokale onderwijsbeleid gerapporteerd in de vorm van afzonderlijke jaarlijkse voortgangsrapportages. Ik wil meer samenhang aanbrengen in het rapporteren over de voortgang van het lokale onderwijsbeleid. Ik zal jaarlijks een voortgangsrapportage maken over de hoofdthema s van de Haagse educatieve agenda 2010-2014, waaronder ook brede school ontwikkeling valt. Deze jaarlijkse voortgangsrapportage komt rond de begroting uit. Met vriendelijke groet, Ingrid van Engelshoven