Stageondersteuning met epos, een elektronisch leerplatform. 14 doelgroep BaKO BaLO BaSO SLO tijdperspectief : week maand semester opleiding traject regulier werk opleidingsonderdeel vak ped stage Uitdaging Doel Aanpak/oplossing Stagebegeleiding staat onder druk door een brede waaier aan factoren. Stagebegeleiding vraagt heel wat tijd en inspanning van de lerarenopleiders. Flexibilisering, een groeiend aantal studenten, de nog toenemende praktijkcomponent in de opleiding, de geografische spreiding van stageplaatsen en de combinatie met andere taken vragen in de eerste plaats efficiënte organisatie en communicatie om in een goede stagebegeleiding te kunnen voorzien. epos wil het plannen van stages door studenten en stagebezoeken door lectoren makkelijker maken. Bovendien moet het systeem een nauwgezette opvolging van de stagetrajecten van een student toelaten. Het moet ook optimale feedback- en communicatiefaciliteiten bieden. epos staat voor Elektronisch Platform voor Ondersteuning van de Stages en wordt ontwikkeld aan GROEP T voor Leuven Education College. Met behulp van de huidige versie van deze webtoepassing kunnen studenten: hun stagescholen en mentoren ingeven hun geplande stagelessen ingeven en een overzicht downloaden de feedback van lectoren op een stageles bekijken de reflecties na een stageweek per vak invullen
hun stage-evaluatie raadplegen. Voor lectoren maakt deze toepassing het mogelijk om: stagebezoeken te plannen waarvoor eerst via allerhande criteria (vak, reeds bezoek van een collegalector, regio,...) studenten geselecteerd worden stage- en contactgegevens te raadplegen automatisch gewaarschuwd te worden (via e-mail) wanneer er iets wijzigt (bv. beginuur, lokaal, vestiging, onderwerp, annulatie,...) aan een les waarvoor een bezoek gepland werd stageroosters van studenten te raadplegen de eigen bezoekplanning te bekijken en te downloaden feedback in te geven per bezochte stageles gebruik te maken van het algemene stageforum van de lectoren steeds over de meest recente informatie te beschikken de stage van studenten te evalueren met de andere lectoren en met de stagedossierverantwoordelijke. De stagecoördinator kan met behulp van een toepassing die is gekoppeld aan het administratieve systeem van de instelling dezelfde gegevens bekijken, aanpassingen uitvoeren, historieken bekijken, statistieken en overzichten opmaken in functie van kwaliteitszorg. epos houdt eveneens de stagedossiers en samengevatte stage-evaluatie bij. Bijkomende info Internetlinks http://www.groept.be/www/ Equipe/instelling/persoon GroepT Leuven Education College, Leuven Hanne Van Laer, Annelies Gils, Mieke Van Ingelghem, Koen Pelsmaekers, Johan Bas en alle studenten en lectoren Contact: koen.pelsmaekers@groept.be
TPACK-analyse Vakinhoudelijke kennis Sommige feedback die de lector aan de student geeft, heeft te maken met les- en vakinhouden. Als we de vakdidactiek tot het inhoudelijke domein rekenen, moet de lector als lerarenopleider over voldoende expertise beschikken om de student te kunnen wijzen op werkpunten, om hem of haar tips (werkvormen, aanpak, leermaterialen, ) te kunnen geven, hem of haar te laten nadenken over vakdidactische aspecten die aan de stage zijn verbonden. Bij de evaluatie moet de lerarenopleider de prestatie en vorderingen van de student correct in kaart weten te brengen. GROEP T baseert zich voor deze evaluatie op de basiscompetenties en legt accenten naargelang de opleidingsfase waarin de student zich bevindt. De lector moet dus niet alleen vakinhoudelijk expert zijn wat zijn/haar vakdomein betreft, maar moet als vanzelfsprekend ook competent zijn als lerarenopleider. Technische kennis epos is door de softwareontwikkelaars zo ontworpen dat de gebruikersinterface erg intuïtief is. We kunnen stellen dat de gangbare ICT- en internetbasisvaardigheden meer dan volstaan om op een productieve manier met epos te kunnen werken. Dit geldt zowel voor studenten als voor lectoren. De intuïtieve interface draagt ertoe bij dat epos een groot draagvlak heeft binnen de opleiding. Didactische kennis Op pedagogisch-didactisch vlak spelen voornamelijk de capaciteiten die nodig zijn om de studenten gerichte en snelle feedback te geven over hun stageprestaties. De lector moet in staat zijn feedback zo te formuleren en te illustreren dat de student zijn of haar onderwijspraktijk kan bijstellen. De feedback moet opbouwend zijn en realistisch. De lector moet zich zowel uit de slag weten te trekken bij het aankaarten van werkpunten als bij het geven van schouderklopjes. Leerprocesanalyse Actief Heel wat verantwoordelijkheid ligt bij de studenten. Zij moeten via het invullen van allerlei stagegegevens en het in kaart brengen van hun stagetrajecten een efficiënte stagebegeleiding door de lerarenopleiders mogelijk maken. De studenten houden tijdens hun stagelessen bovendien actief
rekening met de feedback en evaluatie die zij, naast eerstelijns mondelinge terugkoppeling, gestructureerd en transparant in epos kunnen raadplegen. Doelgericht epos is ontwikkeld om de administratie en communicatie van stages voor studenten en lectoren te faciliteren. Het ontwerpteam waakt erover dat het systeem laagdrempelig blijft zonder dat te veel toeters en bellen de transparantie en het gebruiksgemak zouden beperken. epos moet op die manier een vlotte organisatie en gerichte feedback bewerkstelligen met het oog op de stageleermomenten van toekomstige leerkrachten. Betekenisvol en contextgebonden Omdat de stagewerking een prominente plaats inneemt in de opleiding, is het werken met epos betekenisvol. Onder andere omdat het systeem op maat gemaakt is van aanwezige opleidingsbehoeften, is er een goede integratie van het systeem in de dagelijkse opleidingspraktijk. Zowel bij studenten als bij lectoren is er sprake van een groot draagvlak. De plaats van epos in de opleidingspraktijk is rechtstreeks verbonden aan de stagecontext en aan de opleiding (bachelor leerkracht kleuter, lager, secundair algemene vakken en P.O. en secundair L.O.). De flexibiliteit van het platform en van het team dat epos realiseert, laat bovendien snelle aanpassingen aan een steeds veranderende context toe. Zelfregulerend Met epos kan zowel sturend als coachend worden gewerkt naar studenten toe. Bij een coachende insteek (bijvoorbeeld feedback op een stageles na een stagebezoek door de lector) neemt de student de verantwoordelijkheid om feedback mee te nemen in zijn of haar volgende stagelessen om te groeien als toekomstig leerkracht. Individueel verschillend Het Elektronisch Platform voor Opvolging van de Stages verkort de afstand tot informatie over de stagetrajecten van de individuele student. Dit maakt het de stagecoördinator en lerarenopleiders mogelijk kort op de bal te spelen en snel te communiceren met elkaar en met de student over recente informatie. Stageplanning, -bezoek, -feedback en -evaluatie zijn op het niveau van de individuele student en de opleiding die hij of zij volgt. SWOT -analyse Sterktes: epos kent een lage gebruiksdrempel omwille van de intuïtieve en overzichtelijke interface. Het systeem is dynamisch en biedt veel flexibiliteit 24/7 anytime, anywhere. De efficiëntie van stageadministratie, -begeleiding en -opvolging verhoogt. Er komt tijd vrij voor meer coaching en evaluatie.
De papierberg slinkt aanzienlijk. Vele documenten zijn digitaal gecentraliseerd op epos. Door de goede werking, door het maatwerk en door het faciliterende aspect is er ten aanzien van epos een grote mate van betrokkenheid bij zowel studenten, lectoren en coördinatoren. Ook evaluatie en kwaliteitszorg worden vergemakkelijkt door epos. epos bevordert de snelheid waarmee interventies gedaan en acties ondernomen kunnen worden. epos bevordert de transparantie naar zowel studenten als lectoren toe wat betreft evaluatie en feedback. epos kan snel aan een veranderende context aangepast worden. De snelle toegang tot communicatiegegevens (bijvoorbeeld Skype, ) vergemakkelijkt/versnelt de opvolging van studenten in het buitenland. Kansen epos is gestart vanuit een focus op de lerarenopleiders. Deze focus verschuift gaandeweg naar de student. De behoefte biedt zich aan om epos ook voor mobiel gebruik te optimaliseren. Waarschuwingen bij wijzigingen van geplande bezoeken zullen via sms ontvangen kunnen worden. Een mobiele versie van epos en eventuele links met sociale netwerksites moet studenten en lectoren nog verder faciliteren in het stagegebeuren. epos zal nog krachtiger zijn wanneer ook mentoren en coördinatoren uit stagescholen rechtstreekse toegang hebben tot epos. Het afstemmen van communicatie en administratie langs werkveldzijde zal een nog betere begeleiding van en service aan de student in de hand werken. In de toekomst zal het via epos mogelijk zijn om ook mentoren uit de stagescholen te betrekken en om alle stagegerelateerde (les)documenten te archiveren via het platform. Bedreigingen De ontwikkelingsmogelijkheden van epos zijn legio. De takenlijst voor de ontwikkelaars kan lang worden; de investering bijgevolg groot. epos moet doelgericht blijven doen waarvoor het gemaakt is: faciliteren en tijdswinst opleveren. Een te uitgebreid systeem kan een bedreiging worden voor dit opzet. Visie en blijvende investering van het management moet voldoende mankracht garanderen om in te spelen op ontwikkelingen. epos is nooit af omwille van het steeds veranderende onderwijslandschap, de steeds veranderende context. Het platform mag geen statische databank worden omdat het niet zou kunnen worden aangepast aan de noden van het werkveld en van de opleiding. Het ontwikkelen van epos kreeg pas echt een goede vaart wanneer de softwareontwikkelaars rechtstreeks contact hadden met eindgebruikers die gemachtigd zijn om beslissingen te nemen.
Concreet zijn deze eindgebruikers de stagecoördinatoren van de verschillende opleidingen. Handig is dat de softwareontwikkelaars voeling hebben met de onderwijspraktijk en dat de stagecoördinatoren enigszins ICT-minded zijn (open staan, niet per se kundig zijn). Over de samenstelling van het ontwikkelteam moet goed nagedacht worden om een zo productief mogelijk proces te garanderen. De gevolgen die de flexibilisering van de opleiding met zich meebrengt, kan voor een grote complexiteit zorgen om gebruikersgemak, transparantie en overzicht te bewaren.