scope EXPERTISE, DIENSTVERLENING EN KLANTENRELATIES KWALITEIT VAN MEDISCHE LABORATORIA COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE COMITE VAN EXPERTEN EXTERNE KWALITEITSEVALUATIE VOOR ANALYSEN KLINISCHE BIOLOGIE DEFINITIEF GLOBAAL RAPPORT NIET-INFECTIEUZE SEROLOGIE RF/anti-CCP ENQUETE 2016/2 WIV/Niet-infectieuze serologie/30 Expertise, dienstverlening en klantenrelaties Kwaliteit van medische laboratoria J. Wytsmanstraat, 14 1050 Brussel België www.wiv-isp.be
ISSN: 2294-3382 COMITE VAN EXPERTEN WIV (secretariaat) TEL: 02/642.55.22 FAX: 02/642.56.45 Enquêtecoördinator: Dr. ir. S. Broeders Vervanger enquêtecoördinator: Dr. M. Van Blerk TEL: e-mail: TEL: e-mail: 02/642.52.25 sylvia.broeders@wiv-isp.be 02/642.53.83 marjan.vanblerk@wiv-isp.be Experten: Dr. C. Bonroy TEL: 09/322.36.31 FAX: 09/332.49.85 e-mail: carolien.bonroy@uzgent.be Dr. X. Bossuyt TEL: 016/34.70.09 FAX: 016/34.70.42 e-mail: xavier.bossuyt@uz.kuleuven.ac.be Dr. F. Corazza TEL: 02/477.25.06 FAX: 02/477.21.66 e-mail: francis.corazza@chu-brugmann.be Dr. R. Humbel TEL: 00352 621 201 766 FAX: / e-mail: rlhumbel@pt.lu Dr. L. Lutteri TEL: 04/366.75.29 FAX: 04/366.88.23 e-mail: laurence.lutteri@chu.ulg.ac.be Dr. A. Mewis TEL: 011/33.82.21 FAX: 011.33.82.08 e-mail: alex.mewis@jessazh.be Apr. S. Schouwers TEL: 03/443.39.31 FAX: 03/440.70.67 e-mail: sofie.schouwers@gza.be Dr. J.P. Tomasi TEL: 02/764.67.95 FAX: 02/764.69.39 e-mail: jean-paul.tomasi@uclouvain.be Apr. L. Van Hoovels TEL: 053/72.47.91 FAX: 053/72.45.88 e-mail: lieve.van.hoovels@olvz-aalst.be Dr. M. Vercammen TEL: 050/45.26.01 FAX: 050/45.26.19 e-mail: Martine.Vercammen@azsintjan.be Expertenvergadering: 06/09/2016 Toestemming verspreiding rapport: Door Broeders Sylvia, enquêtecoördinator, op 18/10/2016. Alle rapporten zijn tevens te raadplegen op onze website: https://www.wiv-isp.be/qml/activities/external_quality/rapports/_nl/rapports_annee.htm FORM 43/124/N V7 2/14
INHOUDSTAFEL BEPALEN VAN RF EN ANTI-CCP ANTISTOFFEN... 4 ENQUETE-SPECIFIEKE INFORMATIE... 4 STAALINFORMATIE EN DEELNAME... 5 Staal... 5 Deelname... 5 RESULTATEN... 6 Resultaten RF... 7 Resultaten anti-ccp... 11 BESPREKING VAN DE RESULTATEN & CONCLUSIE... 13 FORM 43/124/N V7 3/14
BEPALEN VAN RF EN ANTI-CCP ANTISTOFFEN ENQUETE-SPECIFIEKE INFORMATIE Het staal voor de enquête 2016/2 werd op 6 juni 2016 verstuurd naar de laboratoria. De afsluitingsdatum voor het inzenden van de resultaten was 20 juni 2016. Het nietgevalideerde individuele rapport was beschikbaar in de toolkit op 15 juli 2016. De resultaten werden besproken en gevalideerd tijdens de vergadering van het expertencomité op 6 september 2016. De gevalideerde individuele rapporten en het definitieve globale rapport waren beschikbaar op onze website op 18/10/2016. FORM 43/124/N V7 4/14
STAALINFORMATIE EN DEELNAME Staal Alle deelnemers aan de enquête 2016/2 ontvingen één vloeibaar plasmastaal SN/14322, afkomstig van een patiënt met de ziekte van Kahler (IgG kappa) met vage gewrichtsklachten. Wij danken Dr. A. Mewis (Jessa Ziekenhuis, Hasselt) voor het bezorgen van het staal. Het staal werd vooraf goedgekeurd door de leden van het expertencomité. Het staal werd door de experten beoordeeld als reumafactor (RF) positief en anti-cyclisch gecitrullineerd peptide (anti-ccp) negatief. Deelname In totaal hebben 142 laboratoria deelgenomen aan de enquête waaronder 3 Luxemburgse. FORM 43/124/N V7 5/14
RESULTATEN 138 laboratoria (97%) voerden een RF bepaling uit. 14 laboratoria gebruikten twee methoden. In totaal hebben 115 laboratoria (81%) een anti-ccp bepaling uitgevoerd. Alle laboratoria gebruikten slechts één methode. RF Anti-CCP N 1 methode / 24 2 methoden / 3 1 methode 1 methode 100 2 methoden 1 methode 11 / 1 methode 4 FORM 43/124/N V7 6/14
Resultaten RF Van de 124 laboratoria (89.9%), die slechts één methode gebruikten voor de RF bepaling, hebben 121 laboratoria (97.6%) een kwantitatieve methode gebruikt en 3 laboratoria (2.4%) een kwalitatieve methode. Van de 14 laboratoria (10.1%) die 2 methoden gebruikten voor de RF bepaling, gebruikten 1 laboratorium (7.1%) twee kwantitatieve methoden, 2 laboratoria (14.3%) twee kwalitatieve methoden en 11 laboratoria (78.6%) een combinatie van een kwalitatieve en een kwantitatieve methode. Onderstaande tabel toont de individuele resultaten van de RF bepaling uitgedrukt in U/ml. De resultaten werden enkel statistisch verwerkt voor de methoden die door 6 deelnemers werden gebruikt. Deze resultaten worden tevens weergegeven in onderstaande boxplot. METHODE RESULTATEN (U/mL) (aantal resultaten >1) M (U/mL) SD (U/mL) CV (%) N Abbott - Quantia RF Beckman (Coulter) - RF 114-118 - 121-122 (n=2) - 122.1-124 124.4-125 - 126-127 - 132.4-134 (n=2) - 137-141 - 148 182-199 - 211-212 - 220-232 - 236 125.0 8.9 7.1 17 212.0 15.6 7.3 7 Beckman Coulter / Olympus - RF Latex 110-121 - 122.2-132 - 155.8 5 Beckman Coulter / Olympus - System reagent RF 108.2-116.3-123 - 135 4 Biokit - Quantex RF Plus 114.9 1 Biokit - Quantext RF II 121 1 BioMérieux - Waaler-Rose Kit 0.0 - <14.0 2 Diagam - Rheumatoid factor 125-165 2 ELITech - ELI.HA RF 32 1 Fujirebio - Serodia-RA 16 40 64 (n=2) 4 Inova - QUANTA Lite RF IgA 1.7 1 Inova - QUANTA Lite RF IgM OCD (Johnson & Johnson) - RF reagent Roche - Cobas 6000/8000 RF II 30 1 108.1-116 - 118-119 - 119.5-124.7-129.2-136 - 139.2-142 (n=2) - 157.6 110-114 - 115.1-115.9-116 (n=2) - 117-118 (n=2) - 119 (n=2) - 119.8-120 (n=2) - 120.5-121 (n=3) - 121.5-121.7-122 (n=6) - 122.8-122.9-123 (n=4) - 123.2 (n=2) - 124-124.3 (n=2) - 125 (n=2) - 125.8-126 (n=3) - 127 (n=4) - 128 (n=2) -129 (n=2) - 141 127.0 16.4 12.9 12 122.4 4.0 3.3 52 FORM 43/124/N V7 7/14
Roche - Integra RF II 116.2-121.9-122.5-126 4 Roche - Tina Quant RF II Siemens - N Latex RF 114-119 - 120-121.4-123.2-123.5-124.8-128 - 130 170-171 - 172-173 - 174-178 (n=2) - 181-199 123.2 3.6 2.9 9 174.0 4.5 2.6 9 Siemens - RapiTex RF 320 1 Siemens - Rheumatoid Factor Advia Chemistry Siemens - Rheumatoid Factor Dimension Vista The Binding site RF SPAplus 161.4 1 151 170 174 177 178 (n=2) 193.2 177.00 4.5 2.5 7 > 167.7 1 Globaal resultaat 124.00 12.60 10.2 142 1 Abbott - Quantia RF 109 Beckman (Coulter) - RF 232 OCD (Johnson & Johnson) - RF reagent 66 Roche - Cobas 6000/8000 RF II 62 Roche - Tina Quant RF II 103 Siemens - N Latex RF 102 Siemens - Rheumatoid Factor Dimension Vista FORM 43/124/N V7 8/14
Volgende tabel geeft de resultaten weer van de RF bepaling uitgedrukt als titer. METHODE RESULTATEN (titer) N Fujirebio - Serodia-RA 80 (n=2) - 160 (n=2) - 320 (n=4) - 1280 9 Siemens - RapiTex RF 8 1 Totaal aantal resultaten 10 Interpretatie: 133 (96.4%) van de 138 laboratoria, die een RF bepaling uitvoerden, beschouwden dit staal correct als sterk positief met minstens één methode. Van de 5 laboratoria (3.6%), die een foutief resultaat rapporteerden, hebben 2 laboratoria 1 methode gebruikt en 3 laboratoria 2 methoden (zie bespreking). Onderstaande tabel geeft een overzicht van alle bekomen resultaten. INTERPRETATIE N TOTAAL % Negatief 4 152 2.6 Zwak positief 11 152 7.2 Sterk positief 137 152 90.1 METHODE NEGATIEF ZWAK POSITIEF STERK POSITIEF N Abbott - Quantia RF 0 1 16 17 Beckman (Coulter) - RF 0 0 7 7 Beckman Coulter / Olympus - RF Latex Beckman Coulter / Olympus - System reagent RF 0 1 4 5 0 0 4 4 Biokit - Quantex RF Plus 0 0 1 1 Biokit - Quantext RF II 0 0 1 1 BioMérieux - Waaler-Rose Kit 2 0 0 2 Diagam - Rheumatoid factor 0 0 2 2 ELITech - ELI.HA RF 0 1 0 1 Fujirebio - Serodia-RA 1 5 7 13 Inova - QUANTA Lite RF IgA 1 0 0 1 Inova - QUANTA Lite RF IgM 0 1 0 1 OCD (Johnson & Johnson) - RF reagent 0 0 12 12 FORM 43/124/N V7 9/14
Roche - Cobas 6000/8000 RF II 0 0 52 52 Roche - Integra RF II 0 0 4 4 Roche - Tina Quant RF II 0 0 9 9 Siemens - N Latex RF 0 1 8 9 Siemens - RapiTex RF 0 1 1 2 Siemens - Rheumatoid Factor Advia Chemistry Siemens - Rheumatoid Factor Dimension Vista 0 0 1 1 0 0 7 7 The Binding site RF SPAplus 0 0 1 1 Bovenstaande tabel toont aan dat de foutieve resultaten voornamelijk bekomen werden met kwalitatieve methoden. Deze foutieve waarden liggen eerder aan de lage kant wat mogelijks te wijten kan zijn aan een interferentie door monoklonaal IgG gezien het staal afkomstig is van een patiënt met de ziekte van Kahler (IgG kappa). De negatieve interpretatie met de methode Inova - QUANTA Lite RF IgA moet als correct aanzien worden. Onderstaande tabel toont een overzicht van de interpretaties voor de 14 laboratoria die 2 methoden hebben gebruikt. Resultaat methode 1 Resultaat methode 2 N Zwak positief Sterk positief 5 Sterk positief Sterk positief 4 Sterk positief Negatief 2 Zwak positief Zwak positief 2 Negatief Zwak positief 1 Rood: foutieve interpretatie FORM 43/124/N V7 10/14
Resultaten anti-ccp 113 laboratoria (98.3%) gebruikten een kwantitatieve methode (U/ml) en 2 laboratoria (1.7%) een kwalitatieve (index) methode voor de bepaling van de anti-ccp antistoffen. Onderstaande tabel toont de individuele resultaten voor de bepaling van de anti-ccp antistoffen uitgedrukt in U/ml. Gezien een groot aantal gecensureerde waarden (aangeduid met < ) werd bekomen, werden de resultaten niet statistisch verwerkt. METHODE RESULTATEN (U/mL) (aantal resultaten >1) N Abbott - Architect Anti-CCP 0.0 - <0.5 (n=11) - 1.0-3.0 14 Aesku Diagnostics - Aeskulisa CCP 0.03 1 Diesse Diagnostica - RA/CP-Detect <3.0 (n=2) - 80.3 3 Euro-Diagnostica - Immunoscan CCPLUS 1.4-3.5-4.8-6.0 4 Euroimmun - Anti-CCP ELISA (IgG) <1.0-1.1 - <2.0 3 Inova - Quanta Flash CCP3 <1.2 - <1.21 - <1.32 3 Inova - Quanta Lite CCP3 IgG ELISA 2.0 - <20.0 2 Menarini - Zenit CCP Elisa 0.0-0.04 2 Menarini - Zenit RA CCP 0.0-0.03 - <1.0 - <5.0 4 Phadia - EliA CCP 0.0 0.1-0.3 (n=2) - <0.4 (n=10) - 0.4 (n=6) - 0.5 (n=7) - 0.6 (n=6) - 0.7-0.8 (n=5) - 0.9 (n=10) - <1.0-1.0 (n=2) - 1.1 (n=4) - 1.2 (n=2) - 1.3 (n=2) 60 Roche - Anti-CCP 6.99 - <7.0 (n=8) - <8.0 (n=2) 11 Siemens - Immulite 2000 Anti-CCP IgG <1.5 (n=6) 6 Totaal aantal resultaten 113 Volgende tabel geeft de resultaten weer van de bepaling van de anti-ccp antistoffen uitgedrukt als index. METHODE RESULTATEN (index) N Inova - Quanta Lite CCP3 IgG ELISA 0.19 1 Menarini - Zenit CCP Elisa 0.18 1 Totaal aantal resultaten 2 FORM 43/124/N V7 11/14
Interpretatie: 114 (99.1%) van de 115 laboratoria die een anti-ccp bepaling uitvoerden, beschouwden dit staal correct als negatief voor anti-ccp antistoffen. Eén laboratorium interpreteerde het staal als sterk positief (80.3 U/mL, cut-off 18 U/mL). INTERPRETATIE N TOTAAL % Negatief 114 115 99.1 Sterk positief 1 115 0.9 METHODE NEGATIEF STERK POSITIEF TOTAAL Abbott - Architect Anti-CCP 14 0 14 Aesku Diagnostics - Aeskulisa CCP 1 0 1 Diesse Diagnostica - RA/CP-Detect 2 1 3 Euro-Diagnostica - Immunoscan CCPLUS 4 0 4 Euroimmun - Anti-CCP ELISA (IgG) 3 0 3 Inova - Quanta Flash CCP3 3 0 3 Inova - Quanta Lite CCP3 IgG ELISA 3 0 3 Menarini - Zenit CCP Elisa 3 0 3 Menarini - Zenit RA CCP 4 0 4 Phadia - EliA CCP 60 0 60 Roche - Anti-CCP 11 0 11 Siemens - Immulite 2000 Anti-CCP IgG 6 0 6 Het foutieve resultaat (methode RA/CP-Detect van Diesse Diagnostica) is te wijten aan een verkeerde ingave in de toolkit door het laboratorium (correct resultaat 3 U/ml). FORM 43/124/N V7 12/14
BESPREKING VAN DE RESULTATEN & CONCLUSIE Vrijwel alle laboratoria rapporteerden een correct resultaat voor zowel de RF als anti- CCP bepaling. Zes laboratoria (4.2%) rapporteerden een foutief resultaat voor minstens één parameter (weergegeven in het rood). Volgende tabel geeft een overzicht van de interpretaties van deze laboratoria, alsook de gebruikte methoden. RF Anti-CCP N Methode 1 Methode 2 1 - Inova QUANTA Lite RF IgA 2 +/- ELITech ELI.HA RF * 3 +/- Fujirebio Serodia-RA * 4 - BioMérieux Waaler-Rose * 5 +/- Abbott Quantia RF 6 + Beckman Coulter/Olympus System Reagent RF * Kwalitatieve methode, /: niet uitgevoerd +/- Inova QUANTA Lite RF IgM +/- Siemens N Latex RF +/- Siemens RapiTex RF * - Inova Quanta Lite CCP3 IgG ELISA - Phadia EliA CCP - Phadia EliA CCP / / / - Abbott Architect Anti-CCP / + Diesse Diagnostica RA/CP-Detect 1 2 1 1 1 De foutieve resultaten zijn voornamelijk te wijten aan een verkeerde interpretatie van de richtlijnen (zie hieronder). De boxplot, die de bekomen resultaten weergeeft voor de RF bepaling voor methoden met 6 deelnemers, toont aan dat deze, qua concentratie, ingedeeld kunnen worden in 3 groepen: 1) Beckman (Coulter) - RF (212 U/ml ± 15.6) 2) Siemens - N Latex RF (174 ± 4.5) en Siemens - Rheumatoid Factor Dimension Vista (177 U/ml ± 4.5) 3) Abbott - Quantia RF (125 U/ml ± 8.9), OCD (Johnson & Johnson) - RF reagent (127 U/ml ± 16.4), Roche - Cobas 6000/8000 RF II (122.4 U/ml ± 4.0) en Roche - Tina Quant RF II (123 U/ml ± 3.6). De spreiding bekomen voor Beckman (Coulter) - RF, Abbott Quantia RF en OCD (Johnson & Johnson) RF reagent ligt hoger dan voor de andere methoden. Ook voor de methode Fujirebio - Serodia-RA (titer 80 1280, U/ml 16 64) werd een hogere spreiding van de resultaten geobserveerd. Daar deze methode gebruik maakt van een seriële verdunningsreeks (net zoals de Biomerieux Waaler-Rose methode), werd deze spreiding verwacht. Verder werden voor deze methode 4 resultaten FORM 43/124/N V7 13/14
omgerekend in U/ml gebruik makend van een door de producent aangeboden standaard. Hierdoor wordt de indruk gewekt dat men rapporteert op een continue schaal met een aanvaardbare precisie wat zeker niet het geval is en dus niet aan te raden is. Bovenstaande bevindingen alsook de noodzaak om resultaten te rapporteren als zwak en sterk positief volgens de RA classificatie criteria (zie hieronder) tonen het belang aan van het gebruik van een kwantitatieve methode. Steeds meer laboratoria volgen deze aanbeveling. Slechts 18 van de 152 (11.8%) RF resultaten werden bekomen met een kwalitatieve methode. Nieuwe criteria voor de vroegtijdige diagnose van reumatoïde artritis (ACR/EULAR 2010) GEWRICHTSAANTASTING SCORE 1 groot gewricht 0 punten 2-10 grote gewrichten 1 punt 1-3 kleine gewrichten 2 punten 4-10 kleine gewrichten 3 punten Meer dan 10 gewrichten (minstens 1 klein gewricht) 5 punten DUUR VAN DE SYMPTOMEN < 6 weken 0 punten 6 weken 1 punt SEROLOGIE Reumafactor en anti-ccp negatief 0 punten Reumafactor en/of anti-ccp zwak positief 1 2 punten Reumafactor en/of anti-ccp sterk positief 2 3 punten BIOLOGIE - INFLAMMATIE CRP en sedimentatiesnelheid normaal 0 punten CRP of sedimentatiesnelheid verhoogd 1 punt 1 Zwak positief resultaat is een resultaat gelegen tussen de bovenste grens en 3x de bovenste grens van de referentiewaarden 2 Sterk positief resultaat is een resultaat groter dan 3x de bovenste grens van de referentiewaarden Om bij een patiënt de diagnose van reumatoïde artritis te stellen, moet de score 6 zijn. Prof. Humbel (LLIP) Het is aanbevolen deze richtlijnen in te voeren bij het rapporteren van de resultaten. EINDE Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, Brussel 2016. Dit rapport mag niet gereproduceerd, gepubliceerd of verdeeld worden zonder akkoord van het WIV. FORM 43/124/N V7 14/14