NIET-INFECTIEUZE SEROLOGIE ANA

Transcriptie

1 WETENSCHAPPELIJK INSTITUUT VOLKSGEZONDHEID KWALITEIT VAN MEDISCHE LABORATORIA COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE COMITE VAN DESKUNDIGEN GLOBAAL RAPPORT EXTERNE KWALITEITSEVALUATIE VOOR ANALYSEN KLINISCHE BIOLOGIE NIET-INFECTIEUZE SEROLOGIE ANA ENQUETE 2012/3 WIV-12/3/Niet-infectieuze serologie/19 Dienst Kwaliteit van medische laboratoria J. Wytsmanstraat, Brussel België

2 ISSN: COMITE VAN EXPERTEN tel. fax WIV Secretariaat : 02/ / Dr. Van Blerk : Coördinator : 02/ : mvanblerk@wiv-isp.be Dr. Van Campenhout: Coördinator : 02/ : cvancampenhout@wiv-isp.be Dr. BOSSUYT X. : 016/ / : xavier.bossuyt@uz.kuleuven.ac.be Dr. HUMBEL R. : 352/ / : rlhumbel@llip.lu Dr. MEWIS A. : 011/ / : alex.mewis@jessazh.be Dr. SERVAIS G. : 02/ / : genevieve.servais@chu-brugmann.be Dr. TOMASI J.P. : 02/ / : jean-paul.tomasi@uclouvain.be Dr. VAN HOOVELS L. : 053/ / : lieve.van.hoovels@olvz-aalst.be Dr. VERCAMMEN M. : 02/ : martine.vercammen@uzbrussel.be Alle rapporten zijn tevens te raadplegen op onze website: Expertenvergadering: 29/11/2012 Toestemming verspreiding rapport: Marjan Van Blerk 21/12/2012 Institut Scientifique de Santé Publique Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, Brussel Dit rapport mag niet gereproduceerd, gepubliceerd of verdeeld worden zonder akkoord van het WIV-ISP. Niet-infectieuze serologie, globaal rapport 2012/3. Publicatiedatum: 21/12/ /16

3 OPSPOREN EN IDENTIFICEREN VAN ANTINUCLEAIRE ANTISTOFFFEN Staalmateriaal Er werd 1 staal (SN/12057) rondgestuurd afkomstig van een patiënt met systemische sclerose type III. Wij danken Prof. Humbel (Laboratoire Luxembourgeois d Immunopathologie (LLIP)) voor het bezorgen van dit staal. Deelname Twee Luxemburgse en 120 Belgische laboratoria hebben aan deze ronde deelgenomen. Resultaten van de deelnemers Indirecte immunofluorescentie op HEp-2(000) cellen 120 laboratoria (98.4%) spoorden de aanwezigheid van antinucleaire antistoffen (ANA) op met indirecte immunofluorescentie (IIF). De laboratoria werd op het antwoordformulier een lijst met ANA patronen bezorgd waaruit zij konden kiezen om het ANA patroon van het EKE staal te beschrijven. Voorbeelden van de verschillende ANA patronen konden teruggevonden worden op Alle deelnemers hebben de kernfluorescentie als positief geïnterpreteerd. 109 laboratoria (90.8%) beschouwden de cytoplasmatische fluorescentie als negatief. De elf overige laboratoria (9.2%) hebben geen interpretatie vermeld. Volgende tabel geeft een overzicht van de resultaten: Kern (patroon) Aantal Fijn gespikkeld (fine speckled (granular)) + nucleolair 54 Nucleolair 47 Gespikkeld (coarse speckled) + nucleolair 6 Fijn gespikkeld (fine speckled (granular)) + nucleolair + SS-A patroon 4 Gespikkeld (coarse speckled) + nucleolair + SS-A patroon 2 Fijn gespikkeld (fine speckled (granular)) 2 Fijn gespikkeld (fine speckled (granular)) + nucleolair + nucleaire dots 1 Nucleaire dots 1 Homogeen + nucleolair 1 Gespikkeld (coarse speckled) 1 Grof gespikkeld (large speckled) 1 Twee laboratoria maakten voor het opsporen van de ANA gebruik van een FEIA techniek (CTD screen) en bekwamen allebei een positief resultaat. Niet-infectieuze serologie, globaal rapport 2012/3. Publicatiedatum: 21/12/ /16

4 Volgende tabel geeft de kernpatronen van de antistoffen weer bekomen met de verschillende HEp-2(000) cellen: Fabrikant N Kern N HEp-2 cellen Alphadia 10 Nucleolair 4 Fijn gespikkeld (fine speckled (granular)) + nucleolair 3 Gespikkeld (coarse speckled) + nucleolair 2 Fijn gespikkeld (fine speckled) + nucleolair + nucleaire dots 1 Diasorin ANA fluor 1 Nucleolair 1 Euroimmun 20 Fijn gespikkeld (fine speckled (granular)) + nucleolair 13 Nucleolair 6 Fijn gespikkeld (fine speckled (granular)) 1 Inova 25 Nucleolair 13 Fijn gespikkeld (fine speckled (granular)) + nucleolair 12 Kallestad 8 Nucleolair 4 Fijn gespikkeld (fine speckled (granular)) + nucleolair 3 Grof gespikkeld (large speckled) 1 Menarini Zenit 5 Fijn gespikkeld (fine speckled (granular)) + nucleolair 3 Nucleolair 1 Gespikkeld (coarse speckled) + nucleolair 1 Zeus 1 Fijn gespikkeld (fine speckled (granular)) + nucleolair 1 Niet vermeld 3 Fijn gespikkeld (fine speckled (granular)) + nucleolair 1 Nucleolair 1 Homogeen + nucleolair 1 HEp-2000 cellen Immuno Concepts 47 Fijn gespikkeld (fine speckled (granular)) + nucleolair 18 Nucleolair 17 Fijn gespikkeld (fine speckled)+nucleolair + SS-A patroon 4 Gespikkeld (coarse speckled) + nucleolair 3 Gespikkeld (coarse speckled) + nucleolair + SS-A patroon 2 Fijn gespikkeld (fine speckled (granular)) 1 Gespikkeld (coarse speckled) 1 Nucleaire dots 1 De correcte interpretatie van het fluorescentiepatroon was fijn gespikkeld + nucleolair. In theorie dienden beide patronen vermeld te worden. Uit de bovenstaande tabel blijkt dat het niet terugvinden van het gespikkeld patroon niet afhankelijk was van het gebruikte type HEp-2(000) cellen. Het was belangrijk om het nucleolaire patroon te herkennen. Het nucleolaire patroon in hoge titer kan voorkomen bij systemische sclerose. Met de huidige methoden worden bij +/- 30% van de sclerodermapatiënten geen scleroderma-specifieke anti-ena antistoffen (e.g. centromeer, Scl-70, polymerase III) teruggevonden (zoals in deze casus). Een substantieel deel van deze patiënten vertonen het nucleolaire patroon. In deze gevallen kan het herkennen van dit patroon de diagnose doen vermoeden. Zes laboratoria hebben het immunofluorescentiepatroon verkeerd geïnterpreteerd: homogeen (1), geen nucleolair patroon vermeld (5). Niet-infectieuze serologie, globaal rapport 2012/3. Publicatiedatum: 21/12/ /16

5 Op 2 laboratoria na, hebben alle deelnemers de antistoftiters vermeld. Van de 68 laboratoria, die meerdere patronen vermeldden, hebben er 36 (52.9%) voor elk patroon een titer vermeld. Volgende tabel geeft de resultaten van de antistoftiters weer voor de verschillende HEp-2(000) cellen: Nucleolair Fabrikant N Resultaten HEp-2 cellen Alphadia (2), 320 (3), 320, 640 (3) Diasorin ANA fluor Euroimmun , 300, 320 (2), 640 (9), 1280 (2), 1600, 1600 Inova (3), 320 (5), 640 (14), 1280 (2), 1280 Kallestad 7 160, 320 (2), 640 (3), 1280 Menarini Zenit (2), 640 (2), 1000 Zeus Niet vermeld 3 80, 640, 1280 HEp-2000 cellen Immuno Concepts (11), 640 (14), 800, 1280 (14), 1280 (1), 2560 (3) Gespikkeld Fabrikant N Resultaten HEp-2 cellen Alphadia (2), 160, 320 (3) Euroimmun (2), 100, 160 (2), 200, 320, 400, 640 (3), 1600 Inova (3), 160 (6), 640, 1280, 1280 Kallestad 4 100, 160, 320, 640 Menarini Zenit (2), 320, 1000 Zeus Niet vermeld 1 80 HEp-2000 cellen Immuno Concepts 31 40, 80 (5), 160 (2), 320 (6), 640 (11), 800, 1280 (3), 1280, 2560 Volgende tabel geeft de medianen van de antistoftiters weer voor de HEp-2(000) cellen, waarvoor er minstens 6 gebruikers de antistoftiter vermeld hebben: Cellen Fabrikant Gespikkeld Nucleolair HEp-2 cellen Alphadia Euroimmun Inova Kallestad HEp-2000 cellen Immuno Concepts Niet-infectieuze serologie, globaal rapport 2012/3. Publicatiedatum: 21/12/ /16

6 Onderstaande grafiek geeft de globale verdeling van de antistoftiters weer: Gespikkeld Nucleolair De globale mediaan bedraagt 1/320 voor het gespikkelde patroon en 1/640 voor het het nucleolaire patroon. Indien er meerdere patronen aanwezig zijn, is het aangewezen de titer voor elk patroon afzonderlijk te vermelden. De spreiding van de resultaten blijft aanzienlijk, ook binnen eenzelfde systeem. Niet-infectieuze serologie, globaal rapport 2012/3. Publicatiedatum: 21/12/ /16

7 Onderstaande grafieken geven de verdeling van de antistoftiter weer voor de HEp- 2(000) cellen, waarvoor er minstens 6 gebruikers de antistoftiter vermeld hebben: Gespikkeld Nucleolair Alphadia Alphadia Euroimmun Euroimmun ImmunoConcepts ImmunoConcepts Inova Inova Kallestad Kallestad Niet-infectieuze serologie, globaal rapport 2012/3. Publicatiedatum: 21/12/ /16

8 Opsporen van anti-ndna/anti-dsdna antistoffen 84 laboratoria (68.9%) spoorden de aanwezigheid van anti-ndna/anti-dsdna antistoffen op, waarvan 9 met 2 technieken en 1 met 3 technieken. 38 laboratoria (31.1%) hebben deze antistoffen niet opgespoord. Drie laboratoria hebben geen resultaat vermeld, enkel een techniek. Volgende tabel geeft een overzicht van de gebruikte technieken: Techniek Aantal laboratoria % ELISA/EIA/FEIA Crithidia luciliae Dot Crithidia luciliae + ELISA/EIA/FEIA ELISA/EIA/FEIA + dot Farr assay ELISA + FEIA Crithidia luciliae + ELISA/EIA/FEIA + dot Zeven laboratoria (8.3%) vermeldden de aanwezigheid van anti-ndna/dsdna antistoffen. Volgende tabel toont met welke techniek deze (zwak) positieve resultaten werden bekomen: Methode Resultaat Aantal % gebruikers methode CLIA Diasorin Liaison + 4 4/5 gebruikers (80.0%) ELISA Diasorin ETI-Max + 1 1/2 gebruikers (50.0%) ELISA Inova +/- 1 1/6 gebruikers (16.7%) Dot Alphadia +/- 1 Enige gebruiker Aantonen en identificeren van ANA/anti-ENA antistoffen (geen IIF) 112 laboratoria (91.8%) spoorden de aanwezigheid van anti-ena antilichamen op met één of meerdere methoden. Tien laboratoria spoorden de aanwezigheid van deze antilichamen niet op. 67 laboratoria (59.8%) voerden een ANA/anti-ENA screeningtest uit en bekwamen allen een positief resultaat. 64 van deze laboratoria (57.1%) hebben de ANA/anti-ENA screeningtest toegepast in combinatie met een ANA/anti-ENA identificatietest. Drie laboratoria voerden enkel een ANA/anti-ENA screeningtest uit en 45 laboratoria (40.2%) enkel een ANA/anti-ENA identificatietest. Niet-infectieuze serologie, globaal rapport 2012/3. Publicatiedatum: 21/12/ /16

9 Volgende tabel geeft een overzicht van de gebruikte anti-ena identificatietesten en de bekomen resultaten: Methode N Fabrikant N Resultaat N Dot/LIA 70 Alphadia 17 SS-A 17 BMD 9 SS-A 5 SS-A (twijfelachtig) 1* Negatief 3* Euroimmun 37 SS-A + Ro52 26 SS-A 11 Innogenetics 6 SS-A60 + Ro52 4 SS-A 1 SS-A + SS-B + SmB 1 Orgentec 1 Negatief 1 ELISA/FEIA 39 BioRad 1 SS-A 1 Inova 12 SS-A 11 SS-A + Ro52 1 Phadia EliA 21 SS-A 14 SS-A + Ro52 7 Phadia Varelisa 4 SS-A 3 SS-B 1 Niet vermeld 1 SS-A 1 *Resultaten bekomen met de lotnummers en Vier deelnemers hebben geen anti-ena antistoffen teruggevonden. Voor de BMD dot techniek, werden alle negatieve en twijfelachtige resultaten bekomen met de lotnummers en Hieruit blijkt het belang om bij elke wisseling van lot de reactiviteit voor de verschillende anti-ena antistoffen te verifiëren. Eén deelnemer vermeldde de aanwezigheid van anti-ss-b antistoffen. Alle andere laboratoria, hebben de anti-ss-a antistoffen teruggevonden. Eén deelnemer vermeldde daarnaast ook de aanwezigheid van anti-ss-b en anti-smb antistoffen, wat niet correct is. Hoewel anti-ss-a antistoffen niet specifiek zijn voor systeemsclerose worden ze bij +/- 7% van de patiënten met systeemsclerose aangetroffen. Niet-infectieuze serologie, globaal rapport 2012/3. Publicatiedatum: 21/12/ /16

10 Besluit Volgende tabel geeft een overzicht van de globale resultaten (IIF + identificatie anti-ena antistoffen) van de laboratoria: IIF HEp-2(000) Anti-ENA N Fijn gespikkeld + nucleolair Anti-SS-A 55 Nucleolair Anti-SS-A 34 Nucleolair Niet uitgevoerd 8 Gespikkeld + nucleolair Anti-SS-A 8 Nucleolair Negatief 4 Niet uitgevoerd Anti-SS-A 2 Fijn gespikkeld + nucleolair Niet uitgevoerd 1 Fijn gespikkeld + nucleolair Anti-SS-B 1 Fijn gespikkeld Niet uitgevoerd 1 Fijn gespikkeld Anti-SS-A 1 Grof gespikkeld Anti-SS-A 1 Nucleolair Screening positief 1 Nucleaire dots Anti-SS-A 1 Homogeen + nucleolair Anti-SS-A 1 Fijn gespikkeld + nucleolair + SS-A patroon Screening positief 1 Fijn gespikkeld + nucleolair + nucleaire dots Screening positief 1 Gespikkeld Anti-SS-A, anti-ss-b, anti-smb 1 Correcte/aanvaardbare resultaten (90.2%) 101 deelnemers (82.8%) hebben het nucleolair patroon en het gespikkeld patroon en/of de aanwezigheid van anti-ss-a antistoffen vermeld. 8 deelnemers (6.6%) vermeldden enkel het nucleolair patroon en hebben geen verdere identificatie uitgevoerd. 1 deelnemer vermeldde het nucleolair patroon en een positieve ANA/anti-ENA screeningtest. Indien deze deelnemers in routine het staal zouden doorsturen voor verdere identificatie, kan dit antwoord als aanvaardbaar beschouwd worden. Onaanvaardbare resultaten (9.8%) 4 deelnemers (3.3%) vermeldden enkel het nucleolair patroon en hebben de anti-ss-a antistoffen opgespoord maar niet teruggevonden. 6 deelnemers hebben het nucleolair patroon niet vermeld, enkel het gespikkeld patroon en/of de aanwezigheid van anti-ss-a antistoffen. Twee van deze deelnemers maakten geen gebruik van IIF op HEp-2(000) cellen en konden bijgevolg het nucleolair patroon niet terugvinden, wat illustreert dat het gebruik van screeningstesten niet steeds een volwaardig alternief is voor IIF. 1 deelnemer vermeldde het nucleolair en het gespikkeld patroon en de aanwezigheid van anti-ss-b antistoffen. 1 deelnemer vermeldde het gespikkeld patroon en de aanwezigheid van anti-ss-a, anti-ss-b en anti-smb antistoffen. Referentie Autoimmun Rev. 2011;10: Detection of antinuclear antibodies by indirect immunofluorescence and by solid phase assay. Op De Beeck K, Vermeersch P, Verschueren P, Westhovens R, Mariën G, Blockmans D, Bossuyt X Niet-infectieuze serologie, globaal rapport 2012/3. Publicatiedatum: 21/12/ /16

11 Informatie betreffende medische hulpmiddelen voor in vitro diagnostiek Sinds 2001 is de Dienst Klinische Biologie van het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid aangesteld als Belgische Bevoegde Overheid voor in vitro diagnostische medische hulpmiddelen. Een van de doelstellingen van de cel IVD is duidelijke informatie verstrekken aan de gebruikers en producenten van IVD s. In de realisatie hiervan werd in mei 2006 een informatiesessie in vitro diagnostische medische hulpmiddelen gehouden voor de kwaliteitscoördinatoren van klinische laboratoria. In navolging van dit initiatief wenst de cel IVD via deze bijlage nader in te gaan op de wisselwerking die noodzakelijk is ingeval van incidenten met in vitro diagnostica tussen u als gebruiker, de cel IVD als Bevoegde Overheden in België en diens collega s Bevoegde Overheden in de EEU. Medisch hulpmiddel voor in vitro diagnostiek Op Europees niveau worden medische hulpmiddelen voor in vitro diagnostiek, ook wel in vitro diagnostica, of IVD genaamd, gereguleerd door middel van Richtlijn 98/79/EG (1). Deze Richtlijn werd omgezet in Nationale wetgeving d.m.v. het Koninklijk Besluit (KB) van 14 november 2001 (2); dit KB vormt bijgevolg het wettelijk kader op Belgisch niveau. Een Medisch hulpmiddel voor in vitro diagnostiek wordt gedefinieerd als een medisch hulpmiddel dat een reagens, een reactief product, een kalibratiemateriaal, een controlemateriaal, een kit, een instrument, een apparaat, een toestel of een systeem is dat afzonderlijk of in combinatie wordt gebruikt en door de fabrikant is bestemd om te worden gebruikt voor het in vitro onderzoek van specimens die afkomstig zijn van het menselijk lichaam, met inbegrip van donorbloed en -weefsel, uitsluitend of hoofdzakelijk met het doel om informatie te verschaffen : - over een fysiologische of pathologische toestand, of - over een aangeboren afwijking, of - om de veiligheid en de mate van verenigbaarheid met potentiële ontvangers te bepalen, of - om de uitwerking van therapeutische maatregelen te toetsen; Recipiënten voor specimens, zoals urinepotjes of bloedbuizen, worden eveneens als IVD beschouwd. Producten voor algemeen laboratoriumgebruik vallen niet onder de IVD wetgeving. Niet-infectieuze serologie, globaal rapport 2012/3. Publicatiedatum: 21/12/ /16

12 Vereisten waaraan IVD dienen te voldoen In vitro diagnostica dienen te voldoen aan de essentiële vereisten vermeld in bijlage I van de Richtlijn 98/79/EG en het betreffende KB. Deze essentiële vereisten beogen de veiligheid van IVD producten, voor zowel de klinische toestand van de patiënten alsook de veiligheid van patiënten, gebruikers of derden. Zij beogen tevens kwaliteitsvolle producten en eisen dat de door de fabrikant gespecificeerde analytische en diagnostische prestaties aangetoond worden, zoals sensitiviteit, specificiteit, nauwkeurigheid, herhaalbaarheid, reproduceerbaarheid, interferenties en detectiedrempels. Voor elke IVD dient de fabrikant aan de hand van de technische documentatie aan te tonen dat aan al de (essentiële) vereisten werd voldaan. De essentiële vereisten zijn niet voldoende gedetailleerd om technische bepalingen op te leggen aan de fabrikant. Geharmoniseerde (EN) standaarden vertalen de essentiële vereisten in technische specificaties. IVD die volgens de geldende geharmoniseerde standaarden zijn vervaardigd, worden verondersteld te voldoen aan de overeenkomstige essentiële eisen. De fabrikant is evenwel vrij om de geharmoniseerde standaarden te hanteren, of om op een andere manier aan de essentiële eisen te voldoen. Marktcontrole: productopvolging, incidenten en correctieve acties De fabrikant dient een systematische procedure op te zetten om producten die reeds op de markt werden gebracht op te volgen, klachten en meldingen van incidenten van gebruikers te evalueren en te onderzoeken en zo nodig maatregelen te treffen om de nodige verbeteringen aan te brengen. Onder incident wordt verstaan (KB van 14/11/2001): a) elke slechte werking, storing of achteruitgang van de kenmerken en/of prestaties van een medisch hulpmiddel voor in vitro diagnostiek, alsmede elke onvolkomenheid in de etikettering of in de gebruiksaanwijzing die direct of indirect de dood of een ernstige achteruitgang van de gezondheidstoestand van een patiënt of van een gebruiker of van andere personen kan of heeft kunnen veroorzaken, of b) elke technische of medische reden in verband met de kenmerken of prestaties van een medisch hulpmiddel voor in vitro diagnostiek die als gevolg van de in het eerste gedeelte genoemde omstandigheden ertoe heeft geleid dat de fabrikant medische hulpmiddelen voor in vitro diagnostiek van hetzelfde type systematisch heeft hersteld of teruggenomen; Vaak zal een IVD geen directe schade toebrengen aan de patiënt, gebruiker of derde, zoals infecties, brand- of snijwonden. Incidenten met IVD worden meestal gekenmerkt door onrechtstreekse of indirecte schade aan de patiënt, te wijten aan foute informatie door een deficiënt IVD. Ter ondersteuning van de wettelijke bepalingen betreffende incidenten, de verplichtingen van de fabrikant en van de Bevoegde Overheden, de informatieuitwisseling tussen de betrokken partijen en de uitvoering van correctieve acties, werd op Europees niveau een praktische gids (MEDDEV) ontwikkeld (3). Niet-infectieuze serologie, globaal rapport 2012/3. Publicatiedatum: 21/12/ /16

13 Belangrijk is dat deze MEDDEV erop wijst dat onder ernstige achteruitgang van de gezondheidstoestand van een patiënt ook indirecte schade beschouwd wordt, die te wijten is aan een medische beslissing die werd genomen, of actie die werd ondernomen op basis van informatie bekomen met een deficiënt IVD en leidend tot: - foutieve diagnose - uitgestelde diagnose - ongeschikte of uitgestelde behandeling - extra belasting/analyses voor de patiënt - transfusie/transplantatie van ongeschikt materiaal Er dient ook opgemerkt te worden dat een incident niet altijd effectief hoeft te leiden tot de dood of een ernstige achteruitgang van de gezondheidstoestand van een patiënt, gebruiker of derde. Indien door een gelukkig toeval de laborant of clinicus heeft kunnen voorkomen dat dergelijke schade plaatsvond, ook dan betreft het een incident. Inderdaad, in een ander laboratorium, of onder andere omstandigheden, zou dezelfde slechte werking, storing of achteruitgang van de kenmerken en/of prestaties van een IVD wél hebben kunnen leiden tot de dood of een ernstige achteruitgang van de gezondheidstoestand van een patiënt, gebruiker of derde. In geval van incidenten met een IVD, is het de verantwoordelijkheid van de fabrikant om de nodige oorzaaks- en risicoanalyse uit te voeren, en de nodige correctieve acties te ondernemen. Melden van incidenten De fabrikant van in vitro diagnostica is verplicht om de cel IVD onmiddellijk te verwittigen van elk incident waarbij zijn IVD betrokken is. Fabrikanten gebruiken hiervoor het formulier dat op Europees niveau werd uitgewerkt. Dit formulier is ondersteund door XML en kan bijgevolg ingebouwd worden in het softwarenetwerk van de fabrikant. Deze informatie vindt u onder de rubriek 2.12 Market surveillance van volgende webpagina: De laboratoria voor klinische biologie, de transfusiecentra en de personen verantwoordelijk voor de in ontvangstneming en/of de aflevering van in vitro diagnostica zijn verplicht incidenten te melden aan de Belgische Bevoegde Overheid voor IVD (KB 14/11/2001; Hfdst V; Art 7; 3). De cel IVD heeft voor meldingen door de gebruikers een specifiek formulier uitgewerkt, in Word. Wij vragen de laboratoria voor klinische biologie en de bovenvermelde personen om dit formulier op te nemen in hun kwaliteitssysteem. Niet-infectieuze serologie, globaal rapport 2012/3. Publicatiedatum: 21/12/ /16

14 Dit formulier omvat een aantal in te vullen velden, betreffende informatie die noodzakelijk is om het probleem te kunnen inschatten. Het is cruciaal dat alle relevante informatie, zoals de identificatie van de betrokken IVD, de betrokken lot/serienummers, de omstandigheden van het incident, de eventueel reeds ondernomen correcties door de gebruiker ed. op een duidelijke manier wordt gecommuniceerd aan de cel IVD. Hoe vollediger de informatie, hoe efficiënter het verdere verloop van het proces, zoals verder zal blijken. Zelfs indien de gebruiker reeds contact heeft gehad met de fabrikant en indien de fabrikant reeds maatregelen heeft voorgesteld, is deze melding nodig. Bovendien is de bijkomende informatie die hierbij aangebracht wordt nuttig. De medewerkers van de cel IVD kunnen dan immers gericht contact opnemen met de fabrikant teneinde een correcte opvolging van diens onderzoek te bekomen. De rol van de Bevoegde Overheid voor IVD bij incidenten Bij incidenten gemeld door de fabrikant, analyseert de cel IVD de risicoanalyse uitgevoerd door de fabrikant en verifieert zij de correctieve maatregelen voorgesteld door de fabrikant. Indien nodig kan de cel IVD beroep doen op het advies van een evaluatiecommissie. Na incidentmeldingen door een gebruiker (laboratoria voor klinische biologie, transfusiecentra, leken), door personen verantwoordelijk voor de in ontvangstneming van IVD, door de distributeur of importeur, informeert de cel IVD hiervan de fabrikant, waarna dezelfde procedure wordt gevolgd. Ingeval correctieve acties dienen plaats te vinden, is het belangrijk dat alle gebruikers van de betrokken in vitro diagnostica hiervan op de hoogte worden gesteld. Voor correctieve acties die plaatsvinden op Belgisch niveau vraagt de cel IVD daarom ook steeds een kopie van de uiteindelijke Field Safety Notice die aan de betrokken gebruikers wordt verstuurd. Tevens vragen wij een lijst van getroffen Belgische gebruikers. Dit gebeurt dus zowel voor fabrikanten van IVD die in België zijn gevestigd als voor buitenlandse fabrikanten. Dit duidt op het belang van een goedwerkende communicatie op niveau van de gehele EEG: een internationale uitwisseling van informatie m.b.t. correctieve maatregelen is van primordiaal belang. Verschillende internationale samenwerkingsprocedures tussen de Bevoegde Overheden worden hiertoe gebruikt. De cel IVD informeert haar collega s in de EEU van incidenten en/of correctieve acties die genomen worden tengevolge incidenten in België en/of door Belgische fabrikanten en wordt op haar beurt op de hoogte gesteld van correctieve acties, uitgevoerd ten gevolge incident elders in de EEU of zelfs over de hele wereld indien deze betrekking hebben op in vitro diagnostica die in de EEU in de handel zijn. Niet-infectieuze serologie, globaal rapport 2012/3. Publicatiedatum: 21/12/ /16

15 Ter besluit De IVD Richtlijn beoogt de veiligheid van IVD producten en tevens kwaliteitsvolle producten met hoogstaande analytische en diagnostische prestaties. De fabrikant wordt gevraagd nieuwe ontwikkelingen, nieuwe (wetenschappelijke) kennis, veranderingen in de state-of-the-art en -niet in het minst- incidenten actief te evalueren en dit te vertalen in eventuele productverbeteringen, preventieve en/of correctieve acties. Het riskmanagement, het afwegen van eventuele risico s verbonden aan het gebruik van de IVD ten opzichte van het profijt voor de patiënt, zijn cruciaal. Het is daarom van primordiaal belang dat incidenten gemeld, geanalyseerd en door doeltreffende correctieve acties voorkomen kunnen worden. De Belgische laboratoria voor klinische biologie vormen een belangrijke schakel in dit proces. De cel IVD vraagt u daarom om het formulier voor meldingen door de gebruikers op te nemen in het kwaliteitssysteem van uw laboratorium. De cel IVD rekent op uw medewerking. Alvast dank. GEBRUIKTE AFKORTINGEN EG/EU EEU IVD KB Europese Gemeenschap Europese Economische Gemeenschap Medische hulpmiddelen voor in- vitro diagnostiek Koninklijk Besluit Voor contact of verdere informatie: 1 Richtlijn 98/79/EG van het Europees Parlement en de Raad van 27 oktober 1998 betreffende medische hulpmiddelen voor in-vitrodiagnostiek. De geconsolideerde tekst, die de aanpassingen opneemt werd gepubliceerd onder: eurlex.europa.eu/lexuriserv/lexuriserv.do?uri=consleg:1998l0079: :e n:pdf 2 Koninklijk Besluit betreffende medische hulpmiddelen voor in-vitro diagnostiek van 14/11/2001, gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad van 12/12/ MEDDEV 2.12/1 rev.6 Medical devices vigilance system rev_ _en.pdf Niet-infectieuze serologie, globaal rapport 2012/3. Publicatiedatum: 21/12/ /16

16 Van Nerom Anne, DVM, PhD Coordinator Bevoegde Overheid medische hulpmiddelen voor in vitro diagnostiek Dienst Kwaliteit van medische laboratoria Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid Juliette Wytsmanstraat Brussel - België T +32 (0) F +32 (0) Einde Niet-infectieuze serologie, globaal rapport 2012/3. Publicatiedatum: 21/12/ /16