Strategische beleidskeuzen arbeidsmarktbeleid Zuid Limburg Kerkrade, 1 juli 2011 Martin Heekelaar Marlies Willemen Floris Bannink Dorrit de Jong 1
Opbouw Opdracht van WOZL aan Berenschot Veranderingen op het terrein van W&I Financiële gevolgen Benodigde gemeentelijke samenwerking W&I Vorm van de samenwerking Advies voor het proces 2
Opdracht 1. Hoe ziet het beleid er nu uit? a. Arbeidsmarkt - en WSW-doelstellingen gemeenten b. Aansluiting doelstellingen verschillende partijen 2. Wat zijn de toekomstige kaders en welke beleidsstrategieën zijn daarbinnen denkbaar en realistisch? (de Wat-vraag) a. Rijksontwikkelingen (WWNV, UWV, bezuinigingen) b. Denkbare en realistische strategieën (groene weide!!) 3. Hoe gaan we dat uitvoeren? (de Hoe-vraag) a. Type SW-bedrijf b. Het financieel perspectief Wij geven dus een advies over hoe het W&I-beleid in de toekomst vorm gegeven zou kunnen worden. 3
Hoofdlijnen Wet werken naar vermogen 1. Eén regeling voor personen met arbeidsvermogen die onder de verantwoordelijkheid van gemeenten vallen: WWNV (samenvoeging WWB, WIJ en delen van WSW en Wajong) 2. Wajong: volledig én duurzaam jonggehandicapt 3. Wsw: aangewezen op beschutte arbeid 4. Huidig zittend bestand blijft in WSW en Wajong 5. Instrument loondispensatie 6. Eén ongedeeld re-integratiebudget (Wwb/WIJ, Wsw en Wajong) 7. Systematiek Inkomensdeel conform systematiek van voor 2007 8. Afschaffing bijstand voor inwonenden en toets op huishoudinkomen i.p.v. partnerinkomen 9. Herstructureringsfaciliteit t.b.v. SW-sector 10.Forse bezuinigingen op re-integratiebudget en SW 4
Regelingen, landelijke aantallen nu en straks (fictief) 700 600 500 400 300 WSW Wajong WWB/WWNV 200 100 0 Nu Straks 5
Aantallen Oostelijk Zuid Limburg Aantal uitkeringen % v.h. aant.huih. OZL NL OZL NL Wsw 4.802 102.918 3,5% 1,4% WWB<65 8.850 301.660 6,4% 4,1% Wajong 4.610 190.260 3,4% 2,6% Totaal 18.262 594.838 13,3% 8,1% Aant.huish 137.494 7.386.144 6
Omvang Wajong-bestand landelijk (maal 1.000) 400 300 200 100 0 1990 2000 2010 2020 2030 2040 7
Landelijk re-integratiebudget 2011 2012 2013 2014 2015 Huidig budget 1.336 1.122 1.134 1.083 1.083 Ombuiging -400-400 -400-400 Toevoeging vanwege Wajong +15 +46 +61 Nieuw budget 1.336 722 749 729 744 8
Landelijk budget WSW 2011 2012 2013 2014 2015 Huidig budget 2.339 2.339 2.339 2.339 2.339 Ombuiging -90-220 -290 Minder instroom - 47-150 Nieuw budget 2.339 2.339 2.249 2.072 1.899 9
Re-integratiemiddelen* (maal 1.000,-) Participatiebudget WSW-middelen Totaal Pessimistisch scenario 27.000 Midden Variant 25.750 Optimistisch Scenario 22.050 2011 2015 2011 2015 2011 2015 Uitgaven WSW Rest W- deel Uitgaven WSW Rest W- deel Uitgaven WSW Rest W- deel Brunssum 3.819 2.127 12.756 9.823 16.576 11.950 12.344-394 11.773 177 10.081 1.869 Gulpen-Wittem 565 315 3.113 2.401 3.678 2.716 3.086-370 2.943-227 2.520 196 Heerlen 21.426 11.932 33.804 26.037 55.230 37.969 32.416 5.552 30.915 7.053 26.473 11.495 Kerkrade 8.829 4.917 26.437 20.361 35.266 25.278 24.932 346 23.778 1.500 20.361 4.917 Landgraaf 4.878 2.717 14.742 10.458 19.621 13.175 14.386-1.211 13.720-545 11.748 1.427 Nuth 803 447 3.217 2.481 4.021 2.928 3.281-352 3.129-201 2.679 249 Onderbanken 564 314 2.620 2.024 3.184 2.338 2.552-213 2.433-95 2.084 255 Simpelveld 557 310 3.353 2.580 3.910 2.890 3.378-488 3.221-331 2.758 131 Vaals 1.314 732 2.158 1.667 3.472 2.399 2.163 236 2.063 336 1.766 632 Valkenburg aan de Geul 1.149 640 2.756 2.123 3.905 2.763 2.722 42 2.596 168 2.223 541 Voerendaal 588 327 1.991 1.528 2.579 1.855 1.920-64 1.831 25 1.568 288 Totaal 44.493 24.777 106.947 81.484 151.440 106.261 103.178 3.083 98.401 7.860 84.262 21.999 (*) Voor de ramingen van de WSW -uitgaven is uitgegaan van het werkelijk aantal WSW-ers per gemeente medio 2010 10
Re-integratieproces Arbeidsmarktbeleid Wajong Werkintake Keuring/ diagnostiek Werk Aanbodversterking Vraagstimulering WSWbeschut 11
Waar zetten we op in? Bovenkant Loondispensatie Voorkant Beschut werk Participatie 12
Diagnostiek Aard verandert door WWNV. Meer en andere diagnoses. Relatie met Wajong- en WSW-indicatie UWV Relatie met loonwaardebepaling/loondispensat ie Uniformiteit binnen de regio richting klantwerkzoekende en klantwerkgever is zeer wenselijk Doelmatigheid en betere dienstverlening mogelijk bij zoveel mogelijk integratie. Advies: organiseer een gemeenschappelijke en uniforme diagnostiek binnen (O)ZL. Onderzoek de meest wenselijke rol van het UWV. 13
Loonwaardebepaling/loondispensat ie Feitelijk een re-integratie-instrument Argumenten komen grotendeels overeen met diagnostiek Relatie met de diagnostiek, maar loondispensatie gaat verder Gemeenten moeten de toegang laten uitvoeren door een onafhankelijke derde Er komt regelgeving over de wijze waarop en door wie de loonwaarde wordt vastgesteld Nu: pilot Dariuz, systematiek WOZL en Matchcare van Licom naast elkaar. Advies: Werk toe naar één uniforme en gezamenlijke loonwaarde -systematiek binnen de regio. 14
Re-integratie en participatie Hoofdlijnennotitie: re-integratiegeld alleen voor mensen die nog aan het werk kunnen, maar ondersteuning nodig hebben Focus op voorkomen instroom en stimuleren uitstroom (doelgroep korte afstand) Focus op begeleiding en ondersteuning naar regulier werk van mensen met een beperkte loonwaarde. Inzet loondispensatie. Geen ruimte meer voor participatie. Relatie met zorg en welzijn. Advies: Werk gezamenlijk een aanpak uit voor de toeleiding van werkzoekenden naar regulier werk. Onderzoek de mogelijkheid van samenwerking met private partijen (uitzendbureaus) m.n. aan de voor- en de bovenkant. Gemeenten zijn en blijven lokaal verantwoordelijk voor participatie. 15
Werkgeversbenadering Gemeenten moeten op het terrein van de werkgeversbenadering samenwerken Gemeenten moeten binnen een jaar met voorstellen komen, anders grijpt het Rijk in. UWV en SW-bedrijven eveneens actief in de werkgeversbenadering. Actieve en professionele werkgeversbenadering noodzakelijk Advies: Gemeenschappelijke werkgeversbenadering, met lokale en bovenlokale aanwezigheid. 16
Arbeidsmarktbeleid Gaat over het bij elkaar brengen van vraag naar en aanbod van arbeid in kwalitatieve en in kwantitatieve zin. Onderkant van de arbeidsmarkt dient expliciet onderdeel uit te maken van het arbeidsmarktbeleid. Via het arbeidsmarktbeleid worden afspraken gemaakt met onderwijs en werkgevers. Advies: zorg voor een integrale aansluiting van het arbeidsmarktbeleid op het beleid rond de onderkant van de arbeidsmarkt. 17
Toekomst SW-bedrijf/beschutte arbeid Twee mogelijke hoofdrichtingen: Breed mens-ontwikkelbedrijf aan de onderkant Beschut-werk; overige activiteiten bij werkpleinen en private aanbieders Voorlopige voorkeur gemeenten: WSW-beschut naar publiek SW-bedrijf Huidig zittend bestand blijft bij publiek SW-bedrijf Advies: Onderbouwde taakstelling voor SW-bedrijf, uitgaand van rijksvergoeding 22.050 Optie blijft open dat gemeenten om redenen van kosteneffectiviteit en kwaliteit kiezen voor: (a) delen elders aanbesteden en/of (b) privatiseren Consequenties: SW-bedrijf richt zich op een (steeds) smallere taakinvulling. Gemeenten blijven aandeelhouder en dus eigenaar. Resterende activiteiten SW-bedrijf worden afgebouwd e/o afgestoten en krijgen contractrelatie met gemeenten. Aandelen niet meer in handen gemeenten, gemeenten worden opdrachtgever. 18
Vorm van de samenwerking Integratie van beleid en uitvoering Diagnositiek Loonwaardebepaling Werkgeversbenader ing Arbeidsmarktbeleid Coördinatie van het re-integratiebeleid Lokaal (gemeente/isd): part icipatie Gemeentelijk SW-bedrijf zorgt voor WSW-beschut en huidig zittend bestand Aansluiten bij bestaande structuren. U itvoering op de werkpleinen. 19
Advies voor het proces Stevig proces vraagt om stev ige aansturing: - Bestuurlijk: portefeuillehouders - Ambtelijk: directeuren SoZa - Eerste stap: benoem gezamenlijk een programmamanager Drie sporen: - Spoor 1: samenwerking re-integratie WWNV - Spoor 2: afstemmen SW-organisatie - Spoor 3: externe belangenbehartiging Zorgvuldige besluitvorming: - Bestuursopdracht aan programmamanager: uitwerking en implementatie businesscase - Eensluidende besluitvorming in gemeenten t.a.v. beleid en vormgeving/samenwerkingsorganisa tie 20
Hiërarchie van besluitvorming Gemeenteraden Colleges van B&W Gezamenlijk overleg van wethouders W&I Gezamenlijk overleg van directeuren W&I Regionale programmamanager 21
Stapsgewijze besluitvorming via een ordelijk proces o.b.v. het ruitmodel Elke fase wordt afgesloten met een besluit door de gemeenteraden op basis van een schriftelijk document Besluiten tot en met de businesscase zijn omkeerbaar Besluitvorming vanaf het bedrijfsplan zijn onomkeerbaar 22