Vergadering: DB 8 december 2010 Agendapunt: 7 Nummer: ABV 5 Portefeuillehouder: Ir. B. Emmens Contactpersoon: B. Jansen Doorkiesnummer: 070-7501678 Den Haag, 8 december 2010 Taakgericht Treasuryplan VINEX Grondkostenfonds 2010 Inleiding Op 29 november 1995 heeft het algemeen bestuur van Haaglanden de beheersverordening Grondkostenfonds VINEX Haaglanden vastgesteld. In deze verordening zijn de organisatie, het beheersbeleid en het treasury management van het Grondkostenfonds vastgelegd. Hierin staat onder meer dat de bevoegdheden voor een doelmatig en verantwoord financieel beheer van het Grondkostenfonds worden opgedragen aan het dagelijks bestuur. Eens per jaar brengt het dagelijks bestuur een Taakgericht Treasuryplan VINEX (TTP) uit. Het doel van het TTP is enerzijds het fondsverloop en het beheer van de fondsgelden in de komende jaren te bepalen en anderzijds inzicht te geven in het fondsresultaat bij de huidige omstandigheden. De hieronder aangegeven verwachtingen van het fondsverloop zijn berekend met behulp van het model Prognose verloop Grondkostenfonds Haaglanden. De berekeningen gaan uit van de feitelijke situatie tot en met 1 januari 2011. Vanaf deze datum is het verloop tot en met 2013 geprognosticeerd op basis van voorlopige cijfers/verwachte planningen van de VINEX bouwlocaties die door de bouwlocaties zijn doorgegeven aan het Stadsgewest Haaglanden. In deze notitie wordt achtereenvolgens ingegaan op: - achtergronden m.b.t. de bijdragen aan en onttrekkingen uit het Grondkostenfonds; - relevante wijzigingen ten opzichte van de voorgaande jaren; - de stand en het verwachte verloop van het fonds; en wordt tot slot: - een voorstel gedaan voor te hanteren rentepercentages bij het beheer van de fondsgelden. Achtergronden: bijdragen en onttrekkingen Op 28 juni 1995 heeft het algemeen bestuur bij verordening het VINEX Grondkostenfonds vastgesteld, op basis van artikel 15 en 17 van de regeling Stadsgewest Haaglanden 1995. In deze artikelen is respectievelijk vastgelegd dat het Stadsgewest Haaglanden budgethoudend orgaan is als bedoeld in het Besluit Locatiegebonden Subsidies en verantwoordelijk is voor het beheer van het Grondkostenfonds. In de periode 1995 tot 2005 werd het VINEX Grondkostenfonds gevoed met een Rijksbijdrage in het kader van het Besluit Locatiegebonden Subsidies (BLS), en bijdragen van alle VINEX gemeenten (alle Haaglanden gemeenten met uitzondering van de gemeenten die nu onderdeel uitmaken van de gemeenten Westland en Midden-Delfland). Deze bijdragen per gemeente zijn in 1995 vastgesteld op basis van een gewogen belang bij de VINEX bouwopgave (conform art. 8, lid 2 en bijlage 2 van de Grondkostenverordening Haaglanden). Met ingang van 2005 is de rijksbijdrage (in het kader van de BLS-VINEX subsidie) beëindigd. Ook de VINEX-gemeenten storten met ingang van dat jaar geen bijdragen meer in het fonds. Op basis van artikel 8, lid 3, draagt de bouwlocatie Zoetermeer Oosterheem (uit hoofde van een positief grondexploitatiesaldo) bij aan het fonds. De jaarlijkse bijdrage is gekoppeld aan de oplevering van bouwrijpe kavels op deze locatie (zie ook tabel 1). 1
In artikel 10 van de Grondkostenverordening Haaglanden is de systematiek van de onttrekkingen (uitgaven) uit fonds vastgelegd. Het gaat hier om bijdragen aan de grondexploitaties van de VINEX uitleglocaties (en tot 2005 ook binnenstedelijke VINEX locaties in Den Haag en Delft). De onttrekkingen worden bepaald, en jaarlijks door het dagelijks bestuur vastgesteld, aan de hand van de volgende gegevens per bouwlocatie: - het aantal uit te geven bouwrijpe kavels in enig jaar; - de totale bouwcapaciteit van de bouwlocatie om de bijdrage per woningkavel te kunnen bepalen 1 ; - het aantal op te leveren bouwrijpe kavels in de eerste 5 jaar (t.b.v. bepaling van de niet-ibs bijdrage); - de totale exploitatiebijdrage en; - de bijdrage voor de niet-ibs bodemsanering. In onderstaande tabel staan voor de betrokken bouwlocaties de bovenstaande gegevens gerangschikt: VINEX-Locatie Capaciteit Expl. Bijdrage per project. Basis jaar 94 (in ) Bijdr. Niet-IBS per project. Basis jaar 94 (in ) Leidschenveen 6.800 32.218.395,34 2.722.681,30 Pijnacker Delfgauw 2.000 18.151.208,64 1.815.120,80 Pijnacker-Zuid 3.400 6.171.410,94 1.361.340,60 Wateringse veld 8.000 102.554.328,84 25.865.472,32 Ypenburg 11.300 31.310.834,91 4.537.802,16 Oosterheem 2 8.500 29.949.494,26 907.560,43 Tabel 1. De bijdragen uit het fonds aan grondexploitaties van de bouwgemeenten zijn vanaf 1994 geïndexeerd. Het Stadsgewest Haaglanden hanteerde voor de bijdragen in 2009, overeenkomstig de gegevens van het Centraal Planbureau (april 2010: prijsindexcijfer voor investeringen in woningen en gebouwen), een prijscompensatie van 0,26 % ten opzichte van prijspeil 2009. Actuele zaken en wijzigingen t.o.v. de vorige jaren Ten opzichte van de uitgangssituatie in 1995 zijn sinds 1995 een aantal veranderingen opgetreden die van invloed zijn op de huidige stand en de het verdere verloop van het Grondkostenfonds. Hieronder worden actuele zaken en wijzigingen ten opzichte van de vorige jaren besproken: BTW-verrekening Bij de voorbereidingen van de VINEX-voorstellen in 1994 werd aanvankelijk niet uitgegaan van een kostenpost in de vorm van BTW-heffing over de subsidie, dan wel van niet verrekenbare BTW-lasten. Een besluit van het Ministerie van Financiën in 1995 week echter van deze aanname af, met als gevolg dat de saldi van de negatieve grondexploitaties sterk opliepen. In 2001 is met het ministerie en de betrokken Belastingdiensten overeenstemming bereikt over een regeling voor Haaglanden (BTW convenant 20 september 2001). De relevante regelgeving werd per 1 januari 2003 echter gewijzigd door de inwerkingtreding van de Wet op het BTW-compensatiefonds, terwijl in het convenant was bepaald dat bij wijziging van toepasselijke wet- en regelgeving het convenant niet langer zou worden toegepast en dat partijen dan nader in overleg zullen treden. Het Stadsgewest heeft in de afgelopen jaren overleg gevoerd met de bij het convenant betrokken partijen en de Belastingdienst. Dit overleg heeft door onder andere personele omstandigheden veel vertraging opgelopen. Afronding van het BTW-convenant zal nu op 1 Zie toelichting op artikel 10, lid 1 van de Grondkostenverordening. 2 Voor de locatie Zoetermeer Oosterheem betreft het een storting in het fonds. Deze bijdrage wordt niet geïndexeerd. 2
korte termijn plaatsvinden. De afgelopen maanden heeft de belastingdienst de benodigde BTW28-verrekeningen gecontroleerd. Op basis van deze berekeningen komt er circa 4.650.000 niet-berekenbare BTW ten laste van het VINEX Grondkostenfonds. De partijen wordt momenteel gevraagd mandaat te gegeven aan Loyens&Loeff de definitieve afwikkeling van het convenant die eind 2010, begin 2011 zal plaatsvinden, voor te bereiden. Onttrekkingen uit BLS Vinac-fonds ten behoeve van het VINEX Grondkostenfonds Bij de vaststelling van de evaluatie van het Grondkostenfonds in 2001 heeft het algemeen bestuur besloten om de eventueel resterende BTW tekorten volledig ten laste te brengen van het Grondkostenfonds (AB 27 juni 2001). Deze mogelijke extra last zou kunnen worden gecompenseerd omdat volgens hetzelfde besluit (evaluatie Grondkostenfonds 2001) een deel van de Rijksbijdrage voor de Vinac bouwopgave ten goede zou kunnen komen aan de restcapaciteit op de VINEX bouwlocaties die voor 2010 wordt ingevuld. In 2005 was de verwachting dat het resterende BTW tekort ongeveer 9 mln. zou gaan bedragen. Daarom werd bij de instelling van het BLS Vinac fonds 9,1 mln. gereserveerd voor onttrekking ten bate van het VINEX fonds. Om er op toe te zien dat woningen die uit het Grondkostenfonds worden gesubsidieerd niet dubbel worden gesubsidieerd met zowel VINEX als Vinac-gelden, was afgesproken dat pas nadat de totale VINEX subsidietaakstelling van de VINEX locaties was bereikt, Vinac subsidies konden worden toegekend aan woningproductie op VINEX locaties. Nadat vanaf 2005 eerst nog 10.584 woningen op de VINEX locaties moeten worden opgeleverd die vanuit het Grondkostenfonds worden gesubsidieerd, wordt per woning die daarna nog op de VINEX-locaties wordt opgeleverd in de periode 2005-2009 een Vinac subsidie beschikbaar gesteld. Per woning wordt vanaf dat punt 1.607 onttrokken uit het BLS Vinac fonds ten behoeve van het Grondkostenfonds. Uit het BLS Vinac-fonds vindt op basis van artikel 4, lid 2 van de verordening BLS Vinac Haaglanden jaarlijks een onttrekking plaats ten behoeve van de Vinac-woningbouw op de VINEX-uitleglocaties. Deze onttrekking wordt toegevoegd aan het Grondkostenfonds VINEX. Op basis van de ontvangen rapportages van de VINEX-gemeenten kan een berekening worden gemaakt van de onttrekking uit het BLS Vinac fonds t.b.v. het VINEX- Grondkostenfonds: VINEX locaties binnen GKF 2005 2006 2007 2008 2009 B. Achterstand totaal VINEX productie 2005-2009 Wateringse Veld, Ypenburg (Haags Deel) & Leidschenveen 1.343 1.271 1.095 1.135 1.781 6.625 6.381 Ypenburg (grondgebied Pijnacker- Nootdorp) + Pijnacker-Zuid (Emerald) 522 406 61 945 489 2.423 1.146 Zoetermeer Oosterheem 1.036 810 827 443 666 3.782 3.057 Totaal 2.901 2.487 1.983 2.523 2.936 12.830 10.584 Totaal aantal woningen te subsidieren (A B) > 0 2.246 BLS Vinac bedrag p. woning 1.607,00 Bijdrage Vinac aan VINEX 3.609.322,00 Opgegeven productie op VINEX locaties (bron: gemeentelijke accountantsverklaringen 2005 t/m 2009 in het kader van BLS Vinac) B. Achterstand VINEX per locatie (op basis van: taakstelling VINEX productie 1995 t/m 2004) (bron: VINEX Convenant en Eindrapportage BLS VINEX 1995-2004, d.d. 11 mei 2005). Op basis van de gemeentelijke accountantsverklaringen is aangetoond dat de achterstand van 10.584 op te leveren VINEX-woningen is ingehaald. Per extra gerealiseerde VINEX-woning in 3
de periode 2005-2009 wordt, zoals bepaald in artikel 4.1.a en bijlage 1 van de verordening BLS Vinac Haaglanden, 1.607 onttrokken uit het BLS Vinac-fonds ten gunste van het Grondkostenfonds VINEX. Er zijn 2.246 woningen extra gerealiseerd op VINEX-locaties, waar er voor 5660 extra woningen een reservering in het BLS Vinacfonds is gemaakt. Dit betekent dat van de gereserveerde 9.095.620,00 een bedrag van (2.246 x 1.607 =) 3.609.322,00 beschikbaar komt voor het Grondkostenfonds VINEX. Stand van zaken VINEX-locaties. De locaties Leidschenveen, Emerald in Pijnacker-Nootdorp, Ypenburg deelplan 19 en Wateringse Veld hebben alle subsidiabele kavels opgeleverd. Voor Ypenburg is nog voor 18 kavels subsidie aan te vragen. De gemeente Den Haag heeft aangegeven deze te reserveren voor nog op te leveren kavels op deelplannen 8 en 14. Locaties Oosterheem en Pijnacker- Zuid zullen vanwege de recessie later tot afronding komen dan vorig jaar gepland. Pijnacker- Zuid heeft nog recht op subsidie voor 1.176 kavels. Locatie Oosterheem moet nog voor 818 bouwrijpe kavels subsidie bijdragen. Volgens de laatste planningen levert Zoetermeer de laatste kavels in 2013 op en Pijnacker-Zuid in 2016. Doordat Zoetermeer-Oosterheem als aan het fonds contribuerende locatie eerder de laatste kavels oplevert dan Pijnacker-Zuid als ontvangende locatie, zal het saldo van het fonds de komende jaren positief zal blijven. Alleen in het scenario dat de oplevering bij Zoetermeer sterkt vertraagt en bij Pijnacker-Zuid alles eerder wordt opgeleverd dan in Zoetermeer, kan er een negatief saldo ontstaan. Gezien de planningen van beide locaties en het aantal dat zij moeten opleveren is dit zeer onwaarschijnlijk. Het verwachte verloop van het Grondkostenfonds Op 31 december 2009 was de stand van het Grondkostenfonds ca. 0,3 mln. positief. Dit bedrag is inclusief de voorschotverrekening 2004 en alle stortingen in, en onttrekkingen aan het Grondkostenfonds, de beheerskosten, de rente en de prijscompensatie. Op 31 december 2013, (fictieve datum voor de laatste opgeleverde kavel, ofwel: bij sluiting van het fonds) bedraagt het (positieve) saldo van het Grondkostenfonds volgens de huidige prognose van het fondsverloop ca. 0,35 mln. In het Taakgerichte Treasuryplan 2009 zoals voorgelegd aan het algemeen bestuur op 17 februari 2010, was de prognose een eindsaldo van ca. 0,4 mln. Dit verschil wordt verklaard door de lage indexering van de exploitatiebijdrage. Bij de laatste prognose is rekening gehouden met een prijscompensatie van 0,26% over 2009. Deze prijscompensatie is bepaald op basis van continuering van de methode zoals gebruikt ter bepaling van het percentage, oorspronkelijk op basis van de gegevens van het Centraal Planbureau conform art. 8 van de Grondkostenverordening Haaglanden 3. Eindsaldo prognose Op basis van de niet-verrekenbare BTW van 4.650.000, de bijdrage vanuit het BLS-Vinac fonds van 3.609.322 en het geprognosticeerde saldo van circa 350.000 na oplevering van alle subsidieerbare kavels, komt het eindsaldo van het fonds uit om circa 700.000 negatief. In de verordening is bepaald dat dit tekort wordt gedekt door bijdragen van de gemeenten die de VINEX-locaties ontwikkelen, naar rato van de omvang van deze locaties. Een andere mogelijkheid is een verhoging van de bijdrage vanuit het BLS-Vinac fonds, door de reservering die hiervoor is gemaakt te gebruiken. Hiervoor is een wijziging van de BLS- Vinac-verordening nodig. Discussie over deze bijdrage vanuit het Vinac-fonds vindt momenteel plaats. 3 De CPB index is een reeks die is beëindigd en sinds enkele jaren vervangen door de index van het CBS voor nieuwbouwwoningen; inputprijsindex bouwkosten, op basis van vergelijking cijfers voor april 2009 (voorlopig) en april 2008. 4
Rente Voor de periode 1 juli 2010 1 juli 2011 wordt, in overleg met de treasurer Haaglanden, een percentage voor de credit- (0,82 %) en de debetrente (1,31 %) voor het beheer van de fondsgelden voorgesteld 4. Voorstel Voorgesteld wordt in te stemmen met: - een eenjarige rente van 0,82% credit en 1,31% debet ten behoeve van het beheer van het Grondkostenfonds VINEX voor de periode 1 juli 2010 30 juni 2011. - Kennis nemen van het geprognosticeerde eindsaldo van het VINEX Grondkostenfonds 4 Creditrente is hier de vergoeding voor het positieve saldo en debetrente is vergoeding voor het negatieve saldo van het grondkostenfonds. De rente wordt tevens gehanteerd bij het verrekenen van de jaarlijkse voorschotten aan de bouwlocaties. De hoogte van de rentestand is jaarlijks telkens gelijk aan de depositorente van de BNG voor de periode van 1 jaar die geldt op 1 juli in het betreffende jaar. 5