Toelichting over de behandeling van: Startnotitie Tijd voor nieuwe winkeltijden Van: College van B&W van 2 april 2013 Doel: Toelichting: Opinie vormen Kamerronde De raad wordt uitgenodigd in een kamerronde met elkaar en het college van gedachten te wisselen over de startnotitie Nijmegen, tijd voor nieuwe winkeltijden. Na de kamerbespreking worden aanvullingen en andere inzichten meegenomen richting de definitieve wijziging van de verordening winkeltijden voor Nijmegen en worden externe partijen geconsulteerd. Vervolgens zal in het najaar van 2013 de definitieve Verordening Winkeltijden ter besluitvorming aan de raad worden voorgelegd. Achtergrond In het regeerakkoord Bruggen slaan, vastgesteld op 29 oktober 2012, is opgenomen dat de wettelijke winkelsluiting op zondag wordt opgeheven en gemeenten kunnen desgewenst nadere regels treffen. Vooruitlopend op goedkeuring van deze wetswijziging door de Eerste Kamer en gezien het veranderende consumentengedrag heeft het college een startnotitie Nijmegen, tijd voor nieuwe winkeltijden opgesteld. In deze startnotitie worden de uitgangspunten, de voorlopige koers en richting, scenario s en vervolgstappen voor het opstellen van een nieuwe verordening winkeltijden genoemd. Graag gaat het college met de raad in gesprek over: - Kunt u zich vinden in de uitgangspunten van de startnotitie? Zijn deze volledig? Hecht u meer of minder belang aan bepaalde uitgangspunten? - In de startnotitie worden drie verschillende scenario s genoemd met betrekking tot de openingstijden van de winkels. Graag uw reactie. Heeft u al een voorkeur voor een bepaald scenario? - In de startnotitie worden de verschillende stappen richting definitieve nota benoemd. Zijn we daarbij volledig of heeft u nog aanvullingen? Naam steller: E-mail steller: Lizzy Eijkhout l.eijkhout@nijmegen.nl Tel. steller: 024 329 2762 Bijlagen: 1. Brief van het college van B&W van 2 april 2013 inzake Startnotitie Tijd voor nieuwe winkeltijden Ter inzage via dropbox, internet, Raadsgriffie en Informatiebalie 1. Startnotitie Nijmegen, tijd voor nieuwe winkeltijden
Economie Ingekomen stuk D13 (PA 17 april 2013) Economische Ontwikkeling Aan de gemeenteraad van Nijmegen Korte Nieuwstraat 6 6511 PP Nijmegen Telefoon 14024 Telefax (024) 329 95 80 E-mail gemeente@ nijmegen.nl Postadres Postbus 9105 6500 HG Nijmegen Datum 2 april 2013 Ons kenmerk EZ20/13.000335 Contactpersoon Lizzy Eijkhout Onderwerp Startnotitie Tijd voor nieuwe winkeltijden Datum uw brief Doorkiesnummer (024) 3292762 Geachte leden van de raad, Op 29 oktober 2012 is het regeerakkoord Bruggen slaan gesloten. Over de winkeltijdenwet is het volgende opgenomen: de wettelijke winkelsluiting op zondag wordt opgeheven. Het is aan de gemeente om desgewenst nadere regels te treffen. Wordt het voorstel tot wetswijziging van de Winkeltijdenwet 1996 door de Eerste Kamer goedgekeurd, dan kan de gemeenteraad bij verordening nadere regels stellen. Het consumentengedrag is de afgelopen jaren veranderd. Zo werken binnen huishoudens steeds vaker beide partners. Dit betekent o.a. dat men op andere tijdstippen wil winkelen: later op de dag en in het vrije weekend. Het veranderende consumentengedrag heeft ook gevolgen voor de rol van de binnenstad. Het samenspel tussen retail, horeca, dienstverlening, cultuur, wonen, de markt en leisure is daarbij essentieel. Bezoekers gaan naar de binnenstad om te kijken, vergelijken en te snuffelen. Ook ondernemers spelen in op het veranderend consumentengedrag: de supermarkten staan in de rij om op zondag open te gaan, omdat de consument ook dan zijn dagelijkse boodschappen wil doen. Verder is er een toenemende vraag vanuit het Huis voor de Binnenstad voor extra koopzondagen. Hierop vooruitlopend hebben wij de bijgevoegde startnotitie Nijmegen, tijd voor nieuwe winkeltijden opgesteld. In de startnotitie worden de uitgangspunten benoemd, de voorlopige koers en richting, scenario s en vervolgstappen aangegeven voor het opstellen van een nieuwe verordening winkeltijden voor Nijmegen. Graag willen we aan u de volgende vragen over de startnotitie voorleggen: - Kunt u zich vinden in de uitgangspunten van de startnotitie? Zijn deze volledig? Hecht u meer of minder belang aan bepaalde uitgangspunten? www.nijmegen.nl Brief aan de gemeenteraad inzake startnotitie winkeltijden.doc
Gemeente Nijmegen Economie Economische Ontwikkeling Vervolgvel 1 - In de startnotitie worden drie verschillende scenario s genoemd met betrekking tot de openingstijden van de winkels. Graag uw reactie. Heeft u al een voorkeur voor een bepaald scenario? - In de startnotitie worden de verschillende stappen richting definitieve nota benoemd. Zijn we daarbij volledig geweest of heeft u nog aanvullingen? Wij willen graag uw reactie op deze onderdelen en zullen daarover tijdens de Politieke Avond met u van gedachten wisselen. Hoogachtend, college van Burgemeester en Wethouders van Nijmegen, De Burgemeester, De Gemeentesecretaris, drs. H.M.F. Bruls drs. B. van der Ploeg Aantal Bijlagen: 1 www.nijmegen.nl Brief aan de gemeenteraad inzake startnotitie winkeltijden.doc
Nijmegen, tijd voor nieuwe winkeltijden Startnotitie Afdeling Economische Zaken Maart 2013
Inhoudsopgave 1. Aanleiding en doel 2. De rol van de gemeente 3. Koers en richting 4. Scena rio s 5. Planning, inspraak en besluitvorming Bijlage I: - Koopzondagen 2013 1
1. Aanleiding en doel Aanleiding Op 29 oktober 2012 is het regeerakkoord Bruggen slaan gesloten. Over de winkeltijdenwet is het volgende opgenomen: de wettelijke winkelsluiting op zondag wordt opgeheven. Het is aan de gemeenten om desgewenst nadere regels te treffen. Dit voornemen van het kabinet, waartoe een wetsvoorstel in behandeling is, sluit aan op het in de afgelopen jaren veranderende koopgedrag van de consumenten en hierop aansluitend de wensen van een groot aantal ondernemers in de detailhandel: Binnen huishoudens werken steeds vaker beide partners. Dit betekent dat men op andere tijdstippen wil winkelen: later op de dag en in het vrije weekend. Het veranderende consumentengedrag heeft ook gevolgen voor de rol van de binnenstad. Het samenspel tussen retail, horeca, dienstverlening, cultuur, wonen, de markt en leisure is daarbij essentieel. Bezoekers gaan naar de binnenstad om te kijken, vergelijken en te snuffelen. Hier vindt het vergelijkend winkelen plaats. Naast het winkelen brengt de consument een bezoek aan de horeca of maakt gebruik van het aanbod aan cultuur of komt voor een evenement. Zoals aangegeven in de onlangs uitgevoerde weerbaarheidsanalyse verandert hierdoor de rol van de binnenstad van een place to buy naar een place to be. Een van de instrumenten om de weerbaarheid van de binnenstad naar de toekomst toe te verbeteren is een ruimer beleid ten aanzien van de winkeltijden. Ook ondernemers spelen in op het veranderend consumentengedrag: de supermarkten staan in de rij om op zondag open te gaan omdat de consument ook dan zijn dagelijkse boodschappen wil doen. De behoefte van de consument aan andere winkeltijden leidt tot een toenemende vraag vanuit het Huis voor de Binnenstad om extra koopzondagen. Wij zijn ervan overtuigd dat het veranderende consumentengedrag, nieuwe trends en ontwikkelingen de binnenstad nieuwe kansen biedt, die de binnenstad ondanks economische mindere tijden en het afnemen van bestedingen, meer weerbaar maakt voor de toekomst. Samen met het Huis voor de Binnenstad, de Kamer van Koophandel voor Centraal Gelderland en de diverse branches-organisaties willen we de discussie aangaan over andere winkeltijden. Hierbij zijn wij van mening dat dit onze regionale verzorgingsfunctie versterkt en onze concurrentiepositie ten opzichte van vergelijkbare andere steden ten goede komt. Doel We willen, op basis van een inventarisatie van mogelijkheden en wensen van de diverse partijen en rekening houdend met al die verschillende belangen, een nieuwe Verordening Winkeltijden voor Nijmegen opstellen met duidelijke algemene regels die passen bij het veranderend koopgedrag. 2
2. De rol van de gemeente Wettelijk Kader 1. Ondernemers bepalen zelf wanneer zij hun winkel op werkdagen open hebben Op basis van de Winkeltijdenwet 1996 mogen de ondernemers op werkdagen tussen 06.00 en 22.00 uur zelf bepalen wanneer zij hun winkels open hebben. De gemeente gaat hier niet over. Wettelijk uitgangspunt is, dat de winkels op zon- en feestdagen gesloten zijn. 2. Koopzondagen De gemeenteraad heeft de bevoegdheid om ten hoogste 12 zon-en feestdagen aan te wijzen als koopzondag. Naast deze 12 dagen kunnen extra koopzondagen op basis van de toerismebepaling worden aangewezen. Ook kunnen voor eenmalige gebeurtenissen ontheffingen worden verleend. Dit is geregeld in de door de raad vastgestelde Verordening winkeltijden voor de gemeente. In Nijmegen zijn voor 2013 in totaal 19 koopzondagen aangewezen (zie bijlage I). 3. Avondwinkels Op basis van de Verordening winkeltijden heeft ons college de bevoegdheid om avondwinkels op zondag toe te staan. Deze winkels mogen dan van 16.00 tot 24.00 uur geopend zijn. Wettelijk geldt de bepaling dat ten hoogste één avondwinkel per 15.000 inwoners in de gemeente is toegestaan. Hierbij gaat het alleen om winkels die hoofdzakelijk eet- en drinkwaren verkopen. Voor Nijmegen zijn 11 ontheffingen aan supermarkten verleend. Bij de toekenning van een ontheffing voor een avondwinkel worden de belangen van werkgelegenheid, de zondagsrust, de leefbaarheid, de veiligheid en de openbare orde afgewogen. 4. Nachtwinkels Eveneens op basis van de Verordening winkeltijden kan ons college ontheffing verlenen voor nachtwinkels, geopend van 22.00 tot 06.00 uur op werkdagen.ook hier gelden criteria van openbare orde, veiligheid, leefbaarheid en werkgelegenheid. 5. Voorgestelde wetswijziging Het voornemen van het kabinet om de wettelijke winkelsluiting op zondag op te heffen betekent bij aanvaarding door de Eerste Kamer van het in de Tweede Kamer op 30 oktober 2012 aangenomen wetsvoorstel, dat gemeenten zelf mogen beslissen over het aantal koopzondagen, zonder bemoeienis van hogere overheden. Hiermee komt o.a. de toerisme bepaling te vervallen en kan de gemeente zelf het aantal koopzondagen vaststellen door belangen af te wegen. Vrijstellingen en ontheffingen kunnen onder beperkingen worden verleend. Ook is het mogelijk om hieraan voorschriften te verbinden. Als de Eerste Kamer hiermee op korte termijn instemt kan de wet ingaan per juli 2013. Vooruitlopend hierop is door ongeveer 75 gemeenten inmiddels besloten een ruimhartiger beleid te voeren ten aanzien van de openstelling van winkels op zondagen. 3
3. Koers en richting Uitgangspunten en ontwikkelingen 1. Aansluiten bij het veranderend consumentengedrag/verschuiving winkeltijden. De landelijke tendens geeft aan dat de afgelopen jaren er een toenemende belangstelling is voor de koopzondagen. Onderzoek bij Locatus geeft in haar winkelpassantentelling aan dat het afgelopen jaar gemiddeld ongeveer 35.000 passanten per koopzondag het centrum van Nijmegen bezocht hebben. Ook blijkt uit de meningspeiling openingstijden Stadscentrum (april 2012) bij het digitale Nijmegen-panel (2.200 reacties) dat 80 % van de panelleden gebruikt maakt van de koopzondagen. Daarnaast kiest de grootste groep van de panelleden (bijna 45%) voor handhaving van het huidige aantal koopzondagen en bijna 20% wil meer koopzondagen maar niet elke week. Uit de binnenstadsmonitor blijkt dat het teruglopend bezoek op de koopavond gecompenseerd wordt door de koopzondagen. Hieruit blijkt dus dat sprake is van een verschuiving van het bezoek van de koopavond naar de koopzondag. 2. De ondernemers bepalen in gezamenlijk overleg de openingstijden van de winkel. Hierbij gaan wij er vanuit, dat voor de binnenstad het Huis voor de Binnenstad een coördinerende rol vervult. Daarnaast zulllen wij de verschillende branche- en winkeliersorganisaties hierover bevragen. Wij zijn ons ervan bewust dat in ondernemerskringen de meningen over een verschuiving van winkeltijden en uitbreiding van het aantal koopzondagen verdeeld zijn. In het algemeen is het filiaal- en grootwinkelbedrijf hiervan voorstander, terwijl dit genuanceerder ligt bij de zelfstandige ondernemers.het is belangrijk dat men gezamenlijk tot een standpunt komt. De detailhandel moet immers voldoende massa, aantrekkingskracht én bereidwillige ondernemers hebben, zodat verruiming van winkeltijden meerwaarde heeft.draagvlak bij de ondernemers is voor ons een belangrijk uitgangspunt.daarnaast hecht de consument aan duidelijkheid.tegelijk is het onze ambitie en overtuiging dat veranderende winkeltijden onze (binnen)stad meer weerbaar maakt voor de toekomst en aansluit bij de wens van de hedendaagse consument. 3. De gemeente draagt zorg voor een goede afweging van de betrokken belangen. Op basis van de Winkeltijdenwet en de vast te stellen nieuwe Verordening winkeltijden behoort de afweging van de verschillende belangen aan ons college en uw raad. Hierbij gaat het om de belangen van werkgelegenheid (werkgevers en werknemers), economische bedrijvigheid, zondagsrust, leefbaarheid, veiligheid en openbare orde. We onderzoeken wat de meest ideale situatie voor Nijmegen is. Wij stellen ons voor de vereiste belangenafweging vorm te geven door het bevragen van de ondernemers, overleg met de diverse bewonersplatforms en het debat in uw raad. Ook de Kamer van Koophandel en Fabrieken voor Centraal Gelderland zullen wij hierbij consulteren. Een eerste aanzet is hierbij inmiddels gegeven door de debatten van het Huis voor de Binnenstad vorig jaar zomer en op 27 februari j.l. 4. Nadere regels? Afhankelijk van de behandeling van het voorstel tot wijziging van de Winkeltijdenwet in de Eerste Kamer kunnen nog nadere regels worden gesteld, waar de gemeentelijke overheid zich aan moet houden. Dit heeft eventueel gevolgen voor de te volgen scenario s. 4
4. Scenario s Welke scenario s willen we vergelijken? In de praktijk blijken er vooral vier thema s te spelen: - verschuiving van de openingstijden van de winkels op werkdagen - ruimere mogelijkheden voor wijziging van het aantal koopzondagen per branche - mogelijkheid voor supermarkten om op elke zondag open te zijn - mogelijkheid van een nachtwinkel De diverse betrokken partijen (consumenten, ondernemers, werknemers, omwonenden, gemeente) zullen verschillende meningen hebben over de genoemde varianten. Variant 1 Geen overheidsbemoeienis: we laten de winkeltijden helemaal los We willen een zo ruim mogelijke vrijheid geven aan winkeliers over de openingstijden van de winkels. De winkeliers mogen zelf weten op welke tijden ze met hun winkels open gaan en of ze op een zondag of een feestdag geopend willen zijn. Dit betekent in de prakijk dat er ruim 52 koopzondagen kunnen zijn en dat ook nacht-winkels mogelijk zijn. Ontheffingen en vrijstellingen zijn niet meer nodig. Voordeel: + alle ondernemers kunnen zelf bepalen wanneer zij de winkel geopend willen hebben + door vrije openingstijden kunnen consumenten op meer momenten winkelen + geen of minder regels en procedures Nadeel: - de MKB ondernemers voelen zich gedwongen om open te gaan - voor MKB ondernemers betekent het een lastenverzwaring die mogelijk niet opweegt tegen de extra inkomsten - vrije openingstijden zorgen alleen voor een bruisende binnenstad als het merendeel van de ondernemers mee doet - voor de consument is het onduidelijk wanneer welke winkel geopend is - risico s van meer overlast op het gebied van openbare orde en veiligheid, dit vereist meer toezicht - uitzetting gemeentelijke kosten Bureau Toezicht en reiniging openbare ruimte Variant 2 Beperkte overheidsbemoeienis: we laten de winkeltijden los met beleid Samen met het Huis voor de Binnenstad en de diverse branches maken we afspraken over de gewenste openingstijden van de winkels. We onderzoeken het draagvlak bij de diverse partijen en proberen rekening te houden met de verschillende belangen. We inventariseren bij de diverse partijen wat zij willen ten aanzien van de openingstijden, koopzondagen, feestdagen, etc. Op basis hiervan stellen wij als gemeente nadere algemene regels op. Hierbij stellen wij ons voor dat wij het maximale aantal koopzondagen mogelijk maken en dat de ondernemers hierover in de vorm van een convenant afspraken maken over het jaarlijks aantal te houden koopzondagen (model Arnhem). Denkbaar is dat er per branche een aparte overeenkomst gesloten wordt. Om tegemoet te komen aan de belangen van omwonenden is het mogelijk nadere regels op te stellen in verband met de leefbaarheid, openbare orde en de zondagsrust. We staan maximaal 2 of 3 nachtwinkels in het stadscentrum toe die de gehele nacht geopend mogen zijn, waarbij met name rekening moet worden gehouden met aspecten als openbare orde en veiligheid, het voorkomen van overlast en het leefmilieu van bewoners. Voordeel: + we komen tegemoet aan de wensen van ondernemers voor ruimere openingstijden + door ruimere openingstijden kunnen de consumenten op meer momenten winkelen + door gezamenlijk overleg is er een breder draagvlak en duidelijkheid over de openingstijden + door consultatie van partijen blijft afweging van de verschillende belangen mogelijk + naar verwachting nemen de bestedingen van consumenten in potentie toe + niet alleen de detailhandel profiteert van hogere omzetten, maar ook andere sectoren zoals horeca en culturele instellingen + door toename van het aantal bezoekers in de binnenstad nemen ook de parkeerinkomsten in potentie toe 5
Nadeel: - we blijven nog een aantal regels en procedures hanteren - verruiming van openingstijden kan voor MKB ondernemers een lastenverzwaring betekenen die mogelijk niet opweegt tegen de extra inkomsten - verruiming van openingstijden zorgt alleen voor een bruisende binnenstad als het merendeel van de ondernemers mee doet - meer inzet van toezichthouders in de stad - uitzeting gemeentelijke kosten Bureau Toezicht en reiniging openbare ruimte Variant 3 Consolidatie bestaande regelgeving: we laten het zo als het nu is We stellen ieder jaar weer per branche het aantal koopzondagen en toeristische koopzondagen vast. Ook het systeem van aanvragen voor ontheffingen houden we overeind. In verband met het behoud van de zondagsrust laten we het aantal van avondwinkels op 11. Voordeel: + pro cedures zijn bekend + vrijstellingen en ontheffingen blijven mogelijk + we kunnen per aanvraag een afweging maken + we houden rekening met de zondagsrust en leefbaarheid door het aantal koopzondagen beperkt te houden Nadeel: - we houden geen rekening met het veranderend consumentengedrag - we houden geen rekening met de veranderende wensen van de ondernemers - behandelen van de diverse aanvragen voor ontheffingen kost capaciteit 6
5. Planning, inspraak en besluitvorming Startnotitie Na vaststelling van deze startnotitie door ons college vragen we de raad om een voorlopige reactie te geven. Vragen, aanvullende of andere inzichten worden meegenomen in het vervolgproces richting definitieve wijziging verordening winkeltijden voor de gemeente Nijmegen. Planning Na behandeling van de startnotitie in de raad worden de volgende vervolgstappen richting definitieve wijziging van de Nijmeegse verordening winkeltijden gezet: - Opstellen concept met mogelijke varianten ten aanzien van de winkeltijdenwet waarbij de financiële effecten in beeld worden gebracht - Consultatie externe partijen - Opstellen concept verordening winkeltijdenwet - Besluitvorming college van Burgemeester en Wethouders - Besluitvorming gemeenteraad Consultatie externe partijen De openingstijden van de winkels raken de belangen van uiteenlopende groepen: bewoners, bezoekers en ondernemers. Om rekening te houden met al deze belangen wordt de komende tijd gebruikt om in samenwerking met deze partijen de belangrijkste spelregels te bepalen. Er wordt in ieder geval gesproken met: - Huis voor de Binnenstad - Kamer van Koophandel voor Centraal Gelderland - WC Dukenburg - Woo nboulevard - Diverse branche organisaties - Bewonersplatform binnenstad - Politie en Brandweer Communicatie Na vaststelling van de nieuwe verordening Winkeltijden (naar verwachting zomer / najaar 2013) wordt een communicatietraject ingezet om belanghebbenden te informeren over het nieuwe en geactualiseerde beleid. Bekendmaking vindt plaats via de wettelijk voorgeschreven procedures en via persbericht, website van de gemeente Nijmegen en via belangenorganisaties. 7
Bijlage I: Overzicht Koopzondagen 2013 8