Hoe worden artsen experts in klinische communicatie? Jan Wouda Harry van de Wiel Wenckebach Instituut Universitair Medisch Centrum Groningen
CanMEDS competenties Samenwerking Communicatie Organisatie Medisch expert Professionaliteit Maatschappij Wetenschap
Expertise Stable superior ability to handle challenging situations in a given domain Ericsson, 2008 Stabiele en voortreffelijke communicatie bekwaamheid in lastige gesprekken, zowel gesimuleerd als in de klinische praktijk
Huidige communicatie onderwijs veronderstelt: algemeen pakket van communicatie vaardigheden ( generic set of communication skills ) toepasbaar in een breed scala van gesprekken min of meer gelijke kwaliteit van communicatie in verschillende gesprekken (stabiel/consistent) bij voldoende kwaliteit in oefen- en toetssituaties ook voldoende kwaliteit in de klinische praktijk (transfer) onderwijs in de klinische praktijk: aanvullen, bijschaven en onderhouden
Wenselijkheid en werkelijkheid voortreffelijke bekwaamheid (superior competence)? stabiele bekwaamheid (stable competence)? treedt transfer op? communicatieonderwijs in de klinische praktijk?
Voortreffelijke bekwaamheid? Aios en stafleden scoren gemiddeld net voldoende (zesje) in gesimuleerde en in poliklinische consulten Communicatie onderwijs heeft beperkt effect op communicatie kwaliteit in klinische praktijk
Stabiele bekwaamheid? Hoge casus-specificiteit bij beoordeling van meerdere consulten per kandidaat (30-70% van de totale variantie) Bij toetsing wordt casus-specificiteit beschouwd als error variantie; de toetsscore is de gemiddelde score over alle casus
Voorbeeld: 5 artsen, 2 consulten 9.00 8.00 7.00 Communicatie score 6.00 5.00 4.00 3.00 Arts 1 Arts 2 Arts 3 Arts 4 Arts 5 Gemiddelde scores 2.00 1.00 0.00 1e consult Gemiddelde scores 2e consult 100% 90% 80% Percentage variantie 70% 60% 50% 40% 30% Arts x Consult Consultverschil Artsverschillen 20% 10% 0% Variantie componenten
Stabiele bekwaamheid? Stabiliteit/consistentie is onderdeel van kwaliteit Casus-specificiteit (= arts x consult variantie) is maat voor instabiliteit/inconsistentie Inconsistentie is afhankelijk van arts en van soort gesprekken
Variantie componenten in consulten van Aios en Stafleden 100% 90% 80% Percentage variantie 70% 60% 50% 40% 30% Error Arts x Consult Consultverschillen Artsverschillen 20% 10% 0% Aios gesimuleerd gelijksoortige ongelijksoortig Aios policonsulten Staf policonsulten N = 50 N = 29 N = 21 N = 19 N = 14 Incons. = 0.482 Incons. = 0.313 Incons. = 0.725 Incons. = 0.551 Incons. = 0.373
Conclusies communicatie kwaliteit van Aios en Stafleden is vrij matig in gesimuleerde en in poliklinische consulten communicatie onderwijs heeft matig effect communicatie kwaliteit van Aios en Stafleden is vrij inconsistent in gesimuleerde en in poliklinische consulten consistentie is groter als consulten meer op elkaar lijken. Transfer van vaardigheden verloopt dan beter bestaat er een algemeen toepasbaar pakket van communicatievaardigheden?
Communicatieve expertise bestaat uit: (weten, kunnen en doen) 1. weten hoe te handelen in welke situaties (kennis van theorie en verkeersregels ) 2. vaardigheden beheersen en flexibel kunnen toepassen ( voertuigbeheersing door oefenen in vitro) 3. bekwaam toepassen van vaardigheden in uiteenlopende en lastige praktijksituaties ( verkeersdeelname door oefenen in de praktijk)
Aanbevelingen het verkrijgen van expertise vereist deliberate practice deliberate practice betekent: purposefully counteract tendencies toward automaticity by actively setting new goals and higher performance standards individuals forcing themselves to reflect on the situation at hand, to consider goals and strategies and to decide which skills are appropriate to attain these goals K.A. Ericsson, Deliberate practice and acquisition of expert performance, 2008
Deliberate practice and acquisition of expert performance (K.A. Ericsson, 2008)
Deliberate practice and acquisition of expert performance (K.A. Ericsson, 2008)
Voorwaarden voor deliberate practice 1) leertaken met duidelijk omschreven doelen 2) stimulerende, kortdurende leertaken met directe feedback, reflectie en corrigerende herhaling totdat de taak consistent wordt beheerst 3) veel mogelijkheden om te herhalen en het geleerde toe te passen in nieuwe, uitdagende en realistische situaties 4) gemotiveerd zijn om zich te verbeteren
Huidige communicatie onderwijs Basisopleiding leerdoelen bepaald door procesrichtlijnen (patient-centredness) en niet door gewenste consultuitkomsten aanleren van vaardigheden los van klinische context beperkte mogelijkheden om te oefenen met herhaling Klinische fase en vervolgopleidingen (m.u.v. HAG) geen hoge eisen w.b. doelen en uitkomsten (vrijwel) geen feedback, reflectie en correctie weinig rolmodellen die stimuleren tot verbetering
Voorstel voor communicatie onderwijs in de klinische praktijk communicatieve opdrachten voor (poli)klinische consulten regelmatig video opnames van (poli)klinische consulten zelf beoordelen van (selectie uit) opgenomen consulten (reflectie) feedback van patiënten bespreking van de (selectie uit) opgenomen consulten met een klinisch supervisor (feedback en reflectie) vastleggen van behoud- en verbeterpunten (leerpunten) in portfolio voortgang in communicatie laten meewegen in de voortgangsbeoordeling
Vragen en discussie
Learning conditions of deliberate practice 1) Learning tasks with well-defined goals 2) Stimulating learning tasks of short duration with opportunities for immediate feedback, reflection and corrections 3) Having ample opportunities for repetition, gradual refinements and practice in challenging situations 4) Being motivated to improve
Voortreffelijke bekwaamheid? Aios en stafleden scoren een zesje in gesimuleerde en in poliklinische consulten
Communicatieve bekwaamheid van Aios en Stafleden 10 9 Gemiddelde communicatie score 8 7 6 5 4 3 2 6.03 6.23 6.32 6.05 5.46 1 0 Aios gesimuleerd Aios policonsulten Staf gesimuleerd Staf policonsulten Policonsulten elders N = 100 N = 64 N = 14 N = 44 N = 30
10 Communicatieve bekwaamheid in gesimuleerde slechtnieuws gesprekken 9 Gemiddelde communicatie score 8 7 6 5 4 3 2 3.68 5.01 5.52 5.79 5.76 6.32 1 0 0-de jaars 1-e jaars 3-e jaars Coassist. Aios Staf N = 19 N = 16 N = 18 N = 18 N = 25 N = 14
Communicatieve bekwaamheid van Aios in gesimuleerde 'lastige' gesprekken 10 9 Gemiddelde communicatie score 8 7 6 5 4 3 2 5.16 5.95 6.66 6.03 1 0 Opleidingsniveau 0 Opleidingsniveau 1 Opleidingsniveau 2 Alle aios N = 18 N = 50 N = 32 N = 100