Ongewenst gedrag landelijk en in verschillende sectoren Cijfers Gewoon Goed Werk Meter maart 2015 In dit document volgt eenn kort overzicht van de scores s van de verschillende sectoren in de Gewoon Goed Werk Meter op het onderwerp Ongewenstt gedrag. Onder dat onderwerp vallen twee vragen: Word je in je werk wel eens bedreigd, gepest of gediscrimineerd door collega s? (intern ongewenst gedrag) Word je in je werk wel eens bedreigd, gepest of gediscrimineerd door anderen, zoals klanten, leveranciers etc.? (extern ongewenst gedrag) Hieronder heb ik allereerst een overzicht gegeven van de landelijke scores s op ongewenst gedrag van de jaren 2012, 2013 en 2014. Vervolgens hebb ik een splitsing gemaakt tussen contractsoort, geslacht en leeftijd voor het jaar 2014. Uiteindelijk heb ik de verschillende sectoren in eenn lijst gezet met de GGWM scores over het jaar 2014 op het volledige onderwerp Ongewenst Gedragg (dus beide vragen) van laag naar hoog. De GGWM score kan lopen van 0 tott 100. GGWM scores van 0 tot 50 betekenen dat er landelijk of in de sector slecht wordt gescoord op dat onderwerp. Scores van 50 tot 75 betekenen dat er verbetering nodig is. Scores van 75 tot 1000 geven in principe aan dat d het onderwerp landelijk of binnen de sector goed geregeld is. Landelijk en sectoraal wordt overal gemiddeldd meer dan 75 op dit onderwerp gescoord, maar let op; dat betekent echter niet dat het overal o goed geregeld is. De hoge scores zijn te verklaren omdat het merendeel van de werknemers er weinig of niet mee te maken heeft. Er zijn echter wel duidelijke verschillenn tussen sectoren, waarbij in sommige sectoren bijna 1 op de 10 werknemers vaak of zeer vaak te maken heeft met agressie, terwijl in andere sectoren dat nooit vaak of zeer vaak voorkomt. De verschillen worden hieronder duidelijk. d Voor verdere verduidelijking heb ik ook een onderscheidd gemaakt in intern en extern ongewenst gedrag, omdat sommige sectoren juist meer blootstaan aan extern dan intern ongewenst gedrag, of andersom. De resultaten op de aparte vragen zijn niet uit te drukken in GGWM scores, dus heb ik gekeken naar de groep mensen die vaak of zeer vaak als antwoord op de vragen gaven. Landelijk Let op: Hier worden alle invullerss van de GGWM van dat jaar in meegenomen. 2012 3966 invullers Algemene GGWM score: 92.3 Interne agressie: 3.0% vaak of zeer vaak Externe agressie: 2.5% vaak of zeer vaak 2013 5484 invullers Algemene GGWM score: 91.1 Interne agressie: 3.8% vaak of zeer vaak Externe agressie: 3.0% vaak of zeer vaak 2014 18491 invullers Algemene GGWM score: 91.9 1
Interne agressie: 3.0% vaak of zeer vaak Externe agressie: 2.9% vaak of zeer vaak Landelijk gezien lijkt de blootstelling aan ongewenst gedrag in eerste instantie niet ontzettend hoog. Qua GGWM score zit het onderwerp ongewenst gedrag dan ook dik in de groene cijfers. Toch, als je er wat langer over nadenkt betekenen deze cijfers dat in 2014 1 op de 33 werknemers vaak of zeer vaak het doelwit is van ongewenst gedrag, zowel intern als extern. In 2012 was de situatie vergelijkbaar maar beter, en in 2013 zien dat het probleem ineens groter is geworden. In vergelijking met 2013 zien we in 2014 echter een stijgende lijn, dus dat is positief. Wellicht de invloed van overheidscampagnes, trainingen op de werkplek en andere programma s om pesten en agressie tegen werknemers te verminderen? Contractsoort Let op: Deze scores zijn de GGWM scores over het jaar 2014 Werknemer met een vast contract 15021 invullers Algemene GGWM score: 92.1 Interne agressie: 2.8% vaak of zeer vaak Externe agressie: 2.6% vaak of zeer vaak Werknemer met een flex contract (tijdelijk, uitzend, oproep, WSW, ZZP, anders) 3470 invullers Algemene GGWM score: 91.1 Interne agressie: 3.6% vaak of zeer vaak Externe agressie: 4.0% vaak of zeer vaak Werknemers met een vast contract werden in 2014 minder doelwit van ongewenst gedrag dan werknemers met een flex contract. Intern zou dat ermee te maken hebben dat werknemers met een vast contract meer status hebben doordat ze bijvoorbeeld al langer bij het bedrijf werken, en door het zijn van de incrowd dus minder van andere collega s te verduren krijgen. Bovendien zijn flexwerkers wellicht onzekerder over hun baan en daarom sneller geneigd om ongewenst gedrag te accepteren, en daarmee dus een makkelijker doelwit. Extern zou het ermee te maken kunnen hebben dat vaste medewerkers vaak meer ervaring hebben in hun werk en daardoor minder agressie van klanten, leveranciers, etc. opwekken, en/of een situatie beter weten te sussen. Pessimistischer zou je ook kunnen zeggen dat werknemers met een vast contract en dus waarschijnlijk ervaring afgestompt zijn voor het ongewenst gedrag dat ze te verduren krijgen. Geslacht Let op: Deze scores zijn de GGWM scores over het jaar 2014. Man 12132 invullers Algemene GGWM score: 93.0 Interne agressie: 2.6% vaak of zeer vaak Externe agressie: 2.2% vaak of zeer vaak Vrouw 6346 invullers 2
Algemene GGWM score: 89.7 Interne agressie: 3.9% vaak of zeer vaak Externe agressie: 4.1% vaak of zeer vaak Vrouwen zijn in 2014 beduidend vaker het doelwit geweest van ongewenst gedrag dan mannen. Het is raden naar een verklaring, maar een mogelijke verklaring zou kunnen zijn dat vrouwen als een makkelijker doelwit worden gezien. Het is treurig om te moeten constateren dat het verschil tussen mannen en vrouwen groter is dan contractsvorm of leeftijd. Leeftijd Let op: Deze scores zijn de GGWM scores over het jaar 2014. Tot 30 jaar 1180 invullers Algemene GGWM score: 90.7 Interne agressie: 3.6% vaak of zeer vaak Externe agressie: 4.3% vaak of zeer vaak Tot 50 jaar 6243 invullers Algemene GGWM score: 91.6 Interne agressie: 3.2% vaak of zeer vaak Externe agressie: 3.1% vaak of zeer vaak 50 en ouder 11039 invullers Algemene GGWM score: 92.2 Interne agressie: 2.8% vaak of zeer vaak Externe agressie: 2.6% vaak of zeer vaak Jongeren worden sneller het doelwit van ongewenst gedrag dan ouderen. Hier kan hetzelfde gelden als bij de contractsvorm; ouderen hebben vaker een vast contract, meer status en meer ervaring binnen het bedrijf. Daarmee zijn jongeren de zwakkeren in het bedrijf die zich nog moeten bewijzen en makkelijker doelwit zijn. Ook extern worden jongeren sneller getest en voor makkelijker doelwit aangezien. Daarnaast zijn ze vaker onervaren wat agressie bij klanten, leveranciers, etc. kan oproepen. Sectoren Let op: Deze scores zijn de GGWM scores over het jaar 2014. Zorg en welzijn 1046 invullers Algemene GGWM score: 88.1 Interne agressie: 3.4% vaak of zeer vaak Externe agressie: 6.3% vaak of zeer vaak Overheid 543 invullers Algemene GGWM score: 89.3 Interne agressie: 3.5% vaak of zeer vaak Externe agressie: 4.8% vaak of zeer vaak 3
Transport, vervoer en logistiek 1916 invullers Algemene GGWM score: 89.6 Interne agressie: 2.6% vaak of zeer vaak Externe agressie: 5.4% vaak of zeer vaak Horeca en recreatie 198 invullers Algemene GGWM score: 89.9 Interne agressie: 5.5% vaak of zeer vaak Externe agressie: 4.5% vaak of zeer vaak Handel 1692 invullers Algemene GGWM score: 90.4 Interne agressie: 3.0% vaak of zeer vaak Externe agressie: 2.8% vaak of zeer vaak Onderwijs en onderzoek 256 invullers Algemene GGWM score: 90.5 Interne agressie: 2.4% vaak of zeer vaak Externe agressie: 2.3% vaak of zeer vaak Cultuur en media 97 invullers Algemene GGWM score: 90.9 Interne agressie: 5.2% vaak of zeer vaak Externe agressie: 4.1% vaak of zeer vaak Dienstverlening 3054 invullers Algemene GGWM score: 91.9 Interne agressie: 3.0% vaak of zeer vaak Externe agressie: 3.2% vaak of zeer vaak Agrarisch 277 invullers Algemene GGWM score: 93.3 Interne agressie: 3.2% vaak of zeer vaak Externe agressie: 0% vaak of zeer vaak Bouw en wonen 738 invullers Algemene GGWM score: 94.1 Interne agressie: 2.8% vaak of zeer vaak Externe agressie: 1.2% vaak of zeer vaak Afval, water, milieu en energie 111 invullers Algemene GGWM score: 94.5 Interne agressie: 2.7% vaak of zeer vaak Externe agressie: 2.7% vaak of zeer vaak Metaal 2330 invullers Algemene GGWM score: 94.5 4
Interne agressie: 2.4% vaak of zeer vaak Externe agressie: 0.7% vaak of zeer vaak Voedingsindustrie 939 invullers Algemene GGWM score: 94.8 Interne agressie: 2.6% vaak of zeer vaak Externe agressie: 1.3% vaak of zeer vaak Chemie en procesindustrie 991 invullers Algemene GGWM score: 96.1 Interne agressie: 1.4% vaak of zeer vaak Externe agressie: 0.6% vaak of zeer vaak Het eerste wat opvalt is dat de sectoren waar veel met mensen buiten het bedrijf wordt gewerkt (klanten, leveranciers, etc.) vaak slechter scoren. De scores bij extern ongewenst gedrag zijn dan ook vrij hoog. In de zorgsector, de overheidsbranche en het vervoer zien we dat werknemers relatief vaak slecht worden behandeld. Ook in de horeca hebben werknemers relatief vaker last van extern ongewenst gedrag, maar daar wordt men interessant genoeg nog vaker blootgesteld aan intern ongewenst gedrag. De slechtst scorende sectoren zijn de sectoren waar zowel extern als intern hoog wordt gescoord, dus blijkbaar zijn er naast het werken met klanten ook intern relatief veel spanningen. Zorg en welzijn, de overheid en de vervoer zijn sectoren waar de laatste jaren veel is bezuinigd, dus wellicht hebben deze bezuinigen ook als effect gehad dat er verharding van de sfeer op de werkplek is ontstaan. Bij de cultuur en media wordt interessant genoeg relatief veel mensen vaak en zeer vaak blootgesteld aan ongewenst gedrag in vergelijking met andere sectoren, maar over het geheel scoort de sector gemiddeld. Dat heeft ermee te maken dat het aantal mensen dat Soms (een niet getoonde antwoordcategorie) heeft geantwoord op de vragen blijkbaar minder hoog is dan bij bijvoorbeeld de zorg en welzijn sector. Interessant is ook de agrarische sector waar 0% van de invullers aangeeft vaak of zeer vaak blootgesteld te worden aan extern ongewenst gedrag. In deze sector is blijkbaar zo weinig contact met externen dat niemand echt vaak last heeft van externen. Aan de andere kant van het spectrum scoren de industrie en metaal het beste. Voor een groot deel heeft dat ermee te maken dat werknemers in deze sectoren vaak minder met klanten en leveranciers, etc. te maken hebben, waardoor ze relatief laag scoren op externe agressie. Toch scoort men op interne agressie gemiddeld ook lager, wat de indruk geeft dat mensen in deze sectoren aardiger voor elkaar zijn dan andere sectoren. Conclusie Als we naar alle categorieën samen kijken dan zien we dat de jonge vrouwen met flexcontracten in de zorg en welzijn sector het slechtst uit de bus komen. De oudere mannen met vaste contracten in de chemie en procesindustrie hebben het het best. Daaruit zou men kunnen concluderen dat ongewenst gedrag toch vooral ook voorkomt bij de werknemers die worden gezien als makkelijkere doelwitten, hoewel ze dat in realiteit natuurlijk vaak niet zijn. De jongere werknemer die zich nog moet bewijzen, de flexwerker met weinig zekerheid, en de vrouw die wat mij betreft als verrassing helaas flink slechter scoorde dan de man (en wat mij betreft ook slecht verklaarbaar, seksisme?). De slechtst scorende sectoren zijn sectoren waar zowel veel met klanten wordt gewerkt (waarmee het risico op extern ongewenst gedrag toeneemt), maar waar intern toch blijkbaar ook veel onderlinge spanningen zijn. In vergelijking met 2013 zijn de scores wat betreft ongewenst gedrag iets verbeterd, 5
maar we moeten ons niet vergissen in de groene scores van de GGWM; in Nederland hebben dus nog steeds 3% van de werknemers vaak of zeer vaak last van intern of extern ongewenst gedrag, en dat is in totaal toch wel zo n 215.000 werknemers. 6