Marianne de Ranitz-Gobel gedragswetenschapper master-orthopedagoog
Inleiding Werkzaam bij Stek Jeugdhulp 2006-2016 Organisatie voor jeugd- en opvoedhulp Ambulant en (semi)residentieel Midden-Holland en Stadsregio Rotterdam Gedragswetenschapper Residentieel
Hoe het begon Nieuw team (verschillen in visie, ervaring en verwachting) én Nieuwe groep Begrip leefklimaat nog niet bekend Bij Marieke Zaat met een studie, daarover zo meer
Zo wilde ik/we het niet Voorraadkast op slot Regels werden gestapeld (soms uit angst, als dan) Zowel jongeren als medewerkers misten regie Incidenten Instelling zijn en focus op problemen
Wat we wél wilden Samen mét jongeren (en hun systeem!) Vertrouwen en eigen verantwoordelijkheid Competenties en eigen kracht Oplossingsgericht werken Sfeer en normaliseren
Verandering ingezet Samen met team visie en beleid bepaald Steun en coaching teamleden Duidelijkheid (informatie en openheid) Vallen en opstaan Blijven volhouden en geloven (juist als het moeilijk wordt)
Langzaam maar zeker Vertrouwen in dat het werkt Vertrouwen in zichzelf en de ander Minder regels Meer contact met jongeren Minder incidenten
Parallel daaraan Marieke Zaat, teamleider leef- en fasegroep, startte de postmaster opleiding Jeugdzorg Introduceerde begrip Leefklimaat Deed onderzoek naar de overgang van gesloten jeugdzorg naar de reguliere residentiële jeugdzorg
Onderzoek Marieke Zaat Artikel: De beste ingrediënten voor behandeling komen uit een theezakje, Marieke Zaat 2010 Conclusie: De relatie tussen medewerker en jongere is erg belangrijk. Leefklimaat draagt bij aan behandelmotivatie, versterkt de interne locus of control, vergroot de empathie en actieve coping
Leefklimaat en agressie Conclusie te belangrijk om te negeren De overtuiging dat een goed en positief leefklimaat preventief werkt en agressie vermindert of zelfs voorkomt Behoefte om (begrip) Leefklimaat groots in te zetten in de gehele sector Thee drinken! Aandacht en tijd met en voor elkaar, de kind/jongere + ouders
Duo Leefklimaat is geboren Marieke en ik aan de slag: Leefklimaat op agenda sectordag Leefklimaatspel ontstaat Implementatie Leefklimaatspel én Training Leefklimaat Borgen
Leefklimaat=pedagogisch klimaat Sensitieve responsiviteit en emotionele steun Autonomie en ruimte Structureren en grenzen stellen Informatie geven en uitleggen Begeleiden van interacties tussen jeugdigen Stimuleren en ondersteunen van interacties tussen kind en ouders Zie ook Peer v.d. Helm, Hogeschool Leiden
Richtlijnen sluiten aan bij visie Richtlijn Residentiële Jeugdhulp Steun en responsiviteit Groei en ontwikkeling Positieve onderlinge interactie Structuur en leefregels Richtlijn Samen beslissen passende hulp Nadruk samen+systeem, regie ouder+kind
Sectordag Leefklimaat High-tea High-tea (beste gesprek keukentafel) Letterlijk iedereen werd betrokken Introductie begrip leefklimaat Opdracht: in groepjes discussiëren over gerelateerde thema s leefklimaat Resultaten verzameld, knippen en plakken werd Leefklimaatspel ->
Het Leefklimaatspel 5x60 kaartjes met stellingen, opdrachten en vragen rondom de thema s: Sfeer en inrichting Regels en afspraken Motivatie en verantwoordelijkheid Relaties en sociale contacten Veiligheid en preventie
En dan spelen Teams eerst als team laten spelen! (must) Ervaren, ontdekken, wennen aan rollen, vragen, elkaar leren kennen, één lijn?! Evt tussenstap en beleid team herzien Introductie in groepen en samen spelen Ervaring van het spelen evalueren Teams blijven herinneren en aansporen
Maar, werkt het ook?? Vanaf versie 1.0 regelmatig geëvalueerd mbv vragenlijsten (incl. controlegroep): Hoe het spel werd ervaren en Situatie leefklimaat/behandelmotivatie
Uitkomsten ervaring spel o.a. Onverwachte positieve bijeffecten o.a.: Ontspanning en plezier Je leert elkaar beter kennen Leren luisteren en mening geven Jongeren en medewerkers samen Punt van kritiek: competitie-element werd gemist, spel is aangepast, win-element toegevoegd aan versie 2.0
Uitkomsten Leefklimaat 2.0 Gedurende het regelmatig spelen (en meten) steeg de behandelmotivatie, na verloop van tijd zelfs zover dat er geen verbetering meer meetbaar was. Parallel daalde het aantal incidenten. Kanttekening: niet per se alleen door spel. Medewerkers positief over werkklimaat.
Versie 1.0 en 2.0
Wensen op weg naar 3.0 Alle (uit huis wonende) kinderen/jongeren een goed en positief leefklimaat. Spel professionaliseren vanwege dalen incidenten en positieve invloed op leef- en werkklimaat en behandelmotivatie. Spel uitbreiden met categorieën ouders jonge kind en school = leerklimaat (gebruik in klas, op scholen).
Subsidieaanvraag VWIZ gelukt! Vertaling gemaakt school (leerklimaat); nieuwe set kaartjes met zelfde thema s Idem voor jonge kind (<12) en ouders In gesprek met The Gamemaster Ontwikkeling Training Leefklimaat Training Leefklimaat (SKJ geaccrediteerd) + Leefklimaatspel een feit (dec. 2015)
Spelregels Pak een kaartje in jouw categorie Lees het item van de gedraaide kleur. Beantwoord de vraag. Discussie en doorvragen mag! Pak daarna een fiche
Spelregels Zwart gedraaid? Pak een fiche van een ander (lees het item dat bij die kleur hoort) Roze gedraaid? Kies zelf een kleur Winnaar: degene die als 1e alle kleuren heeft
Resultaten Leefklimaat leeft Vergroten behandelmotivatie Afname van de incidenten Beter leef- en leerklimaat Inzicht in hoe mensen denken Verbetering sociale omgang/vaardigheden Verbetering contact/communicatie Gezelligheid en sfeer
Wanneer zet je het spel in? Residentieel: op afgesproken momenten, bijvoorbeeld tijdens groepsbijeenkomsten, huisvergadering, teamvergadering etc. als de sfeer (negatief) verandert, incidenten toenemen, regels stapelen als beleid/groepssamenstelling verandert gewoon als je er zin in hebt
Wanneer zet je het spel in? Klas: negatieve sfeer, verbeteren leerklimaat, bij maatschappelijke/sociale vakken, pesten of onveiligheid Ouders/gezin: bij opvoedproblemen, relatieherstel kind-ouders, bij ouders met uit huis geplaatste kinderen
Hoe gebruik je het? Zoals omschreven in spelregels, maar ook: 1 op 1 Start vergadering of les met één kaartje Voor of na het eten Met maar één onderwerp
Voorwaarden Kader moet duidelijk zijn (beleid, regels) Eerst met team spelen (bereid voor) Transparant (eerlijk en open, let ook op rol en persoon, hoe ben je privé)
Behalve Leefklimaatspel Leefklimaatspel geen garantie dat agressie nooit meer voorkomt. Wees duidelijk over agressie onder aandacht Teams ook gecoacht en getraind in agressieregulatie (signaleringsplan) Invoering Geweldloos Verzet (2015) WE waarden door combi werkgroep jongerenraad en personeel >
WE waarden We gaan respectvol met elkaar om We zorgen samen voor veiligheid en gezondheid We gaan open en eerlijk met elkaar om We gaan zorgvuldig om met elkaars privacy
WE waarden We zijn samen verantwoordelijk voor passende hulpverlening We zorgen er samen voor dat het netwerk centraal staat We zorgen voor structuur in het dagelijks leven
Tips Blijf in gesprek (met elkaar, jongere/ouder) Herhaal, steun, heb geduld Speel regelmatig, ook met je team Zet die pot thee op tafel Zet het op zichtbare plek!!
Valkuilen Als beheersen controleren wordt Leefklimaat is dynamisch, blijf investeren Met alleen het spel ben je er niet Horen maar niet meer luisteren Te snel willen gaan
Leefklimaatspel werd ontwikkeld bij Stek Jeugdhulp Marianne de Ranitz-Gobel gedragswetenschapper/ master-orthopedagoog
facebook.com/duidelijkoveragressie @overagressie