VIJFTIGPLUSSERS GEZOND EN GEMOTIVEERD LATEN WERKEN De gevarieerde aanpak van Amstelveen Door: Fenny Brandsma / Fotografie: Kees Winkelman
Hoe zorg je er als gemeente voor dat vijftigplussers gezond en gemotiveerd werken en flexibel kunnen meebewegen met alle veranderingen? Een vraag die in veel gemeenten speelt, want gemeenten vergrijzen, maar staan tegelijkertijd voor ingrijpende organisatieveranderingen, door de decentralisaties en forse bezuinigingen. De gemeente Amstelveen geeft de speciale aandacht voor vijftigplussers op verschillende manieren handen en voeten. Bij de gemeente Amstelveen is in 2015-2016 tweederde van de medewerkers boven de vijftig. Medewerkers tot hun recht laten komen, zorgen dat ze zich blijven ontwikkelen en dat ze flexibel zijn is er dus een must. Hans IJskes NIEUWE FUNCTIE Hoe gaat dat in de praktijk? In ons team kon een medewerker, Anton Wilms (55+) zijn functie niet meer uitoefenen, vertelt Hans IJskes, coördinator buitendienst van de begraafplaats Zorgvlied. Door zorgvuldig afwegen, openheid in ons team en de inzet van alle betrokkenen hebben we een nieuwe functie voor hem gevonden. Met succes. Anton was een van de tuinbazen van Zorgvlied. Een tuinbaas heeft de verantwoordelijkheid voor een bepaald deel van het terrein, zorgt voor het graafwerk en het groen en is het aanspreekpunt voor bezoekers. Maar toen Anton een paar Hans IJskes: Met klusjes bedenken serveer je iemand af.
jaar geleden een dubbele hernia kreeg en aan één kant doof werd, werd het werk te zwaar voor hem. WERK DAT ER IS Vanuit de organisatie wilden we nieuwe mogelijkheden voor Anton creëren die goed pasten bij wat hij kon en wilde. Tegelijkertijd moest het ander werk zijn dat ook echt gedaan moet worden. Dat er gewoon is. Met klusjes bedenken serveer je iemand af en bovendien is een organisatie geen filantropische instelling. Anton heeft nu een nieuwe, passende functie. Hij is onder andere voorloper van uitvaarten en begeleidt de stoet van de aula naar het graf. Verder regelt Anton de urn bijzettingen en het verstrooien van as. Ook heeft hij toezicht op de gebouwen en de horeca. Het is een afwisselende baan en dat past precies bij Anton. In een kantoorbaan zou hij beslist verpieteren. We draaien nu een maand of tien in deze nieuwe situatie en dat pakt geweldig goed uit. ELKAAR SERIEUS NEMEN In een traject richting een nieuwe functie moet een leidinggevende het team goed begeleiden vindt Hans. Je moet open met elkaar bespreken wat de situatie is en wat er nodig is. Dit is iets wat ons allemaal kan overkomen en het is belangrijk om elkaar op waarde te blijven schatten, serieus V.l.n.r. Selma Mantel, Kees Muis en Tabitha van Hove te nemen. Het team vindt Anton ook nu een volwaardige collega. Dat is belangrijk voor Anton, maar ook voor de organisatie en het team zelf. De goede wending in Antons verhaal is aan diverse factoren te danken. De inzet van onze P&O-adviseur, de inzet van Anton zelf, van het team en van mij als leidinggevende, maar ook het 50+ senior talent programma. Dat programma heeft Anton en ons geholpen om helder te krijgen wat Anton kon en wilde doen en welke functie daarbij paste.
ONDERNEMENDER WERKEN Dat 50+ senior talent programma draaide het afgelopen jaar als pilot in Amstelveen, met subsidie van het A+O fonds. Het had als doel medewerkers ondernemender te maken als het gaat om eigen talenten, kansen en ontwikkeling, legt Klaas Ykema Westerhuis, senior-adviseur P&O uit. Zodat je in je werk maximaal tot je recht blijft komen, competenties als netwerken, flexibiliteit en creativiteit versterkt en soepeler samenwerkt met andere generaties. Het programma is gebaseerd op onderzoek van de Universiteit van Amsterdam naar leerstijlen van vijftigplussers in overheidsorganisaties. De voorloper ervan was onze pilot Pensioen Uit Zicht! De uitkomst van die pilot was dat de deelnemers zich graag verder wilden ontwikkelen en mede daarom hebben we de pilot 50+ senior talent programma opgezet. VERRASSENDE UITKOMSTEN Bij de start van het 50+ senior talent programma hebben de deelnemers eerst een vragenlijst rond werkbeleving en duurzame inzetbaarheid ingevuld. Die vragen gaan bijvoorbeeld over je behoefte aan ontwikkeling en training, maar ook over hoe waardevol je je bijdrage aan de organisatie vind en in hoeverre je denkt dat je bijdrage gewaardeerd wordt. De antwoorden geven een goed beeld van waar iemand staat. Klaas Ykema Westerhuis Klaas Ykema Westerhuis: Denken die oudere medewerker zit zijn tijd hier wel uit, is funest voor de mobiliteit van medewerkers.
De uitkomsten waren verrassend. Er wilden meer mensen langer doorwerken dan wij hadden ingeschat. En hun motivatie was groot. Daarbij draait het niet om geld, maar om betrokken willen blijven en om verantwoordelijkheid willen dragen. De deelnemers aan de pilot zijn nu allemaal in gesprek met hun manager over hun inzetbaarheid. Sowieso spelen leidinggevenden een belangrijke rol bij vijftigplussers gezond en gemotiveerd aan het werk houden. Als zij denken die oudere medewerker zit zijn tijd hier wel uit, is dat funest voor het in beweging blijven van medewerkers, aldus Klaas. GEZONDHEIDSKLACHTEN Zo denken leidinggevenden in Wijkbeheer Noord in elk geval niet over hun oudere medewerkers. Wijkbeheer Noord is verantwoordelijk voor alles wat met de openbare buitenruimte te maken heeft. 60 procent van mijn medewerkers valt in de categorie senioren, vertelt Kees Muis. Hij is als teamleider verantwoordelijk voor bijvoorbeeld het verzorgen van een aantal wijken en de heemparken. Ik heb veel medewerkers die al vanaf hun veertiende, vijftiende werken. Ze hebben al die jaren lichamelijk zwaar werk gedaan, maar niet altijd gezond geleefd. En nu mogen ze door tot hun 67e, terwijl ze vaak vanaf hun vijftigste al gezondheidsklachten hebben. Dat vraagt gerichte inzet Anton Wilms (links) en Hans IJskes van de organisatie, en vooral van leidinggevenden, want je wilt medewerkers wel zo goed mogelijk tot hun recht laten komen. VEILIGE WERKOMGEVING CREËREN We kiezen in Amstelveen voor het langetermijnperspectief, vervolgt Tabitha van Hove, afdelingshoofd Wijkbeheer Noord. Medewerkers werken hier lang en wij zien het als onze verantwoordelijkheid om ze zo goed mogelijk naar hun pensioen te brengen. Eigenlijk gaat het helemaal niet specifiek over medewerkers van 50+. Het is in feite: hoe gaan we met elkaar om?
Bij het creëren van een veilige en stimulerende werkomgeving in Wijkbeheer Noord speelt de samenwerking tussen Kees, Tabitha en P&O-adviseur Selma Mantel een grote rol. Kees: We informeren elkaar steeds op hoofdlijnen. En lastige situaties bespreken we met elkaar. Vervolgens nemen we samen een besluit. Daarbij houden we altijd het belang van de medewerker, maar ook van de organisatie in het oog. Tabitha: Iedereen is ergens goed in en dat kun je inzetten voor de organisatie. Daarvoor hebben we overigens geen programma nodig. Een programma is alleen zinvol als er stagnatie is. Wij gebruiken het 50+ senior talent programma weliswaar niet, maar inhoudelijk doen we precies hetzelfde. Wij hebben alleen tot nu toe genoeg aan de reguliere overleg- en afstemstructuur, bijvoorbeeld de personeelsgesprekken en het bedrijfsplan. En vooral daarbuiten weten we elkaar heel goed te vinden! ZIEKTEVERZUIM VERMINDEREN Wijkbeheer Noord heeft al een aantal jaren een relatief hoog ziekteverzuim. Selma: Dat was 8,6% terwijl het gemiddelde bij onze gemeente 5,1% is. Daarom zetten we extra sterk in op gezond werken voor medewerkers. Zo zijn we met een andere, actievere arbodienst in zee gegaan. Nu hebben we een arboarts die op locaties werkt en dus beter bereikbaar is voor de medewerkers en de teamleiders. Tabitha van Hove: We kiezen in Tabitha van Hove Amstelveen voor het langetermijnperspectief.
Ook besteden we aandacht aan hoe je je dagelijks werk vanuit de juiste houding doet. Verder verzorgen we in samenwerking met de bedrijfsarts voorlichting over bijvoorbeeld een zonnesteek en huidkanker, en over gezond eten en bewegen. Bij alles zetten we sterk in op bewustwording en preventie. Het grote punt is natuurlijk dat medewerkers er zelf mee aan de slag moeten gaan, besluit Tabitha. Het heeft eigenlijk geen zin om pas voor medewerkers vanaf 55 jaar een programma te hebben om zo gezond mogelijk te werken. Dat heb je nodig vanaf de eerste dag dat medewerkers hier aan de slag gaan. Tips om 55+-ers gezond en gemotiveerd te laten werken Zet instrumenten in om medewerkers te laten nadenken over hun kwaliteiten en competenties, maar ook over hun wensen en dromen. Bied gerichte informatie over gezond leven, eten en bewegen en een goede werkhouding. Kan iemand zijn werk om gezondheidsredenen niet meer doen, zoek dan geschikt bestaand werk. Bespreek ontwikkelingen en keuzes open in een team.