ZWEMWATERPROFIEL BLOEMENDAAL AAN ZEE

ZWEMWATERPROFIEL BLOEMENDAAL AAN ZEE Rijkswaterstaat Zee en Delta Februari 2014

Colofon Titel: Verantwoordelijke organisatie: Oorspronkelijke versie (2008) uitgevoerd door: Actualisatie door: Opdrachtgever: Opmaak: Zwemwaterprofiel Bloemendaal aan Zee Rijkswaterstaat Zee en Delta Grontmij / DHV RPS / Tauw / KWR Rijkswaterstaat Water, Verkeer en Leefomgeving Grontmij / DHV Datum actualisatie: Februari 2014 Status: BWID-code zwemwaterlocatie: Donar-code zwemwaterlocatie: Definitief (R098/NC13180307) NLBW95_BLOEMDAZBSD BLOEMDAZBSD OSWOP-code zwemwaterlocatie: 4009 Numind-code zwemwaterlocatie: 4121 Disclaimer Dit zwemwaterprofiel heeft de status van een onderzoek. Aan de inhoud van dit zwemwaterprofiel kunnen geen rechten worden ontleend. De in dit zwemwaterprofiel opgenomen informatie is met de grootst mogelijke zorg samengesteld, de volledigheid en actualiteit kan echter niet worden gegarandeerd. Let hiervoor ook op de datum van het opstellen of actualiseren van het zwemwaterprofiel. RWS aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor schade als gevolg van onjuistheden in en/of onvolledigheid van de aangeboden informatie noch voor schade die geleden wordt als gevolg van het gebruik, op welke wijze dan ook, van de aangeboden informatie in dit onderzoek. RWS aanvaardt geen verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de in dit rapport voorgestelde maatregelen. 1

INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING ZWEMWATERPROFIEL... 3 1.1 Zwemwaterprofiel... 3 1.2 Kwaliteitklassen en normen... 3 1.3 Routekaart zwemwaterprofiel... 4 2 AANPAK... 5 3 GEBIEDSBESCHRIJVING BLOEMENDAAL AAN ZEE... 7 3.1 Algemeen... 7 3.2 Hydromorfologie en ecologie... 9 3.3 Riolering en afvalwaterzuivering... 10 3.4 Begrenzing... 11 3.5 Gezondheidsrisico s... 11 4 ANALYSE VAN HISTORISCHE DATA... 12 4.1 Bacteriële parameters... 12 4.2 Historisch data-analyse in relatie tot weersomstandigheden... 13 5 POTENTIËLE VERONTREINIGINGSBRONNEN EN ROUTES... 14 6 BRONNENANALYSE... 15 7 EVALUATIE EN CONCLUSIES... 15 7.1 Zwemwaterkwaliteit... 15 7.2 Bronnenanalyse... 15 8 AANBEVELINGEN VOOR MAATREGELEN... 15 9 LITERATUUR... 16 BIJLAGE 1 BIJLAGE 2 Verslag veldbezoek Betrokken organisaties 2

1 INLEIDING ZWEMWATERPROFIEL De Europese Zwemwaterrichtlijn (2006/7/EG) is begin 2006 vastgesteld. Het doel van deze richtlijn is het beschermen van de gezondheid van zwemmers in oppervlaktewateren. In de richtlijn worden bepalingen neergelegd met betrekking tot de monitoring en de indeling van de zwemwaterkwaliteit in kwaliteitsklassen (uitstekend, goed, aanvaardbaar en slecht) alsmede de verstrekking van informatie daarover aan het publiek en de Europese Commissie. Een pro-actief beheer van de zwemwaterkwaliteit wordt voorgeschreven, risico s moeten in kaart worden gebracht in een zwemwaterprofiel en maatregelen moeten worden uitgevoerd om minimaal een aanvaardbare kwaliteit te kunnen bereiken en blootstelling van zwemmers aan verontreiniging te voorkomen. 1.1 Zwemwaterprofiel Van iedere zwemwaterlocatie moet worden ingeschat welke emissiebronnen via welke verspreidingsroutes de zwemwaterkwaliteit negatief beïnvloeden. Hierbij spelen de locatiespecifieke eigenschappen van het zwemwater een belangrijke rol. Alle bevindingen komen samen in een zwemwaterprofiel van de desbetreffende zwemwaterlocatie. Het opstellen van een zwemwaterprofiel is een verplichting volgens de zwemwaterrichtlijn. Op basis hiervan kan de beheerder maatregelen nemen om het risico op besmetting van de zwemmer (verder) te reduceren. Het zwemwaterprofiel, eventueel aangevuld met een aantal extra metingen, maakt het mogelijk om eventuele beheersmaatregelen beter te onderbouwen. Een zwemwaterprofiel is bedoeld om inzicht te verkrijgen in de fecale verontreinigingsbronnen en routes en richt zich op de indicatoren voor fecale verontreinigingen (Escherichia coli en intestinale enterococcen) zoals die in de richtlijn gedefinieerd zijn. In dit zwemwaterprofiel wordt ook aandacht besteed aan eventuele overige gezondheidsrisico s. 1.2 Kwaliteitsklassen en normen In de Europese zwemwaterrichtlijn wordt onderscheid gemaakt tussen verschillende kwaliteitsklassen, die vastgesteld worden aan de hand van de concentraties intestinale enterococcen en Escherichia coli (E.coli). Beide typen bacteriën (micro-organismen) zijn afkomstig van feces van mensen en dieren en worden daarom fecale bacteriën genoemd. Deze typen bacteriën zijn indicatorsoorten voor een grotere groep van ziekteverwekkende fecale bacteriën en kunnen leiden tot voornamelijk maag- en darmklachten. De indeling van kwaliteitsklassen is toegelicht in tabel 1.1. Tabel 1.1. Parameter Normen voor de verschillende kwaliteitsklassen voor zoute kustwateren en overgangswateren wat betreft intestinale enterococcen en Escherichia coli. Uitstekende Goede kwaliteit * kwaliteit * Intestinale enterococcen (kve/100 ml) 100 200 185 Escherichia coli (kve/100 ml) 250 500 500 * gebaseerd op een 95-percentiel ** gebaseerd op een 90-percentiel Aanvaardbare kwaliteit ** Referentiemethoden voor de analyse ISO 7899-1 of ISO 7899-2 ISO 9308-3 of ISO 9308-1 De beoordeling van elke zwemwaterlocatie en de indeling in de kwaliteitsklassen vindt plaats op basis van de metingen zoals die 4 jaar voorafgaand aan het moment van beoordelen verzameld zijn. Naast deze Europese beoordeling hanteert Nederland ook signaalwaarden voor het beoordelen van afzonderlijke metingen gedurende het badseizoen (tabel 1.2). Indien op een zwemwaterlocatie concentratie van E.coli hoger is dan 1800 kve/100 ml en/of de concentratie intestinale enterococcen 3

Evalueren? Actieprogramma hoger is dan 400 kve/100 ml wordt een extra monster genomen. Als dit extra monster bevestigt dat er sprake is van overschrijding van de signaalwaarde, wordt tijdelijk een negatief zwemadvies ingesteld. Zodra uit nieuw genomen monsters blijkt dat de signaalwaarde niet langer wordt overschreden, wordt het negatief zwemadvies weer ingetrokken. Tabel 1.2. Signaalwaarden voor intestinale enterococcen en Escherichia coli. Parameter Signaalwaarde Referentiemethoden voor de analyse Intestinale ISO 7899-1 of ISO enterococcen 400 7899-2 (kve/100 ml) Escherichia coli (kve/100 ml) 1800 ISO 9308-3 of ISO 9308-1 1.3 Routekaart zwemwaterprofiel Sinds 2005 is een algemeen protocol voorhanden voor het opstellen van een zwemwaterprofiel. Hierin is een routekaart opgenomen (zie figuur 1.1) die voor het opstellen van de zwemwaterprofielen wordt gebruikt. De aanpak volgens de routekaart resulteert in een algemeen beeld van de zwemwaterlocatie, zijn omgeving en de mogelijke bronnen van fecale verontreiniging, met een indicatie van de grootte van bijdrage van deze bronnen op de waterkwaliteit in de zwemlocatie. Beschrijving gebied/hydromorfologie Veldbezoek Historische waterkwaliteit Lijst: bronnen routes Meetprogramma Richtgetallen Analyseren Evalueren Zwemwater profiel Figuur 1.1. Algemene routekaart om te komen tot een zwemwaterprofiel. In 2008 is voor het eerst een zwemwaterprofiel opgesteld voor Bloemendaal aan Zee met gebruikmaking van de Handreiking voor het opstellen van een zwemwaterprofiel (Grontmij, RWS- RIZA, 2005). In 2013 hebben RPS, Tauw en KWR het zwemwaterprofiel geactualiseerd en de zwemzone aangepast met gebruikmaking van het rapport Optimalisatie van zwemzones Noordzee (Royal HaskoningDHV, 2012). 4

2 AANPAK Voor het opstellen van het zwemwaterprofiel zijn, aan de hand van de Handreiking voor het opstellen van het Zwemwaterprofiel, alle stappen doorlopen. Hieronder is aangegeven in welke onderwerpen deze stappen terugkomen en waar in de rapportage deze zijn terug te vinden. De gepresenteerde aanpak kan dan ook worden gezien als leeswijzer. Hoofdstuk 1 Inleiding De achtergrond voor het opstellen van een zwemwaterprofiel wordt hierin beschreven, alsmede de normen en kwaliteitsklassen volgens de zwemwaterrichtlijn. Hoofdstuk 2 Aanpak Hoofdstuk 3 Gebiedsbeschrijving Hierin wordt de zwemlocatie meer in detail beschreven op basis van de in de handreiking genoemde stappen locatiebeschrijving, gebiedsbeschrijving en veldbezoek. Hydromorfologie en ecologie. Deze paragraaf omvat de benodigde informatie over stromingen, peilen, flora en fauna (veldbezoek, hydromorfologie, gebiedsbeschrijving). Begrenzing. Het protocol Noordzee uit het rapport KRW en oppervlaktewater: Bescherming van zwemwater en oppervlaktewater voor drinkwaterbereiding onder de Europese Kaderrichtlijn Water (DHV, 2005) is gebruikt om de begrenzing van een zwemzone voor te stellen. Bij de actualisatie in 2013-2014 is de zwemzone aangepast met gebruikmaking van het rapport Optimalisatie van zwemzones Noordzee (Royal HaskoningDHV, 2012). Gezondheidsrisico s. In deze paragraaf wordt beschreven of er meldingen van gezondheidsklachten zijn geweest. Hoofdstuk 4 Analyse van historische data Analyse historische data. De microbiologische data van de zwemwaterbemonsteringen van de laatste vier jaar vormen de basis voor de analyse van de historische waterkwaliteit. Conform de Europese Zwemwaterrichtlijn zijn de parameters intestinale enterococcen en Escherichia coli geanalyseerd. Een nadere analyse wordt alleen uitgevoerd wanneer er sprake is geweest van een beoordeling in de klasse slecht of aanvaardbaar, of wanneer er een overschrijding is van de signaalwaarden. In een nadere analyse wordt gekeken naar: de invloed van weersomstandigheden, bijvoorbeeld indien overschrijdingen of verhogingen altijd optreden na hevige neerslag; een relatie met bepaalde bronnen, bijvoorbeeld wanneer alleen hoge waarden gevonden worden bij een hoge recreatiedruk; de relatie met een bepaalde periode in het jaar waarop verhogingen plaatsvinden; verhogingen kunnen van jaar tot jaar plaatsvinden op verschillende tijdstippen, maar ze kunnen ook altijd in dezelfde periode plaatsvinden. Hoofdstuk 5 Potentiële bronnen van bacteriële verontreiniging Potentiële bronnen van verontreiniging. Op basis van het veldbezoek, de analyse van de historische data, de gegevens van de waterkwaliteitsbeheerder en de plattegronden is een lijst van alle potentiële verontreinigingsbronnen en -routes voor fecale verontreiniging opgesteld. Alle potentiële bronnen en routes zijn op deze lijst gezet ook al lijken ze niet van belang. Soms blijkt dat juist een bron die vooraf niet als relevant werd beschouwd toch verhoogde waarden veroorzaakt óf dat door samenloop van omstandigheden 5

meerdere bronnen samen verantwoordelijk zijn voor verhoogde waarden. Elke bron kan dan meetellen. Hoofdstuk 6 Bronnenanalyse Indien de waterkwaliteit over de jaren 2010-2013 niet als uitstekend of goed te beoordelen is, of wanneer er overschrijdingen zijn van de signaalwaarden, zijn de potentiële verontreinigingsbronnen nader geanalyseerd met behulp van het eenvoudige spreadsheetmodel ZWEMPROF. Hiermee wordt geschat in hoeverre een bepaalde bron of bronnen een bijdrage leveren aan fecale verontreiniging van het betreffende water. Het model geeft als resultaat aan of er a) geen invloed, b) geringe invloed, c) wezenlijke invloed of d) grote invloed is van belangrijke fecale verontreinigingen. Bij een uitstekende of goede beoordeling van de zwemwaterkwaliteit zijn de conclusies uit de ZWEMPROF-modellering van de vorige versie van dit zwemwaterprofiel vermeld. Dit is het geval voor Bloemendaal aan Zee. Hoofdstuk 7 Evaluatie en conclusies Analyse en evaluatie van gegevens. Alle gegevens die afkomstig zijn uit de voorgaande stappen zijn naast elkaar gelegd en bekeken. Hierbij is vooral onderzocht welke potentiële bronnen die uit de analyse van de data van de waterkwaliteitsbeheerders, het veldbezoek en de plattegronden volgen, relevant zijn voor de zwemwaterkwaliteit op de locatie en zijn de resultaten van de spreadsheet modellering (ZWEMPROF) gebruikt. Daarnaast is een soort rangschikking van belangrijke bronnen gemaakt. Op deze manier is duidelijk waar de mogelijke knelpunten zitten en waar eventueel maatregelen genomen zouden moeten worden. Conclusies. De belangrijkste bevindingen en de (mogelijke) consequenties hiervan zijn op een rij gezet. Hoofdstuk 8 Aanbevelingen voor maatregelen Maatregelen en bevindingen. Indien er geen problemen zijn geconstateerd, bestaat er in beginsel weinig aanleiding om maatregelen te nemen. Indien er wel relevante verontreinigingsbronnen zijn gevonden of indien er onduidelijkheid is over de betrouwbaarheid van (enkele) resultaten, wordt in deze paragraaf een doorkijk gegeven naar mogelijke maatregelen. Eventueel worden preventieve maatregelen genoemd om de huidige goede situatie in stand te houden. 6

3 GEBIEDSBESCHRIJVING BLOEMENDAAL AAN ZEE 3.1 Algemeen De zwemwaterlocatie Bloemendaal aan Zee is een zandstrand aan de Noordzee nabij de plaatsen Bloemendaal en Overveen. De zwemwaterlocatie grenst aan het Nationaal Park Zuid-Kennemerland, dat zich uitstrekt van IJmuiden tot aan Zandvoort. De onderstaande afbeelding (figuur 3.1) is een luchtfoto van Bloemendaal aan Zee en de omgeving. In bijlage 1 is een verslag opgenomen van het veldbezoek (augustus 2013) inclusief foto s van de zwemwaterlocatie. Noordzee Nationaal Park Zuid- Kennemerland Parnassia Vogelmeer Bloemendaal aan Zee Figuur 3.1. Overzicht van de omgeving (bron: Google Earth) Indeling strand De totale lengte van de zwemwaterlocatie Bloemendaal aan Zee bedraagt ca. 5 km. Het strand is ca. 25 ha groot. Het strand is gratis toegankelijk via diverse strandopgangen en -trappen, zie figuur 3.2. De gemeente heeft het strand opgesplitst in vier themastranden. Het strand ter hoogte van de opgangen bij de Zeeweg is aangeduid als recreatiestrand, vanaf de strandopgang Duintrap naar het noorden ligt het activiteitenstrand, rondom de strandopgang Parnassia ligt het familiestrand en het noordelijke deel is het rust- en natuurstrand. Het recreatiestrand is het drukst bezochte deel van het strand. Op het activiteitenstrand zijn nevenactiviteiten toegestaan. Tussen de strandpalen 61.000 en 61.750 is het toegestaan te vliegeren met grote, bestuurbare vliegers. Tevens heeft de surfclub een eigen gedeelte van het strand (foto E). Het familiestrand bij Parnassia is rustig en ten noorden van de strandopgang tevens losloopgebied voor honden. Tevens heeft de zeilvereniging hier een eigen gedeelte (foto F). Op dit gedeelte is het strand 7

gemarkeerd met borden (foto G). Het is mogelijk dat boten zich in de omgeving van de zwemlocatie ophouden. Het rust- en natuurstrand is stil en voor een deel bestemd voor naturisten, vanaf paal 59.500 tot aan Velsen. Beheer De zwemwaterlocatie Bloemendaal aan Zee ligt in de gemeente Bloemendaal in de provincie Noord- Holland. De gemeente Bloemendaal is de beheerder van de zwemlocatie. Zij heeft beleid ten aanzien van de recreatie op haar stranden geformuleerd in de zogenaamde Strandnota. Rijkswaterstaat Zee en Delta is verantwoordelijk voor de waterkwaliteit van de Noordzee. Het hoogheemraadschap van Rijnland is verantwoordelijk voor de kwaliteit en kwantiteit van het water in het achter de duinen liggende gebied. De provincie Noord-Holland houdt toezicht op de zwemlocaties in haar gebied en is daarmee de toezichthouder voor de zwemlocatie Bloemendaal aan Zee. De contactgegevens van de betrokken organisaties zijn opgenomen in bijlage 2. De gemeente Bloemendaal heeft regels gesteld aan het gebruik van het strand om de veiligheid van de bezoekers te kunnen garanderen. Het is verboden zonder ontheffing in de periode van 15 mei tot 15 september een vaartuig op het strand te hebben of te brengen of daarmee in zee te gaan. In dezelfde periode is het niet toegestaan tussen 09.00 en 18.00 uur de stranden te betreden met een rijof trekdier. Het rijden op het openbare strand met een motorvoertuig of een bromfiets is eveneens verboden, tenzij daarvoor een ontheffing is verleend. Honden zijn in de genoemde periode niet toegestaan tussen de gemeentegrens van Zandvoort en de strandopgang Parnassia. Ten noorden van strandopgang Parnassia en paal 59.500 zijn honden het gehele jaar toegestaan. De eigenaar of houder van een hond is altijd verplicht ervoor te zorgen dat de uitwerpselen van de hond onmiddellijk worden verwijderd. Informatieborden (zie foto A en B) attenderen de bezoekers op de gevaren en regels op de locatie. Op het strand staan ongeveer tien strandwoningen, die eigendom zijn van de Vereniging voor Strandrecreatie De Zeemeeuwen. De gemeente heeft geen zeggenschap over of een stem in de toewijzing van de strandwoningen. De strandwoningen zijn allen aangesloten op de (pers)riolering en hebben een vergunning van 15 mei t/m 15 september. Op het strand zijn drie watersportverenigingen actief: Zeilvereniging Bloemendaal, Zeilschool Mifume en een surfvereniging. Er is geen actieve hengelsportvereniging op het strand van Bloemendaal aan Zee, recreatievisserij is wel toegestaan. Beroepsvisserij is toegestaan mits er een vergunning is verleend. Faciliteiten Bloemendaal aan Zee biedt de strandbezoekers verschillende faciliteiten. Op en bij het strand zijn diverse strandpaviljoens en restaurants aanwezig, met name tussen de opgang Zeeweg en Duintrap, maar ook bij Parnassia. Tussen twee strandpaviljoens is voor kinderen een trampolinepark aangelegd. Naast de vaste verkooppunten zijn tijdens mooi weer nog twee mobiele verkooppunten met vis, ijs en kleine etenswaren. De strandgasten kunnen gebruik maken van toiletten, die bij verschillende strandpaviljoens aanwezig zijn. Alle sanitaire voorzieningen zijn aangesloten op de (pers)riolering. Op het strand zelf zijn geen openbare toiletten en douches aanwezig. Op het strand zijn prullenbakken aanwezig. Deze worden van oktober tot mei 1 keer per week geleegd, van mei tot half juni 2 keer per week en in juni, juli en augustus 3 keer per week. Op drukke dagen worden de prullenbakken dagelijks geleegd. De gemeente Bloemendaal heeft het legen van de prullenbakken uitbesteed. Het onderhoud van de stranden heeft de gemeente uitbesteed aan dezelfde aannemer, deze onderhoudt de stranden met dezelfde frequentie als het legen van de prullenbakken. Veel zwerfvuil wordt tegengegaan door middel van papieren zakjes die gratis worden uitgedeeld. Indien grote partijen materiaal (schoenen, hout, etc.) aanspoelt zorgt de strandvonder voor de verwijdering ervan. In 2013 heeft het strand een score van 8,9 ontvangen bij de verkiezing van het schoonste strand van Nederland. Dit houdt in dat het strand schoon tot zeer schoon is (weinig zwerfafval aanwezig). Bij de strandopgangen in het rust- en natuurdeel zijn geen voorzieningen aanwezig, behalve vuilnisbakken. 8

De strandopgang Zeeweg is goed te bereiken met het openbaar vervoer. Er zijn verschillende buslijnen vanaf een aantal treinstations in de omgeving. In de zomer rijdt bij mooi weer de strandbus langs de parkeerplaatsen en strandtenten, deze sluit ook aan op de treinverbinding. Bloemendaal is ook goed te bereiken met de auto. Alleen het parkeren kan op drukke dagen een probleem zijn. Bij topdrukte kan men de auto parkeren op de parkeerplaats bij de Kennemersporthal in Haarlem. Pendelbussen brengen de mensen naar de stranden in Bloemendaal en Zandvoort. Bloemendaal aan Zee is vanaf de treinstations in Haarlem en Overveen eveneens goed te bereiken met de fiets. Aan het strand zijn fietsenstallingen aanwezig. De strandopgang bij Parnassia is niet met het openbaar vervoer bereikbaar, maar wel met de auto en de fiets. Er is voldoende parkeergelegenheid. De strandopgangen in het noordelijke deel zijn allen met de fiets bereikbaar. De Vrijwillige Bloemendaalse Reddingsbrigade houdt toezicht op de aanwezige bezoekers in en rond het water. Haar taken zijn preventie en redding, EHBO en slachtoffervervoer en het opsporen en terugbrengen van vermiste kinderen. De reddingsbrigade heeft tot drie mijl uit de kust de verantwoordelijkheid voor zwemmers, watersporters en andere mensen die zich op zee begeven. De reddingsbrigade werkt vanuit twee posten. De hoofdpost, de Kentering genoemd, bevindt zich in Bloemendaal aan Zee. Daar zit de meldkamer waar alle berichten binnenkomen van de politie, ambulancedienst en andere bronnen. De hoofdpost is in het weekend en bij mooi strandweer van 15 mei tot en met 1 oktober geopend van 10.00 tot 18.00 uur. Indien de post gesloten is, dan is inzet mogelijk na alarmering via de regionale Meldkamer Brandweer en Ambulance. De tweede post, een hulppost, bevindt zich bij de noordelijker gelegen strandopgang Parnassia. Tevens wordt regelmatig gepatrouilleerd langs de overige strandopgangen. Bezoekersaantal Bloemendaal aan Zee is een populair strand en trekt op zomerse dagen bezoekersaantallen tussen 80.000 à 100.000 mensen. Wanneer evenementen of houseparty s worden georganiseerd moet met ongeveer 10.000 à 15.000 bezoekers rekening worden gehouden. Het recreatie- en activiteitenstrand ter hoogte van de Zeeweg is het drukstbezochte deel, het familiestrand bij Parnassia is rustiger en het noordelijke deel is stil. Waterkwaliteitsbemonstering Vanaf 2013 vindt de monitoring van het zwemwater tijdens het zwemseizoen afhankelijk van de klasse tweewekelijks (klasse slecht/aanvaardbaar) of vierwekelijks (klasse goed/uitstekend) plaats door Rijkswaterstaat. De meest actuele informatie over de waterkwaliteit en andere bijzonderheden worden bekendgemaakt via www.zwemwater.nl. Bij het zwemstrand bevindt zich één monsternamepunt waar de bacteriologische en fysisch-chemische zwemwaterkwaliteit wordt gemeten van zwemwaterrichtlijn. In figuur 3.2 is dit meetpunt met een rode stip weergegeven. 3.2 Hydromorfologie en ecologie Hydromorfologie De waterdiepte varieert sterk door de dynamische zandbanken en muien, de gemiddelde waterdiepte op 50 m vanaf de laagwaterlijn is ongeveer 3 m. In de directe omgeving van de zwemwaterlocatie Bloemendaal aan Zee zijn geen duikers, gemalen, sluizen of andere kunstwerken aanwezig. Ecologie De Noordzee is een natuurgebied met vele soorten vissen, schelpdieren, krabben, garnalen, wormen enzovoorts. De kustwateren zijn belangrijke kraamkamers voor de gehele Noordzee en het rijkst aan dierenleven. Waarschijnlijk komen bij deze locatie de soorten voor die algemeen langs de Nederlandse kust voorkomen. Hiertoe behoren de vissoort kleine pieterman en kwallen, die een risico kunnen vormen voor badgasten. De kleine pieterman heeft gifstekels. Het gif van deze vissoort kan heftige pijnen veroorzaken, als een zwemmer op de vis trapt. Kwallen schieten bij aanraking zogenaamde netelcellen af die zorgen voor een sterke irritatie aan de huid. De badgasten worden doorgaans gewaarschuwd als deze soorten zich voor de kust bevinden. Huidig meetpunt 9

Een groot deel van het duingebied ten westen van de zwemwaterlocatie is onderdeel van het Natura 2000-gebied Kennemerland-Zuid. In een Natura 2000-gebied zijn aangewezen (vogel)soorten en/of habitattypen beschermd, voortvloeiend uit de Vogel- en Habitatrichtlijn. De vogelstand in het park is zeer gevarieerd. Naast vogels worden regelmatig vossen, reeën, konijnen en verschillende vleermuissoorten in het park waargenomen. 3.3 Riolering en afvalwaterzuivering De gemeente Bloemendaal is beheerder van het rioleringsstelsel in de omgeving van Bloemendaal aan Zee. In het rioleringsplan staat dat in de omgeving van de zwemlocatie geen overstorten of hemelwateruitlaten aanwezig zijn. In- of uitlaatpunten voor water naar of uit het beheergebied van het hoogheemraadschap zijn evenmin in de omgeving aanwezig. Het gemeentelijke rioleringsplan (GRP) is te vinden op de website van de gemeente Bloemendaal, www.bloemendaal.nl. Alle openbare sanitaire voorzieningen, paviljoens en strandwoningen zijn aangesloten op de (pers)riolering. Het hoogheemraadschap van Rijnland is onder andere verantwoordelijk voor de waterzuivering in het gebied achter de duinen. Figuur 3.2. Begrenzing zwemzone en ligging meetpunt 10

3.4 Begrenzing De zwemwaterlocatie Bloemendaal aan Zee betreft een Noordzeestrand ter hoogte van de badplaats Bloemendaal aan Zee. Er zijn geen drijflijnen, strekdammen of paalbegrenzingen op deze locatie aanwezig. De begrenzing van de zwemzone is vastgesteld op basis van het Noordzeeprotocol in het rapport KRW en oppervlaktewater, Bescherming van zwemwater en oppervlaktewater voor drinkwaterbereiding onder de Europese Kaderrichtlijn Water (DHV, 2005). In 2013 is de zwemzone aangepast op basis van het rapport Optimalisatie van zwemzones Noordzee (Royal HaskoningDHV, 2012). De zwemzone is aan de noordkant opgerekt tot de gemeentegrens met Velsen (zwemwaterprofiel Kennemerstrand). Aan de zuidkant grenst de zwemzone aan Zandvoort aan Zee. De breedte van de zwemzone is 50 m en de lengte ca. 5 km. In figuur 3.2 is de zwemzone aan het strand bij Bloemendaal aan Zee aangegeven. Tevens is in deze afbeelding het meetpunt voor de waterkwaliteit aangegeven. 3.5 Gezondheidsrisico s In de periode vanaf 2009 heeft provincie Noord-Holland geen negatieve zwemadviezen uitgebracht of zwemverboden ingesteld voor de zwemlocatie Bloemendaal aan Zee. Er zijn wel een paar meldingen en (algemene) waarschuwingen gedaan. Op 15 september 2006 was er een melding van een probleem met faecaliën. Na bemonstering bleek alles in orde. Op 14 augustus 2009 is een waarschuwing afgegeven in verband met slechte waterkwaliteit. Op 30 juni 2011 is een algemene waarschuwing gedaan voor de stranden van Zandvoort aan Zee t/m Bergen aan Zee in verband met het aanspoelen van ampullen. In alle gevallen is de melding of waarschuwing na een week weer ingetrokken. Sinds 2012 zijn Bloemendaal aan Zee (Zeeweg) en Parnassia in het bezit van de Blauwe Vlag. Dit is een internationale onderscheiding die jaarlijks wordt toegekend aan stranden en jachthavens die veilig en schoon zijn. In de praktijk betekent dit dat genomineerden moeten voldoen aan een aantal belangrijke criteria zoals schoon (zwem)water (waaronder fecale bacteriën), goede sanitaire voorzieningen en een hoge mate van veiligheid. De Blauwe Vlag is één jaar geldig: jaarlijks wordt opnieuw aan de hand van controles bekeken of de stranden en jachthavens nog aan de vereisten voldoen. 11

kve/100ml kve/100ml 4 ANALYSE VAN HISTORISCHE DATA 4.1 Bacteriële parameters Het zwemwater van Bloemendaal aan Zee valt voor zowel E.coli als intestinale enterococcen in kwaliteitsklasse uitstekend. Dit is hetzelfde als in de jaren 2003-2007. Tabel 4.1 geeft de klassenbeoordeling van het zwemwater, gebaseerd op de normen zoals aangegeven in tabel 1.1. Tabel 4.1. Kwaliteitsklasse bepaling 2010-2013 Zwemwaterklasse op basis van Logpercentielen aant. waarn. 2010-2013 oordeel Intestinale enterococcen 57 uitstekend Escherichia coli 57 uitstekend De concentraties van intestinale enterococcen en E.coli in de zwemseizoenen van 2010-2013 zijn weergegeven in figuur 4.1 en figuur 4.2. Ook de signaalwaarden (zie paragraaf 1.2) voor intestinale enterococcen (400 kve/100 ml) en voor E.coli (1800 kve/100 ml) zijn in de figuren weergegeven. Er zijn geen overschrijdingen van deze signaalwaarden gemeten in de afgelopen 4 jaar. Intestinale enterococcen 2010 2011 2012 2013 Signaalwaarde 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 apr mei jun jul aug sep okt Figuur 4.1. Concentratie intestinale enterococcen van 2010 tot 2013. Escherichia coli 2010 2011 2012 2013 Signaalwaarde 2000 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 12 200 0 apr mei jun jul aug sep okt

kve/100ml 100 50 0 apr mei jun jul aug sep okt Escherichia coli 2010 2011 2012 2013 Signaalwaarde 2000 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 apr mei jun jul aug sep okt Figuur 4.1. Concentratie E.coli van 2010 tot 2013. 4.2 Historisch data-analyse in relatie tot weersomstandigheden Bloemendaal aan Zee valt in de kwaliteitsklasse uitstekend voor beide indicatororganismen. Tevens zijn er geen overschrijdingen geweest van de signaalwaarden. Er is daarom geen nadere historische data-analyse uitgevoerd voor Bloemendaal aan Zee. 13

5 POTENTIËLE VERONTREINIGINGSBRONNEN EN ROUTES Op basis van de historische data, de gebiedsbeschrijving, gegevens van beheerders, een analyse van de plattegronden, internetbronnen en het veldbezoek kan voor de zwemwaterlocatie Bloemendaal aan Zee een aantal mogelijke bronnen voor verontreiniging worden aangemerkt die de zwemwaterkwaliteit negatief beïnvloeden. Uit de historische data-analyse voor de periode 2010-2013 blijkt dat deze bronnen niet zorgen voor overschrijding van de signaalwaarden. Bezoekers. De bezoekers kunnen zelf een bron van besmetting zijn op de zwemlocatie. Op een drukke dag kan beperkte lichaamshygiëne van badgasten en/of het poepen van met name (kleine) kinderen in de zwemzone tot verhoogde concentraties aan fecale indicatororganismen leiden. Daarnaast kan ook het achterlaten van afval op het strand en in de zwemzone van invloed zijn op de zwemwaterkwaliteit. Op zomerse dagen zullen ongeveer 100.000 zwemmers per dag van de zwemlocatie gebruik maken. Gemiddeld betreden ongeveer 500 bezoekers per dag het strand. Honden. Honden zijn in het zwemseizoen toegestaan in het losloopgebied ten noorden van strandopgang Parnassia. Gemiddeld komen 100 honden per dag op het strand. Door getijdenwerking komt hondenpoep mogelijk in de zwemwaterzone terecht. Hondenpoep heeft een negatieve invloed op de zwemwaterkwaliteit. Paarden. Paarden zijn in het zwemseizoen toegestaan tussen 18.00 en 9.00 uur. Gemiddeld betreden ongeveer 50 paarden per dag het strand. Door getijdenwerking komt paardenpoep mogelijk in de zwemwaterzone terecht. Paardenpoep heeft een negatieve invloed op de zwemwaterkwaliteit. Watervogels. Tijdens het zwemseizoen zijn gemiddeld 200 (water)vogels per dag op de zwemlocatie aanwezig binnen de zwemzone en nog eens 200 per dag buiten de zwemzone. De meeuw is een veel voorkomende watervogel. Door getijdenwerking komen uitwerpselen mogelijk in de zwemwaterzone terecht. Vogelpoep heeft een negatieve invloed op de zwemwaterkwaliteit. Recreatievaart. Door onjuist gebruik van chemische toiletten kan de recreatievaart een negatieve invloed op de zwemwaterkwaliteit hebben. Op een rustige dag zijn ongeveer 10 vaartuigen in de buurt van de zwemwaterlocatie aanwezig. Op drukke dagen kunnen dit er wel 25 zijn. 14

6 BRONNENANALYSE ZWEMPROF ZWEMPROF is een spreadsheetmodel waarmee berekend wordt welke effecten verschillende bronnen van verontreiniging op de zwemwaterlocatie kunnen hebben. In het spreadsheet worden de potentiële bronnen voor fecale bacteriën ingevuld die op de locatie aanwezig zijn, evenals de grootte ervan en de afstand ervan tot de zwemzone. Daarnaast worden de dimensies van het watersysteem ingevuld. Het model berekent voor elk van de bronnen of er een significant negatieve invloed van uit kan gaan op de zwemwaterkwaliteit in de zwemzone. Hierbij geldt hoe groter de bron, hoe meer invloed, en ook hoe dichterbij een bron, hoe meer invloed. Bronnenanalyse met behulp van ZWEMPROF wordt alleen uitgevoerd wanneer er sprake is van een beoordeling in de klasse slecht of aanvaardbaar, of wanneer de signaalwaarde wordt overschreden (zie paragraaf 1.2). Voor Bloemendaal aan Zee is dit niet het geval. Daarom is de conclusie uit het zwemwaterprofiel van 2008 overgenomen. Deze luidt: Uit de berekeningen is naar voren gekomen dat de potentiële bronnen geen invloed hebben op de zwemwaterkwaliteit. 7 EVALUATIE EN CONCLUSIES 7.1 Zwemwaterkwaliteit De zwemwaterkwaliteit van Bloemendaal aan Zee wordt beoordeeld als uitstekend voor wat de intestinale enterococcen concentraties betreft en tevens als uitstekend voor wat de Escherichia coli concentraties betreft. In de periode vanaf 2003 heeft de provincie Noord-Holland geen negatieve zwemadviezen uitgebracht of zwemverboden ingesteld voor Bloemendaal aan Zee. 7.2 Bronnenanalyse Er zijn diverse verontreinigingsbronnen die de zwemwaterkwaliteit negatief kunnen beïnvloeden. Uit de historische data-analyse voor de periode 2010-2013 blijkt dat deze bronnen niet zorgen voor overschrijding van de signaalwaarden. 8 AANBEVELINGEN VOOR MAATREGELEN Aangezien de zwemwaterkwaliteit uitstekend is, zijn er geen maatregelen nodig om de zwemwaterkwaliteit te verbeteren. Om te voorkomen dat potentiële bronnen in de toekomst wellicht tot problemen leiden, is het wel belangrijk om de bronnen voor bacteriologische parameters klein te houden. Aanbevolen wordt het honden- en paardenverbod te handhaven. 15

9 LITERATUUR DHV, 2005. KRW en oppervlaktewater, Bescherming van zwemwater en oppervlaktewater voor drinkwaterbereiding onder de Europese Kaderrichtlijn Water. In opdracht van het Ministerie van Verkeer & Waterstaat, Rijkswaterstaat, RIZA. Europese Unie, 2006. Richtlijn 2006/7/EG van het Europees Parlement en de Raad van 15 februari 2006 betreffende het beheer van de zwemwaterkwaliteit en tot intrekking van Richtlijn 76/160/EEG. Gemeente Bloemendaal, 2006. Strandnota Bloemendaal 2006-2010. Ministerie van Verkeer en Waterstaat, 2000b. Anders omgaan met Water; Waterbeleid voor de 21e eeuw. Den Haag: Ministerie van Verkeer en Waterstaat. Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Rijkswaterstaat, 2005. Handreiking bij het opstellen van een zwemwaterprofiel. RIZA-Grontmij 21-06-05. Provincie Noord-Holland, 2007. Folder Veilig zwemmen. Rijkswaterstaat Directie Noordzee, 2002. Emissiebeheersplan 2002-2006; Van signalering tot samenwerking. Royal HaskoningDHV, 2012 Optimalisatie van zwemzones Noordzee; Mogelijkheden om bestaande meetpunten voor zwemwaterkwaliteit breder te benutten. In opdracht van het Ministerie van Verkeer & Waterstaat, Rijkswaterstaat Waterdienst. Websites Ecologie Noordzee: www.zeeinzicht.nl. Waterkwaliteit zwemwater: www.noord-holland.nl. Gemeentelijk rioleringsplan Bloemendaal: www.bloemendaal.nl. Informatie voor zwemmers: www.zwemwater.nl. 16

BIJLAGE 1 Locatie: Datum: Verslag veldbezoek Bloemendaal aan Zee 27-aug-13 Wie gesproken?: - Weer: Zon, 22 C Foto's: Checklist bronnen Feces aanwezig op strand Diverse foto s (onderaan verslag) Ja, hondenpoep op het hondenuitlaatstrand bij Parnassia. Huisdieren: Honden of paarden op strand Vogels op in zwemzone en op het strand Rioolwaterzuiveringen (kaart) Riooloverstorten (kaart) Losloopgebied voor honden ten noorden van strandopgang Parnassia (km 59,5-60,6). Het einde van het losloopgebied is met borden op het strand aangegeven (zie foto H). Op het overige deel van het strand zijn honden verboden in de periode 15 mei tot 15 september. Paarden zijn niet toegestaan in de periode 15 mei tot 15 september tussen 9.00 en 18.00 uur. Enkele meeuwen en kraaiachtigen. Geen Geen Ongezuiverde lozingen (kaart) Drijvend vuil Geen, alle voorzieningen zijn aangesloten op persriolering. Geen Industrie in omgeving (kaart) Geen Watersysteem en bodem Waterdiepte Aflopend richting zee Doorzicht Maximaal 0,5 m Geur Geen bijzonderheden Schuim Geen (alleen branding) Drijflagen Geen

Voorzieningen in en bij zwemzone Toiletten (kaart) Bij de strandpaviljoens zijn toiletten aanwezig. Bij de drie noordelijke strandopgangen zijn geen toiletten. Douches (kaart) Strandtent/paviljoen (kaart) Informatieborden (foto) Vuilnisbakken Speeltoestellen in/bij het water (kaart) Aanlegsteigers of ankerplaats (kaart) Beheer Beheer strand Controle en schoonmaken strand Openstelling plas Aantal bezoekers/badgasten (jaarlijks/dagelijks ) Geen Bij de strandopgangen bij de kop van de Zeeweg en Parnassia zijn restaurants en strandpaviljoens aanwezig. Bij de drie noordelijke opgangen op het rust- en natuurstrand zijn geen horecavoorzieningen aanwezig. Bij de strandopgangen staan informatieborden van provincie en gemeente (foto A en B). Bij de Zeeweg is tevens een informatiebord met waterkwaliteitsmetingen aanwezig (foto C). Op alle stranden zijn vuilnisbakken aanwezig, ook bij de drie noordelijke opgangen op het rust- en natuurstrand. Geen Op het strand is een aantal zones waar surfers en zeilboten mogen aan- en afmeren. Het recreatie- en activiteitenstrand t.h.v. de Zeeweg wordt beheerd door de gemeente. Het familiestrand en rust- en natuurstrand wordt beheerd door PWN. Zeeweg en Parnassia zijn in het bezit van de Blauwe Vlag en hebben tevens een goede beoordeling in het kader van het schoonste strand van Nederland (gemiddeld 8,9). Gemiddeld aantal bezoekers paar 100 tot paar 1.000 en op een topdag maximaal 80.000 tot 100.000 bezoekers, waarvan de meeste bezoekers komen bij de Zeeweg. Het recreatiestrand bij de Zeeweg is getypeerd als "druk", het familiestrand bij Parnassia "rustig" en het natuurstrand "stil". Toezicht Inrichting Ingrepen in het gebied de afgelopen jaren Toekomstige plannen inrichting De hoofdpost van de reddingsbrigade is in het zomerseizoen dagelijks bemand en op mooie zomerdagen is ook de tweede post bij Parnassia open. Op de andere delen van het strand wordt met regelmaat gepatrouilleerd. Geen Niet bekend Nevengebruik/activiteiten Nevengebruik Op activiteitenstrand en zone voor zeilvereniging. Activiteiten in het zwemseizoen Activiteiten buiten het zwemseizoen Met name op het activiteitenstrand en in en rond de strandpaviljoens. Met name op het activiteitenstrand en in en rond de strandpaviljoens.

Foto s genomen tijdens veldbezoek 2013 A B C D E F G H

BIJLAGE 2 Betrokken Organisaties Terreinbeheerder Gemeente Bloemendaal Machia Kroone / Catalijne Veldwijk Postbus 201 2050 AE Overveen Telefoon: 023-5225697 E-mail: c.veldwijk@bloemendaal.nl Waterbeheerder locatie Rijkswaterstaat Zee en Delta Quinty Duivestein Lange Kleiweg 34 2288 GK Rijswijk Telefoon: 06-50522758 E-mail: quinty.duivestein@rws.nl Waterbeheerder achterliggend gebied Hoogheemraadschap van Rijnland Johan Oosterbaan Postbus 156 2300 AD te Leiden Telefoon: 071-306 3374 E-mail: johan.oosterbaan@rijnland.net Rioleringsbeheerder Gemeente Bloemendaal Catalijne Veldwijk Postbus 201 2050 AE Overveen Telefoon: 023-5225697 E-mail: c.veldwijk@bloemendaal.nl Provincie Provincie Noord-Holland Corine van den Berg / Rowena Kuijper Postbus 3007 2001 DA Haarlem Telefoon: 023-5143186 E-mail: bergc@noord-holland.nl / kuijperr@noord-holland.nl