Hemochromatose en bloeddonatie: van wetenschappelijke evidentie tot wetgeving Veerle Compernolle 09/12/2016 - Rode Kruis-Vlaanderen - Hemochromatose
Genetische variatie - ijzermetabolisme Blood, Camaschella 2005
Genetische variatie - hemochromatose Hemochromatose: (Erfelijke) stofwisselingsziekte opname van ijzer in de darm niet goed wordt gereguleerd frequente aderlatingen zijn noodzakelijk om het teveel aan ijzer te verwijderen Kaukasische bevolking hoogste prevalentie in landen in het noorden van Europa (link met de veroveringen van de Vikings [Milman N.; Clin Genet 2003]) Blood, Camaschella 2005
Genetische variatie - ijzermetabolisme Superdonor? 09/12/2016 - Rode Kruis-Vlaanderen - Hemochromatose
Genetische variatie - ijzermetabolisme Superdonor? 09/12/2016 - Rode Kruis-Vlaanderen - Hemochromatose
Genetische variatie - ijzermetabolisme HIF- 1α erythropoietin Erythropoietin Receptor Transferrin receptor hepcidin transferrin 09/12/2016 - Rode Kruis-Vlaanderen - Hemochromatose Torti, Blood Transfusion 2013 (11): 553
Genetische variatie - ijzermetabolisme Sorensen, Transfusion 2016 (56): 622 Blood, Camaschella 2005
Inleiding: hemochromatose In sommige landen (waaronder België) wordt het bloed weggegooid omwille van: Vrijwilligheid van de bloedgift? Verhoogd risico op microbiële contaminatie?
Behandelde vragen Vraag 1: Wat is het huidige beleid rond het gebruik van dit bloed in verschillende landen wereldwijd? Vraag 2: Is bloed van hemochromatosepatiënten zonder complicaties veilig en effectief voor bloedtransfusie?
VRAAG 1 - Wat is het huidige beleid rond het gebruik van dit bloed in verschillende landen wereldwijd?
Rondvraag naar beleid wereldwijd Cross-sectionele studie: studieopzet vragenlijst via internet (SurveyMonkey ) 8 vragen over huidig beleid rond hemochromatose en bloeddonatie Respondenten: 44 bloedcentra in 41 landen Respons: 80 % 35 respondenten uit bloedcentra in 33 landen
Resultaten: Vraag 1 Hoeveel bloedcentra accepteren de volgende individuen als bloeddonor, op voorwaarde dat alle andere vereisten voor bloeddonatie zijn vervuld? Aantal bloedcentra Symptomatisch, in behandeling voor te hoge ijzergehalte Symptomatisch, onderhoudstherapie Asymptomisch (hersteld), onderhoudstherapie Asymptomische dragers, abnormaal ijzergehalte Asymptomische dragers, normaal ijzergehalte Geen van bovenstaande individuen 7 9 11 16 19 23 = 31% van de bloedcentra 0 10 20 30
Resultaten: grote variabiliteit in beleid
Survey Published in Vox Sanguinis
VRAAG 2 - Is bloed van hemochromatosepatiënten zonder complicaties veilig en effectief voor bloedtransfusie?
Methodologie Systematische review Volgens de methodologie van de Cochrane Collaboration 2 onafhankelijke reviewers Databanken: The Cochrane Database of Systematic Reviews, MEDLINE en Embase Types studies: Randomized controlled trials (RCTs), controlled clinical trials, cohort studies, case-control studies, case-series, in vitro studies Kwaliteitsbeoordeling: GRADE methodiek
Resultaten Potentieel relevante studies n = 3470 Studies geselecteerd voor evaluatie van het totale artikel n = 80 Geïncludeerde studies n = 6 Studies geëxcludeerd op basis van de titel en abstract n = 3390 Duplicaten n = 164 Triplicaten n = 1 Niet relevant n = 3224 Studies geëxcludeerd op basis van de evaluatie van het totale artikel n = 74 Niet beschikbare studies n = 2 Andere taal n = 6 Studie design criteria n= 40 Populatie criteria n = 17 Interventie criteria n = 5 Uitkomst criteria n = 4
Resultaten 6 observationele studies Veiligheid - Virale infecties: 2 studies Veiligheid - Bacteriële infecties: 3 studies Effectiviteit - 1 studie
Resultaten 6 observationele studies Veiligheid - Virale infecties: 2 studies Referentie Populatie Gemeten uitkomst Resultaten Sanchez et al. 2001 Bloedstalen van 52650 bloeddonoren, incl 197 HC patiënten (niet in behandeling, geschikt als donor) Screening voor hepatitis B Ab, syfilis, HIV, hepatitis C virus, hepatitis B antigen en human T-lymphotropic virus Geen significante verschillen Leitman et la. 2003 Opeenvolgende donaties (gedurende 27 maand) van130 HC patiënten met bewezen ijzer-overload Seroconversie voor transfusie overdraagbare infecties Geen seroconversies
Resultaten Veiligheid - Bacteriële infecties: 3 studies Referentie Populatie Gemeten uitkomst Resultaten Jolivet- Gougeon et al. 2008 (in vitro studie) -26 personen met ijzeroverload -35 met genormaliseerd ijzerlevel -33 gezonde donoren Antibacteriële acitiviteit van serum stalen tegen Salmonella typhimurium LT2 Significante vermindering voor personen met ijzeroverload tov de rest Jolivet- Gougeon et al. 2007-236 HC patiënten -303 gezonde donoren Antilichamen tegen Yersinia pseudotuberculosis en enterocolitica in serum stalen Geen significant verschil Bullen et al. 1991 (in vitro studie) -5 HC patiënten met ijzer-overload -5 gezonde donoren Groei van Vibrio vulnificus in bloedstalen Significant hoger in patiënten met ijzer-overload
Resultaten Effectiviteit: 1 studie: Luten et al. 2008 Referentie Populatie Gemeten uitkomst Resultaten Luten et al. 2008 Bloedstalen van 8 hemochromatose patiënten met bewezen ijzer-overload en 15 gezonde donoren, bewaard gedurende 50 dagen Verschillende hematologische, biofysische en biochemische variabelen in rodebloedcelconcentraten Geen significante verschillen Kwaliteitsbeoordeling: Kwaliteit van de body of evidence (6 studies): laag tot erg laag (reden: beperkingen in studieopzet)
Samenvatting: literatuuronderzoek Genetische diagnose; geen aderlatingen Ijzerstapeling; Symptomen orgaanaantasting Ontijzerd onderhoudstherapie Bacteriële infecties
Systematic review Published in J. of Hepatology
Frankrijk effectiveit (Transfusion 2016, Cognasse online) In vitro studie No differences in bioactivity of soluble immunomodulatory factors in the RBC supernatans Small differences (phosphatidylserine ; hemolysis in HH) RBC patiënten hemochromatose: geschikt voor transfusie
Australië (Transfusion, 2016 (online)) Retrospectieve cohort studie (data 2011-2013) Donoren met hemochromatose (A) (elk stadium!) Jaarlijks gemiddeld 11789 donoren Totaal 107 773 donaties Vrijwillige donoren (B) Jaarlijks gemiddeld 468 889 donoren Totaal 2 584 705 donaties TTI : significant lager bij groep A 8.4 vs 21.6 / 100 000 donaties Bacteriële contaminatie niet verschillen 43.0 vs 45.9/100 000 donaties
EBP: 1ste peiler WETENSCHAPPELIJKE STUDIES VOORKEUR + BELANGEN VAN DE DOELGROEP SPECIALISTENADVIES + PRAKTIJKERVARING Conclusie: Er kon geen evidence gevonden worden die aantoont dat dit bloed onveilig is of van onvoldoende kwaliteit om gebruikt te worden in bloedtransfusies, wanneer het ijzerlevel terug genormaliseerd is
EBP: 2e peiler WETENSCHAPPELIJKE STUDIES VOORKEUR + BELANGEN VAN DE DOELGROEP SPECIALISTENADVIES + PRAKTIJKERVARING In verschillende landen die dragers en/of patiënten toelaten als donor bijv. US, Canada, Australië, Groot-Brittannië, Frankrijk, Duitsland, Zweden geen neveneffecten of problemen gerapporteerd Veel ongekende hemochromatose patiënten zijn donor geen neveneffecten of problemen gerapporteerd
EBP: 3e peiler Hemochromatose patiënten opnemen in de donorpool is ook relevant voor: kwaliteit en comfort van patiënten met hemochromatose die in behandeling zijn voldoening en gevoel van betrokkenheid van deze patiënten WETENSCHAPPELIJKE STUDIES VOORKEUR + BELANGEN VAN DE DOELGROEP SPECIALISTENADVIES + PRAKTIJKERVARING
Hemochromatose: algemene conclusie Wetenschappelijke bewijs + dagelijkse praktijkervaring + belangen van de doelgroep: er zijn geen redenen om deze patiënten, met een normaal ijzerlevel, niet op te nemen in de donorpool WETENSCHAPPELIJKE STUDIES VOORKEUR + BELANGEN VAN DE DOELGROEP SPECIALISTENADVIES + PRAKTIJKERVARING Verschil in beleid (heden) vraag naar standaardisatie over het gebruik van bloed van asymptomatische hemochromatose patiënten
Regelgeving Europese Directive Belgische wetgeving (oa Wet van 5 juli 1994 betreffende bloed en bloedderivaten van menselijke oorsprong)* Medische richtlijn Donorselectie DvB Hoge Gezondheidsraad Rondzendbrieven FAGG Evidentie 24/04/2015 - Rode Kruis Vlaanderen Slide 30 * Gewijzigd door KB 1 feb 2005 en de wet van 19 juli 2011
Samenvatting: Hoge gezondheidsraad herzien in 2013 Genetische diagnose; geen aderlatingen Ijzerstapeling; Symptomen orgaanaantasting Ontijzerd onderhoudstherapie - Vrijwillige en altruïstische karakter van bloedgift - Hoger risico op bacteriële contaminatie - Risico op ijzertoxiciteit - verstoring van de homeostase van andere metaalionen
Wetswijziging 15 februari 2016 Wet van 15 februari 2016 tot wijziging van de wet van 5 juli 1994 betreffende bloed en bloedderivaten van menselijke oorsprong wat het erkennen van het altruïstisch karakter van bloeddonatie door personen met hemochromatose betreft Bloeddonatie wordt mogelijk voor personen met hemochromatose die in de onderhoudsfase zijn Nog wachten op uitvoeringsbesluiten Genetische diagnose; geen aderlatingen Ijzerstapeling; Symptomen orgaanaantasting Ontijzerd onderhoudstherapie
CEBaP
Vragen?