10 jaar De Uitvaart Informatie Hulplijn Informatieboek Het SCU Informatieboek beantwoordt vragen rondom overlijden, uitvaart en nazorg juni 2013
In dit informatieboek kunt u antwoorden vinden op de volgende vragen: 1 Hoe regel ik mijn uitvaart? Wat zijn de mogelijkheden? 3 2 Kan een uitvaart via internet geregeld worden? 6 3 Ik zoek kwaliteit en zekerheid, bestaat er een keurmerk voor uitvaartondernemers? 6 4 Wat zijn de kosten van een uitvaart? 7 5 Doodgaan is duur! - Of niet? 7 6 Wat is een natura-uitvaartverzekering precies? 9 7 Waar kan ik mij verzekeren voor mijn uitvaart? 11 8 Hoe weet u of uw uitvaartverzekering nog aan uw wensen voldoet? 11 9 Wat is thanatopraxie? 12 10 Hoe kan ik mijn lichaam ter beschikking stellen aan de wetenschap? 12 11 Heeft u meer informatie over terminale zorg? 13 12 Hoe regel ik de voogdij over mijn kinderen? 15 13 Hoe stel ik een codicil of testament op? 15 14 Wat doet een executeur en hoe stel ik deze aan? 16 15 Hoe kan ik bij leven toekomstige erfbelasting besparen? 17 16 Kan ik mijn grafsteen of gedenkteken nu al uitzoeken? 20 17 Kan en mag ik mijn eigen grafmonument ontwerpen? 20 18 Kan ik nu al een graf kopen en wat zijn de kosten hiervoor? 21 19 Wat kost een rouwadvertentie? Hoe stel ik die op? 21 20 Welke kisten zijn toegestaan bij een crematie? 22 21 Waaraan moet een uitvaartkist wettelijk voldoen? 23 22 Wat zijn de mogelijkheden voor een persoonlijke invulling van een uitvaartkist? 23 23 Ik wil op een persoonlijke wijze mijn levensverhaal laten vertellen bij mijn uitvaart. Kan dat? 24 24 Waar kan ik terecht voor de muzikale omlijsting bij de uitvaart? 25 25 Kan ik rouwdrukwerk zo persoonlijk maken als ik zelf wil? 25 26 Is kinderopvang tijdens de uitvaart of condoleance mogelijk? 26 27 Wat is er mogelijk op het gebied van uitvaartbloemen /rouwarrangementen? 26 28 Fotografie tijdens de uitvaart, waarom en wat moet ik me daarbij voorstellen? 27 29 Waarom kiezen voor een rouwreportage tijdens de uitvaart? 28 30 Waar kan ik terecht voor een rouwreportage als tastbare herinnering van de uitvaart? 28 31 Is het altijd koffie of mag het ook een borrel of glas wijn zijn? 29 32 Kan ik de as van mijn dierbare direct na de crematie bezoeken? 29 33 Welke mogelijkheden zijn er voor de asbestemming na een overlijden? 29 34 Met welke belastingen krijg ik te maken na een overlijden? 37 35 Wat zijn de financiële gevolgen van een overlijden? 39 36 Hebben de wijzigingen van de Successiewet gevolgen voor mijn situatie? 41 37 Hoe kan ik er voor zorgen dat mijn partner toegang heeft tot bankrekeningen? 43 38 Is een verklaring van erfrecht verplicht? 44 39 Welke instanties moeten er allemaal ingelicht worden over een overlijden? 45 40 Wat houdt nazorg voor nabestaanden nu eigenlijk in? 47 41 Wanneer hebt u steun of hulp nodig bij het rouwen en waar kunt u daarvoor terecht? 48 Adressenlijst 50 Uiteraard zijn dit algemene antwoorden. Wilt u een antwoord op uw specifieke situatie dan kunt u het beste telefonisch contact opnemen met de Uitvaart Informatie Hulplijn 0800-44 44 000 of mailen naar info@uitvaartinformatiehulplijn.nl. 2 Informatieboek
1 Hoe regel ik mijn uitvaart? Wat zijn de mogelijkheden? Je eigen uitvaart regelen; de een wil er niet aan denken, de ander wil dit liefst tot in de puntjes zelf regelen. Het kan goed zijn om bij je eigen uitvaart stil te staan. Je laat immers geen vragen achter voor diegene die achterblijven en je bent er van verzekerd, dat het zo zal verlopen, zoals jij je uitvaart in de gedachten hebt. Wanneer je je uitvaart van tevoren wilt regelen, hoe doe je dat dan? Er zijn verschillende mogelijkheden. De eerste mogelijkheid is dat je thuis op een rustig moment al je wensen over de uitvaart op papier zet. Maar, zul je misschien denken, hoe verloopt eigenlijk een uitvaart?. Bij een uitvaartverzekeraar of uitvaartondernemer kun je eventueel een zogeheten wilsbeschikking aanvragen. In deze wilsbeschikking staat het verloop van een uitvaart beschreven, met de mogelijkheid om per onderdeel je eigen wensen in te vullen. Een andere mogelijkheid is een uitvaartondernemer te bellen met de vraag jouw wensen eens met een uitvaartleider te bespreken; een zogenoemde voorbespreking. Zo krijg je inzicht in alle mogelijkheden en wordt je door de vragen van de uitvaartleider aan het denken gezet over je wensen en de mogelijkheden. Het is belangrijk om duidelijk te zijn ten opzichte van de nabestaanden, zodat zij niet met allerlei vragen achterblijven. Een aantal belangrijke zaken dienen zeker niet onbesproken te blijven. Eén hiervan is: moet het een begrafenis worden of een crematie? Begraven Wanneer je kiest voor begraven betekent dat je te maken krijgt met diverse praktische zaken. Een graf kan namelijk gehuurd of gekocht worden. Kopen wil niet zeggen dat het stuk grond in eigendom wordt verkregen, maar dat de huur van dit stukje van de begraafplaats voor onbepaalde tijd zal zijn. Dit wil zeggen: zolang de begraafplaats bestaat. De prijsverschillen tussen de begraafplaatsen onderling zijn groot. De nabestaanden zijn verantwoordelijk voor de kosten van het grafonderhoud. Ook moet je nadenken over de grafbedekking. Wat voor steen wordt het: liggend of staand, groot of klein, de tekst die erop komt, een foto of videoboodschap? Een natuursteenbedrijf, steenhouwer of kunstenaar kan ingeschakeld worden om je te helpen de juiste keuze te maken. Belangrijk te weten is, dat sommige begraafplaatsen strikte voorschriften hebben over hoogte, breedte en materiaalgebruik van grafmonumenten. Niet alles is toegestaan. Maar misschien wil je helemaal geen steen, omdat je kiest voor een natuurbegraafplaats. Bij de keuze voor een begrafenis is het belangrijk te weten op welke begraafplaats dit moet gebeuren. Neem eens contact met een begraafplaats of neem er een kijkje. Soms is het mogelijk een graf te reserveren. Mocht niet duidelijk zijn wie het beheer voert over de uitgekozen begraafplaats, vraag het dan aan de uitvaartondernemer. Informatieboek 3
Belangrijk is ook of er in het graf nog een tweede persoon zou moeten kunnen worden begraven. In dat geval kunnen bijvoorbeeld echtparen naast elkaar worden begraven. Deze mogelijkheid is soms wel en soms niet aanwezig. Dit verschilt van begraafplaats tot begraafplaats. Op veel begraafplaatsen is het mogelijk een (mobiele) geluidsinstallatie bij het graf te plaatsen, vaak ook met de mogelijkheid tot het ten gehore brengen van muziek in de vorm van cassettebandjes of cd s. Waar geen geluidsinstallatie aanwezig is, heeft de uitvaartondernemer vaak wel een mogelijkheid om een installatie te huren. Dan is er nog de keus of de kist tijdens de plechtigheid aan het graf moet dalen. Dit kan geheel (tot op de bodem van het graf) of gedeeltelijk (tot aan het maaiveld ). Dan komt de deksel op gelijke hoogte met de grond rond het graf. Wie het belangrijk vindt om door eigen mensen (familieleden, vrienden, kennissen, collega s, clubgenoten, etc) naar het graf gedragen te worden, kan dat aangeven. Overtuig je ervan of je niet teveel van hen vraagt; betrokkenen zouden hier moeite mee kunnen hebben. Velen vinden het echter een eer dit te mogen doen. Overigens; dragen betekent in de meeste gevallen: rijden. Bij veel kerken en begraafplaatsen wordt namelijk gebruik gemaakt van rijdende baarwagens, waarop de kist komt te staan vanaf het moment dat deze uit de auto wordt gehaald. Wie dat anders wil (b.v. op de schouder dragen) zal dit dan ook duidelijk moeten aangeven. Dat vergt wel veel van de dragers: er zijn meer dragers nodig (8 i.p.v. 6) en er moet onderling niet teveel lengteverschil zijn. Het is niet bij iedere uitvaartondernemer mogelijk. Uiteraard heeft de uitvaartondernemer zelf ook een dragersgroep beschikbaar. Of het is mogelijk de dragers vanuit eigen kring aan te vullen met één of meerdere dragers vanuit de uitvaartondernemer. Maar ook hier geldt: bespreek dit duidelijk met de uitvaartleider. Waarvoor u ook kiest; de uitvaartleider zal tijdens de uitvaart in de buurt zijn om aanwijzingen te geven en de helpende hand toe te steken. Een geruststellend gevoel. Was de overledene lid van een kerk, dan zal er wellicht een herdenkingsdienst voorafgaand aan de begrafenisplechtigheid plaatsvinden. Ook als iemand geen lid was van een kerk, wordt vaak een herdenkingsdienst georganiseerd voorafgaand aan de begrafenisplechtigheid. Sommige families vullen deze dienst zelf in, andere roepen hierbij de hulp in van een pastor, een dominee of voorganger van een geloofsgemeenschap, waarbij de overledene zich betrokken voelde. Het is ook mogelijk om hiervoor een sprekersorganisatie te benaderen. De uitvaartondernemer kan je aan adressen en telefoonnummers helpen. In sommige uitvaartcentra is een gelegenheid om een uitvaartdienst te houden. Is dat niet het geval, dan kan naar een andere locatie worden gezocht. De uitvaartleider zal je daar graag bij helpen. Cremeren Ook wanneer je kiest voor cremeren kom je voor de nodige vragen te staan. Niet alleen de inhoud en het verloop van de plechtigheid komen aan de orde, maar ook de keuze van het crematorium. En de vraag wat wil je dat er met je as gebeurt? Laat je het uitstrooien op een betekenisvolle locatie? Bijvoorbeeld op zee, of vanuit de lucht in de atmosfeer met een speciale ballon? Of blijft de as 4 Informatieboek
bewaard in een urn, al dan niet bijgezet in een urnengraf (of columbarium) of in huiselijke kring bij je nabestaanden? Een deel van de as kan worden verwerkt in een persoonlijk sieraad voor je naaste. In geval van een crematie zijn ook enkele zaken van belang. Veel crematoria kennen namelijk aula s voor een bepaald aantal personen. Hiermee kan worden voorkomen dat een klein groepje mensen in een veel te grote aula belanden, of (andersom) dat de aula te klein is om aan alle familieleden en belangstellenden plaats te kunnen bieden. En datzelfde geldt tevens voor de koffiekamers, waarvan na de plechtigheid veelal gebruik moet worden gemaakt. Probeer dus in te schatten hoeveel mensen kunnen komen! De crematoria kennen allemaal een maximale tijd voor het gebruik van de aula en koffiekamer. Overschrijding van die tijd zorgt voor organisatorische problemen en overlast voor volgende families, die gedwongen worden om langere tijd in de wachtkamer te blijven. Daarom hebben de meeste crematoria regels gemaakt waarbij, als de maximaal te besteden tijd wordt overschreden, een bepaald extra bedrag wordt geheven. Als bij de regeling van de uitvaart al blijkt dat de maximum tijd overschreden zou kunnen worden, dan kan er een dubbele aulatijd worden aangevraagd. Dit is veelal goedkoper dan overschrijding van de toegestane tijd. De uitvaartleider kan hier alles over vertellen. Ook voor de dienst in de aula van het crematorium kan, als er geen beroep wordt gedaan op een kerkelijk voorganger, een sprekersorganisatie worden ingeschakeld. De uitvaartleider kent hiervoor de procedure. Maar familieleden kunnen de dienst natuurlijk ook zelf verzorgen. Elk crematorium heeft de mogelijkheid tot het ten gehore brengen van muziek. Vrijwel altijd is er een lijst met de al in het crematorium aanwezige muziekstukken. Daarnaast is er een mogelijkheid tot het aanleveren van eigen muziek, in de vorm van cd s, cassettebandjes, mp3 etc. De uitvaartleider kent de mogelijkheden van het betrokken crematorium. Overigens zijn ook de mogelijkheden tot het ten gehore brengen van live muziek legio aanwezig, waarbij er vaak al een orgel, keyboard of piano is. Vraag gerust naar de mogelijkheden. Sommige crematoria kennen de mogelijkheid om door middel van het laten zakken van de kist, of het sluiten van de gordijnen, de kist aan het oog te laten onttrekken. Bij andere crematoria gaat de kist naar achteren en wordt een glas-in-lood deur gesloten. Ga bij jezelf na, wat je zou willen. Wordt de kist niet aan het oog onttrokken dan is er de mogelijkheid om iedereen, na afloop van de plechtigheid langs de kist te laten defileren. Van belang is daarbij om te weten of de familie dit als eerste, dan wel als laatste zou willen doen. En meer... En zo zijn er nog legio andere zaken die om een keuze vragen: wel of geen kaarten? De tekst op de kaart? Wie draagt de kist? Wil je een advertentie in de krant? Sprekers? Bloemen? Opbaren: thuis of bij een uitvaartondernemer? Wel of geen muziek? En welke muziek dan? Rouwvervoer: In principe bent u vrij welk vervoermiddel u gebruikt. Zelf kunt u wel inschatten of het voertuig welke u in gedachte heeft hiervoor geschikt is. De uitvaartondernemer kan u daar behulpzaam bij zijn. Verder zijn er in Nederland vele aanbieders van vervoermiddelen anders dan de traditionele rouwauto. Te Informatieboek 5
denken valt hierbij aan een loopkoets, uitvaartbus, motor met zijspan, rouwkoets, platte wagen, wagen met koe, boot en bijvoorbeeld bakfiets. Maar u mag de overledene ook in zijn eigen oldtimer vervoeren naar de begraafplaats. Rouwbezoek: ja/nee, wie en waar? Film, foto s, rituelen? Afscheidsbijeenkomst in de aula, het buurtcafé, thuis of in de kerk? Lijkwade of kist? En wat voor kist dan: een klassieke kist, een door een kunstenaar beschilderde kist of een duurzame eco-kist? Koffie met cake of champagne met bitterballen? En zo voort Je ziet dat er heel veel mogelijk is en dat er evenveel keuzes gemaakt moeten worden. Het is dus raadzaam om je gedachten te bepalen en je wensen tijdig vast te leggen, dat kan bijvoorbeeld door: - op een rustig moment thuis zelf je wensen aan het papier toe te vertrouwen. - met een van de uitvaartleiders een voorbespreking te voeren. De uitvaartleider adviseert en neemt stap voor de stap de mogelijkheden met je door. En, indien gewenst, worden je keuzes direct vastgelegd. - een wilsbeschikking / persoonlijke wensen folder aanvragen en invullen. Als je vragen hebt over het regelen van je eigen uitvaart, de mogelijkheden wilt bespreken of gewoon eens met iemand wilt praten over dit onderwerp, aarzel dan niet en bel de Uitvaart Informatie Hulplijn 0800-44 44 000. Wij helpen je graag verder. 2 Kan een uitvaart via internet geregeld worden? U kunt als nabestaande een complete uitvaart direct online regelen. Met familie of naaste vrienden kunt u zelf in alle rust de uitvaart voor uw dierbare overledene vastleggen en daarbij uw persoonlijke keuzes maken voor begraven of cremeren, type kist, bloemen, locatie, hoeveel mensen worden uitgenodigd, de tekst op de rouwkaart en catering. Er is geen gesprek met een uitvaartleider, maar u regelt het zelf. Met internet kan dit 24 uur per dag, 7 dagen per week. Op dit moment zijn er aanbieders die een vast pakket aan diensten voor een vaste prijs aanbieden via internet. 3 Ik zoek kwaliteit en zekerheid, bestaat er een keurmerk voor uitvaartondernemers? Voor uitvaartondernemingen bestaat er zeker een keurmerk. Het Keurmerk Uitvaartzorg (in 2006 opgericht) heeft tot doel het beschermen van de consument, de (potentiële) opdrachtgever. Het motto van het Keurmerk is: Tijd voor een goed vertrouwen. Hiermee wil het Keurmerk afrekenen met het eventuele negatieve imago van de uitvaartbranche. Door het vastgestelde niveau van dienstverlening voldoet een uitvaartonderneming die bij het Keurmerk is aangesloten aan hoge kwaliteitseisen. De consument die kiest voor een uitvaartonderneming met Keurmerk, weet zich dus verzekerd van kwaliteit. 6 Informatieboek
De bij het Keurmerk aangesloten ondernemer wordt jaarlijks getoetst door een onafhankelijke certificatie-instelling. Een keurmerkhouder hanteert vijf inzichtelijke normen: 1. Heldere afspraken over uitvoering en kostenbegroting 2. Goede organisatie van de uitvaart 3. Bekwaam personeel 4. Klachtenafhandeling 5. Klanttevredenheidsonderzoek. De voordelen voor u als consument zijn de zekerheden die in de vijf keurmerkeisen verwoord zijn: een gewaarborgde kwaliteit, dus geen zorgen. Voor meer informatie: www.keurmerkuitvaartzorg.nl 4 Wat zijn de kosten van een uitvaart? Een sterfgeval komt meestal onverwacht. Iemands overlijden kan nabestaanden behalve verdriet ook spanningen en financiële problemen bezorgen. Veel mensen hebben hun uitvaart niet geregeld. Vooral als er bepaalde wensen zijn, is het verstandig eens over je eigen uitvaart na te denken en daarover wat op papier te zetten. Om te voorkomen dat nabestaanden, naast alle verdriet, ook nog eens financiële problemen krijgen, is het van belang een uitvaart van tevoren te regelen. Uitvaartkosten: hoe hoog zijn die eigenlijk? De kosten van een uitvaart zijn vanzelfsprekend sterk afhankelijk van persoonlijke wensen, maar liggen gemiddeld toch gauw tussen de 5.000 en 7.500. Bovendien verschillen de kosten van bijvoorbeeld grafrechten (als u kiest voor een begrafenis) sterk per gemeente. Ook de kosten van een grafsteen zijn sterk afhankelijk van persoonlijke keuzes. Een begrafenis is over het algemeen duurder dan een crematie. Ook zijn de kosten afhankelijk van de graf- of crematiekosten in de gemeente waar de uitvaart plaatsvindt. Deze prijsverschillen kunnen per gemeente erg groot zijn. Wilt u weten wat de graf- en crematiekosten in uw gemeente zijn? En wilt u meer inzicht in de gemiddelde uitvaartkosten? Dan kunt u de uitvaartkostenmeter invullen op www.onderlingehulp.nl. 5 Doodgaan is duur! - Of niet? Uitvaartkosten: hoe hoog zijn die eigenlijk? En wat moet je en wat mag je zelf beslissen? Bij een uitvaart denken de meeste mensen aan een opbaring met een kist, afscheid nemen, een (kerk)dienst, en een begrafenis of crematie. Uitnodigingen via rouwbrieven en de krant, bloemstuk- Informatieboek 7
ken en een koffietafel. Moet men de uitvaart op deze wijze regelen of mag het ook soberder zonder advertenties, rouwbrieven en koffie? Natuurlijk mag dat. Nabestaanden zijn niets verplicht. Wat is normaal? Normaal bestaat niet. Het afscheid moet passen bij de overledene en de nabestaanden. Meestal regelt men een uitvaart waarbij belangstellenden uitgenodigd worden via rouwbrieven en/of advertenties in de krant. Daarbij krijgen belangstellenden gelegenheid afscheid te nemen en volgt er vaak een dienst met als afsluiting een koffietafel. Voor een gemiddelde crematie met aansluitende verstrooiing van de as, betekent dat ongeveer 5.500 aan kosten wordt gemaakt. Een begrafenis kost, vanwege de kosten van een graf, ongeveer 2.000 meer, dus 7.500. Moet het dan zo duur? Nee, als men een sobere uitvaart wil, kan dat ook. Een opbaring met een eenvoudig bloemstuk, een kleine groep belangstellenden uitnodigen en in de gelegenheid te stellen afscheid te nemen. Daarna kan de overledene in stilte gecremeerd worden. Dat kan al voor minder dan 2.400. Kan het nog eenvoudiger? Ja, als men op de plaats van overlijden (bv thuis) met de aanwezige nabestaanden afscheid neemt en de overledene wordt daarna in stilte gecremeerd, kan dat voor ongeveer 1000 (prijspeil GUV). Is dat dan minder goed? Nee, een afscheid in kleine, vertrouwde kring kan net zo waardevol zijn voor nabestaanden als een uitgebreide en drukbezochte uitvaart. Het is aan een ieder zelf te bepalen hoe men afscheid van zijn dierbare neemt. Belangrijk is dat men bewust en intens afscheid neemt. Daarbij is de hoogte van de uitvaartnota niet bepalend. Hoe kunt u een en ander goed voorbereiden? Leg uw wensen eens vast en spreek er met uw partner of kinderen over. Ga dan naar een plaatselijk bekende uitvaartorganisatie en vraag een offerte voor de uitvaart zoals u hem zou wensen. Deze uitvaartverzorger kan u ook precies vertellen hoe de uitkering van uw verzekeraar opgevraagd kan worden. Zorg ervoor dat deze zaken bij uw belangrijke papieren bewaard blijven. Uw nabestaanden zullen u dankbaar zijn! Kosten graf- en grafrechten Er zijn twee soorten begraafplaatsen: gemeentelijke en bijzondere. De laatste categorie wordt beheerd door bijvoorbeeld een kerk. En er zijn twee soorten graven: algemene en eigen. In een algemeen graf worden een of meer vreemden begraven. Algemene graven komen vooral in het westen van het land voor. Een eigen graf is geen eigendom van een familie, maar die bepaalt wel wie erin wordt begraven. Een eigen graf wordt gehuurd voor minimaal 20 jaar en is veel duurder dan een algemeen graf. De duurste gemeente bijvoorbeeld is Naarden (Noord-Holland) 6.750 en de goedkoopste gemeente is Ferwert (Friesland) 260. Kosten (graf)monumenten Voor (graf)monumenten geldt dat er heel veel mogelijkheden zijn. Er is een enorme variëteit aan mogelijkheden, van grafstenen tot sierurnen. Dit maakt ook dat het bijna onmogelijk is hiervoor een richtprijs te geven. Gemiddeld wordt er tussen de 2000 en 3.000 voor een grafsteen betaald. De 8 Informatieboek
kosten van een (graf)monument worden veelal niet gedekt bij een gemiddelde uitvaartverzekering, maar kunnen worden bijverzekerd. Met behulp van de uitvaartwaardemeter op onze website (www.uitvaartinformatiehulplijn.nl) kan een berekening gemaakt worden maken van de gemiddelde kosten van uw uitvaart. Hoe betaal ik mijn uitvaart? De kosten van een uitvaart kunt u op verschillende manieren bekostigen. Bijvoorbeeld uit spaargeld, uit een overlijdensuitkering of een lijfrente-, of levensverzekering. Toch sluiten veel mensen ook een uitvaartverzekering af. De reden om een uitvaartverzekering af te sluiten is niet zozeer dat ze zelf het geld niet hebben, maar omdat ze het plezierig vinden de zorg van de uitvaart uit handen te geven. Zo worden nabestaanden er niet mee opgezadeld. 6 Wat is een natura-uitvaartverzekering precies? Een natura uitvaartverzekering is een verzekering die bij overlijden geen geld uitkeert. In plaats daarvan wordt de uitvaart verzorgd en betaald. De diensten en producten, zoals de kist, kaart en een aulaplechtigheid, staan omschreven in de polisvoorwaarden. De nabestaanden hoeven zich geen zorgen meer te maken over het regelen van een uitvaart. En ze hoeven zich ook geen zorgen te maken over de afhandeling van de nota s voor de uitvaart. Er kan op dat moment alle ruimte zijn voor emotie. Een natura uitvaartverzekering is geschikt voor iedereen (jong en oud) die zijn of haar nabestaanden het regelwerk en de financiële afhandeling wil besparen. Er zijn diverse verzekeraars die een natura uitvaartverzekering aanbieden. Hieronder staan er twee: Onderlingehulp en PC Hooft. Onderlingehulp Veel natura uitvaartverzekeraars verzorgen ook zelf de uitvaart. Onderlingehulp verzorgt de uitvaart niet zelf, waardoor het bij de nieuwe uitvaartverzekeringen van Onderlingehulp mogelijk is om een uitvaartondernemer naar keuze in te schakelen. Onderlingehulp werkt met een landelijk zorgnetwerk van bekende lokale uitvaartondernemers wanneer u niet zelf een uitvaartverzorger wilt kiezen. Bij een sterfgeval kan de nabestaande 24 uur per dag, 7 dagen in de week bellen naar het Meldpunt Uitvaartzorg, telefoonnummer (0800) 33 33 000. Vanuit dit meldpunt wordt direct de lokale uitvaartondernemer uit het landelijk zorgnetwerk of de uitvaartondernemer naar keuze ingeschakeld. Deze wordt van de nodige informatie voorzien om zo snel mogelijk de verzorging op te pakken. Aan de hand van de nota en de polis wordt later de uitkering bepaald en rechtstreeks betaald aan de uitvaartondernemer. U kunt via www.onderlingehulp.nl een natura uitvaartverzekering sluiten. Bijvoorbeeld het Zorg Garant Uitvaartplan. Dit is een uitstekende basisverzekering waarmee u de zekerheid heeft dat uw uitvaart in de basis goed wordt verzorgd. Daarnaast kunt u extra geld reserveren voor uw persoonlijke wensen. Deze verzekering kunt u sluiten tegen premiebetaling of door het betalen van een eenmalige koopsom. Kinderen tot 18 jaar zijn meeverzekerd voor het hoogst verzekerde bedrag van de ouder(s) en ook kent deze verzekering een ongevallen- en een werelddekking (zie de voorwaar- Informatieboek 9
den van deze verzekering). Kijkt u op www.onderlingehulp.nl voor de volledige omschrijving van de uitvaartverzekeringen van Onderlingehulp. PC Hooft PC Hooft, verzekeraar en verzorger van uitvaarten, biedt natura verzekeringen op basis van periodieke premiebetaling of een éénmalige koopsomstorting. Een combinatie van deze twee verzekeringen is ook mogelijk. Voor alle verzekeringen geldt: - een waardevast dienstenpakket - geen gezondheidsvragen - verzorging van de uitvaart door PC Hooft Uitvaartverzorging, drager van het Keurmerk Uitvaartzorg (zie ook www.consuwijzer.nl) Via pc.nl kunt u zelf direct, zonder tussenkomst van een assurantietussenpersoon, online een natura uitvaartverzekering afsluiten. Dit heeft als voordeel dat de premie of het koopsombedrag lager is omdat er geen kosten voor advies (provisie) worden berekend. Een natura-uitvaartverzekering is dus een zorg minder. Heeft u vragen over natura uitvaartverzekeringen van PC Hooft kunt u bellen met de afdeling Klanteninformatie via het gratis informatienummer 0800 5080. Algemeen Belang Algemeen Belang uitvaartverzorging en -verzekering biedt uitvaartverzekeringen, in natura, op maat voor ieders persoonlijke situatie. In natura In natura wil zeggen, dat de kosten van de uitvaart rechtstreeks worden vergoed aan de uitvaartverzorger die de uitvaart regelt en verzorgt. Er wordt dus geen kapitaal uitgekeerd aan nabestaanden die het dan vervolgens zelf verder moeten uitzoeken. De uitvaartverzekering in natura neemt nabestaanden dus veel extra zorgen uit handen. Helemaal omdat de uitvaart ook door Algemeen Belang kan worden verzorgd. Dus alles in één hand, met alle voordelen en zekerheid van dien. Premie of koopsom Algemeen Belang kent twee typen natura uitvaartverzekeringen: de premieverzekering en de koopsomverzekering. Premieverzekering Bij de premieverzekering betaalt u gedurende een afgesproken periode een vaste premie per maand, kwartaal, halfjaar of jaar. Koopsomverzekering Bij de koopsompolis stort u éénmalig een bedrag. Een argument om voor een koopsomverzekering te kiezen is dat het totaal te betalen bedrag uiteindelijk aanzienlijk lager is, dan bij een periodieke premiebetaling. 10 Informatieboek
Kortom Algemeen Belang biedt de voordelen van een uitvaartverzorger en -verzekeraar. Meer informatie over Algemeen Belang kunt u vinden op www.algemeenbelang.nl. Heeft u vragen over een naturauitvaartverzekering of andere vragen, dan kunt u contact opnemen met Algemeen Belang uitvaartverzorging en -verzekering in Groningen via (050) - 577 89 99. 7 Waar kan ik mij verzekeren voor mijn uitvaart? Een gemiddelde uitvaart kost tegenwoordig al gauw 5.000 voor een crematie en 7.500 voor een begrafenis. Hierbij is nog geen rekening gehouden met extra persoonlijke wensen, denkt u bijvoorbeeld aan een monument op het graf en sterke lokale verschillen in bijvoorbeeld (gemeentelijk) kosten van een graf. Al met al kan een uitvaart zo wel eens oplopen tot zo n 10.000. Een groot bedrag dus. Om deze kosten te zijner tijd te bekostigen kunt u een verzekering afsluiten. Echter naast de financiële kant is er de, misschien nog wel belangrijkere, zorg rond de uitvaart. Met een kapitaalverzekering lost u het financiële deel op. Met een natura uitvaartverzekering wordt naast de financiële afwikkeling ook de zorg rond de uitvaart uit handen genomen van de nabestaanden. Voor advies over een uitvaartverzekering in kapitaal en/of natura kunt u terecht bij uw verzekeringsadviseur. 8 Hoe weet u of uw uitvaartverzekering nog aan uw wensen voldoet? Veel mensen hebben in het verre verleden een uitvaartverzekering afgesloten. Of zij hebben de uitvaartverzekering overgenomen, die hun ouders ooit voor hen hebben afgesloten. Veel mensen weten hierdoor niet (goed) waarvoor zij zijn verzekerd. Herkent u zich in deze situatie? Dan raden wij u aan deze verzekering door te nemen. U krijgt dan in ieder geval inzicht of uw uitvaartverzekering nog aan uw wensen voldoet. Dit wil niet altijd zeggen dat u ook meer moet verzekeren. Misschien bent u prima verzekerd of wilt u spaargeld of andere financiële middelen gebruiken voor de uitvaart. Het kan ook zijn dat een ander type uitvaartverzekering beter bij uw huidige situatie past. Als u klant bent bij Onderlingehulp, gebruikt u dan www.mijnonderlingehulp.nl. Uw wensen en financiële situatie rond overlijden heeft u hiermee 24 uur per dag / 7 dagen in de week in beeld. Wij kunnen ons ook voorstellen dat u hulp nodig heeft bij wat in uw situatie het beste is. Neemt u dan contact op met een adviseur van Onderlingehulp via telefoonnummer (053) 483 88 38. Informatieboek 11
9 Wat is thanatopraxie? Thanatopraxie is een lichte vorm van balseming die een waardig en persoonlijk afscheid mogelijk maakt. De tijdelijke conservering van het lichaam zorgt ervoor dat het lichaam toonbaar blijft en er bijna levensecht blijft uitzien. De huid krijgt een natuurlijke kleur en blauwe verkleuringen verdwijnen grotendeels. Bovendien voelt de overledene niet zo koud aan. Thuis opbaren is geen probleem. Thanatopraxie is zeer aan te bevelen wanneer het lichaam van de overledene door het ziekteproces of omgevingsfactoren in een slechte conditie is. Ook wanneer er bijvoorbeeld familie uit het buitenland moet komen en de uitvaart niet snel kan plaatsvinden, is thanatopraxie een goede oplossing. Vredehof en thanatopraxie Vredehof Uitvaartverzorging is één van de weinige Nederlandse uitvaartondernemingen met een eigen gediplomeerd thanatopracteur in dienst. De behandeling gebeurt, geheel met eigen mensen en middelen, bij voorkeur in één van de uitvaartcentra van Vredehof of in het mortuarium van het Medisch Spectrum Twente (MST) te Enschede. In overleg wordt uitgeweken naar andere locaties, mits ze voldoen aan de door Vredehof gestelde inrichtingseisen. De thanatopracteur van Vredehof heeft de Gedragscode van het Nederlands Instituut voor Thanatopraxie ondertekend en is daarmee opgenomen in het Register Erkende Thanatopracteurs. Op de website van Vredehof kunt u een informatief filmpje bekijken met een duidelijke uitleg over thanatopraxie (http://www.vredehof.nl/particulier/de-uitvaart/thanatopraxie.html) 10 Hoe kan ik mijn lichaam ter beschikking stellen aan de wetenschap? Naast alle moderne technische hulpmiddelen blijft het voor een goede opleiding en nascholing van artsen en voor het medisch-wetenschappelijk onderzoek noodzakelijk om te kunnen beschikken over menselijke lichamen. Iemand die zijn lichaam ter beschikking stelt aan de wetenschap kiest ervoor om na zijn dood het lichaam te bestemmen voor de opleiding van aanstaande artsen en specialisten. Deze wens heeft betrokkene schriftelijk vastgelegd in een wilsbeschikking of codicil, en is alleen geldig als deze is vastgelegd bij de afdeling Anatomie van een universiteit. Wanneer iemand zijn of haar lichaam ter beschikking stelt voor ontleding dan vindt er geen begrafenis of crematie plaats kort na het overlijden. Na de ontleding worden de stoffelijke resten alsnog naar een crematorium gebracht. Meestal zorgt een vaste uitvaartverzorger voor het transport van het stoffelijk overschot, en de kosten van vervoer en aangifte van overlijden zijn voor rekening van de afdeling Anatomie. Dit verschilt per universiteit. 12 Informatieboek
De terbeschikkingstelling geschiedt door het invullen van een wilsbeschikking. De formulieren voor de wilsbeschikking en de daarbij behorende informatie kunt u bij de Uitvaart Informatie Hulplijn aanvragen. Na ontvangst van de ingevulde wilsbeschikking door een anatomische afdeling van een universiteit wordt uw wens vastgelegd. Daarvan ontvangt u een bevestiging. Het is raadzaam aan uw familie en uw huisarts kenbaar te maken dat u deze wilsbeschikking hebt gemaakt. Als u later uw beslissing zou willen herzien, kunt u zich schriftelijk tot het betreffende Anatomische instituut wenden en daarbij uw exemplaar van de wilsbeschikking meesturen. Uw wilsbeschikking wordt dan vernietigd. Het is mogelijk zowel een donorcodicil als een wilsbeschikking te hebben, maar ze zijn niet tegelijk uitvoerbaar. Het is dus wel mogelijk het lichaam voor beide doeleinden ter beschikking te stellen, maar een lichaam kan maar voor één van beide doeleinden worden gebruikt. Het is raadzaam uw naasten of de huisarts in kennis te stellen waar uw voorkeur naar uitgaat. Het is mogelijk dat uw wilsbeschikking niet kan worden uitgevoerd. Dat is het geval als u in het buitenland overlijdt of het bericht van overlijden later dan 24 uur de afdeling Anatomie bereikt. Ook kan een lichaam niet geaccepteerd worden als eerst obductie/sectie heeft plaats gevonden of als er sprake is van ernstige verminking. Het is ook mogelijk dat het lichaam niet geaccepteerd wordt als het aanbod te groot is. Ingeval uitvoering van de wilsbeschikking niet mogelijk is, dienen uw nabestaanden zorg te dragen voor een begrafenis of crematie. Gezien bovenstaande is het verstandig om uw begrafenisverzekering of vergelijkbare verzekering niet op te zeggen. 11 Heeft u meer informatie over terminale zorg? Tweederde van de patiënten overlijdt niet onverwacht. Veertig procent overlijdt in het ziekenhuis, terwijl slechts twee procent dat wenst. De meeste mensen sterven liever thuis of in het verzorgingshuis. Van 637 niet onverwacht overleden patiënten uit het peilstation huisartspraktijken van het NIVEL overleed 34% thuis, 16% in het verzorgingshuis, 40% in het ziekenhuis en 10% in een hospice of vergelijkbare voorziening. U heeft niet altijd iets te zeggen over de plaats waar u bent als u komt te overlijden. Het is toch goed te weten dat er verschillende mogelijkheden zijn. Thuis sterven De meeste mensen willen het liefst thuis sterven. Daar voelt men zich het meest vertrouwd, daar kan het gewone leven zoveel mogelijk doorgaan. Zieke mensen worden in eerste instantie vaak door hun naasten verzorgd, eventueel aangevuld met (gespecialiseerde) thuiszorg of vrijwilligershulp. Als het ziekte- en sterfbed lang duurt, kan dit echter erg zwaar worden. Ook om medische redenen kan een verhuizing alsnog nodig zijn. Afhankelijk van de situatie kan voor bijvoorbeeld een ziekenhuis, verpleeghuis of hospice worden gekozen. In een ziekenhuis sterven In een ziekenhuis is permanent medische en verpleegkundige hulp aanwezig. Ook kan men een beroep doen op een geestelijk verzorger. In de terminale fase is er altijd ruimte voor familie om te blijven. Zorg is erop gericht om de klachten zoveel mogelijk te bestrijden. Vaak is verblijf op een Informatieboek 13
eenpersoonskamer mogelijk. Toch is er weinig privacy, en veel hectiek. Eveneens gelden er algemene huisregels m.b.t. eten en slapen. Een ziekenhuis is eigenlijk niet bedoeld voor mensen die uitbehandeld zijn. Verzorgingshuizen Verzorgingshuizen bieden huisvesting met verzorging en begeleiding. In sommige verzorgingshuizen kunt u tijdelijk worden opgenomen als u niet langer thuis kunt blijven. Er zijn ook verzorgingshuizen die over een gespecialiseerde afdeling voor palliatieve zorg beschikken. Deze afdeling bestaat uit enkele kamers en een huiskamer en meestal is er ook logeergelegenheid voor naasten. De zorg wordt gegeven door professioneel verzorgenden en vrijwilligers. De huisarts is verantwoordelijk voor de medische zorg en de opnameduur is afhankelijk van de indicatie. Wanneer een langdurige stervensfase te verwachten is of een verzorging erg intensief/technisch is, kan een overplaatsing naar een verpleeghuis of hospice overwogen worden. Verpleeghuizen Verpleeghuizen bieden huisvesting met verzorging, behandeling en begeleiding wanneer u niet langer thuis kunt verblijven. Steeds meer verpleeghuizen beschikken over een specifieke afdeling voor palliatieve zorg. Een dergelijke afdeling bestaat uit enkele kamers met een huiskamer en een logeerkamer voor naasten. Verzorging en verpleging worden gegeven door professionele verpleegkundigen en verzorgenden. De verpleeghuisarts is verantwoordelijk voor de medische zorg. Andere hulpverleners zoals de geestelijk verzorger, de psycholoog, de fysiotherapeut, de maatschappelijk werker kunnen op afroep worden ingezet. De opnameduur is afhankelijk van de indicatie. Bijna-thuis-huizen Bijna-thuis-huizen bieden zorg zoals in de thuissituatie. De huizen zijn kleinschalig (drie tot vijf kamers) met logeergelegenheid voor de naasten. Vrijwilligers hebben de rol van gastvrouw/gastheer. Ook huishoudelijke en verzorgende taken worden door hen verricht. De professionele hulpverlening wordt gedaan door de eigen huisarts, de thuiszorg, de fysiotherapie, etcetera. Bijna-thuishuizen zijn vooral geschikt voor mensen die niet langer thuis kunnen of willen zijn. Bijvoorbeeld wanneer er onvoldoende hulp is van familie en vrienden of wanneer deze mantelzorgers de zorg thuis (tijdelijk) niet meer aan kunnen. Hospices In hospices biedt een eigen team van gespecialiseerde verpleegkundigen, met ondersteuning van vrijwilligers, 24 uur zorg. Ook hier ligt de nadruk op leven zoals thuis. In de regel zijn hospices groter dan bijna-thuis-huizen en hebben ze meer kamers (zes tot tien). Familie en andere naasten kunnen blijven logeren. Soms heeft een gespecialiseerde verpleeghuisarts of een huisarts de medische verantwoordelijkheid. Daarnaast kan een beroep worden gedaan op andere hulpverleners, zoals de psycholoog of de geestelijk verzorger. Hospices kunnen zelfstandig zijn, gevestigd bij een verzorgings- of verpleeghuis of hiermee nauw samenwerken. Een hospice is geschikt voor mensen die niet meer thuis kunnen worden verzorgd. Patiënten kunnen ook tijdelijk worden opgenomen om de mantelzorgers enkele dagen of weken te ontlasten. 14 Informatieboek
Vrijwilligersorganisaties De mensen die werkzaam zijn bij Vrijwilligers Palliatief Terminale Zorg (VPTZ) bieden hulp en begeleiding aan terminale patiënten en hun naasten. Zij kunnen thuis de zorg van de partner of familie overnemen of ondersteunen; bijvoorbeeld door s nachts te waken of overdag bij de zieke aanwezig te zijn. Deze vrijwilligers zijn speciaal opgeleid voor het geven van zorg en begeleiding aan terminale patiënten. De hulp van de VPTZ is over het algemeen op korte termijn te realiseren. Thuiszorg Thuiszorg biedt hulp of begeleiding bij de huishouding, persoonlijke verzorging of verpleging bij iemand thuis. De zorg is erop gericht dat iemand zo lang mogelijk zelfstandig kan blijven wonen. De thuiszorg kan ook ingeschakeld worden voor psychosociale ondersteuning en begeleiding door een verpleegkundige of maatschappelijk werker. Bij de grotere thuiszorgorganisaties kunnen verschillende hulpmiddel en verpleegartikelen worden geleend of gekocht. Mocht u meer informatie wensen of wilt u adressen van instanties bij u in de buurt dan kunt u contact opnemen met de Uitvaart Informatie Hulplijn. 12 Hoe regel ik de voogdij over mijn kinderen? Voor mensen met minderjarige kinderen is het belangrijk zich af te vragen wat er met de kinderen gebeurt als zij er allebei niet meer zijn. Bij gehuwden oefenen de ouders gezamenlijk het ouderlijk gezag uit. Overlijdt één van hen, dan houdt de ander automatisch het ouderlijk gezag. Als de ander vervolgens overlijdt (of de ouders overlijden tegelijk), dan benoemt de rechter een voogd over de kinderen, tenzij de ouders in een testament zelf al een voogd hebben benoemd. Iedere ouder kan bij testament bepalen wie na zijn overlijden als voogd of voogden het gezag over zijn minderjarige kinderen zal of zullen hebben. Door zo n voogdijbenoeming bij testament is de rol van de rechter uitgespeeld; de ouders hebben dwingend bepaald bij wie hun kinderen terechtkomen. Indien er één voogd is dan moet deze er zorg voor dragen dat de minderjarige overeenkomstig zijn vermogen wordt verzorgd en opgevoed. Hij behoeft dit niet zelf te doen en hij heeft jegens de minderjarige geen onderhoudsplicht. Zijn er twee voogden dan is dit anders. Zij hebben de plicht en het recht om de minderjarige zelf te verzorgen en op te voeden en zij zijn, zolang de voogdij duurt, jegens de minderjarige onderhoudsplichtig. 13 Hoe stel ik een codicil of testament op? Een codicil moet: - door uzelf geschreven zijn; - worden voorzien van de datum waarop U het stuk schrijft; - door U zijn ondertekend. Informatieboek 15
In een codicil kan worden geregeld: - de begrafenis of crematie; - het legateren van kleren, sieraden of meubelen, waarbij de bedoelde goederen met zoveel woorden moeten worden omschreven (bijvoorbeeld de eettafel met zes stoelen). Echter géén geld en/of onroerende c.q. registergoederen, deze kunnen alléén per testament vermaakt worden) Waar moet u het codicil bewaren? U kunt het codicil het beste daar bewaren waar het snel gevonden kan worden. Zeker als u in uw codicil het een en ander beschreven heeft voor de regeling van uw uitvaart, is het verstandig uw naaste op de hoogte te brengen van het bestaan van het codicil en de vindplaats daarvan. Ook kunt u uw codicil bij uw testament op het notariskantoor laten opbergen, u kunt dan een kopie krijgen, echter ook hier geldt de raad uw naaste(n) hiervan op de hoogte te brengen i.v.m. eventuele regelingen omtrent uw uitvaart. Voor- en nadelen van het codicil Een codicil kan snel gewijzigd worden, namelijk door het oude te verscheuren en een nieuwe te schrijven. Het kan echter indien het niet bij het testament is opgeborgen zoek raken en of door kwaadwillenden na uw overlijden zoekgemaakt worden. Testament Een testament kan worden gemaakt door iemand die 16 jaar of ouder is. De notaris legt de uiterste wil neer in een notariële akte: het testament. Een testament heeft pas rechtskracht als het door degene die het testament maakt en de notaris is getekend. Het wijzigen van een testament is op elk moment mogelijk door het maken van een nieuw testament. Elke wijziging of herroeping van een bestaand testament moet ook via de notaris worden geregeld. 14 Wat doet een executeur en hoe stel ik deze aan? De executeur heeft tot taak de nalatenschap af te wikkelen. Hij is belast met de praktische uitvoeringswerkzaamheden die het overlijden met zich brengt. Daarbij behoort ook het regelen van de begrafenis of de crematie. De executeur kan één van de erfgenamen zijn, maar het kan ook een buitenstaander zijn. Vanaf 1 januari 2003 kan hij alleen in een testament worden benoemd, niet meer bij codicil. Benoemingen in een codicil van voor die datum blijven wel geldig. Het huidige erfrecht geeft een uitgebreide regeling van de bevoegdheden en plichten van de executeur. Hij krijgt het beheer over de nalatenschap en zal alle bezittingen onder zich mogen nemen. Hij moet de schulden betalen, vorderingen innen, de huur opzeggen en legaten afgeven of uitbetalen. Hij kan ook een speciale opdracht krijgen, bijvoorbeeld om persoonlijke papieren te vernietigen of een goed tehuis voor de huisdieren te zoeken. De executeur moet er altijd voor zorgen dat een boedelbeschrijving wordt opgemaakt. Dat is een beschrijving van de nalatenschap. Hij moet rekening en verantwoording afleggen aan de erfgenamen. De executeur is bevoegd de aangifte te doen voor de erfbelasting (de belasting die wordt geheven na het openvallen van een nalatenschap). 16 Informatieboek
Wanneer de executeur de aangifte zelf ondertekent, is hij aansprakelijk voor de betaling van de belasting. De wet regelt het loon voor de executeur: 1% van het vermogen op de dag van het overlijden. Maar de erflater kan bij de benoeming in het testament het honorarium ook zelf vaststellen, bijvoorbeeld op een vast bedrag. Het is mogelijk in het testament de executeur nog meer bevoegdheden te geven. Hij kan dan als executeur-afwikkelingsbewindvoerder de nalatenschap zelfstandig afhandelen en verdelen. 15 Hoe kan ik bij leven toekomstige erfbelasting besparen? Hieronder volgen enkele mogelijkheden ter besparing van toekomstige erfbelasting, te weten: 1. testamenten; 2. wijziging huwelijksvoorwaarden; 3. het doen van schenkingen. Ad 1: Testamenten: a. Renteclausule Op grond van de wettelijke langstlevende-regeling (de wettelijke verdeling) worden, in de situatie van het gezin van twee ouders met één of meer kinderen, de langstlevende echtgenoot en de kinderen de erfgenamen in de nalatenschap van de eerststervende. De langstlevende wordt daarbij eigenaar van alle goederen, onder de verplichting de schulden voor zijn/haar rekening te nemen. De kinderen verkrijgen een vordering in geld op de langstlevende die in beginsel pas opgeëist kan worden bij het overlijden van de langstlevende. In de wet is geregeld dat de vordering van de kinderen oprenten indien de wettelijke rente hoger is dan 6%. De vorderingen van de kinderen renten dan op met het verschil. Voorbeeld: als de wettelijke rente 8% is, vindt een oprenting van 2% plaats. Het is mogelijk in een testament een vaste rente op te nemen. Het voordeel van een dergelijke vaste rente kan zijn dat de vorderingen van de kinderen op de langstlevende groter worden. In het vermogen van de langstlevende bevindt zich dan dus een steeds groter wordende schuld aan de kinderen. Bij het overlijden wordt erfbelasting geheven over het saldo van bezittingen en schulden, verminderd met niet verzekerde uitvaartkosten. De steeds groter wordende schuld kan, naarmate de echtgenoten elkaar langer overleven, dus leiden tot een vermindering van de verschuldigde erfbelasting bij het overlijden van de langstlevende echtgenoot. Informatieboek 17
Op basis van de wettelijke regeling en de meeste langstlevende-testamenten, dient de langstlevende bij het overlijden van de eerststervende, de erfbelasting over de erfdelen van de kinderen voor te schieten. De langstlevende houdt immers alle goederen onder zich (in de vorm van vruchtgebruik of als eigenaar) en kan op grond van bepaalde langstlevende-regelingen zelfs alles opmaken. De voorgeschoten erfbelasting komt wel in mindering op het erfdeel van het kind. Dit kan in bepaalde situaties tot problemen leiden voor de langstlevende, met name indien het vermogen grotendeels bestaat uit registergoederen (woonhuis, appartement) waarop weinig of geen hypotheekschuld rust en er weinig banktegoeden aanwezig zijn. Een mogelijkheid zou dan kunnen zijn het sleutelen met de rente, zoals hiervoor genoemd, of het maken van zogenaamde tweetrapstestamenten. b. Legaat aan kleinkinderen Het is mogelijk om een legaat aan kleinkinderen te maken. Kleinkinderen hebben, net als kinderen, een vrijstelling van erfbelasting van een bedrag groot 19.114,-- (cijfers 2012). Indien het legaat ten laste komt van het erfdeel van het kind, zijnde de ouder van het betreffende kleinkind, zal het kind minder erfbelasting verschuldigd zijn. Ad 2: Wijziging huwelijksvoorwaarden: Vaak zijn er door echtgenoten in het verleden huwelijksvoorwaarden gemaakt waarbij de vermogens gescheiden zijn gebleven. Indien de echtgenoot die het meeste vermogen heeft als eerste komt te overlijden, dient over diens nalatenschap wellicht erfbelasting te worden betaald. U kunt overgaan tot het wijzigen van uw huwelijksvoorwaarden in die zin dat er een zogenaamd finaal verrekenbeding bij overlijden kan worden toegevoegd. In een dergelijke bepaling is opgenomen dat bij overlijden van één van de echtgenoten wordt afgerekend alsof u in gemeenschap van goederen was gehuwd. Er vindt dus enkel een verrekening van de waarde plaats, geen overgang van eigendom. In het geval de echtgenoot met het meeste vermogen als eerste komt te overlijden, wordt de waarde van diens nalatenschap lager door een dergelijke verrekening (en is er dus minder erfbelasting verschuldigd). Het kan natuurlijk ook zo zijn dat de echtgenoot met het minste vermogen als eerste komt te overlijden, diens nalatenschap wordt door een dergelijke verrekening vergroot. Ad 3: Het doen van schenkingen: Schenken kan geschieden door een schenking in contanten maar ook in de vorm van een schenking/schuldig erkenning (de zogenaamde schenking op papier ). 18 Informatieboek
Een schenking in contanten kan plaatsvinden door bijvoorbeeld een bankoverboeking. De schenker is het geschonken bedrag dan uit zijn eigen vermogen kwijt en kan er zelf niet meer over beschikken. Een schenking/schuldig erkenning dient bij notariële akte te geschieden. De schuldig erkende bedragen zijn niet door de begunstigden op te eisen zolang de schenker(s) nog leeft/leven. Over het bedrag zal door de schenker jaarlijks aan de begunstigden rente moeten worden betaald. Deze rente bedraagt 6% per jaar. Rentebetaling dient te geschieden vanaf het jaar waarin is geschonken tot het moment dat het bedrag opeisbaar wordt, te weten het overlijden van de (langstlevende van de) schenker(s). Over het geschonken/schuldig erkende bedrag hoeven de begunstigden bij het overlijden van de langstlevende van de schenkers geen erfbelasting te betalen indien de rente daadwerkelijk aan hen is vergoed. Hierbij moet er wel rekening mee gehouden worden dat een dergelijke schenking op het gebied van de Inkomstenbelasting gevolgen heeft. De vorderingen die de begunstigden ten gevolge van een eventuele schenking/schuldig erkenning op de schenker(s) krijgen, vallen voor die begunstigden in box 3 van de Wet Inkomstenbelasting 2001 (vermogensrendementsheffing). De door de schenker(s) te betalen rente is op grond van de Wet Inkomstenbelasting 2001 bij de begunstigden niet belast en bij de schenker niet aftrekbaar. De schenker(s) kan/kunnen de schuld aan de begunstigden terzake van de vermogensrendementsheffing in mindering brengen op het eigen vermogen. Vrijgestelde bedragen: Belastingvrij kan 5.030,-- per kind (cijfers 2012) per kalenderjaar worden geschonken. Daarnaast is het mogelijk om voor kinderen gebruik te maken van de eenmalige verhoogde vrijstelling van 24.144,-- (cijfers 2012), of, indien het geschonken bedrag wordt aangewend voor studie of financiering van woning van het kind, een bedrag van 50.300,--. Gebruikmaking van deze eenmalige verhoogde vrijstelling kan enkel voor kinderen vanaf 18 tot 35 jaar. Indien een kind ouder is dan 35 jaar maar een partner (in de zin van de Successiewet 1956) heeft die jonger is dan 35 jaar, kan ook nog van deze vrijstelling gebruik gemaakt worden. Het maken van een testament, het wijzigen van huwelijksvoorwaarden en het doen van schenkingen ter besparing van toekomstige erfbelasting blijft maatwerk en aangezien iedere situatie verschilt, is het ten zeerste aan te raden om hiervoor een afspraak bij uw notaris te maken! Informatieboek 19
16 Kan ik mijn grafsteen of gedenkteken nu al uitzoeken? Het is mogelijk om een grafsteen bij leven uit te zoeken. Dit kunt u laten vast leggen bij een notaris of bij een natuursteenbedrijf zelf. Het komt steeds vaker voor dat mensen bij leven een gedenksteen uit zoeken en laten vast leggen aangezien sommige mensen geen kinderen of verdere nabestaanden hebben. Als er een steen wordt uitgezocht bij leven laat u dan goed adviseren en neem hiervoor ruim de tijd. Het is belangrijk om eerst de voorschriften van de begraafplaats door te nemen en daarna pas het model en materiaal te bespreken. Dit, omdat iedere begraafplaats zijn eigen regels en richtlijnen heeft. Voorkeuren op het gebied van vormgeving, tekst en afbeeldingen zijn vaak heel persoonlijk. Daarom kunt u zelf ook ideeën en suggesties aandragen. Een gedenksteen is immers maatwerk. Het moet aansluiten bij het karakter van de overledene en tegelijkertijd volledig voldoen aan de wensen van de klant. De mogelijkheden op het gebied van grafwerk zijn bijna onbeperkt. Een monument kan worden gemaakt van natuursteen maar een combinatie van glas, aluminium, brons is ook mogelijk. Voordat de steenhouwer kan overgaan tot het plaatsen van de gedenksteen moet er eerst een vergunning worden aangevraagd. Dit is per begraafplaats verschillend. De aanvraag kan het beste worden gedaan door de steenhouwer zelf. Deze is bekend met de voorschriften van de begraafplaats en dient een tekening met maatvoering en een aanvraag formulier in, zodat u er zelf geen omkijken naar heeft. 17 Kan en mag ik mijn eigen grafmonument ontwerpen? Ja zeker, Op vrijwel alle begraafplaatsen mag u binnen bepaalde maten uw eigen ideeën verwezenlijken. U kunt hierbij verschillende materialen toepassen, zoals natuursteen, glas, brons, maar ook RVS. Het is ook mogelijk om van een zwerfkei uit uw eigen tuin een grafmonument te laten maken. De steenhouwer zal u hierbij graag adviseren en ondersteunen. De steenhouwer verzorgt ook de vergunningaanvragen. Voor meer informatie kunt u kijken op: www.woertman.net www.hagensnatuursteen.nl www.deweijs.nl Iedere begraafplaats heeft zijn eigen regels, dus er zal altijd overleg moeten zijn met de beheerder van de begraafplaats over wat is toegestaan. Daarnaast moet je ook een vergunning aanvragen. De beheerder van de begraafplaats kan hier e.e.a. over toelichten. 20 Informatieboek