special begaafden Greetje van Dijk: Ook de bolleboos verdient serieuze begeleiding
Een compleet aanbod Onderzoeken, signaleren, beleid formuleren en de juiste mix van compacten, versnellen, verdiepen en verbreden. Passend onderwijs voor begaafde en intelligente leerlingen vraagt om een gestructureerde beleidsmatige aanpak. Start met de Surplus quickscan en vervolg met Dol-fijn excellent; een kader waarmee besturen en scholen inhoud en vorm geven aan passend onderwijs voor begaafde en intelligente leerlingen. Het plan biedt volop ruimte voor schoolspecifieke invullingen. Onderzoek en begeleiding Met Surplus Signaal Digitaal brengen scholen zelf de aard en mate van begaafdheid in beeld. Wanneer de ondersteuningsvraag complex is, kunnen OnderwijsZorg adviseurs aanvullend onderzoek doen. Aansluitend bieden zij begeleiding bij het vinden van de juiste ondersteuning, op school en thuis. Scholing en training Opleiding Specialist Begaafdheid en excellentie Training Kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong Training Begaafden en ICT Training (Hoog)begaafd en een leer- of gedragsprobleem Training T-OPP (Talent Ontwikkel PersPectief) Training Surplus Signalering Materialen Pienter! 1-2 Pienter thuis 1-2 Acadin (digitale leeromgeving) Somplextra (voor groep (5)-6-7-8) Ondersteuning Onze begaafdenspecialisten De website surplus-begaafden.nl De OnderwijsAdvies app met een netwerk voor begaafdenspecialisten 2 OnderwijsAdvies GROEI& SPECIAL BEGAAFDEN
Beleid met het Dol-fijn excellent plan Scholen die met Dol-fijn excellent hun begaafden beleid hebben vormgegeven zeggen: We werken nu al enige jaren met dit concept en het bevalt ons uitstekend. We hebben de leerlingen waar het hier om gaat goed in beeld met Surplus, en bieden structureel doelgerichte verrijking. Wim Wilkens, voorzitter van de stuurgroep Dolfijn Trivia (Meerkerk) We zien het als een verbetertraject met als doel dat we beter tegemoet komen aan de onderwijsbehoeften van deze doelgroep. Het is fijn dat we werken vanuit de vraag hoe we de leerlingen kunnen laten excelleren. Er ontstaat eigenaarschap bij de leraren. Je werkt als een procescoach, mensen komen in een lerende houding en scherpen hun pedagogiek en didactiek aan. Ook de leraren komen in hun groeimindset. Hans Ettema, directeur van de Antoniusschool (Nieuw Vennep) Bestel de Dol-fijn excellentgids op www.onderwijsadvies.nl/winkelen/ dolfijn-excellent-gids/ Met het plan Dol-fijn excellent biedt OnderwijsAdvies een dolfijn kader waarmee besturen en scholen inhoud en vorm geven aan passend onderwijs voor begaafde en intelligente leerlingen. Het plan biedt volop ruimte voor schoolspecifieke invullingen. H et hoofdaccent ligt op preventief en pro-actief handelen, een structurele insteek door: het opzetten van een eenduidig signaleringsprotocol dat helderheid biedt aan alle betrokkenen, in het bijzonder ook de ouders; het creëren van draagvlak in de onderwijsteams en het bevorderen van de deskundigheid; het organiseren van een doorgaande verrijkingslijn taal en rekenen, inclusief evaluatie en beoordeling; werken met vast stramien voor de begeleiding van de intelligente en begaafde leerlingen. Het plan Dol-fijn excellent voorziet hiernaast in een voorstel hoe bovenschoolse verrijkingsgroepen kunnen worden opgezet waarbij ontwikkelingsgelijken een intellectuele uitdaging op niveau krijgen. OnderwijsAdvies GROEI& SPECIAL BEGAAFDEN 3
Ook de bolleboos verdient serieuze begeleiding Met hulp van Surplus, expertisecentrum voor begaafden is het voor iedere leraar haalbaar de juiste begeleiding aan begaafde kinderen te geven. Ze kunnen veel zelf, maar ook veel nog niet. En daar hebben ze hulp bij nodig. Je hebt van die bolleboosjes die al op vierjarige leeftijd weten wat het verschil is tussen een Mosasaurus, een Spinosaurus en een zeereptiel. Om nog te zwijgen over die tien andere prehistorische soorten. Als leraar ben je geneigd te denken: die komen er wel, die hebben minder aandacht nodig. En inderdaad aan een goed geheugen ontbreekt het niet, wel aan bijvoorbeeld vaardigheden. Binnen elke school zijn enkele van die hoogbegaafde kinderen te vinden. Maar om hen heen is er een groep die ook extra aandacht verdient. Begaafde of intelligente kinderen die niet genoeg hebben aan de standaard leerstof en die extra uitdaging en verrijking nodig hebben. Feest voor begaafden OnderwijsAdvies heeft al ruim 25 jaar affiniteit met deze doelgroep. Surplus, ons Expertisecentrum voor begaafden richt zich op signalering, ondersteuning en begeleiding van deze wijsneuzen, zegt Greetje van Dijk, senior onderwijsadviseur en specialist in excellentie en begaafdheid. Naast deze kinderen richten we ons ook op besturen en (teams van) leraren. Zij zijn immers belangrijk om ervoor te zorgen dat ook het leren voor begaafde kinderen een feest is. Nieuwe specialisten Het Expertisecentrum startte twee jaar geleden met een opleiding voor Specialist Begaafdheid en Excellentie richt op die medewerkers binnen een school die zich op dit gebied willen verdiepen. De eerste circa twintig cursisten ontvingen recent hun certificaat. In tien dagdelen, verdeeld over twee jaar, leerden we ze alles over excellentie en het omgaan met (hoog)begaafde 4 OnderwijsAdvies GROEI& SPECIAL BEGAAFDEN
Greetje is specialist excellentie en begaafdheid ontwikkelde veel materialen op dit gebied draagt bij als auteur aan de Grote Rekendag is als expert gedetacheerd bij School aan Zet ontwikkelt mee aan Acadin houdt haar kennis op peil door nationale en internationale congressen te volgen en deelt haar kennis via inspiratiegesprekken met bestuurders en leraren. en (super) intelligente kinderen. Maar we brengen deze specialisten ook bij hoe zij hun kennis kunnen overdragen aan collega s binnen de school. Want ook de reguliere leraar wil immers weten hoe die met dit soort kinderen kan en moet omgaan. Weer een taak erbij Je moet als leraar echt organisatietalent hebben. Met extra aandacht voor deze groep lijk je er weer een taak bij te hebben. Maar als je systematisch aandacht aan deze groep schenkt, levert het juist tijd op. Je ziet beter wat deze kinderen nodig hebben en zij worden minder snel onrustig in de groep, zegt Greetje. Met handelingsgericht werken signaleer je al verschillende niveaus. Mooi, dan weet je al wat de middenmoot aan instructie nodig heeft en dat een groepje leerlingen verlengde instructie krijgt. Als je je daarnaast realiseert dat ook de bolleboos je nodig heeft, is dat pure winst. Maar hoe pak je dat op? Hoe begeleid je verrijking? En vooral: hoe realiseer je een doorgaande lijn voor deze doelgroep? Rust voor de leraar Wij helpen leraren om met aandacht en begeleiding van incidenteel naar structureel te gaan. Dat creëert rust voor de leraar en realiseert uitdaging voor de leerling. Het mag immers niet zo zijn dat die in klas A veel vrijheid krijgt om zelf zaken te ontdekken, terwijl hij in de volgende groep weer aan een strakker leerprogramma moet voldoen. Volgens Greetje is het daarom belangrijk dat leraren vanuit visie werken en van elkaars aanpak leren. De koers voor cognitieve talentontwikkeling kan uitgezet worden in de strategische beleidsplannen van besturen. Ook daarin ondersteunen wij als Expertisecentrum. Trainingen, materialen Naast de opleiding tot Specialist Begaafdheid en Excellentie biedt het Expertisecentrum Begaafden trainingen, van het structureel verrijken van taal en rekenen tot leren programmeren. Het Dol-fijn Excellentplan is een praktisch stappenplan dat je leert hoe je met begaafde en intelligente kinderen in de groep kunt werken: preventief, pro-actief en curatief. Verder stellen we onder meer Talent Ontwikkelperspectief arrangementen op en dragen we bij aan de vernieuwing van de online leeromgeving Acadin. Moeite waard Met al dit soort producten, materialen en begeleiding is het voor iedere leraar haalbaar om begaafde kinderen goed te begeleiden. Een tien halen is niet het belangrijkste, het gaat om het voorafgaande proces. Je moet een kind niet vragen wat hij heeft gedaan, maar wat hij heeft geleerd. Neem slimme kinderen regelmatig apart en neem met hen dat proces door. Ook de bollebozen zijn de moeite waard om in te investeren. OnderwijsAdvies GROEI& SPECIAL BEGAAFDEN 5
in 20 bekende kleuterthema s Goed onderwijs aan kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong isbelangrijk. Immers, jong geleerd is oud gedaan. Pienter! biedt per thema volop uitgewerkte ideeën en inspiratie om deze groep leerlingen uitdaging op maat te geven, op een manier die voor de leraar haalbaar is. Pienter! 1-2 biedt een structurele aanpak voor verrijkingsonderwijs aan kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong. Een compleet verrijkingsaanbod rond 20 thema s, voor 2 leerjaren in de kleuterbouw. Pienter! 1-2 is een volledig verrijkingspakket dat flexibel ingezet kan worden! Pienter! 1-2 in vogelvlucht: Pienter! sluit aan bij thematisch werken Praktisch voor de leraar, met een vierwekenschema per project en begeleidingsaanpak Uitgebreide verantwoording in handleiding Stimuleren van betrokkenheid medeleerlingen (grote kring) en ouders: afsluiting project en thuis verder! Uitdagend voor de pientere leerling Pienter! biedt inspiratie voor de kleine kring met opdrachten onderzoekend en ontdekkend leren Bij het zelfstandig (ver-) werken kunnen speelwerk-bladen en denkspel worden ingezet Extra: plus-suggesties bij ontwikkelingsmateriaal. Wilt u het pakket eerst uitproberen? Bestel dan het proefpakket. Pienter! thuis Pienter! thuis sluit aan bij de behoefte van het kind om het op school geleerde, thuis voort te zetten. Er zijn 20 tijdschriftjes met een open leeslijn, aangevuld met puzzels om het leren lezen en rekenen speels onder de knie te krijgen. Het zijn aanvullende opdrachten om het leren lezen en rekenen speels onder de knie te krijgen. Reactie gebruikers: Ik ben heel enthousiast over de breedte van het aanbod en de tips over het stellen van vragen. Het is ook overdraagbaar naar andere thema s. Ik ben onder de indruk van de methode Pienter! Goed opgebouwd; praktisch. En dat geldt zeker ook voor de kopak- aanpak. Wat heerlijk, een compleet aanbod voor onze slimme kleuters! Mijn collega s van groep 1-2 zijn enthousiast en kijken uit naar de andere thema s. 6 OnderwijsAdvies GROEI&SPECIAL
Scholing en training TOP Talenten verdienen een T-OPP Deelnemers krijgen het format voor een T-OPP (talent ontwikkelperspectief) aangereikt. Dit format biedt structuur: het brengt de leerling en de leraar in beeld, evenals de informatie van de ouders. Zij brengen samen het kind en de leeromgeving in beeld en benoemen de leerbehoeften met de stimulerende en belemmerende factoren. Dan volgt de kern: het opstellen van een structurele aanpak waarmee doelen worden behaald. De 2e bijeenkomst bestaat uit een persoonlijk gesprek waarin de deelnemers van één mede-cursist en de cursusleider feedback krijgen en geven op het T-OPP dat zij in de tussentijd gemaakt hebben. Opleiding Specialist Begaafdheid en Excellentie Er is volop aandacht voor een degelijke kennisbasis over begaafdheid, een verrijkt curriculum en leren leren, begeleiding en leerkrachtvaardigheden. In het tweede jaar staan onderpresteren, executieve functies en begaafde leerlingen met een gedragsprobleem centraal. Er wordt steeds een koppeling gemaakt met een oplossingsgerichte aanpak binnen de eigen schoolpraktijk. De beleidsmodules zijn erop gericht de cursisten handvatten te geven om de opgedane kennis en vaardigheden binnen de eigen school te implementeren en collega s te ondersteunen in het begeleiden van begaafde en excellente leerlingen. Meer info op www.onderwijsadvies.nl Acadin, een digitale leeromgeving voor talentvolle leerlingen Acadin is de digitale leeromgeving voor talentvolle leerlingen (25% best presterende leerlingen, inclusief hoogbegaafde leerlingen). Acadin helpt leraren deze kinderen te prikkelen met leerstof waar ze hun tanden in kunnen zetten, maar ook met korte opdrachten voor de laatste 10 minuten van de les. Talentvolle leerlingen zijn tenslotte slim en nieuwsgierig, ze hebben veel vragen en ze hebben vooral uitdaging nodig. Acadin ondersteunt u bij het realiseren van uitdagend onderwijsaanbod voor talentvolle leerlingen. Echt een uitdaging Acadin is een omgeving die gevuld is met uitdagende leeractiviteiten over allerlei onderwerpen. Kenmerkend voor deze leeractiviteiten is, dat ze een open karakter hebben. Er moet écht nagedacht worden. Leerlingen leren dus niet alleen feitenkennis en vaardigheden, ze leren ook hoe ze moeten leren! En juist dat is zo belangrijk voor deze groep leerlingen. Flexibel U kunt activiteiten zoeken op intelligentie en de moeilijkheidsgraad aanpassen. De leraar is een belangrijke schakel in het proces. Er is altijd een instructiemoment (door de leraar, of een tekst of video) en een feedbackmoment met de eigen leraar. www.acadin.nl OnderwijsAdvies GROEI& SPECIAL BEGAAFDEN 7
Altijd op de hoogte met de OnderwijsAdvies app Jacqueline Fahrner en Cissy van der Eede (trainers bij de Opleiding Begaafdheid & Excellentie): We werken nu al met een elektronische leeromgeving, maar ik zie de app echt als een waardevolle toevoeging. Deelnemers kunnen straks vragen stellen en die ook liken van elkaar via de app. Zo hebben wij een goed beeld van wat de deelnemers graag willen leren en kunnen we de inhoud van de bijeenkomsten daar op aanpassen. Hoe download je de app? In de app store (ios) of in de Play store (Android/ Google) zoekt u op Onderwijs- Advies. Nieuw! Voor uw bovenschools begaafdenbeleid, een individueel onderzoek, inspiratie van een team of het begeleiden van uw kind of een leerling, bij ons expertisecentrum voor begaafden bent u aan het goede adres. ADVIES Signalering & Onderzoek Beleid & Quickscan Materialen Training & E-modules OnderwijsAdvies Van Beeckstraat 62 2722 BC Zoetermeer T 079 329 56 00 info@onderwijsadvies.nl www.onderwijsadvies.nl www.surplus-begaafden.nl