Evaluatie van het Negen Maanden spel Een laagdrempelig voorlichtingsmiddel ter bevordering van de perinatale gezondheid in Den Haag en Rotterdam [Titel] 1 Januari 2015
Evaluatie van het Negen Maanden Spel Een laagdrempelig voorlichtingsmiddel ter bevordering van de perinatale gezondheid in Den Haag en Rotterdam
Inhoudsopgave Samenvatting 4 Hoofdstuk 1: Inleiding 5 Hoofdstuk 2: Methode 7 Evaluatie onder deelnemers 7 Evaluatie onder professionals 7 Hoofdstuk 3: Resultaten 8 Evaluatie onder deelnemers 8 Evaluatie onder professionals 10 Hoofdstuk 4: Conclusie en discussie 13 Bijlage 1: Vragenlijst gebruikt onder deelnemers 15 Bijlage 2: Vragenlijst gebruikt onder professionals 18 Colofon 24
Samenvatting INLEIDING Sinds begin 2012 kent Den Haag de Haagse Aanpak Perinatale Gezondheid (HAPG). Eén van de prioriteiten binnen deze aanpak is het preventief werken aan perinatale gezondheid. In het kader van deze prioriteit is het Negen Maanden Spel ontwikkeld. Dit spel is een middel om laagdrempelig voorlichting te geven over een gezonde zwangerschap en om het gesprek over een gezonde zwangerschap weer op gang te brengen in de wijk. In dit rapport worden de resultaten beschreven van twee evaluaties van het Negen Maanden Spel: één onder deelnemers en één onder professionals. METHODE Er zijn acht spelsessies bijgewoond, met in totaal 60 deelnemers. Vóór en na de spelsessie is een kort vragenlijstje afgenomen bij de deelnemers om hun kennis te testen en om te vragen wat ze van het spel vonden. Ook zijn 156 professionals benaderd om te vragen naar hun ervaringen met het spel. RESULTATEN Er lijkt een verbetering te zijn in kennis bij de deelnemers. Ook geven de deelnemers bijna allemaal aan iets geleerd te hebben (58 van de 60) en vindt de meerderheid het spel (erg) leuk (56 van de 60). Vier respondenten antwoordden met neutraal en niemand gaf aan het spel (helemaal) niet leuk te vinden. Vijfentachtig professionals hebben de vragenlijst ingevuld. Twee derde van hen (n=59) had het spel nog niet gebruikt; 38 van de professionals die het spel nog niet hadden gebruikt had ook nog geen concrete plannen om het spel te gaan gebruiken. Zesentwintig respondenten hadden het spel wel gebruikt; zeventien van hen met een groep (zwangere) vrouwen. Bijna alle professionals die het spel gebruikt hebben vonden het Negen Maanden Spel een nuttig instrument om de discussie over een gezonde zwangerschap op gang te brengen. Ook zouden ze allemaal, behalve één, het spel aanbevelen bij collega s en zullen ze het spel blijven gebruiken. De professionals geven gemiddeld een 6,6 als cijfers voor in hoeverre zij vinden dat het spel de kennis van de doelgroep heeft verhoogd. Er zijn vijf professionals die hier een onvoldoende voor hebben gegeven. CONCLUSIE EN DISCUSSIE Dit onderzoek was bedoeld om een eerste indruk te krijgen van de ervaringen met het Negen Maanden Spel. Zowel de deelnemers als de professionals zijn over het algemeen positief. Wel moet er meer gedaan worden om de professionals te stimuleren om het spel te gaan gebruiken. De resultaten van deze evaluatie kunnen hierbij helpen. Evaluatie Negen Maanden Spel 4
Hoofdstuk 1 Inleiding Sinds begin 2012 kent Den Haag de Haagse Aanpak Perinatale Gezondheid (HAPG). Aanleiding voor het starten van deze aanpak was het veel voorkomen van perinatale sterfte en morbiditeit in Den Haag. In 2008 verscheen een artikel in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde waarin de perinatale sterfte in de periode 2002-2006 in de vier grote steden werd vergeleken met de landelijke cijfers. Hieruit kwam naar voren dat de perinatale sterfte beduidend hoger was in de vier grote steden. In Den Haag was de perinatale sterfte het hoogst. Naar aanleiding van dit artikel is in Den Haag verdiepend onderzoek gedaan naar perinatale sterfte en morbiditeit in Den Haag in de jaren 2000-2008. De trend daalt over de jaren, maar de sterfte blijft in achterstandswijken veel hoger dan in de meer welvarende wijken. Het hoogste cijfer werd gevonden in het Haagse stadsdeel Centrum (15,6 per 1.000). Wat betreft etniciteit liet de Creoolse bevolkingsgroep het hoogste cijfer zien (22,8 per 1.000), gevolgd door de Hindostanen (15,4 per 1.000). In absolute aantallen werden echter de meeste sterfgevallen gevonden in de westerse en mediterrane bevolkingsgroepen. Op basis van onder andere dit onderzoek zijn binnen HAPG vier prioriteiten vastgesteld. Eén van deze prioriteiten is het preventief werken aan perinatale gezondheid. In het kader van deze prioriteit heeft de GGD Haaglanden in samenwerking met de gemeente Rotterdam het Negen Maanden Spel laten ontwikkelen. Zowel voor, tijdens en na de zwangerschap kunnen persoonlijke keuzes grote gevolgen hebben voor de gezondheid van een kind. Door beter om te gaan met de eigen gezondheid en omgevingsfactoren kunnen aanstaande ouders bijdragen aan een gezonde zwangerschap, een goede bevalling en een gezonde baby. Het Negen Maanden Spel is een middel om laagdrempelig voorlichting te geven over een gezonde zwangerschap en om het gesprek over een gezonde zwangerschap weer op gang te brengen in de wijk. Het spel is bedoeld voor verschillende doelgroepen en zeker niet alleen voor zwangeren. Het spel kan bijvoorbeeld ook gespeeld worden met scholieren, of met partners van zwangere vrouwen en hun naaste familie, zodat zij goede ondersteuning kunnen geven. Ook kan het spel gespeeld worden met deelnemers van taaltrainingen en inburgeringscursussen, zodat zij onder andere het Nederlandse zorgstelsel beter leren kennen. Tijdens het spel kunnen de spelers kennis opdoen, hun mening geven of (praktische) keuzes bespreken en (her)overwegen. Het spel bestaat uit een spelbord en 100 kaarten met vragen erop (zie figuur 1 en 2). De vragen zijn onderverdeeld in vier categorieën: Wat doe je?, Wat weet je?, Wat vind je? en Wie ben je?. Om de vragen ook voor mensen die het Nederlands niet goed beheersen toegankelijk te maken zijn alle spelkaarten voorzien van een verhelderende illustratie. Het spel wordt bovendien bij voorkeur gespeeld onder leiding van een spelleider. De spelleider kan er tijdens het spel voor zorgen dat de discussie op gang komt, kan aanvullende informatie geven en deelnemers eventueel verwijzen. De spelleider is daarom vaak bij voorkeur een deskundige op het gebied van een gezonde zwangerschap, zoals een voorlichter perinatale gezondheid. Dit zijn voorlichters die speciaal zijn opgeleid om voorlichting te geven over perinatale gezondheid in de wijken. Evaluatie Negen Maanden Spel 5
Figuur 1. Bord en buitenkant doos Negen Maanden Spel. Figuur 2. Voorbeelden van spelkaarten van het Negen Maanden Spel. Het spel is vanaf februari 2014 verspreid onder verschillende organisaties en instellingen in Den Haag en Rotterdam. Dat waren bijvoorbeeld professionals bij gezondheidszorgorganisaties (zoals verloskundigenpraktijken en ggz-instellingen), jeugdzorgorganisaties of buurthuizen. In Rotterdam is het spel verspreid via de post, in Den Haag werd het spel persoonlijk overhandigd met uitleg van het doel en de noodzaak of verstuurd na verzoek om toezending. In dit rapport worden de resultaten beschreven van twee evaluaties van het Negen Maanden Spel. Deze evaluaties zijn bedoeld om een eerste indruk te krijgen van de ervaringen met het Negen Maanden Spel. De eerste evaluatie heeft plaatsgevonden onder de deelnemers aan het spel om er achter te komen wat zij van het spel vinden en of zij iets geleerd hebben door het spelen van het spel. De tweede evaluatie heeft plaatsgevonden onder de professionals die het spel hebben ontvangen. Wij wilden graag weten of zij het spel gebruikt hebben en hoe zij dit ervaren hebben. Evaluatie Negen Maanden Spel 6
Hoofdstuk 2 Methode De evaluatie onder de deelnemers is uitgevoerd door een studente Pedagogiek van de Hogeschool Rotterdam, de evaluatie onder de professionals door studenten Geneeskunde van de Erasmus Universiteit. Beide evaluaties zijn uitgevoerd onder begeleiding van de GGD Haaglanden en de gemeente Rotterdam. Hieronder wordt een korte beschrijving van de gebruikte methoden gegeven. EVALUATIE ONDER DEELNEMERS Er zijn acht spelsessies bijgewoond met in totaal 60 deelnemers in de maanden maart tot en met juni 2014. Voor én na de spelsessie is er een kort vragenlijstje afgenomen bij de deelnemers (zie bijlage 1). In de vragenlijst stonden vier stellingen en vier meerkeuzevragen om te testen of de kennis van de deelnemers aan het spel na de spelsessie was verbeterd. Ook is in de vragenlijst nagevraagd wat de deelnemers van het spel vonden en of zij zelf vonden dat ze iets geleerd hadden. Indien nodig werden de deelnemers aan het spel geholpen met het invullen van de vragenlijsten. EVALUATIE ONDER PROFESSIONALS Door de projectleiders uit Den Haag en Rotterdam is bijgehouden aan wie zij het spel hebben gegeven. Deze professionals zijn in april 2014 via de mail benaderd om een online vragenlijst in te vullen. In de vragenlijst werd onder andere gevraagd of zij het spel al gebruikt hadden en indien dit zo was, met welke doelgroep, hoe ze het spel hadden gespeeld en wat hun mening was over het spel (zie bijlage 2). Om de respons te vergroten is er een herinneringsmail verstuurd en zijn de professionals die nog niet gereageerd hadden telefonisch benaderd. In november 2014 is de dataset achter de online vragenlijst geïmporteerd in Excel. Evaluatie Negen Maanden Spel 7
Hoofdstuk 3 Resultaten EVALUATIE ONDER DEELNEMERS Er zijn acht bijeenkomsten bijgewoond: drie bijeenkomsten op basisscholen, drie bijeenkomsten bij meisjes-/vrouwengroepen en twee bijeenkomsten georganiseerd door wijkverpleegkundigen. De vragenlijst is door iedereen die aanwezig was bij de bijeenkomsten ingevuld. Slechts 1 deelnemer heeft de vragenlijst niet ingevuld, omdat ze eerder weg moest. De vragenlijst is ingevuld door 60 deelnemers, waaronder 54 vrouwen en 6 mannen. De gemiddelde leeftijd van de mannelijke deelnemers was 14,8 jaar; die van de vrouwelijke deelnemers 36,2 jaar. De deelnemers waren van verschillende etnische afkomst (zie tabel 1). De meeste deelnemers waren van Turkse en Marokkaanse afkomst. Tabel 1. Etniciteit deelnemers aan spelsessies. Etniciteit Aantal deelnemers Marokkaans 13 Turks 12 Nederlands 8 MOE-lander * 8 Afghaans 6 Surinaams 4 Overig 9 Totaal 60 * Afkomstig uit Midden- en Oost-Europa, in dit geval uit Polen en Bulgarije. In tabel 2 staat weergegeven welke stellingen en meerkeuzevragen waren opgenomen in de vragenlijst met de juiste antwoorden. In figuur 3 staat weergegeven hoeveel procent van de deelnemers aan het spel een goed antwoord gaf op de kennisvraag vóór en na de spelsessie. Te zien is dat het percentage toeneemt bij alle vragen, behalve bij de vraag over het gebruik van medicijnen tijdens de zwangerschap. Vragen waar een duidelijke verbetering te zien zijn, zijn de vragen over de vergoeding van de kosten van zwangerschap en bevalling, de invloed van de gezondheid van de man en het gebruik van foliumzuurtabletten. De overgrote meerderheid (58 van de 60) gaf zelf ook aan iets geleerd te hebben na het spelen van het Negen Maanden Spel. Op de vraag wat zij geleerd hadden, werden gevarieerde antwoorden gegeven, bijvoorbeeld dat ook de man invloed heeft op het ongeboren kind of inzichten van anderen, keuzes kunnen cultuur of religie gebonden zijn. Bijna alle deelnemers vonden het Negen Maanden Spel leuk of erg leuk (56 van de 60). Slechts vier respondenten antwoordden met neutraal en niemand gaf aan het spel (helemaal) niet leuk te vinden. De meerderheid vond het leuk, omdat het informatief en leerzaam was. Evaluatie Negen Maanden Spel 8
Percentage dat juist antwoord heeft gegeven Tabel 2. Stellingen en meerkeuzevragen vragenlijst evaluatie Negen Maanden Spel met juiste antwoorden Stellingen S1 S2 S3 S4 Roken in het bijzijn van een zwangere vrouw heeft invloed op de ongeboren baby De zorgverzekeraar betaalt alle kosten van de zwangerschap en bevalling Stress bij de moeder na bijvoorbeeld een heftige ruzie heeft invloed op de ongeboren baby De gezondheid van de man heeft invloed op de ongeboren baby Meerkeuzevragen M1 M2 M3 M4 Waarom wordt het aangeraden om foliumzuur tabletten te slikken voor en tijdens de zwangerschap? a) helpt tegen bloedarmoede b) helpt tegen vermoeidheid c) verkleint risico op krijgen van een kindje met een open ruggetje Tijdens de zwangerschap kan moeder het beste a) eten voor twee b) afvallen c) gevarieerd eten Tijdens de zwangerschap kan moeder het beste a) niet sporten b) hetzelfde blijven sporten c) veel sporten Als moeder medicijnen gebruikt tijdens de zwangerschap a) kan ze daar mee doorgaan b) moet ze daar onmiddellijk mee stoppen c) moet ze dit overleggen met arts of verloskundige Juist antwoord Waar Niet waar Waar Waar C C B C Figuur 3. Percentage deelnemers aan Negen Maanden Spel met juist antwoord op kennisvragen vóór en na spelsessie. Stellingen, vragen en juiste antwoorden staan hierboven weergegeven. 100 Voor spelsessie Na spelsessie 90 80 70 60 78 95 70 83 97 80 82 82 95 73 83 92 88 50 40 52 50 57 30 20 10 0 Evaluatie Negen Maanden Spel 9
EVALUATIE ONDER PROFESSIONALS Respons en gebruik spel In totaal zijn er 156 professionals benaderd om mee te werken aan het onderzoek naar het Negen Maanden Spel. Zeventig van hen hadden het spel ontvangen via de GGD Haaglanden, 86 via de gemeente Rotterdam. Vijfentachtig respondenten hebben de vragenlijst ingevuld. Dat is een respons van 55% (voor Den Haag 60%, voor Rotterdam 50%). In figuur 4 staan de respons en (plannen voor) het gebruik van het spel schematisch weergegeven. De vragenlijst is ingevuld door verschillende personen werkzaam in diverse organisaties, onder andere verloskundigen, voorlichters perinatale gezondheid, mensen werkzaam in de kraamzorg, of als docent voor een bevallingscursus. Maar bijvoorbeeld ook door hulpverleners in de jeugdzorg of maatschappelijk werk en docenten. De meerderheid (n=53) had het spel meer dan drie maanden geleden ontvangen, ongeveer een kwart (n=21) twee tot drie maanden geleden en tien respondenten 1 tot 2 maanden geleden. Slechts één respondent had het spel in de afgelopen maand ontvangen. Ruim twee derde van de ondervraagden (n=59) had nog geen gebruik gemaakt van het spel. Ruim veertig procent van hen (n=24) gaf aan dat ze nog geen gelegenheid hadden gehad om het spel te gebruiken of dat ze (nog) geen juiste doelgroep hadden gevonden. Ongeveer een kwart (n=14) van de respondenten die het spel nog niet gebruikt hadden gaf aan nog geen tijd gehad te hebben om gebruik te maken van het spel. De rest gaf overige redenen, zoals dat er geen animo voor was, dat het spel in de wachtkamer lag of dat ze het eerst zelf wilden uitproberen. Van de 59 respondenten die het spel nog niet gebruikt hadden, had ongeveer twee derde (n=38) ook nog geen plannen om het te gebruiken in de nabije toekomst. Van de 21 personen die aangaven dat ze wel plannen hadden om het spel te gebruiken hadden vijf al daadwerkelijk een datum gepland, de overigen moesten dit nog doen. Van de 26 respondenten die het spel al gebruikt hadden had twee derde (n=18) plannen om het spel nog een keer te gebruiken. Tien hadden al een datum gepland en acht respondenten hadden plannen voor het opnieuw gebruiken van het spel, maar moesten nog wel een datum plannen. Figuur 4. Respons en (plannen voor) gebruik Negen Maanden Spel Evaluatie Negen Maanden Spel 10
Deelnemers spel De overige resultaten hebben alleen betrekking op de 26 respondenten die het spel al gebruikt hebben. De meeste van hen (n=17) hebben het spel vaker dan 1 keer gebruikt. Het spel is met een wisselend aantal spelers gespeeld. Negen respondenten hebben het spel gespeeld met 2 tot 3 deelnemers, zes met 4 tot 5 spelers, zeven met 6 tot 8 spelers en vier met meer dan 8 spelers. Het merendeel verzamelt de spelers doordat het spel onderdeel is van een cursus/lesstof (n=10) of de vrouwen hebben een afspraak (n=7). Slechts vier respondenten hebben de spelers uitgenodigd en twee respondenten hebben het spel tijdens een werkoverleg met collega s gespeeld. De overige respondenten geven verschillende antwoorden, bijvoorbeeld dat ze het tijdens een babyshower gespeeld hebben of spontaan in de wachtkamer. De meerderheid van de respondenten die het spel gebruikt hebben (n=17) heeft het spel gespeeld met een groep vrouwen. De helft hiervan met zwangere vrouwen en de andere helft met vrouwen van verschillende afkomst en leeftijden. De overige negen respondenten hebben het met verschillende personen gespeeld, zoals met andere professionals en jongeren die een opleiding in de zorg doen. Het spel in de praktijk De meerderheid speelt het spel met een spelleider. Slechts vier respondenten geven aan geen spelleider te hebben gehad. Ongeveer de helft (n=12) speelt het spel precies volgens de handleiding en drie respondenten met enkele kleine aanpassingen op de handleiding. De overige respondenten gebruiken alleen (een deel van) de kaartjes. De helft van de respondenten geeft aan dat er altijd een discussie ontstaat (n=13). Eén respondent geeft aan dat het vaak stil valt. Bij de overige respondenten ontstaat er soms discussie of alleen met hulp van de spelleider. De respondenten die het spel gebruikt hebben konden een cijfer geven voor in hoeverre zij de handleiding en de kaarten duidelijk vonden. De handleiding kreeg gemiddeld een 7,6 en de spelkaarten een 7,9. Eén respondent gaf een onvoldoende voor de handleiding (cijfer 5) en één voor de spelkaarten (cijfer 5). Mening spelleiders over het spel Bijna alle respondenten vinden het Negen Maanden Spel een (zeer) nuttig instrument om de discussie over een gezonde zwangerschap op gang te brengen. Eén respondent heeft met neutraal geantwoord. Ook bijna alle respondenten, behalve één, zouden het spel aanbevelen aan collega s. Degene die het spel niet zou aanbevelen zou dit doen, omdat het spel volgens diegene voor beginners te moeilijk is. De overgrote meerderheid (n=22) zal het spel ook blijven gebruiken. De respondenten konden een cijfer geven voor in hoeverre zij vonden dat het spel de kennis van de doelgroep had verhoogd. De respondenten gaven gemiddeld een 6,6 voor het verhogen van de kennis van de doelgroep. Er waren vijf respondenten die hier een onvoldoende voor hebben gegeven (cijfers: 2x2, 3 en 2x4). Er werden verschillende sterke punten van het spel genoemd. Ten eerste werd door de meerderheid genoemd dat het spel een goed instrument is om de discussie op gang te brengen en dat er veel interactie is tijdens een spelsessie. Ook werd enkele keren genoemd dat het spel leerzaam en informatief is. Tot slot werd genoemd dat het een laagdrempelig en makkelijk spel is, waarbij op een speelse manier kennis wordt overgedragen. Er werden ook een aantal verbeterpunten genoemd. Zo werd een aantal keer genoemd dat de handleiding lastig was. Evaluatie Negen Maanden Spel 11
De volgende punten werden ook genoemd: sommige vragen zijn voor verschillende uitleg vatbaar, de puntentelling en praktische vragen worden niet gebruikt, spel is niet geschikt voor hoogopgeleide vrouwen, er hadden meer en vrolijkere kleuren op het spelbord en de kaarten gebruikt kunnen worden, spelleider moet kennis hebben van en ervaring hebben met een gezonde zwangerschap. Evaluatie Negen Maanden Spel 12
Hoofdstuk 4 Conclusie en discussie Deze evaluatie van het Negen Maanden Spel bestaat uit twee onderdelen. Ten eerste is bekeken wat de deelnemers van het spel vinden en wat ze geleerd hebben van het spel. Daarnaast is onderzocht of de professionals het spel hebben gebruikt en wat zij van het spel vonden. Het Negen Maanden Spel is goed ontvangen door zowel de deelnemers als de professionals. De deelnemers vinden het leuk en leerzaam. Ook de professionals die het spel hebben gebruikt zijn over het algemeen positief. Het lijkt erop dat de kennis van de deelnemers na het spelen van het spel enigszins verbeterd is. Het is opmerkelijk dat de kennis van de deelnemers op een aantal punten bij aanvang van het spel niet zo goed is, bijvoorbeeld over foliumzuur en dat de gezondheid van de man ook invloed heeft op de gezondheid van de baby. Het is goed dat hier aandacht aan wordt besteed in het spel. Het percentage deelnemers dat na de spelsessie een goed antwoord geeft op deze vragen is hoger dan voor de spelsessie. De kennis op deze punten lijkt dus na de spelsessie verbeterd te zijn. Er is één stelling waarbij er geen verbetering lijkt te zijn. Dat is de stelling over medicijngebruik tijdens de zwangerschap. Vóór de spelsessie waren er vijf deelnemers die een fout antwoord hadden gegeven en 55 deelnemers die een juist antwoord hadden gegeven. Van de vijf die een fout antwoord hadden gegeven hebben drie een goed antwoord gegeven na de spelsessie. Van de 55 die een goed antwoord hadden gegeven vooraf hebben vijf een fout antwoord gegeven na de spelsessie. Het is onduidelijk waarom dit zo is. Het gaat niet om deelnemers van een zelfde bijeenkomst, dus het is niet waarschijnlijk dat er verkeerde informatie is gegeven tijdens die bijeenkomst of dat de deelnemers elkaar verkeerde informatie hebben gegeven. De meerderheid van de professionals vindt het een spel een goed instrument om de discussie over een gezonde zwangerschap op gang te brengen en zijn positief. Enkele professionals vinden het ook een leerzaam middel, maar uit de antwoorden op de vragenlijst komt naar voren dat de professionals het vooral zien als een middel om een discussie op gang te krijgen en dat deelnemers ervaringen met elkaar gaan delen. Voor kennisverhoging kreeg het spel namelijk niet zo n hoog cijfer (6,6) en er waren vijf professionals die het spel een onvoldoende gaven op dit gebied. Opvallend is dat vier van deze respondenten het spel wel zouden blijven gebruiken en dat vier van hen het wel een nuttig instrument vinden om de discussie op gang te brengen. Ook bij de sterke punten werd veel vaker genoemd dat het een goed instrument is om de discussie op gang te brengen en veel minder dat het spel leerzaam is. Dit komt niet overeen met de resultaten van de evaluatie onder de deelnemers. De deelnemers geven aan het leerzaam te vinden en er is bij bijna alle stellingen en meerkeuzevragen een verbetering van kennis te zien. Mogelijk denken de professionals dat de kennis die wordt overgedragen met het spel wel aanwezig is bij de doelgroep, maar is dit niet zo. Zoals hierboven al genoemd, het is opmerkelijk dat de kennis van de deelnemers op een aantal punten niet zo goed is, bijvoorbeeld wat betreft foliumzuur. Dit signaal is ook genoemd op een symposium waarbij veel professionals aanwezig waren die bijvoorbeeld preconceptiespreekuren hebben gehouden. Een groot deel van de professionals had het spel nog niet gebruikt. Een verklaring hiervan kan zijn dat ze het spel nog niet lang hadden. Deze evaluatie is namelijk vrij kort na de verspreiding van het spel uitgevoerd. Dit blijkt echter niet uit de resultaten. Van de 59 respondenten die het spel niet hebben gebruikt hadden 39 het spel meer dan 3 maanden geleden ontvangen. Twee derde van de professionals die het spel nog niet gebruikt hadden, had ook nog geen concrete Evaluatie Negen Maanden Spel 13
plannen om het spel te gaan gebruiken. Er lijkt geen gebruik gemaakt te zijn van een implementatieplan door de ontwikkelaars. Het spel is verzonden of afgegeven, maar er is geen extra actie ondernomen om te stimuleren dat de professionals het spel daadwerkelijk gingen gebruiken. Dit had het gebruik van het spel kunnen bevorderen. Er lijkt ook geen verschil te zijn tussen de persoonlijke afgifte van de GGD Haaglanden en de verzending van de gemeente Rotterdam. Van beide steden heeft ongeveer twee derde het spel niet gebruikt. De doelgroep van het Negen Maanden Spel is breed. Dit is te zien aan de soort professionals waar het spel naar toe is verstuurd. Dit was ook de bedoeling van de ontwikkelaars van het spel. Het is de vraag of dit ook bekend is bij de professionals, omdat het spel of verzonden is of afgegeven is met een korte uitleg. En als het bekend is bij de professionals, is het nog maar de vraag of zij hier ook achter staan en het spel met verschillende doelgroepen zullen spelen. Het grootste deel van de professionals heeft het spel namelijk met vrouwen gespeeld en een deel van de professionals die het spel niet heeft gebruikt geeft bijvoorbeeld aan dat ze dit niet gedaan hebben, omdat ze de juiste doelgroep nog niet hebben gevonden. Dit onderzoek was bedoeld om een eerste indruk te krijgen van de ervaringen met het spel. Gezien de kleine aantallen kan het ook niet meer zijn dan een eerste indruk. Over het algemeen is dit een positieve indruk. Wel moet er meer gedaan worden om de professionals te stimuleren om het spel te gaan gebruiken. De resultaten van deze evaluaties kunnen hierbij helpen. Evaluatie Negen Maanden Spel 14
Bijlage 1: Vragenlijst gebruikt onder deelnemers Deel 1 Vrouw/Man Culturele afkomst: Leeftijd: Wat verstaat u onder een gezonde zwangerschap? Stellingen Waar Niet waar Weet ik niet Kruis één antwoord aan Roken in het bijzijn van een zwangere vrouw heeft invloed op de ongeboren baby De zorgverzekeraar betaalt alle kosten van de zwangerschap en de bevalling Stress bij moeder na bijvoorbeeld een heftige ruzie heeft invloed op de ongeboren baby De gezondheid van de man heeft invloed op de ongeboren baby Vragen Kruis één antwoord aan Waarom wordt het aangeraden om foliumzuur tabletten te slikken voor en tijdens de zwangerschap? Het helpt tegen bloedarmoede Het helpt tegen de vermoeidheid Het verkleint het risico op het krijgen van een kindje met een open ruggetje Tijdens de zwangerschap kan de moeder het beste eten voor twee afvallen gevarieerd eten Tijdens de zwangerschap kan moeder het beste niet sporten/ bewegen hetzelfde blijven sporten/ bewegen als wat ze voor de zwangerschap deed veel sporten/ bewegen Als moeder medicijnen gebruikt tijdens de zwangerschap kan ze daar gewoon mee doorgaan moet ze daar onmiddellijke mee stoppen moet ze dit overleggen met de arts of de verloskundige Evaluatie Negen Maanden Spel 15
Deel 2 Wat verstaat u na het spelen van het Negen Maanden Spel onder een gezonde zwangerschap? Stellingen Waar Niet waar Weet ik niet Kruis één antwoord aan Roken in het bijzijn van een zwangere vrouw heeft invloed op de ongeboren baby De zorgverzekeraar betaalt alle kosten van de zwangerschap en de bevalling Stress bij moeder na bijvoorbeeld een heftige ruzie heeft invloed op de ongeboren baby De gezondheid van de man heeft invloed op de ongeboren baby Vragen Kruis één antwoord aan Waarom wordt het aangeraden om foliumzuur tabletten te slikken voor en tijdens de zwangerschap? Het helpt tegen bloedarmoede Het helpt tegen de vermoeidheid Het verkleint het risico op het krijgen van een kindje met een open ruggetje Tijdens de zwangerschap kan de moeder het beste eten voor twee afvallen gevarieerd eten Tijdens de zwangerschap kan moeder het beste niet sporten/ bewegen hetzelfde blijven sporten/ bewegen als wat ze voor de zwangerschap deed veel sporten/ bewegen Als moeder medicijnen gebruikt tijdens de zwangerschap kan ze daar gewoon mee doorgaan moet ze daar onmiddellijke mee stoppen moet ze dit overleggen met de arts of de verloskundige Evaluatie Negen Maanden Spel 16
Heeft u iets geleerd tijdens het spelen van het Negen Maanden Spel? ja /nee Zo ja, wat heeft u geleerd? Wat vond u van het Negen Maanden Spel? Erg leuk/ leuk/ neutraal/ niet leuk/ helemaal niet leuk Toelichting: Evaluatie Negen Maanden Spel 17
Bijlage 2: Vragenlijst gebruikt onder professionals Evaluatie Negen Maanden Spel 18
Wanneer Nee, omdat ingevuld: Wanneer Ja ingevuld: Evaluatie Negen Maanden Spel 19
Evaluatie Negen Maanden Spel 20
Evaluatie Negen Maanden Spel 21
Evaluatie Negen Maanden Spel 22
Evaluatie Negen Maanden Spel 23
COLOFON Dit rapport is een uitgave van: GGD Haaglanden Productgroep Epidemiologie en Gezondheidsbevordering Afdeling Epidemiologie Postbus 16130 2500 BC Den Haag Tel: 070-353 7266 Email: nasra.karamali@ggdhaaglanden.nl Overname van gegevens is toegestaan, mits voorzien van duidelijke bronvermelding Auteurs: Nasra Karamali Irene van der Meer Projectleiders ontwikkeling spel: Annette de Graaf, GGD Haaglanden Ernie van der Weg, Gemeente Rotterdam Dataverzameling evaluatie deelnemers: Nikki Stijl Studente Pedagogiek, Hogeschool Rotterdam Dataverzameling evaluatie professionals: Kimberley Hoogerwaard Annelieke Hijkoop Onur Kaya Daphne de Vries Kim Wervers Studenten Geneeskunde, Erasmus Universiteit Rotterdam Claudia Bindraban, GGD Haaglanden Den Haag, 14 januari 2015.