Beroepskrachten missen in hun opleiding aandacht voor kindermishandeling

Transcriptie

1 Beroepskrachten missen in hun opleiding aandacht voor kindermishandeling Van de twaalfhonderd beroepskrachten die reageerden op een enquête van het Tijdschrift Kindermishandeling vermoedde liefst 83 procent het afgelopen jaar een of meer keren dat ze te maken hadden met een mishandeld kind. Vrijwel allemaal hadden ze in hun opleiding onvoldoende geleerd hoe vervolgens te handelen. 80 procent is voorstander van verplichte scholing en verplichte invoering van een meldcode. Mariëlle Dekker en Marianne Volaart Vinden professionals dat ze beschikken over voldoende kennis en vaardigheden om om te gaan met vermoedens van kindermishandeling? Het Tijdschrift Kindermishandeling vroeg het in april 2008 aan zijn potentiële lezers en verstuurde een digitale enquête naar professionals uit het adressenbestand van Uitgeverij SWP. Binnen twee weken werd de enquête door 1238 beroepskrachten ingevuld, een relatief hoge respons voor een dergelijke enquête. Met name professionals uit het (primair en voortgezet) onderwijs, uit de jeugdzorg en uit de jeugd-ggz deden mee. Daarnaast hebben maatschappelijk werkers en (para)medici als artsen, specialisten, en verpleegkundigen geantwoord. 11% 6% 6% 12% 26% Respondenten (N=1238) (para)medici N=150 (jeugd)zorg/ggz N=318 onderwijs N=490 maatschappelijkwerk N=130 kinderopvang N=73 overig N=77 39%

2 De volgende tabel laat, voor zover uit de enquête te achterhalen, zien welke beroepen vertegenwoordigd zijn in de diverse categorieën. Categorie Aantal Omschrijving (para)medici n= 150 Jeugdzorg en (jeugd) GGZ n= 318 Onderwijs n= 490 Verpleegkundigen (65), Jeugdartsen (34) Overigen (51) zijn o.a. Kinderartsen, Huisartsen, Vertrouwensartsen Jeugdzorgwerkers (197) Psychologen / pedagogen (104) Overigen (17) zijn o.a. Raadsmedewerkers Leerkrachten Primair Onderwijs (243) Intern begeleiders Primair Onderwijs (97) Leerkrachten Voortgezet Onderwijs (87) Directeuren/managers (63) Maatschappelijk Werk n= 130 Kinderopvang n= 73 Pedagogisch medewerkers en meewerkend leidinggevenden Overig n= 67 Onderzoekers, beleidmedewerkers, ervaringsdeskundigen, alternatief therapeuten. Het merendeel van de respondenten (70%) heeft een HBO opleiding gevolgd en 24% een wetenschappelijk opleiding. De respondenten zijn vooral mensen die met kinderen werken. Ruim 90 procent van hen ziet meer dan tien kinderen per jaar. In hun werk komen ze regelmatig situaties tegen waarin ze een vermoeden van kindermishandeling hebben. Slechts 17 procent had dat het afgelopen jaar geen enkele keer een vermoeden van kindermishandeling. De meerderheid van de respondenten vermoedde in de laatste twaalf maanden twee tot vijf maal dat ze met kindermishandeling te maken hadden.

3 Aantal vermoedens kindermishandeling in het afgelopen jaar 21% 17% 20% geen > 6 42% De deelnemende (para)medici en maatschappelijk werkers rapporteren vrijwel allemaal zo n vermoeden. Van de professionals uit het onderwijs en de kinderopvang rapporteerde ruim 75% het afgelopen jaar tenminste 1 vermoeden van kindermishandeling te hebben gehad. Kortom, het overgrote deel van de professionals die met ouders en kinderen werken, krijgt jaarlijks te maken met situaties waarin zij aan kindermishandeling denken. Opleidingen: een mager vijfje Hoe wordt een beroepskracht voorbereid op werk waarin hij of zij jaarlijks meerdere keren geconformeerd wordt met situaties waarin sprake lijkt van kindermishandeling? Uit onderzoek van drie kennisinstituten in 2007 weten we al dat in de meeste beroepsopleidingen voor de jeugdzorg en (para)medische beroepen een samenhangend en verplicht aanbod op het gebied van gezinsgeweld en kindermishandeling ontbreekt. Dat beeld konden we met onze enquête aanvullen voor de onderwijssector, waaruit 379 respondenten de vragen beantwoordden. In onze enquête is gekeken naar de beroepsopleidingen vanuit het perspectief van de in de praktijk werkende professional. Slechts 6 procent van de deelnemers vindt dat hun beroepsopleiding hen voldoende heeft toegerust voor het professioneel handelen bij vermoedens van kindermishandeling. Opvallend is bovendien dat 55 procent van de respondenten meer aandacht had gewild voor wat je basiskennis over kindermishandeling zou kunnen noemen: de definities, de omvang en de signalen van kindermishandeling. 67 procent had graag meer willen leren over hoe te praten over zorgelijke opvoedsituaties, ondanks het feit dat de meesten in hun werk voortdurend communiceren met ouders en kinderen. Ook het omgaan met interculturele aspecten is door velen gemist.

4 Voor welk(e) onderwerp(en) had u graag méér aandacht gehad in uw beroepsopleiding? percentage communiceren met ouders en kinderen over zorgelijke opvoedsituaties 67 interculturele aspecten kindermishandeling 56 kennis over soorten kindermishandeling, signalen en omvang probleem 55 handelen volgens richtlijnen en protocollen bij kindermishandeling 45 omgaan met en hulpverlening aan slachtoffers kindermishandeling 41 melden en advies vragen bij het AMK 33 samenwerken met en doorverwijzen naar ketenpartners als Bureau 35 Jeugdzorg geen van de genoemde onderwerpen 6 We vroegen de deelnemers om een cijfer tussen de 1 en 10 te geven voor de mate waarin ze in hun beroepsopleiding zijn toegerust om adequaat op te treden bij vermoedens van kindermishandeling. Vrijwel niemand gaf een cijfer hoger dan 7. Het gemiddelde oordeel was een 4,9. De deelnemers uit de onderwijssector gaven met een gemiddelde van 4,1 het laagste cijfer. In de huidige werkpraktijk lopen dus vele professionals rond die ontevreden zijn met de bagage die zij vanuit de beroepsopleiding hebben meegekregen. 10,0 9,0 cijfer beroepsopleiding 8,0 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 (para)medici onderwijs (jeugd)zorg/ggz overig kinderopvang maatschappelijkwerk

5 Werkgevers: een zesje De invullers van de enquête zijn iets meer tevreden over de nascholing die ze via hun werkgever kregen om om te gaan met vermoedens van kindermishandeling. Het gemiddelde oordeel was een 6,1 met weinig verschillen tussen de groepen. 10,0 9,0 cijfer nascholing werkgever 8,0 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 (para)medici onderwijs (jeugd)zorg/ggz overig kinderopvang maatschappelijkwerk Ongeveer een derde van de respondenten, heeft een cursus over kindermishandeling gevolgd. Dit lijkt veel vergeleken met cijfers uit ander onderzoek. Ruim 40 procent voert collegiaal overleg over kindermishandelingvraagstukken en ook de intervisie met collega s scoort hoog. Kortom: beroepskrachten lijken het vooral in de praktijk en van elkaar te leren. Opvallend is dat 27 procent (264 personen) noch enige vorm van nascholing heeft gevolgd noch collegiaal overleg vermeldt als bron van ondersteuning. In deze groep zitten relatief veel beroepskrachten uit het onderwijs. Naar verhouding gaven veel jeugdgezondheidszorgmedewerkers aan een cursus te hebben gevolgd.

6 Heeft u op het terrein van het handelen bij kindermishandeling in de afgelopen 3 jaar één of meerdere van de volgende nascholingen gevolgd? collegiaal overleg over concrete werksituaties waarin wordt omgegaan met kindermishandeling. percentage 43 cursus over het signaleren / (be)handelen van kindermishandeling. 36 cursus over het communiceren met ouders en / of kinderen 28 intervisie met collega s over kindermishandelingvraagstukken 30 werkbegeleiding / teambegeleiding t.a.v. het handelen bij kindermishandeling. 21 supervisie of coaching over de eigen werkstijl bij de aanpak van 11 kindermishandeling. nee, geen enkele vorm van nascholing 27 Verplichte maatregelen Tot slot hebben we het draagvlak onderzocht voor beleidsmaatregelen waarvan sommige al in het buitenland zijn beproefd. Het draagvlak voor de verplichte invoering van een meldcode en voor verplichte scholing in de beroepsopleiding is met 82 procent voorstanders, en 13 tot 15 % deelnemers die het hier enigszins mee eens zijn, hoog. Volgens deze enquête delen de professionals in het veld niet de huiver die de overheid nog voelt voor verplichte maatregelen..

7 Percentage Percentage 100% 75% Verplichte meldcode 82% Respondenten (para)medici (jeugd)zorg/ggz onderwijs maatschappelijkwerk kinderopvang overig 50% 25% 13% 0% 0% oneens 1% 3% geen mening enigszins oneens enigszins eens eens 100% Verplichte scholing in beroepsopleiding 82% 75% 50% 25% 0% 0% 0% oneens 2% 15% geen mening enigszins oneens enigszins eens eens

8 Een meldplicht scoort met 61% voorstanders, aanzienlijk lager. Aangezien slechts 10% tegen is of geen mening heeft, is dit nog steeds een hoog aantal. Een verplichte driejaarlijkse nascholing scoort met 40 procent voorstanders het laagst. Wat betekent dit alles voor het nieuwe Tijdschrift Kindermishandeling? We concluderen dat er nog veel te doen valt als het gaat om het ondersteunen van professionals bij het omgaan met vermoedens van kindermishandeling. De onderwerpen waarvoor de deelnemers graag meer aandacht hadden gehad in hun beroepsopleiding en nascholing, vormen een inspiratie voor de redactie. Daarom ook in het eerste nummer aandacht voor basiskennis (artikel over blauwe plekken), communicatie (rubriek Gespreksstof), interculturele aspecten (artikelen STUK-theater en geweld in Turkse en Marokkaanse gezinnen) en de praktijk van het advies- en meldpunt kindermishandeling. Met een eigen vakblad hopen we dat dit onderwerp, waarmee zoveel professionals dagelijks in aanraking komen, meer gewicht krijgt, ook in de lobby naar meer en betere ondersteuning voor de professional. Met dank aan iedereen die heeft deelgenomen aan de enquête! Mariëlle Dekker is programmamanager bij Augeo Foundation en hoofdredacteur van dit tijdschrift Marianne Volaart is ontwikkelingspsycholoog bij Bureau Voorkoming Kindermishandeling, GGD Flevoland