Pilot project We Empower us bh Betere beroepsmogelijkheden voor mensen met Spina bifida en Hydrocephalus Werkset Instrument 7: Training in lotgenotenondersteuning (peer-support) Uitgebracht door: Samenwerkingspartners Josefsheim Bigge Dit project werd gefinancierd met de steun van de Europese Commissie. De verantwoordelijkheid voor deze publicatie ligt uitsluitend bij de auteur; de Commissie kan niet aansprakelijk worden gesteld voor het gebruik van de informatie die erin is vervat.
Uitgebracht door: Project partners Asociatia Romana Spina Bifida si Hidrocefalie (ARSBH) Strada Piata Amzei Nr. 10-22 Bloc B, Ap. 8, Sector 1 RO - 010345 Boekarest www.arsbh.ro Arbeitsgemeinschaft Spina Bifida and Hydrocephalus e. V. (ASBH) Bundesgeschäftsstelle Grafenhof 5 DE - 44137 Dortmund www.asbh.de The Cedar Foundation Malcom Sinclair House 31 Ulsterville Avenue BT9 7AS Belfast Noord Ierland / Verenigd Koninkrijk www.cedar-foundation.org Josefsheim ggmbh Heinrich-Sommer-Straße 13 DE - 59939 Olsberg www.josefsheim-bigge.de REA-College Pluryn Kerkenbos 1003 6546 BB Nijmegen; Nederland www.pluryn.nl Zwitserse Vereniging voor Mensen met SPINA BIFIDA UND HYDROCEPHALUS Geschäftsstelle SBH-Zwitserland Aehrenweg 6 CH 8317 Tagelswangen www.spina-hydro.ch SRH Berufsbildungswerk Neckargemünd Im Spitzerfeld 25 DE - 69151 Neckargemünd www.bbw-neckargemünd.de Technische Universität Dortmund Fakultät Rehabilitationswissenschaften Emil-Figge-Straße 50 DE - 44221 Dortmund www.tu-dortmund.de
Vooraf Dit handboek is ontwikkeld in het kader van het Leonardo-pilotproject We Empower us bh. Project website: www.we-empower-us.eu Projectleider: Martin Künemund, Josefsheim Bigge, Duitsland De Peer Support Training is ontwikkeld door Josefsheim Bigge. Auteurs en curriculum ontwikkelaars: Rike Tobias, opvoedingsondersteuning Martin Künemund, projectleider Contact: Josefsheim ggmbh Martin Künemund Heinrich-Sommer-Straße 13 59939 Olsberg Duitsland E-Mail: Internet: m.kuenemund@josefsheim-bigge.de www.josefsheim-bigge.de Stand: April 2013
Voorwoord Betere professionele kansen voor mensen met een handicap dit was het doel van de Europese projectsamenwerking als onderdeel van het project. De projectpartners richten zich op een specifieke doelgroep: jongeren met Spina bifida en/of Hydrocefalus. Mensen met deze aandoeningen werden als deskundigen betrokken bij alle projectactiviteiten. Acht partners van vijf landen hebben in tweeëneenhalf jaar de zeven gereedschappen van het ondersteuningsnetwerk ontwikkeld. De basis voor dit werk is de fundamentele houding die gericht is op empowerment. Het speciale kenmerk van dit project is de samenwerking tussen professionele revalidatiecentra uit Duitsland, Noord-Ierland en Nederland en zelfhulporganisaties uit Duitsland, Roemenië en Zwitserland. The Technische University van Dortmund heeft wetenschappelijke steun aan het project geleverd. De resultaten van ons werk worden in dit handboek en de bijbehorende CD-ROM gepubliceerd, zodat het materiaal voor het gebruik van de zeven gereedschappen beschikbaar is voor professionals in revalidatie, zelfhulporganisaties en personen met een handicap. Wij wensen u veel succes en plezier in uw dagelijkse werkleven. Wij zien graag dat meer jongeren met spina bifida en/of hydrocefalus de kans krijgen hun beroep naar keuze te kunnen uitoefenen en de baan die ze willen ook daadwerkelijk vinden, en behouden. Wij willen graag alle betrokkenen van het project bedanken: Veel dank aan alle deelnemers van de toekomstige workshops. De internationale samenwerking en uitwisseling van ervaringen in deze kleine Europese gemeenschap was een groot genoegen en motiverend voor iedereen, voor zowel mensen met als zonder een handicap. Wij willen graag het grote aantal mensen met spina bifida en hydrocefalus bedanken die voor ons een werkbiografie hebben gespreken en open met ons waren over de hoogteen dieptepunten van hun studie- en werktrajecten. Ook willen wij graag de deskundigen bedanken die beschikbaar waren voor interviews en hebben deelgenomen aan het testen van de middelen en het invullen van vragenlijsten. Ook willen wij graag de gehandicapte personen en specialisten erkennen die deel hebben genomen in het grote aantal projectactiviteiten. Zonde hun bijdrage en betrokkenheid in het analyseren van behoeften, had ons project zich niet zoals gewenst kunnen ontwikkelen. Wij willen graag de medewerkers en leden van de drie zelfhulporganisaties, ASBH in Duitsland, ARSBH in Roemenië en de Zwitserse Vereniging, bedanken voor hun intensieve samenwerking, goede adviezen en bekwame ondersteuning. Wij bedanken graag Andrea Nobs en prof. Horst Biermann van de faculteit Revalidatiewetenschappen aan de Technische Universiteit Dortmund, voor hun wetenschappelijke steun aan dit project.
Ook danken wij graag de projectmedewerkers van onze partners die de leerinhoud van de ondersteunende gereedschappen hebben ontwikkeld en bijdragen hebben geleverd aan dit handboek. Het LEONARDO-Project en het printen van dit handboek zijn mede mogelijk gemaakt door financiële steun van de Europese Commissie. Olsberg, April 2013 Martin Künemund Project Manager JG Group - Josefsheim Bigge www.we-empower-us.eu
Inleiding Deze betreffende tekst is ontstaan in het kader van het EU-onderzoeksproject We empower usbh Transnationaal ontwikkelen, testen en overdragen van een beroeps ontwikkelingsconcept voor mensen met spina bifida en hydrocefalus. Het project werd gesteund door het Directoraat-Generaal Onderwijs en Cultuur van de Europese Commissie, als onderdeel van het Leonardo da Vinci programma. Er werd een beroepsontwikkeling concept gecreëerd met als doelstelling het mogelijk maken van, of de toegang verbeteren tot, een geïndividualiseerde en op capaciteiten gerichte opleiding en beroepssituatie voor de doelgroep. Aan het Europese project namen projectpartners uit vijf Europese landen deel (Verenigd Koninkrijk/Noord- Ierland, Nederland, Zwitserland, Roemenië en Duitsland), waaronder patiëntenorganisaties van betrokken partijen en aanbieders van arbeidsrevalidatie. Spina bifida is een aangeboren lichamelijke handicap die in 80-90% van de gevallen gepaard gaat met hydrocefalus. De beperkingen die daaruit voortvloeien variëren sterk. Vaak hebben deze personen een rolstoel of hulpmiddelen bij het lopen nodig. Studies over deze handicap hebben vaak vooral betrekking op de medische aspecten of kijken alleen naar de ontwikkeling in de kinderjaren. De doelgroep van dit project is jonge volwassenen met spina bifida en hydrocefalus die ontwikkeling nodig hebben in het kader van beroepsopleiding. Vanwege de vaak vroege indeling in het revalidatie-systeem, raakt een brede professionele oriëntatie doorgaans al in een vroeg stadium verloren. De doelgroep is, onafhankelijk van individuele beroepsprofilering, meestal aangewezen op een beperkt aantal vakgebieden, waaronder vooral kantoorwerk. Dit is waar het onderzoeksproject op inhaakt. Het beroepsontwikkeling concept omvat zeven instrumenten waarvan de accenten, naast het bieden van informatie aan werkgevers, docenten en revalidatie-adviseurs, ook liggen op zelfversterking voor mensen met spina bifida en hydrocefalus. Dit betekent richtlijnen en opleidingen gericht op het ontwikkelen van specifieke persoonlijke en sociaal-communicatieve competenties en self-empowerment. Er wordt binnen het project gestreefd naar een proces van emancipatie gebaseerd op de principes van de empowerment aanpak (zelfversterking en kwalificatie). Mensen met spina bifida en hydrocefalus moeten zichzelf zien als hoofdrolspelers in hun eigen professionele leven zodat zij zich bewust worden van hun eigen mogelijkheden en hun eigen belangen kunnen behartigen als gelijkwaardige burgers. De paradigma s binnen het project zijn een op capaciteiten gebaseerd idee van mensen (waar mensen met een handicap worden gezien als experts in hun eigen belangen), en moderne principes van revalidatie (kwalificatie en participatie). De kern van de definitie en de bepaling van de inhoud geven, samen met onderzoeken van de betrokkenen en specialisten, vorm aan de toekomstige uitvoering van een workshop en literatuuranalyse. Het project levert handboeken, trainingen en geschreven informatie, vrij verkrijgbaar voor het (gespecialiseerde) publiek, zowel online als in gedrukte vorm.
Project We empower usbh Transnationaal ontwikkelen, testen en overdragen van een professioneel ontwikkelingsconcept voor mensen met spina bifida en hydrocefalus Programma Project partners Doelgroep Directoraat-Generaal voor Onderwijs en Cultuur van de Europese Commissie: Leonardo da Vinci voor het gebied van beroepsopleiding Pluryn Rea College, Nederland The Cedar Foundation, Verenigd Koninkrijk/Noord-Ierland Asociata Romana Spina bifida si hidrocephalie ARSBH, Roemenië Vereinigung Spina bifida und Hydrocephalus SbH, Zwitserland Arbeitsgemeinschaft Spina bifida und Hydrocephalus ASBH, Duitsland Berufsbildungswerk BBW Neckargemünd, Duitsland Josefsheim Bigge, Duitsland Technische Universität Dortmund, Duitsland Mensen met spina bifida en hydrocefalus die gespecialiseerde ondersteuning nodig hebben als onderdeel van hun beroepssituatieof opleiding Project doelen Verbeteren van beroepsmogelijkheden voor mensen met spina bifida en hydrocefalus Bemoediging van de doelgroep in termen van empowerment (zelfversterking) Het opzetten van een Europees netwerk Tijdsperiode 01-11-2010 30-04-2013 Producten Beroepsontwikkeling concept met zeven instrumenten: 1. Richtlijnen en praktische hulpmiddelen voor opleiding en werk 2. Empowerment en zelfbeschikking voor mensen met spina bifida en hydrocefalus 3. Informatie voor specialisten over beroepsbegeleiding, werkgelegenheidsdiensten en begeleiding van jongeren en volwassenen met SBH 4. Informatie, tips en aanwijzingen voor werkgevers 5. Beroepsbiografieën 6. Opzetten van activiteiten met hulp van vrienden, collega s en het sociale netwerk 7. Peer support trainingen Homepage voor het project Overdracht Europa-brede verspreiding van de resultaten en producten van het project Het opbouwen van een regionaal netwerk Aanbieden van het ontwikkelde materiaal aan de media Integreren van het onderwerp in de aangeboden cursussen aan de Technische Universiteit van Dortmund
Instrumentbeschrijving Leonardo project We Empower us bh Werkset Werkset Instrument 7: Training in lotgenotenondersteuning (peer-support) 1. Introductie De term peer support komt uit de Verenigde Staten en betekent het verstrekken van feitelijke en gespecialiseerde informatie en praktische ondersteuning van de ene persoon aan de andere op een gelijk niveau. Een peer is een persoon die zich in een gelijke situatie bevindt, bijvoorbeeld, een persoon met een handicap. In dit project willen wij mensen met spina bifida en hydrocefalus stimuleren advies en hulp te geven aan andere mensen met deze aandoeningen. Lotgenotenondersteuning biedt een waardevolle uitwisseling van ervaringen omdat de peer supporter vaak een beter en meer empatisch begrip hebben van de situatie dan de persoon die advies nodig heeft. Angsten en onzekerheden worden beter begrepen en wederzijds vertrouwen wordt gemakkelijker opgebouwd tussen de twee personen. Lotgenotenondersteuning faciliteert het delen van ervaringen op een natuurlijke en respectvolle manier en dient de behoeften van de betrokkenen. Dat de peer supporters gelijksoortige ervaringen hebben als de hulpzoekenden heeft een motiverend effect. Het project heeft als doel mensen met spina bifida en hydrocefalus die hun carrièrepad zelf op een succesvolle manier vormgeven, in staat te stellen ervaringen uit te wisselen en steun te bieden aan hun lotgenoten. Als deskundigen in hun eigen aangelegenheden dragen zij waardevolle levenservaringen bij zich die gedeeld kunnen worden met anderen en zo een hulpmiddel vormen voor het overkomen van obstakels van onderwijs en werkgelegenheid. De redenen waarom mensen met spina bifida en hydrocefalus profijt hebben van het delen van ervaringen zijn uiteenlopend. Lotgenotenondersteuning, zoals gedefinieerd door het Leonardo project We Empower us bh, kan bijvoorbeeld hulp bieden bij: Persoonsgerichte planning Gezondheidszorg Mobiliteit (rijbewijs / het gebruik van openbaar vervoer) Banen Arbeidswetten (rechten / voorbeelden en diverse lessen / arbeidsconflicten / verzekering) Huisvestiging (verhuizingen / huizen) Hulp en ondersteuning (hulp biedende technologieën / rolstoelen / fondsen)
Vrijetijdsactiviteiten (bijvoorbeeld: het verminderen van stress) De contactpersoon voor specifieke onderwerpen behoort, op de lange termijn, geregeld te worden via de zelfhulp organisaties en adviescentrums van de revalidatiecentra. De verwachting is dat de diversiteit aan onderwerpen en het aantal adviesgevers met de tijd zal toenemen. 2. Doelgroep Algemeen gesproken moeten alle mensen met spina bifida en hydrocefalus die deelnemen aan het project de mogelijkheid hebben om hun kennis en ervaringen over bepaalde onderwerpen over te dragen op andere mensen met een handicap. Hoge deelnamekosten voor dure gecertificeerde cursussen van externe partijen moeten geen reden voor uitsluiting zijn. Ook de tijd die aan de lotgenotenondersteuning besteed wordt moet binnen bepaalde grenzen blijven zodat alle geïnteresseerde werknemers de mogelijkheid hebben deel te nemen. De training van dit project zal dan ook aangeboden worden als een gratis cursus buiten de reguliere werkzaamheden en met een maximale duur van drie maande. De voorwaarden voor deelname zijn dat de geïnteresseerde partijen hun eigen handicap, behoeften en capaciteiten verkennen en behoren daarbij open en empatisch te zijn. De ondersteuners zullen op vrijwillige basis aan het werk gaan. Wanneer zij werkzaam zijn in een organisatie waar ook mensen met een handicap werken zullen er afspraken met het management gemaakt worden om te zorgen dat de ondersteuners tijd vrij krijgen voor het uitvoeren van hun adviserende taken. De ondersteuners worden genomineerd door hun bovengeschikte en zullen deelnemen in voortdurende trainingen en reguliere vergaderingen van het team. 3. Doelstellingen helpen jezelf te helpen algemeen en wederzijdse ondersteuning voor mensen met een handicap een netwerk ter ondersteuning opstellen en verdere trainingen voor mensen met spina bifida en hydrocefalus waar zij leren andere personen met een handicap te helpen ondersteuning, assistentie en coaching van mensen met SBH de vaardigheden van personen met een handicap verbeteren om zo hun kwaliteit van leven te verbeteren en hen deskundig te maken in hun eigen aangelegenheden meer mensen met een handicap de mogelijkheid bieden hun vaardigheden voor een zelfstandig leven te verbeteren door middel van het koppelen van zelfhulporganisaties met faciliteiten die de handicaps van de deelnemers in acht nemen verbeteren van de opleidings- en werksituaties van mensen met bovengenoemde handicaps stimuleren van het vervullen van persoonlijk en individuele opleidings- en werkaspiraties
4. Inhoud van de verdere training De training die gegeven wordt in het kader van het project limiteert zich tot door de tijdsdruk van het project tot de fundamentele basis van lotgenotenondersteuning. Gevorderde trainingen van andere organisaties hebben aanzienlijk meer inhoud en zijn veeleisender. De gecertificeerde trainingen van deze organisaties moeten gezien worden als een waardevolle aanvulling wanneer deelnemers, na de eerste kennismaking tijdens het project, in een later stadium nog meer kennis willen opdoen en de financiële middelen hiervoor aanwezig zijn. De basistraining in het kader van het We Empower us bh project bestaat uit één module.
Module: De competenties van peer support Onderdeel Onderdeel A: Ken de functie van peer support Onderdeel B: Beter begrip van eigen handicap Onderdeel C: Ken de grenzen van geheimhouding Onderdeel D: Gebruik verschillende methoden van ondersteuning Onderdeel E: Gepaste interactie met mensen die advies zoeken in de ondersteuningsfase Onderdeel F: Beter begrijp van eigen persoonlijkheid Onderdeel G: Identificatie en voorbereiding van mogelijke steun voor verschillende onderwerpen Onderdeel H: Informatie over sociale diensten en verwijzingen naar andere gespecialiseerde diensten Onderdeel I: Omgaan met moeilijkheden en problemen die zich kunnen voordoen wanneer ervaringen worden gedeeld Subonderdeel Subonderdeel A: De geschiedenis van en het idee achter peer support en de self-determined life beweging Subonderdeel B: Definieer peer support Subonderdeel C: Identificeer de voordelen van peer support en beschrijf de rol van de peer ondersteuner Subonderdeel D: Ken de basisregels van peer support Subonderdeel A: Reflecteer op uw eigen persoonlijke ervaringen Reflecteer op hoe u leeft met uw handicap Subonderdeel B: Strategieën om om te gaan met uw eigen handicap / Mogelijkheden, restricties en oplossingen Subonderdeel A: Definieer geheimhouding en hou hieraan vast Subonderdeel B: Informatie die aan mijn mentor doorgegeven moet worden Subonderdeel A: Houd een gesprek op de correcte manier Subonderdeel B: Luister actief en gebruik gepaste lichaamstaal Subonderdeel C: Overweeg de basis van persoonlijke toekomstplanning Subonderdeel A: Erken de rol die vriendelijkheid speelt in een peer support relatie Subonderdeel B: Manieren en mogelijkheden om respectvolle interactie op te bouwen en te onderhouden met personen die advies zoeken tijdens peer support Subonderdeel A: Identificeer de eigen sterktes en potentieel voor verbetering in de rol van vrijwillige peer supporter Subonderdeel A: Onderzoek van de onderwerpen Subonderdeel B: Voorbereiding van de gekozen onderwerpen Subonderdeel A: Informatie over sociale diensten Subonderdeel B: Mogelijke verwijzingen naar andere gespecialiseerde diensten Subonderdeel C: Opstellen van netwerken Subonderdeel A: Ken je eigen tolerantie voor stress en communiceer deze aan anderen Subonderdeel B: Toezicht en adviesservice voor peer supporters
5. Methoden: colleges, werken in tweetallen en kleine groepen, werken aan een casestudie, rollenspel 6. Totale tijdsduur van de peer support training: 2 maanden (8 sessies / 1 sessie per week / bestaande uit 4 lessen)
Studieonderdeel Rike Tobias / Martin Künemund, Josefsheim Bigge Instrument 2: Module: Onderdeel A: Leerstap A: Training in peer support Peercounseling vaardigheden De functie van peer support De geschiedenis van en het idee achter peer support en de zelfbepaald leven beweging Korte beschrijving van het onderdeel (achtergrond, inhoud en leerdoelstellingen): De deelnemers onderzoeken de geschiedenis en beginselen van peer counseling. Ook krijgen zij een kort inzicht in de beginselen van peer support. Fase Inhoud Methode Opmerking Introductie van het onderwerp Hang foto s op over het onderwerp peer support en de vlag van de Verenigde Staten (de stars and stripes) Laat de termen proactief, eigen verantwoordelijkheid en zelfbepaling op een heldere manier zien. Foto wand Tekstballonnen Wanneer, waar, hoe en waarom is peer support ontstaan? Bespreking Uitvoering De geschiedenis van en het idee achter peer support en de zelfbepaald leven beweging Lees de geschiedenis hardop voor De geschiedenis moet simpel verwoord worden om het begrip te vergroten Beoordeling herhaling Vul de ontbrekende stukken van een Cloze tekst in Cloze tekst Bereid een tekst voor met grote letters en grote gaten om in te vullen
Benodigde hulpmiddelen, gereedschappen en materiaal: - Theorie: vraag de deelnemers vooraf onderzoek op internet te doen over het onderwerp - Druk foto s van het internet over het onderwerp peer support af - Schrijf de termen in een tekstballon en hang deze op - Print de geschiedenis van peer support uit van het internet en versimpel deze - Bereid een Cloze tekst voor - Praktijk: flipover papier, pennen, kleurpotloden Benodigde tijd: 45 minuten
Studieonderdeel Rike Tobias / Martin Künemund, Josefsheim Bigge Instrument 2: Module: Onderdeel A: Leerstap B: Training in peer support Peercounseling vaardigheden De functie van peer support Definieer peer support Korte beschrijving van het onderdeel (achtergrond, inhoud en leerdoelstellingen): Deelnemers onderzoeken de concepten rondom het onderwerp peer support. Er wordt een verschil gemaakt tussen peer support en peercounseling. Het begrip van de term peer support zal vergroot worden. Fase Inhoud Methode Opmerking Introductie van het onderwerp Informeer naar al bestaande kennis: wat betekent peer support? Deelnemers verzamelen, in groepjes, ideeën en presenteren deze Discussie Of groepswerk Of internetonderzoek Definities en verschillende betekenissen van peercounseling en peer support Gepresenteerd en uitgelegd door de trainer Uitvoering Wat is ons begrip van peer support? Peer support is een uitwisseling van ervaringen waarbij personen met een handicap die gelijksoortige uitdagingen hebben overwonnen hun ervaringen kunnen delen aan diegenen die advies zoeken De toepassing van probleemoplossingstechnieken en actief luisteren om mensen in een gelijke situatie te helpen De mogelijkheid tot een-op-een communicatie en het vormen van persoonlijke relaties Uitleg en bespreking Maak notities van belangrijke punten op een flipover
Het promoten van een peer-cultuur en werkgelegenheid Beoordeling / herhaling Wensen en verwachtingen van de deelnemers Elke deelnemer vertelt in zijn/haar eigen woorden wat zij onder peer support bestaan Verduidelijk onbeantwoorde vragen Discussieronde Discussieronde Benodigde hulpmiddelen, gereedschappen en materiaal: Benodigde tijd: - Theorie: internettoegang - Praktijk: flipover papier, pennen, kleurpotloden 30 minuten
Studieonderdeel Rike Tobias / Martin Künemund, Josefsheim Bigge Instrument 2: Module: Onderdeel A: Leerstap C: Training in peer support Peercounseling vaardigheden De functie van peer support De voordelen van peer support identificeren en de rol van de peer supporter beschrijven Korte beschrijving van het onderdeel (achtergrond, inhoud en leerdoelstellingen): In dit studieonderdeel onderzoeken deelnemers de rol van de peer supporter en de voordelen van peer support. Zij leren het belang kennen van peer support voor de persoon die advies zoekt. Fase Inhoud Methode Opmerking Introductie van het onderwerp Beschrijf de rol van de peer supporter: Geef feitelijke en gespecialiseerde informatie Maak intensieve uitwisseling mogelijk Vertrouwenspersoon Gids Versterk groepsbinding Definieer de rol van de peer supporter Uitvoering Identificeer de voordelen van peer support: Mogelijkheid tot uitwisseling van ervaringen op gelijke voet Anderen met een handicap bijstaan Gelijke levenservaringen delen Uitwisseling van persoonlijke ervaringen op een respectvolle manier Gelijke ervaringen zijn motiverend en stimulerend De experts in eigen zaken hebben een beter en Groepswerk Maximaal 4 personen per groep Bied, indien mogelijk, aparte kamers aan voor de groepjes Geef de deelnemers een informatievel met daarop de voordelen
empatischer begrip van de situatie waarin diegenen die advies zoeken zich bevinden Angsten en onzekerheden worden beter begrepen Het opbouwen van wederzijds vertrouwen tussen de persoon die advies zoekt en de ondersteuner is makkelijker Beoordeling / herhaling Presentatie van de resultaten van het groepswerk De deelnemers citeren voorbeelden Presentaties Benodigde hulpmiddelen, gereedschappen en materiaal: Benodigde tijd: - Theorie: vraag de deelnemers op het internet te zoeken en zich voor te bereiden - Praktijk: flipover papier, pennen, kleurpotloden 1 uur
Studieonderdeel Rike Tobias / Martin Künemund, Josefsheim Bigge Instrument 2: Module: Onderdeel A: Leerstap D: Training in peer support Peercounseling vaardigheden De functie van peer support Ken de basisregels van peer support Korte beschrijving van het onderdeel (achtergrond, inhoud en leerdoelstellingen): De peer supporters leren de basisregels van peer support kennen en hoe deze toegepast moeten worden. Fase Inhoud Methode Opmerking Introductie van het onderwerp Creëer de juist sfeer met een citaat: Men moet nooit zoveel te doen hebben dat men geen tijd over heeft voor reflectie. Georg Christoph Lichtenberg De basisregels van peer support 1. Veroordeel de persoon tegenover je niet Het is van belang je eigen mening en principes te onderdrukken Gepresenteerd en uitgelegd door de trainer Uitvoering 2. Toon empathie Probeer te begrijpen hoe de persoon die steun krijgt zich voelt. Verplaats jezelf in hun positie. 3. Geef geen persoonlijk advies Vertel over je eigen ervaringen en stel mogelijke oplossingen voor zonder de deelnemer te vertellen wat hij of zij moet doen. 4. Interpreteer niet
De persoon die advies zoekt wil zijn of haar gevoelens en gedachten uiten. Jij, de luisteraar, moet de meningen en uitleg van deze persoon accepteren. 5. Neem niet de verantwoordelijkheid voor de problemen van anderen Het is niet de verantwoordelijkheid van de peer ondersteuner om de problemen van anderen op te lossen. Hij/zij moet de ander helpen bij het vinden van hun eigen oplossing: om zo de problemen ook zelf op te lossen. (bron: internet / Peer-ondersteunerscursus van Bill en Victoria Bruckner van 21 tot 22 oktober, 1993 in Erlangen (Duitsland) / Independent Living Resource Center, San Francisco (USA) Beoordeling / herhaling Groepswerk: Vorm werkgroepen Bedenk voorbeelden die de basisregels illustreren en bespreek de do s en don ts Voorbeelden worden voor iedereen gepresenteerd Bespreking Hoe iemand de basisregels correct kan toepassen Overdreven voorbeelden over hoe het fout kan gaan Groepswerk Presenteren aan gehele groep Bespreking Maak notities van de do s op groene metaplan kaarten en van de don ts op rode. Vragen gesteld door de deelnemers zullen beantwoord worden Benodigde hulpmiddelen, gereedschappen en materiaal: Benodigde tijd: - Theorie: citaat van Christoph von Lichtenberg, print voor elke deelnemer de basisregels uit - Praktijk: flipover papier, rode en groene metaplan kaarten, metaplan bord, pennen, kleurpotloden 1 uur
Studieonderdeel Rike Tobias / Martin Künemund, Josefsheim Bigge Instrument 2: Training in peer support Module: De competentie van peer support Onderdeel B: Beter begrip van iemands eigen handicap Leerstap A: Reflecteer op je eigen ervaringen en op hoe jij leeft met je handicap Korte beschrijving van het onderdeel (achtergrond, inhoud en leerdoelstellingen): De deelnemers reflecteren op de ervaringen met hun eigen handicap. Dit er van groot belang voor de daaropvolgende uitwisseling van ervaringen met andere personen met een handicap. Deze ervaringen gaan vaak over alledaagse problemen die zich kunnen voordoen door een handicap. In dit onderdeel wordt alle deelnemers gevraagd inzicht te geven in hun eigen ervaringen. De nadruk ligt op de verschillende individuele loopbanen en levensgeschiedenissen. Fase Inhoud Methode Opmerking Introductie van het onderwerp Gedichten, gezegdes of liedteksten (muziek) om te helpen bij het reflecteren op het leven Suggesties: Liedtitel Ich bin mein Haus (Ik ben mijn huis) van de Duitse band Rosenstolz Gedicth Minn dir Zeit (Neem de tijd) gebaseerd op een oud-iers gebed Geciteerd Korte reflectie Speel rustige achtergrondmuziek om de juiste sfeer te creëren Beschrijf een object dat symbool kan staan voor je levenspad tot nu toe (je levensgeschiedenis) Leg uit waarom het belangrijk is voor peer ondersteuners om hun eigen handicap te onderzoeken Deelnemers beschrijven een object naar keuze Uitleg door de trainer (zie korte beschrijving van het studieonderdeel) Deelnemer overwegen van tevoren welke objecten kun leven kunnen beschrijven
Uitvoering Regels om op een vertrouwelijke en respectvolle manier om te gaan met de persoonlijke ervaringen van de andere deelnemers - Laat anderen uitspreken - Neem anderen serieus - Vertel vertrouwelijke informatie niet door Vragen voor zelfbewustzijn Wat betekent handicap voor mij persoonlijk? Wanneer werd ik voor het eerst bewust van mijn handicap? Hoe gelukkig ben ik met mijn leven? Ben ik tevreden met mijn levensgeschiedenis? Uitleg Bespreking Beoordeling / herhaling Feedback Laatste discussieronde Benodigde hulpmiddelen, gereedschappen en materiaal: Benodigde tijd: - Vraag de deelnemers tijdens in de vorige bijeenkomst om de volgende keer een object mee te nemen die symbool staat voor hun eigen levensverhaal. - Theorie: gedichten, gezegden, liedteksten of muziek de behulpzaam zijn bij het reflecteren van iemands leven - Praktijk: Cd speler en muziek Cd s 1,5 uur
Toolbox Studieonderdeel Rike Tobias / Martin Künemund, Josefsheim Bigge Instrument 2: Module: Onderdeel B: Leerstap B: Training in peer support De competentie van peer support Beter begrip van iemands eigen handicap Manieren om met je eigen handicap om te gaan / Vaardigheden, beperkingen en oplossingen Korte beschrijving van het onderdeel (achtergrond, inhoud en leerdoelstellingen): In dit onderdeel worden de deelnemers aangemoedigd na te denken en te praten over hun eigen leven. Zij zullen hun eigen werkgeschiedenissen nader onderzoeken. Speciale vaardigheden en competenties, evenals beperkingen en oplossingen voor het onderwijs en de loopbaan worden geanalyseerd. Door middel van diverse verhalen leren de deelnemer van elkaar hoe ze met hun eigen beperkingen kunnen omgaan. Deze ervaringen zijn zeer behulpzaam in de peer ondersteuning. De persoonlijke opvattingen van de deelnemers vormen het fundament van de steun en stellen hen in staat om op gepaste wijze op anderen te reageren. Fase Inhoud Methode Opmerking Introductie van het onderwerp Citaten: Iemand is niet gehandicapt iemand heeft een handicap Met is pas invalide wanneer men zich laat leiden door een handicap Bespreking Uitvoering Biografische zelfreflectie Kleuterschool Lagere school Middelbare school Beroepsoriëntatie / voorbereiding Beroepsopleiding Werk Vul individueel een tabel in Andere methoden zijn mogelijk, bijvoorbeeld; Erover praten Tekenen Een curriculum vitae Bied ondersteuning bij het invullen van de tabel Verduidelijk van tevoren of het biografisch verhaal in vertrouwen behandeld moet worden Noteer, indien mogelijk, beperkingen en oplossingen
Toolbox Beoordeling / herhaling voor de problemen bij de bovengenoemde fases van de biografie Onderzoek de eigen problemen die een direct gevolg zijn van de handicap en eventuele mogelijkheden om hiermee op te gaan Reflectie Discussieronde Geef voorbeelden van beperkingen, indien mogelijk, oplossingen Laatste discussieronde Belangrijke mededeling voor de deelnemers: heel persoonlijke en lastige problemen hoeven niet in het bijzijn van de groep besproken te worden Benodigde hulpmiddelen, gereedschappen en materiaal: Benodigde tijd: - Theorie: citaten - Praktijk: voorbeeld van een biografische zelfreflectie, pen voor elke deelnemer 1,5 uur
Studieonderdeel Rike Tobias / Martin Künemund, Josefsheim Bigge Instrument 2: Training in peer support Module: Vaardigheden in peercounseling Onderdeel C: Ken de beperkingen van vertrouwelijkheid Leerstap A: Definieer vertrouwelijkheid en houd eraan vast Korte beschrijving van het onderdeel (achtergrond, inhoud en leerdoelstellingen): De deelnemers de voor peer support benodigde discretie. Zij zijn zich ervan bewust dat de informatie die heb toevertrouwd wordt, of die zij hebben vastgesteld tijdens de samenwerking, niet met derden gedeeld mag worden. De deelnemers bereiden en vertrouwelijkheidsverklaring voor en ondertekenen deze allemaal. Deze verantwoordelijkheid geldt voor de duur van de peer activiteiten en blijft ook daarna van kracht. Fase Inhoud Methode Opmerking Introductie van het onderwerp Introduceer het onderwerp met een citaat: De glorie van vriendschap is niet de uitgestoken hand, niet de vriendelijke glimlach, noch de vreugde van gezelschap; het is de geestelijke inspiratie die ontstaat wanneer iemand ontdekt dat een ander in hem gelooft en bereid is hem te vertrouwen. Ralph Waldo Emerson Maak een mind map met termen die te maken hebben met vertrouwelijkheid (bijv.: privacy, geheimhouding, discretie, etc.) Mind map Wat verwacht ik van iemand die ik vertrouw (ouder, goede vriend, persoonlijk assistent, ombudsman, pastoor, psycholoog, etc.)? Groepswerk
Uitvoering Beoordeling / herhaling Definitie van professionele vertrouwelijkheid Wat is professionele vertrouwelijkheid? o Professionele vertrouwelijkheid betekent niet meer dan het niet doorgeven aan derden van informatie die jou door een cliënt is toevertrouwd. o Professionele vertrouwelijkheid dient als bescherming voor de persoon die advies zoekt. o Elke deelnemer moet zich bewust zijn dat hij/zij een grote verantwoordelijkheid draagt tijdens het begeleiden en hiernaar moet handelen. Werk samen aan het opstellen van een vertrouwelijkheidsverklaring Voorbeelden van zaken die meegenomen moet worden Informatie zal niet gedeeld worden! Geen enkele informatie gedeeld tijdens de begeleiding wordt doorgegeven aan derden. In uitzonderlijke gevallen is het mogelijk dat deelnemers stressvolle informatie bespreken met de mentor. Een schending van de geheimhoudingsplicht zal resulteren in het onmiddellijk ontslag van de peer ondersteuner van zijn of haar vrijwillige activiteiten. Alle peer ondersteuners ondertekenen de vertrouwelijkheidsverklaring die zij gezamenlijk hebben opgesteld Uitleg en bespreking Groepswerk voor alle deelnemers Voorbeelden en punten voor vertrouwelijkheidsverklaringen kunnen door de trainer aangedragen worden als de deelnemers zelf geen suggesties hebben Benodigde hulpmiddelen, gereedschappen en materiaal: Benodigde tijd: - Theorie: - Praktijk: flipover, notitieboek voor het opstellen van de vertrouwelijkheidsverklaring en toegang tot een printer en een USB flash drive 45 minuten
Vertrouwelijkheidsverklaring Om de vertrouwelijkheid tijdens de peer support te waarborgen nemen de peer ondersteuners de volgende punten in acht: Informatie verkregen tijdens de gesprekken wordt in vertrouwens behandeld en niet gedeeld. De persoon die de steun ontvang zal serieus worden genomen. Ik kan een aanvraag voor hulp doen wanneer de persoon die ik steun hier toestemming voor geeft. In stressvolle en gevaarlijke situaties kan ik ook advies vragen aan mijn mentor of een andere specialist zonder instemming van de betrokken persoon. Een overtreding van een van de bovenstaande regels zal resulteren in een uitsluiting van de groep van peer ondersteuners. Deze verantwoordelijk zal ook doorgaan nadat de peer ondersteuning is beëindigd. Nadine Gelhoet Christopher Green Dagmar Lübbring Anika Maehler Rüdiger Middel Lara Möhlenbeck Patrick Naumann Joachim Plien Frank Sonnenburg Ursula Sonnenburg Holger Swart Lydia Völling Vanessa Schmidt Olsberg, 10 oktober, 2012
Studieonderdeel Rike Tobias / Martin Künemund, Josefsheim Bigge Instrument 2: Training in peer support Module: Vaardigheden in peercounseling Onderdeel C: Ken de beperkingen van vertrouwelijkheid Leerstap B: Informatie die aan mijn mentor moet worden doorgegeven Korte beschrijving van het onderdeel (achtergrond, inhoud en leerdoelstellingen): De deelnemers worden bewust gemaakt van de soorten problematische informatie met de mentor besproken moet worden. Fase Inhoud Methode Opmerking Introductie van het onderwerp Reflecteer op het laatste studieonderdeel over geheimhouding en vertrouwelijkheid Herhaal de inhoud van de vertrouwelijkheidsverklaring In welke situaties moet ik mijn mentor om advies vragen? Bijvoorbeeld: Conflicten en onenigheden Stressvolle situaties Onzekerheid of de ervaring voldoende of relevant is voor de deelnemer Juridische zaken Uitleg en bespreking Groepswerk/discussie Notities op een flipover Uitvoering Met welke onderwerpen waarmee ik als peer ondersteuner mee geconfronteerd kan worden moet ik niet zelf omgaan, maar doorgeven aan een specialist? Bijvoorbeeld: Onderwerpen waar ik geen ervaring mee heb en waarin in geen expert ben Seksueel misbruik Aanbod van rolstoelen Discussie
Pesten Gezinsproblemen Zelfmoordgedachten Presenteer de resultaten van de groep aan elkaar Hoe ga ik in deze situaties om met de persoon die advies zoekt? Informeer of je de informatie discreet met de mentor mag bespreken Deel de informatie alleen met wederzijdse instemming Mogelijk persoonlijke introductie en betrekking van de mentor Beoordeling / herhaling Verduidelijking van open vragen Benodigde hulpmiddelen, gereedschappen en materiaal: Benodigde tijd: - Theorie: - Praktijk: flipover, karton 20 minuten
Studieonderdeel Rike Tobias / Martin Künemund, Josefsheim Bigge Instrument 2: Module: Onderdeel D: Leerstap A: Training in peer support Vaardigheden in peercounseling Leer verschillende ondersteuningsmethoden Hoe voer je een correct gesprek? Korte beschrijving van het onderdeel (achtergrond, inhoud en leerdoelstellingen): Om een succesvolle begeleiding tussen de peer ondersteuners en diegenen die advies zoeken te bewerkstelligen is het van belang om basiskennis over succesvol communiceren te hebben, in het specifiek over het actief begeleiden van een gesprek. Succesvolle communicatie doet zich niet per ongeluk voor, maar is eerder een bewuste methode voor het actief leiden van een gesprek. Om ervoor te zorgen dat de andere persoon begrijp wat je zegt, en vice versa, is het van belang om duidelijke en begrijpelijke taal te gebruiken en actief te luisteren en vragen te stellen en beantwoorden. Dit zijn de kenmerken van een goed gesprek. Non-verbale communicatie is ook een integraal onderdeel van een gesprek en kan informatie geven over gevoelens, drijfveren of houdingen. Oriëntering Fase Inhoud Methode Opmerking Introductie van het onderdeel: waar gaat het over? Verbale en non-verbale communicatie Introductiespel: speel Chinees Fluisteren en verdeel de deelnemers, zonder te praten, naar lengte. Laat de deelnemers raden wat het onderwerp is. Verduidelijk de term communicatie Communicatie is de verbale en non-verbale uitwisseling van informatie, interesses en Interactieve discussie Schrijf de resultaten op een flipover
meningen Shannon-Weaver model (ontvanger/verzender model) Illustreert op de flipover Overdracht naar de peer support situatie: wie is wie? Misverstanden tussen de zender en de ontvanger en de oorzaken daarvan Wat is gezegd is niet noodzakelijk gehoord Wat is gehoord is niet noodzakelijk begrepen Wat is begrepen is niet noodzakelijk overeengekomen Schrijf zinnen op de flipover en maak gebruik van het introductiespel Verzamel voorbeelden uit alledaagse (werk)situaties van de peer ondersteuners die hebben geleid tot misverstanden Verzamel gesprekssituaties van de deelnemers Metaplan techniek: de deelnemers schrijven op met wie ze op het werk praten en met welke reden Presenteer de resultaten en bespreek of de gesprekken makkelijk waren te voeren, of juist niet.
Verzamel kenmerken van een goed gesprek Start het gesprek Stel vragen Beantwoord vragen Toon belangstelling Actief luisteren Corrigeren Om de beurt praten Beëindig het gesprek Focus op de zender: waar moet ik op letten om goed begrepen te worden? Woordkeuze Zinsbouw Spraakkenmerken (luid / stil, overmatig / onvoldoende, helder / onsamenhangend, interessant / saai, vloeiend / hakkelig) Neem pauzes Accent en intonatie Focus op de ontvanger: wat is actief luisteren? Toon belangstellen Wees aandachtig Stel vragen Gebruik positieve lichaamstaal Onderbreek niet onnodig Negeer verstoringen Voer een rollenspel uit met een deelnemer (bijv.: gesprek met een receptioniste. Een klant vraagt om informatie). Vat de belangrijkste punten samen en noteer deze op de flipover Interactieve discussie; schrijf belangrijke punten op de flipover Interactieve discussie; noteer de belangrijke punten op de flipover en verzamel verbale en nonverbale signalen die aangeven dat iemand actief luistert (bijv. knikken, notities maken, Neem het rollenspel eventueel op video op
Rollenspellen op basis van vooraf vastgestelde gespreksonderwerpen: Een persoon die advies nodig heeft komt naar je toe en vraagt informatie over een bepaald onderwerp. Voorbeelden van onderwerpen: Wat is de beste manier voor mij, een rolstoelgebruiker, om van A naar B te geraken? Ik zou graag mijn eigen appartement hebben. Hoe bereik ik dit doel? Analyse: Wat vond de speler van het gesprek? Wat was goed en wat niet? Hoe was het gesprek voor de toehoorder? Hielden de spelers zich aan de regels voor een goed gesprek en actief luisteren? Wat kan beter? Definieer goed luisteren, bijvoorbeeld: Concentreer je op je gesprekspartner Kijk je gesprekspartner in de ogen Wees sympathiek over de dingen die je gesprekspartner vertelt aan jou Heb begrip voor de lichaamstaal van je gesprekspartner Ben onpartijdig: luister naar de ander, ben niet bevooroordeeld en luister naar wat er echt gezegd wordt Vraag om verduidelijking Herhaal wat gezegd is in je eigen woorden bevestigende geluiden, etc.) Rollenspel Bespreking met de groep Stel een checklijst samen Bereid eventueel een richtlijn van de afzonderlijke onderwerpen voor waar de spelers zich op kunnen oriënteren
Aspecten van non-verbale communicatie Gebaren Gezichtsuitdrukkingen Houding Toon waarop men spreekt Snelheid van de spraak Begrijp non-verbale signalen, hun betekenis en effect Hoe herken ik / hoe laat ik zien Interesse Enthousiast Boos Verlegen Verrassing / verbazing Concentratie, etc. Aan welke aspecten van non-verbale communicatie moet de peer ondersteuner aandacht besteden tijdens het gesprek met de persoon die advies zoekt? Oogcontact Gebruik van gezichtsuitdrukkingen Arm- en handgebaren Sta rechtop (voor rolstoelgebruikers: zit rechtop) Houding Toon waarop men spreekt Snel van de spraak Afstand (persoonlijke ruimte) Uiterlijke verschijning Ga verder in op de aspecten op de basis van het rollenspel of introductiespel en schrijf notities op de flipover Stel een lijst samen
Herhaling Wat maakt een goed gesprek? Laat zien hoe informatie vervormd kan worden wanneer deze doorgegeven wordt door veel mensen. Terugkijkende discussie Maak een collage De krimpende foto (een foto wordt getoond aan een persoon die deze beschrijft aan een tweede persoon, die hem weer beschrijft aan een derde, enzovoort. Delen van de foto verdwijnen).
Benodigde hulpmiddelen, gereedschappen en materiaal: Benodigde tijd: - Theorie: naslagwerken: menschliche Kommunikation door Paul Watzlawik, Kommunikationstrainings erfolgreich leiten door Thomas Schmidt; werkbladen: Arbeitsblätter Kommunikationstraining. Richtig hören, verstehen, reden door Christa Hohenadl, http://arbeitsblaetter.stangl-taller.at/kommunikation/, http://www.universum-bremen.de/files/grips_kommunikation.pdf., KUKUK plus, Kommunikation- Konfliktbewältigung-Kooperation-Kundenkontakt, Kommunikation Reden mit und ohne Worte, Hamburger Arbeitsassistenz ggmbh, 2009; Fit for life: Module und Arbeitsblätter zum Training sozialer Kompetenz für Jugendliche, Jugert, G., Rehder, A., Notz, P., Petermann, F., Juventa Verlag Weinheim und München, 8. Auflage 2010. Publications available in German. - Praktijk: eventueel een videocamera, moderators werkset, flipover, materiaal voor de collages, werkbladen: Reiseführer zu den Grundlagen der Kommunikation Universum Science Center Bremen Ongeveer 5 tot 6 uur Prestatiebeoordeling Schriftelijke uitwerking van de inhoud van de les door middel van thema-gerichte sleutelvragen
We Empower us bh Studieonderdeel Rike Tobias / Martin Künemund, Josefsheim Bigge Instrument 2: Training in peer support Module: Vaardigheden in peercounseling Onderdeel D: Leer verschillende ondersteuningsmethoden Leerstap B: Luister actief en gebruik gepaste lichaamstaal Korte beschrijving van het onderdeel (achtergrond, inhoud en leerdoelstellingen): Succesvolle communicatie doet zich niet per ongeluk voor, maar is eerder een bewuste methode om een gesprek actief te sturen. We communiceren de hele dag door met anderen maar weten vaak niets over de principes van communicatie. Actief luisteren is een basisvoorwaarde voor succesvolle communicatie. In dit onderdeel leren de deelnemers de basis van actief luisteren en hoe zij de juiste lichaamstaal kunnen toepassen. Fase Inhoud Methode Opmerking Achtergrond en doelstellingen van het onderdeel Actief luisteren Gepaste lichaamstaal Uitleg door de trainer Oriëntering Lichaamstaal - Houding - Gezichtsuitdrukkingen - Gebaren - De toon waarop men spreekt Waarneming
Opmerking: studies hebben aangetoond dat mensen signalen in deze volgorde opslaan in het geheugen: door te lezen ca. 10% door te luisteren ca. 20% door te zien ca. 30% door te zeggen ca. 70% door te voelen ca. 70% - 90% door te doen ca. 90% De kunst van het luisteren Slecht luisteren Goed luisteren Rollenspel met specifieke gespreksonderwerpen: 1. Wat heb je afgelopen weekend gedaan? 2. Vertel iets over je laatste vakantie 3. Vertel iets over je hobby s 4. Vertel iets over het laatste ding dat je irriteerde Rollenspel en voorbeeldsituaties Rollenspel De deelnemers bepalen zelf of ze de rol van goede of slechte toehoorder willen spelen. Uitvoering Analyse: Hoe voelde je je toen je een goede toehoorder had? Hoe voelde je je toen je een slechte toehoorder had? Definieer goed luisteren, bijvoorbeeld: Concentreer je op je gesprekspartner Kijk je gesprekspartner in de ogen Wees sympathiek over de dingen die je gesprekspartner vertelt aan jou Heb begrip voor de lichaamstaal van je gesprekspartner Ben onpartijdig: luister naar de ander, ben niet Groepswerk Toon sentiment
bevooroordeeld en luister naar wat er echt gezegd wordt Vraag om verduidelijking Herhaal wat gezegd is in je eigen woorden Aspecten van non-verbale communicatie Gebaren Gezichtsuitdrukkingen Houding Toon waarop men spreekt Snelheid van de spraak Vragenronde met daaropvolgende uitleg Ben je bewust van afstand (bijv.: persoonlijke ruimte, sociale ruimte) en houd je hieraan vast Herhaling Wat maakt een goed gesprek? Terugkijkende discussie Benodigde hulpmiddelen, gereedschappen en materiaal: Benodigde tijd: Prestatiebeoordeling - Theorie: naslagwerken: menschliche Kommunikation by Paul Watzlawik, Kommunikationstrainings erfolgreich leiten door Thomas Schmidt, werkbladen: Arbeitsblätter Kommunikationstraining. Richtig hören, verstehen, reden door Christa Hohenadl, http://arbeitsblaetter.stangltaller.at/kommunikation/, http://www.universum-bremen.de/files/grips_kommunikation.pdf - Praktijk: videocamera, moderators werkset, flipover, materiaal voor collages, werkbladen: Reiseführer zu den Grundlagen der Kommunikation Universum Science Center Bremen 18 uur Schriftelijke uitwerking van de inhoud van de les door middel van thema-gerelateerde sleutelvragen
Studieonderdeel Rike Tobias / Martin Künemund, Josefsheim Bigge Instrument 2: Training in peer support Module: Vaardigheden in peercounseling Onderdeel D: Leer verschillende ondersteuningsmethoden Leerstap C: Uitvoering van peer support Korte beschrijving van het onderdeel (achtergrond, inhoud en leerdoelstellingen): Tijdens peer ondersteuning ontmoeten mensen met een handicap elkaar en delen zij ervaringen uit over onderwerpen die hen aangaan. Een rustige en ontspannen sfeer, evenals een gestructureerde aanpak, kunnen bijdragen aan een succesvolle uitwisseling van ervaringen. In dit onderdeel bereiden de deelnemers een plan voor waarin zij duidelijk maken hoe zij de steun willen uitvoeren. Fase Inhoud Methode Opmerking Introductie van het onderwerp Uitvoering Hoe zie jij het proces van peer ondersteuning voor je in de praktijk? Plan het proces van peer ondersteuning Bepaal individuele stappen Bepaal de juiste volgorde van de stappen, bijvoorbeeld: 1. Ontvang een aanvraag van iemand die advies zoekt 2. Maak een afspraak (datum, tijd, plaats) 3. Noteer de afspraak in een agenda 4. Reserveer een vergaderruimte 5. Bereid de ontmoeting voor (maak aantekeningen) 6. Stel de toezichthouder op de hoogte 7. Wissel tijdens de ontmoeting ervaringen uit 8. Houd het aantal ontmoetingen bij (voor statistische analyse) Deelnemers beschrijven wat ze voor ogen hebben Maak notities op metaplan kaarten. Plaats deze kaarten in de juiste volgorde.
Uitleg over relevante interne organisatieprocedures, bijvoorbeeld: hoe reserveer ik een vergaderruimte? Beoordeling / herhaling Individuele deelnemers beschrijven het peer ondersteuningsproces Bereid een informatievel over het proces voor en deel dit uit Terugblik Uitleg Informatievel van de trainer Laatste discussieronde Benodigde hulpmiddelen, gereedschappen en materiaal: Benodigde tijd: - Theorie: - Praktijk: Metaplan kaarten en prikbord 45 minuten
Studieonderdeel Rike Tobias / Martin Künemund, Josefsheim Bigge Instrument 2: Training in peer support Module: Vaardigheden in peercounseling Onderdeel E: Gepaste omgang met advieszoekenden tijdens de ondersteuningsfase Leerstap A: Erken de rol die vriendelijkheid speelt in een peer support relatie Korte beschrijving van het onderdeel (achtergrond, inhoud en leerdoelstellingen): In dit onderdeel worden de deelnemers bewustgemaakt van het belang van vriendelijke omgang tijdens peer support en hoe dit aangemoedigd kan worden. Fase Inhoud Methode Opmerking Introductie van het onderwerp Elke deelnemer beschrijft een situatie waarin hij/of zij zeer vriendelijk, of juist zeer onvriendelijk, behandeld is. Beschrijving door de deelnemers Blije en verdrietige smileys worden opgehangen al naar gelang de beschreven situatie Uitvoering De deelnemers identificeren de rol die vriendelijkheid speelt in de peer support training Een vriendschappelijke relatie tijdens peer support kan natuurlijk ontstaan wanneer de ondersteuners: De juiste houding hebben De relatie de tijd geven om te ontwikkelen Groepswerk Gepresenteerd door de trainer Groepswerk moet niet langer dan 15 minuten duren (maak aantekeningen) Deelnemers moeten nadenken over vriendschap: hoe ontstaat die en hoe kan die bevorderd worden
Een vriendschappelijke relatie kan worden bevorderd door rekening te houden met het volgende: Zorgvuldige afstemming van de peer ondersteuner en de advieszoekende (afhankelijk van leeftijd, geslacht en persoonlijkheid van de advieszoekende) Identificeren van dezelfde interesses, ervaringen en ideeën Opbouwen van vertrouwen Welke persoonlijke kenmerking zijn belangrijk voor het opbouwen van een vriendschappelijke relatie? Als een peer ondersteuner moet men altijd toegankelijk, geduldig, gefocust, betrouwbaar en eerlijk zijn. Men moet nooit neerbuigend, arrogant, drammerig, ongeduldig, ongeïnteresseerd of onbetrouwbaar zijn. Het is van belang respect te tonen, grenzen te kennen, vertrouwen te behouden en eerlijk te zijn. Het oprichting en stimulering van peer support kent vele voordelen. Sommige van deze voordelen zijn gemakkelijk te identificeren, waar anderen niet zo overduidelijk zijn. Identificeer enkele voordelen van een vriendschappelijke relatie tijdens de peer support. Groepswerk Maak in groepjes twee collages: De perfecte peer ondersteuner Een ontmoedigend voorbeeld van een peer ondersteuner Hoe moet een peer ondersteuner zijn?