Wassen en aan- en uitkleden

Wassen en aan- en uitkleden

> Inhoud > Cursus: Wassen en aan- en uitkleden in een instelling 5 > Bron: Wassen en aan- en uitkleden 28 > Project: Tentoonstelling over persoonlijke hygiëne en cultuur 45 > Training: Wassen en aan- en uitkleden van een zorgvrager 55 > BPV: Wassen en uit- en aankleden in een instelling 61 > Factor-E: Onzekerheid: wat is het en hoe kom je er vanaf? 65 > Beoordelingslijsten 95 Colofon Uitgeverij Edu Actief b.v. Meppel Postbus 1056 7940 KB Meppel Tel.: 0522-235235 Fax: 0522-235222 E-mail: info@edu-actief.nl Internet: www.edu-actief.nl Auteurs Marjan Kroder, Ine de Vries-Wolbers, Ingrid Staal, Klara Naaijer en Nele Zeven Titel Wassen en aan- en uitkleden Vormgeving Binnenwerk: DBD design/ruurd de Boer, omslag: Tekst in Beeld/Hubi de Gast Illustraties Met dank aan verpleeghuis Anholt ISBN 978 90 3720 345 5 Copyright 2014 Uitgeverij Edu Actief b.v. Derde druk/eerste oplage Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, microfilm, fotokopie of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb. 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (Postbus 3060, 2130 KB) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 1912.

cursus: Wassen en aan- en uitkleden

> Zorgvrager hulp bieden bij het wassen en aan- en uitkleden Inleiding Deze cursus gaat over hulp bieden bij het wassen en aan- en uitkleden van de zorgvrager. Je leert welke richtlijnen belangrijk zijn en op welke manier je verschillende zorgvragers kunt ondersteunen bij het wassen en aan- en uitkleden. Ook maak je kennis met diverse hulpmiddelen die je kunt gebruiken. En er wordt uitgelegd waarop je allemaal moet letten als je een zorgvrager helpt met wassen en aan- en uitkleden. In deze cursus handel je vanuit een werksituatie in het verzorgingshuis. Hulp bieden bij het wassen en aan- en uitkleden kom je ook tegen in verpleeghuizen en in de thuiszorg, gehandicaptenzorg en kinderopvang. Casus Meneer De Graaf is 74 jaar en weduwnaar. Hij woont in verzorgingshuis De Meervogel, waar jij als helpende werkt. Meneer De Graaf heeft artrose. De ziekte wordt steeds erger en hij heeft veel pijn aan zijn gewrichten. Vooral als hij s ochtends uit bed komt, is hij stijf. Zijn vingers, rug en knieën zijn het pijnlijkst. Als hij eenmaal in beweging is, gaat het beter. Je biedt meneer s ochtends hulp aan bij het wassen en aan- en uitkleden. Omdat er verschillende helpenden bij hem komen, ligt er een ADL-lijst in zijn badkamer. Zorgdossier Henk de Graaf 74 jaar Weduwnaar sinds 2004 Artrose Loopt met een stok Houdt van schaken Luistert graag naar Nederlandstalige muziek Maakt graag een praatje met andere bewoners Beroepsproduct Het maken van een ADL-lijst voor de hulp bij het wassen en aan- en uitkleden in de ochtend. Doelstellingen Je kunt benoemen waarom persoonlijke hygiëne belangrijk is. Je kunt methodisch handelen. Je kunt veilig, ergonomisch en kosten- en milieubewust werken. Je kunt rekening houden met de gevoelens van de zorgvrager. Uitgeverij Edu Actief b.v. 7

Vervolg doelstellingen Je kunt hulp bieden bij het wassen en drogen van de zorgvrager. Je kunt hulp bieden bij het aan- en uitkleden van de zorgvrager. Je kunt benoemen welke beperkingen zorgvragers kunnen hebben bij het wassen en aan- en uitkleden. Je kunt de juiste hulpmiddelen uitkiezen die je kunt gebruiken bij het wassen en kleden van een zorgvrager. Je kunt huidaandoeningen observeren en erover rapporteren. Beoordelingscriteria Zorgt voor een goede persoonlijke hygiëne. Kan op methodische wijze een zorgvrager helpen bij het wassen en kleden. Kan op veilige, ergonomische en kosten- en milieubewuste wijze een zorgvrager helpen bij het wassen en kleden. Houdt rekening met de gevoelens van de zorgvrager. Zet de juiste hulpmiddelen in bij het wassen en kleden van een zorgvrager. Biedt hulp bij het wassen en drogen van de zorgvrager. Biedt hulp bij het aan- en uitkleden van de zorgvrager. Benoemt welke beperkingen zorgvragers kunnen hebben bij het wassen en aan- en uitkleden. Observeert en rapporteert over diverse huidaandoeningen. 8 Wassen en aan- en uitkleden

> Voorbereiding Opdracht 1: Eigen persoonlijke zorg Beantwoord de volgende drie vragen eerst individueel. Als je klaar bent, bespreek je de verschillen en de overeenkomsten met een medestudent. Tekstbron: 1. Voorbereiding 1. Hoe vaak ga je onder de douche of in bad? 2. In welke volgorde was jij jezelf? Zet de onderstaande woorden voor jou in de juiste volgorde. Gezicht nek stuit voeten borst armen benen geslachtsdelen tenen rug buik bilnaad oren haren Uitgeverij Edu Actief b.v. 9

3. De volgende zinnen hebben te maken met een goede hygiëne. Zoek op waarom de zinnen juist of onjuist zijn. a. Ik neem die mooie armband die ik heb gekregen mee naar mijn werk om te laten zien, maar doe deze niet om. juist/onjuist b. Ik krijg mijn ring niet af, dus daar kunnen geen bacteriën onder komen. juist/onjuist c. Het is voldoende om tweemaal per dag mijn tanden te poetsen. juist/onjuist d. Als ik verkouden ben, gebruik ik papieren zakdoekjes die ik kan weggooien na gebruik. juist/onjuist e. Als ik erg transpireer, gebruik ik wat meer deodorant. juist/onjuist f. Mijn nagels zijn prachtig lang en mooi gelakt. Daar houdt de zorgvrager van. juist/onjuist Opdracht 2: Jouw privacy De volgende zinnen hebben te maken met het gevoel van privacy. Bespreek de zinnen met twee medestudenten en bespreek welke verschillen en overeenkomsten er zijn. Noteer deze hieronder. a. Als ik onder de douche sta, is de deur van de douche op slot. b. Iemand anders mag mij best in mijn blootje zien. c. Ik vind het prettig om af en toe helemaal alleen te zijn, zonder mensen om me heen. 10 Wassen en aan- en uitkleden

Opdracht 3: Verzorgd worden door een ander Stel, je breekt beide armen tijdens een ongeluk. Hierdoor ben je niet meer in staat om jezelf te wassen en aan te kleden. Beantwoord de volgende vragen eerst individueel. Daarna bespreek je de verschillen en overeenkomsten met een medestudent. 1. Wie zou jou mogen helpen bij het wassen en aan- en uitkleden? 2. Wat moet een ander van jou weten als hij jou gaat helpen bij het wassen en aankleden? 3. Welk lichaamsdeel zou je absoluut zelf willen doen bij het wassen en aankleden? 4. Leg uit of het je uitmaakt of je geholpen wordt door een man of een vrouw. Opdracht 4: Zelfzorg Lees de volgende stelling. Ga met twee medestudenten hierover in gesprek. Zijn jullie het hiermee eens of niet? Noteer je antwoord hieronder. Als je niet goed voor jezelf zorgt, kun je niet goed voor een ander zorgen. Uitgeverij Edu Actief b.v. 11

Noem vier maatregelen waaraan jij als helpende moet voldoen voordat je een zorgvrager hygiënisch kunt helpen met het wassen en aan- en uitkleden. Noteer deze hieronder. 1. 2. 3. 4. Beschrijf per maatregel waarom deze belangrijk is. Opdracht 5: Hulp bieden aan anderen Beantwoord de volgende vragen eerst individueel. Daarna bespreek je de verschillen en overeenkomsten met een medestudent. 1. Heb je wel eens een blote zorgvrager gezien? Zo ja, wat is je opgevallen aan deze zorgvrager? 12 Wassen en aan- en uitkleden

Zo nee, hoe lijkt het je om voor de eerste keer een blote zorgvrager te zien? 2. Hoe lijkt het je om een zorgvrager te gaan helpen met het wassen en aan- en uitkleden? Opdracht 6: Begrippen In de tekstbron staan diverse vetgedrukte woorden. Noteer de woorden op een A4'tje en geef bij elk woord een beschrijving. Vergelijk deze woorden daarna met een medestudent en bespreek de verschillen en de overeenkomsten. Opdracht 7: Begrippen verwerken Nu je alle vaktaalwoorden hebt beschreven, ga je met negen tot twaalf medestudenten een kruiswoordpuzzel maken. Nodig: per groep een groot, stevig vel papier per groep een liniaal per groep een zwarte stift per groep een A4'tje met een pen (antwoordformulier) per groep een A4'tje met beschrijvingen van de gekozen woorden. Werkwijze: 1. Maak drie groepen van drie of vier medestudenten. 2. Elke groep kiest twee hoofdstukken uit de tekstbron (elk hoofdstuk moet worden gekozen). 3. Teken op het grote vel papier met de zwarte stift en de liniaal twintig vakjes in de breedte en twintig in de hoogte. Hieronder staat een voorbeeld. 4. Ieder groepslid zoekt voor zijn eigen groep nu individueel tien woorden uit de bestudeert de hoofdstukken die geschikt zijn voor de puzzel. 5. Zoek in je groep de gevonden woorden uit: alle dubbele woorden gaan eruit, evenals de woorden die niet duidelijk of niet relevant zijn. 6. Zorg dat per groep vijftien woorden overblijven. Noteer deze op een antwoordvel. 7. Formuleer per gekozen woord een duidelijke beschrijving. Uitgeverij Edu Actief b.v. 13

8. Plaats in het midden horizontaal het langste woord. Geef dit woord nummer 1. 9. Plaats de veertien andere woorden hier omheen en geef deze woorden direct een nummer (dus nummer 2 tot en met nummer 15). 10. Alle vakjes die niet worden ingevuld, kleur je zwart. 11. Geef de puzzel nu aan een andere groep, met de opdracht om deze in te vullen. 12. Kijk na het invullen alle puzzels na en bespreek de resultaten. Hieronder staat een voorbeeld van een kleinere puzzel met als onderwerp het lichaam. 4. O O G 2. H O 1. S L A G A D E R P R L I T 3. N A V E L E L 5. R I B B E N Beschrijving: Horizontaal 1. Hier stroomt je bloed door. 3. Hier zat je mee aan je moeder vast voordat je werd geboren. 4. Hier kun je mee zien. 5. Bieden bescherming aan je organen. Verticaal 1. Hierdoor kun je je lichaam bewegen. 2. De motor van je lichaam. 4. Hieraan kun je sieraden hangen. Opdracht 8: Methodisch handelen In de tekstbron staat beschreven dat iedereen in zijn leven op methodische wijze handelt. Geef een voorbeeld uit jouw eigen omgeving waaruit blijkt dat jij methodisch handelt. 14 Wassen en aan- en uitkleden

Zet de onderstaande stappen in de juiste methodische volgorde. 1. onderwasbeurt 2. de zorgvrager informeren over wat je komt doen 3. spullen verzamelen 4. opruimen 5. overleg met de zorgvrager over wat hij zelf kan doen 6. zorgdossier lezen 7. ADL-lijst lezen 8. bovenwasbeurt 9. hulp bij kleding. Noem vier punten waaraan je methodisch handelen kunt herkennen. 1. 2. 3. 4. Geef van elk punt een voorbeeld. Opdracht 9: Casus Als je s ochtends bij mevrouw Zanting komt om haar te helpen met het wassen en kleden, merk je dat haar nachtpon helemaal nat is. De nachtpon ruikt naar urine, terwijl je weet dat mevrouw gewoonlijk niet incontinent is. Je vraagt haar of er iets aan de hand is en mevrouw vertelt dat ze een ongelukje heeft gehad vannacht. Je biedt aan om haar te helpen met douchen en mevrouw is hier erg blij mee. Ze loopt naar de douche en zet deze vast aan, want dan is het straks lekker warm in de douche. Hoe reageer je in de bovenstaande situatie? Uitgeverij Edu Actief b.v. 15

Vervolg casus Je neemt mevrouw Zanting mee naar de douche en constateert daar dat de antislipmat weg is. Mevrouw vertelt dat ze dit expres heeft gedaan omdat ze steeds over de mat struikelde. Nu is het wel wat gladder, maar als ze zich goed vasthoudt, kan er niets gebeuren. Hoe los jij de voorgaande situatie op? Vervolg casus Als mevrouw onder de douche op een douchestoel zit, vraagt ze of je even haar voeten wilt wassen. Wat is een juiste lichaamshouding in deze situatie? Vervolg casus Als mevrouw klaar is met douchen, wijst ze je vier handdoeken aan. Mevrouw zegt dat ze gewend is om één handdoek voor het haar te gebruiken, één handdoek voor haar bovenlijf, één handdoek voor haar onderlijf en één handdoek voor haar voeten. Deze kunnen straks allemaal zo de was in. Hoe reageer jij in de bovenstaande situatie? Opdracht 10: Veiligheid Noem twee punten van veiligheid waarop je moet letten in de onderstaande situaties. 1. Het in bad doen van een baby. 16 Wassen en aan- en uitkleden

2. Hulp bieden bij het douchen van een oudere zorgvrager. 3. Hulp bieden bij het wassen en aankleden van een zorgvrager op bed. Opdracht 11: Gevoelens van de zorgvrager Vul de onderstaande zinnen aan met een van de volgende woorden: schaamte privacy zelfredzaamheid wensen gewoonten bedekken bespreken Tekstbron: 2. Wensen, gewoonten, privacy en zelfredzaamheid a. Het is belangrijk om rekening te houden met de en van de zorgvrager. b. Een zorgvrager voelt zich prettiger als je intieme lichaamsdelen tijdens de wasbeurt zult. c. Wanneer een zorgvrager zelf ook wat kan doen tijdens het wassen, noemen we dit. d. Ongestoord ergens alleen kunnen zijn, heet. e. Als je jezelf ongemakkelijk voelt, kun je dit het best. f. Als de zorgvrager last heeft van kun je dit het best bespreken en proberen te verminderen. Meneer Klaassens rechterbeen is geamputeerd. Hij is hierdoor afhankelijk van een rolstoel. Welke zorg kan meneer Klaassen nog zelf verrichten? Kleur de handelingen die hij zelf kan uitvoeren groen en de handelingen die je als helpende overneemt rood. 0 wassen en drogen van zijn gezicht, armen, borst en buik 0 uitzoeken van zijn kleding 0 wassen en afdrogen van zijn rug 0 wassen en drogen van zijn linkerbeen en -voet 0 sok en schoen aan linkervoet doen 0 geslachtsdelen en billen wassen en afdrogen 0 overhemd aantrekken 0 knopen van het overhemd dichtdoen Uitgeverij Edu Actief b.v. 17