M201020 Administratieve lasten merkbaar gereduceerd? Beleving van overheidsregels en verplichtingen in het MKB drs. J. Snoei drs. B. van der Linden Zoetermeer, december 2010
Administratieve lasten merkbaar gereduceerd? De merkbaarheid van het overheidsbeleid om de administratieve lasten van overheidsregels en verplichtingen te verminderen is beperkt. Ook de verwachtingen van de effecten van het overheidsbeleid in de toekomst zijn minder positief geworden. Dit blijkt uit onderzoek van het EIM in het Nederlandse Midden en Kleinbedrijf (MKB). Het vorige kabinet heeft de bedrijven een administratieve lastenverlichting van 25% in het vooruitzicht gesteld. De beleving van die lasten door MKBondernemers is in dit kader van groot belang. EIM heeft daarom een onderzoek gedaan onder de leden van het MKB-Beleidspanel naar de merkbaarheid van de verschillende reductiemaatregelen. Het betreft hier een vervolg op eerdere rapportages uit 2005 1 en 2008 2. In 2010 zijn de MKB-ondernemers ten opzichte van 2007 iets positiever over de merkbaarheid van administratieve lastenreductie. Maar nog altijd merkt slechts 12% van de MKB-ondernemers dat het aantal overheidsregels en verplichtingen is gedaald. Bijna driekwart van de ondernemers merkt niets van de vereenvoudiging van de overheidsregels. Een even groot percentage geeft aan dat de tijdsbesteding aan de verplichte administratieve handelingen niet verminderd is. Het meest tijdrovend zijn de handelingen rondom de belastingaangiften en de administratie die voortkomt uit wettelijke verplichtingen. De belastingaangiften en administratie zijn ook het meest ergerlijk, gevolgd door de strikte controles en toezicht. Het overgrote deel van de MKB-ondernemers geeft aan geen duidelijke effecten van het gevoerde overheidsbeleid op het terrein van administratieve lasten en toezichtslasten te ervaren. De verwachtingen ten aanzien van het toekomstige reductiebeleid zijn in 2010 iets negatiever geworden. De financiële instellingen hebben het minst gemerkt van vermindering van de administratieve lasten en toezichtslasten. Zij hebben tevens de minst positieve verwachtingen van het overheidsbeleid in de toekomst. 1 Drs. J. P. Vendrig, De (over)last van Administratieve Lasten. Waar ergeren MKBondernemers zich het meest aan?, EIM, Zoetermeer, augustus 2005 2 J. Snoei, Administratieve (over)last. Perceptie van MKB-ondernemers over verplichte administratieve handelingen, EIM, Zoetermeer, november 2008 2
1 Aantal overheidsregels en verplichtingen 12% van het MKB merkt daling in aantal overheidsregels Uit tabel 1 blijkt dat 12% van de MKB-ondernemers aangeeft dat het aantal overheidsregels en verplichtingen in de afgelopen jaren merkbaar is gedaald. In 2007 lag het percentage lager (7%). Het overgrote deel van het middenbedrijf is het in beide metingen (volledig) oneens met de betreffende stelling: in 2007 en 2010 respectievelijk 87% en 80%. Ook het kleinbedrijf is het grotendeels oneens met de stelling, maar ook hier is het aandeel afgenomen van 83% in 2007 tot 71% in 2010. In 2010 scoren de industrie, logies en maaltijden, vervoer, opslag & communicatie en de financiële dienstverlening beneden het gemiddelde. Dat wil zeggen dat zij de reductie van overheidsregels en verplichtingen minder vaak hebben ervaren. In 2007 viel de financiële dienstverlening overigens ook al in negatieve zin op: slechts 2% van de bedrijven was het toen (volledig) eens met de stelling. Daarentegen scoren in 2010 vooral de bedrijven in de bouwnijverheid en de overige dienstverlening boven het gemiddelde. In de bijlage zijn deze en meer sectorale verschillen weergegeven. Tabel 1 1: 'Het aantal overheidsregels en verplichtingen dat mijn bedrijf moet naleven, is in de afgelopen jaren merkbaar gedaald' kleinbedrijf middenbedrijf totaal 2007 2010 2007 2010 2007 2010 Volledig mee eens 1% 3% 1% 2% 1% 3% Mee eens 6% 9% 4% 6% 6% 9% Neutraal 9% 16% 7% 11% 9% 15% Mee oneens 54% 29% 51% 29% 54% 29% Volledig mee oneens 29% 42% 36% 51% 29% 43% Weet niet/wil niet zeggen 1% 1% 1% 1% 1% 1% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% Bron: EIM MKB Beleidspanel, 2007 en 2010. In 2007 is de MKB-ondernemers gevraagd naar hun verwachting van het overheidsbeleid om de administratieve lasten te reduceren. Destijds gaf 24% van hen aan dat zij verwachtten dat hierdoor de administratieve lasten voor hun bedrijf in de komende jaren zouden gaan verminderen. In 2010 heeft 12% van de MKB-ondernemers hier daadwerkelijk iets van gemerkt, waarmee duidelijk wordt dat de verwachtingen te positief waren. Sectoren die minder positieve verwachtingen hadden, waren vervoer, opslag & communicatie en de financiële dienstverlening. Dit is terecht gebleken, gegeven het feit dat juist in deze sectoren de reductie van overheidsregels en verplichtingen niet merkbaar is gedaald (volgens de ondernemers). 3
2 Eenvoud overheidsregels en verplichtingen Bijna driekwart van de ondernemingen ervaart geen merkbare vereenvoudiging van overheidsregels Nog altijd geeft het overgrote deel (73%) van de MKB-ondernemers aan dat de overheidsregels en verplichtingen die het bedrijf moet naleven niet eenvoudiger zijn geworden. Opvallend is hierbij dat het percentage 'volledig oneens' is toegenomen van 25% in 2007 naar 41% in 2010 (zie tabel 2). Er zijn geen grote verschillen waar te nemen tussen de uitkomsten in het kleinbedrijf en het middenbedrijf. Opvallend zijn de sectoren logies & maaltijden en financiële instellingen, waar respectievelijk 7% en 4% van de MKB-ondernemers het (volledig) eens is met de betreffende stelling. Daarentegen zegt bijna een kwart van de MKB-ondernemers in de sector verhuur en zakelijke dienstverlening in de afgelopen jaren gemerkt te hebben dat de overheidsregels en verplichtingen merkbaar eenvoudiger zijn geworden. Tabel 2 2: 'De overheidsregels en verplichtingen die mijn bedrijf moet naleven, zijn in de afgelopen jaren merkbaar eenvoudiger geworden' kleinbedrijf middenbedrijf totaal 2007 2010 2007 2010 2007 2010 Volledig mee eens 0% 3% 1% 2% 0% 3% Mee eens 8% 8% 7% 10% 8% 8% Neutraal 10% 16% 7% 12% 10% 15% Mee oneens 54% 32% 53% 29% 54% 32% Volledig mee oneens 25% 40% 30% 46% 25% 41% Weet niet/wil niet zeggen 3% 1% 2% 1% 3% 1% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% Bron: EIM MKB Beleidspanel, 2007 en 2010. 4
3 Tijdsbesteding aan administratieve handelingen Tijdsbesteding aan administratieve handelingen iets verminderd De MKB-ondernemers is gevraagd of de tijd die hun bedrijf besteedt aan het nakomen van administratieve verplichtingen in de afgelopen jaren merkbaar verminderd is. In 2010 geeft bijna driekwart (74%) aan dat dit niet het geval is. Hiermee is het percentage '(volledig) oneens' met de stelling iets afgenomen ten opzichte van 2007 (83%). In 2010 ligt het percentage (volledig) oneens in het middenbedrijf hoger (81%) dan in het kleinbedrijf (74%). Ook in 2007 was dit al het geval. Vooral ondernemers in de sectoren vervoer, opslag & communicatie en financiële instellingen zijn het in 2010 minder vaak (volledig) eens met de stelling. De overige dienstverlening reageert het positiefst. Hier geeft 15% van de MKB-ondernemers aan dat de tijdsbesteding aan administratieve handelingen merkbaar is gedaald. Tabel 3 3: 'De tijd die mijn bedrijf besteedt om te voldoen aan de overheidsregels en -verplichtingen is in de afgelopen jaren merkbaar verminderd' kleinbedrijf middenbedrijf totaal 2007 2010 2007 2010 2007 2010 Volledig mee eens 0% 2% 0% 1% 0% 2% Mee eens 6% 7% 4% 6% 5% 7% Neutraal 9% 15% 5% 11% 9% 15% Mee oneens 56% 34% 56% 30% 56% 33% Volledig mee oneens 26% 40% 33% 51% 27% 41% Weet niet/wil niet zeggen 3% 2% 2% 1% 3% 2% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% Bron: EIM MKB Beleidspanel, 2007 en 2010. Later in deze rapportage zal nader worden ingegaan op de administratieve verplichtingen die volgens de ondernemers de meeste tijd kosten om na te komen. 5
4 Effecten overheidsbeleid 4.1 Verminderen van administratieve lasten Weinig ondernemers ervaren effecten van gevoerd beleid Tabel 4 laat zien dat in 2010 79% van de MKB-ondernemers weinig merkt van het beleid van de overheid om de administratieve lasten te verminderen. In 2007 was dit percentage nog 85%. In 2010 geeft 8% van de ondernemers aan dat de effecten van het gevoerde beleid duidelijk merkbaar zijn, tegen 4% in 2007. Het middenbedrijf is iets negatiever over de merkbare effecten dan het kleinbedrijf. De sectoren bouwnijverheid, logies en maaltijden en overige dienstverlening zijn het positiefst over de merkbare effecten (9 tot 10% is het eens met de stelling). De sector financiële instellingen scoort het laagst. Hier geeft slechts 2% van de MKB-ondernemers aan dat zij effecten van het gevoerde beleid ervaren. Tabel 4 De overheid heeft de afgelopen jaren zwaar ingezet op het verminderen van de administratieve lasten. 4: 'Binnen mijn bedrijf zijn de effecten van dit beleid nu duidelijk merkbaar' kleinbedrijf middenbedrijf totaal 2007 2010 2007 2010 2007 2010 Volledig mee eens 0% 2% 1% 2% 0% 2% Mee eens 4% 6% 2% 5% 4% 6% Neutraal 8% 13% 6% 7% 8% 12% Mee oneens 57% 34% 56% 32% 57% 33% Volledig mee oneens 27% 44% 33% 53% 28% 46% Weet niet/wil niet zeggen 4% 1% 2% 1% 3% 1% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% Bron: EIM MKB Beleidspanel, 2007 en 2010. 4.2 Verminderen van overheidstoezicht en inspecties Afname van toezichtslasten vrijwel niet merkbaar Naast het verminderen van de administratieve lasten heeft de overheid ook haar beleid ingezet om de lasten van toezicht en inspecties te verminderen. De MKB-ondernemers is daarom ook gevraagd of zij duidelijke effecten van dit beleid ervaren. In 2010 geeft 12% aan dat dit het geval is en 62% zegt dat er geen duidelijke effecten merkbaar zijn. De ondernemers in het kleinbedrijf zijn iets positiever dan in het middenbedrijf. 6
Een mogelijke verklaring voor de lage merkbaarheid van het gevoerde beleid zou kunnen komen uit onderzoek van het Financieel Dagblad 1. Hieruit blijkt dat het aantal medewerkers van inspectiediensten en toezichthouders in de afgelopen jaren (sinds 2006) sterk is toegenomen. Deze stijging is vooral te zien bij de Autoriteit Financiële Markten (AFM), de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMA) en de Onafhankelijke Post en Telecommunicatie Autoriteit (OPTA). Daarnaast is er een aantal nieuwe toezichthouders bijgekomen, waaronder de Nederlandse Zorgautoriteit, de Consumentenautoriteit en de Nederlandse Emissieautoriteit. Naast deze markttoezichthouders lukt het ook de Rijksinspectiediensten (Arbeidsinspectie en Inspectie Verkeer en Waterstaat) slechts ten dele om de toezichtslasten te beperken. De overlast van toezicht zal volgens de verwachting van de overkoepelende Inspectieraad voor eind 2011 hooguit met 8% zijn teruggedrongen ten opzichte van 2006. Tabel 5 De overheid heeft de afgelopen jaren geprobeerd om de last die bedrijven hebben van overheidstoezicht en inspecties te verminderen. 5: 'Binnen mijn bedrijf zijn de effecten van dit beleid nu duidelijk merkbaar' kleinbedrijf middenbedrijf totaal 2007 2010 2007 2010 2007 2010 Volledig mee eens 1% 3% 1% 2% 1% 3% Mee eens 9% 9% 7% 10% 9% 9% Neutraal 14% 24% 13% 20% 14% 24% Mee oneens 47% 25% 50% 26% 47% 25% Volledig mee oneens 21% 36% 26% 40% 22% 37% Weet niet/wil niet zeggen 8% 3% 3% 2% 7% 2% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% Bron: EIM MKB Beleidspanel, 2007 en 2010. De MKB-ondernemers in de sectoren financiële instellingen (6% eens met de stelling) en verhuur en zakelijke dienstverlening (8%) zijn het minst positief over de merkbaarheid van het gevoerde beleid. Het positiefst zijn de ondernemers in de sectoren logies en maaltijden (16% eens) en industrie (15%). 4.3 Verwachtingen van toekomstig beleid Verwachting van lastenreductie negatiever De MKB-ondernemers is, naast hun ervaringen met het gevoerde overheidsbeleid, gevraagd naar hun verwachting voor de komende jaren. De overheid zal ook in de komende jaren aandacht besteden aan het verminderen van de administratieve lasten. In 2007 verwachtte nog 24% van de MKBondernemers dat de administratieve lasten zouden verminderen. Uiteindelijk heeft slechts 8% ook daadwerkelijk iets gemerkt (zie tabel 4). Mogelijk is 1 Financiële Dagblad, Kosten toezicht nemen toe, vrijdag 16 juni 2010 7
dit een verklaring voor de daling van het percentage ondernemers dat op dit moment verwacht dat het overheidsbeleid in de komende jaren zullen dalen (21%, zie tabel 6). In 2010 verwacht evenals in 2007 ruim de helft (52%) van de MKB-ondernemers geen dalend effect. De meest positieve verwachtingen hebben de ondernemers in de logies en maaltijden (28%) en de bouwnijverheid (27%). De financiële instellingen hebben veruit de laagste verwachtingen van lastenreductie in de komende jaren. Slechts 11% van de MKB-ondernemers in deze sector verwacht dalende administratieve lasten. Dit stemt overeen met de slechtere ervaringen met het gevoerde overheidsbeleid op het gebied van administratieve lasten in deze sector in de afgelopen jaren. Tabel 6 De komende jaren wil de overheid de administratieve lasten van bedrijven verminderen. 6: 'Ik verwacht dat hierdoor mijn administratieve lasten de komende jaren zullen dalen' kleinbedrijf middenbedrijf totaal 2007 2010 2007 2010 2007 2010 Volledig mee eens 1% 3% 1% 4% 1% 3% Mee eens 23% 18% 19% 15% 23% 18% Neutraal 19% 23% 19% 23% 19% 23% Mee oneens 40% 24% 44% 24% 40% 24% Volledig mee oneens 12% 27% 13% 29% 12% 28% Weet niet/wil niet zeggen 5% 5% 4% 5% 5% 5% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% Bron: EIM MKB Beleidspanel, 2007 en 2010. 5 Cijfer voor de dienstverlening van de overheid Dienstverlening van de overheid krijgt iets hogere waardering De MKB-ondernemers is gevraagd om een cijfer te geven voor de dienstverlening van de overheid. In 2007 werd door 51% van de MKB-ondernemers een voldoende gegeven. In 2010 is dit percentage toegenomen tot 64%. Het middenbedrijf is iets negatiever dan het kleinbedrijf. Verklaringen voor dit verschil zijn niet door het EIM onderzocht. Het gemiddelde cijfer dat in 2007 gegeven werd, was een 5,2. In 2010 is het gemiddelde cijfer met een 5,5 net een voldoende. Beide keren werd een 6,0 het vaakst genoemd. 8
Tabel 7 Beoordeling dienstverlening van de overheid naar grootteklasse Beoordeling Totaal Onvoldoende Voldoende 2007 2010 2007 2010 2007 2010 Grootte Kleinbedrijf 49% 36% 51% 64% 100% 100% Middenbedrijf 51% 38% 49% 62% 100% 100% Totaal 49% 36% 51% 64% 100% 100% Bron: EIM MKB Beleidspanel, 2007 en 2010. In Figuur 1 staat de ontwikkeling weergegeven van de gemiddelde cijfers die door de ondernemers zijn gegeven voor de dienstverlening van de overheid. Zowel het kleinbedrijf als het middenbedrijf geven in 2010 gemiddeld een hoger cijfer. In het kleinbedrijf is het gemiddelde cijfer gestegen van een 5,2 naar een 5,5. In het middenbedrijf bleef het gemiddelde cijfer net een onvoldoende (stijging van een 5,2 naar een 5,4 in de periode 2007-2010). Figuur 1 Gemiddelde cijfers voor de dienstverlening van de overheid naar grootteklasse 8 7 6 5 4 3 2 1 0 Kleinbedrijf Middenbedrijf Totaal MKB 2007 2010 Bron: EIM, 2007 en 2010. 9
6 Ergernissen In 2010 geeft 22% van de MKB-ondernemers aan dat geen enkele verplichte administratieve handeling ergernis opwekt. Bijna 78% van de MKBondernemers ervaart dus ergernis bij het nakomen van de administratieve verplichtingen. Dit percentage is gedaald ten opzichte van de meting in 2007. Toen gaf bijna 90% van de MKB-ondernemers aan dat zij zich ergeren aan administratieve handelingen. 6.1 Top 10 ergernissen Belastingaangiften veruit het meest ergerlijk Tabel 8 geeft de top 10 van de meest ergerlijke administratieve verplichtingen voor MKB-ondernemers. In 2010 ergeren de meeste ondernemers zich aan het doen van belastingaangiften, het bijhouden van de administratie en aan de strikte controles en toezicht van toezichthouders. De ergernis over de belastingaangiften is in de periode 2007 tot 2010 het sterkst gestegen. Ook de ergernis aan strikte controles en toezicht is toegenomen. Strikter toezicht zou een verklaring kunnen zijn voor de toegenomen ergernis onder de MKB-ondernemers. Nieuw in de top 10 van 2010 is de kilometeradministratie, in 2007 stond deze ergernis nog op plaats 11. Tabel 8 Top 10 administratieve verplichtingen waar MKB-ondernemers zich het meest aan ergeren Administratieve verplichting 2010 2007 2006 1 Belastingaangiften 20,5% 10,0% 10,6% 2 Administratie (incl. factuurplicht/jaarrekening) 7,7% 9,3% 1,0% 3 Strikte controles en toezicht 6,5% 4,5% 0,7% 4 Milieu 6,0% 12,9% 3,0% 5 Arbo 5,8% 10,3% 3,7% 6 Aanvragen vergunningen 5,8% 5,0% 1,9% 7 Statistieken/enquêtes 5,0% 3,8% 16,4% 8 Administratie personeel 4,2% 7,8% 5,0% 9 Gemeentelijke verplichtingen 3,4% 2,5% 0,7% 10 Kilometeradministratie 2,3% 1,9% 2,3% Totaal top 10 67,2% 68,0% 45,3% Bron: EIM MKB Beleidspanel, 2005, 2007 en 2010. Sterke dalingen komen voor op de terreinen van milieu en arbowetgeving. In 2007 waren dit nog de grootste ergernissen, maar in 2010 ergeren relatief veel minder ondernemers zich aan deze handelingen. Een mogelijke verklaring voor de daling van verplichtingen rondom het milieu zou kunnen liggen in het vervallen van de vergunningplicht voor sommige bedrijven. Deze bedrijven hoeven niet langer een milieuvergunning aan te vragen, 10
maar kunnen volstaan met een melding. De ergernis aan regels rondom (brand)veiligheid is in 2010 buiten de top 10 terechtgekomen. 6.2 Overige ergernissen In de meting van 2010 is een aantal ergernissen rondom administratieve verplichtingen voor het eerst genoemd. Zo kwamen de eisen van BUMA/- STEMRA, toeristenbelasting en afvalregistratie nog niet eerder specifiek naar voren. De administratieve handelingen rondom subsidies zijn in de ergernissenlijst terug van weggeweest. In de rapportage van 2005 staat subsidierompslomp met 0,5% op de 23 e plaats van ergernissen. In 2006 en 2007 werden subsidies niet als ergerlijk ervaren. Een mogelijke verklaring voor de toegenomen ergernis zou het stimuleringsbeleid van de overheid kunnen zijn. Om de economische recessie te bestrijden, is een aantal subsidieregelingen ingesteld (zoals op Isolatieglas en andere isolerende maatregelen) met het doel de consument te stimuleren om duurzame aankopen te doen. Deze regelingen brengen echter voor MKB-ondernemers administratieve handelingen met zich mee en leveren de consument het voordeel op. Dit zou voor ergernis kunnen zorgen. Opvallende stijgers zijn de BTW, de overbodige regelgeving/bureaucratie en de sociale regels. Bij de BTW-aangiften hebben de ondernemers de keuze om deze één keer per maand of één keer per kwartaal te doen. Mogelijk moet het effect (op de merkbaarheid) van deze administratieve lastenverlichting nog komen. Ondernemers noemen in het kader van de BTW als ergernissen: de wijzigingen in de tarieven die voor sommige producten plaats hebben gevonden, het doen van aangifte met verschillende BTW-groepen en de wijzigingen in het kader van de buitenlandse BTW. Opvallende dalers zijn de ergernissen aan bouwregelgeving, het rookbeleid en de betutteling door de overheid. Het is onduidelijk waardoor deze verminderde ergernis veroorzaakt is. 11
Tabel 9 Overige ergernissen van MKB-ondernemers inzake administratieve verplichtingen Administratieve verplichting 2010 2007 2006 11 BTW 2,3% 1,3% 3,9% 12 Overbodige regelgeving/bureaucratie 2,2% 1,2% 0,4% 13 Veiligheid/brandveiligheid 1,7% 3,4% 0,4% 14 Sociale regels 1,5% 0,7% 0,0% 15 Voedselveiligheid 1,3% 1,7% 1,4% 16 Subsidie 1,0% - - 17 Rijtijdenbesluit 0,8% 0,5% - 18 Etikettering/verpakking 0,8% 0,4% 0,7% 19 Verkeersregels 0,8% 0,2% - 20 Papierwinkel 0,7% 0,8% 0,1% 21 Douaneverplichtingen 0,7% 0,5% 0,4% 22 Tegenstrijdige regelgeving 0,6% 1,7% 0,3% 23 Wijzigende regelgeving 0,6% 1,5% 0,9% 24 Wet financiële dienstverlening 0,5% 1,0% 1,0% 25 Bouwregelgeving 0,5% 1,9% 0,3% 26 Rookbeleid 0,4% 1,5% - 27 Betutteling 0,4% 1,5% - 28 Wet financieel toezicht 0,4% 0,8% - 29 Aanleveren dubbele informatie 0,4% 0,6% 1,0% 30 BUMA/STEMRA 0,3% - - 31 Europese regelgeving 0,3% 0,8% 0,7% 32 Legionella 0,3% 0,2% 0,4% 33 Reprorecht 0,2% 0,6% 0,4% 34 Toeristenbelasting 0,2% - - 35 Afvalregistratie 0,2% - - 36 Anders 4,7% 0,1% 11,3% 37 Weet niet/geen antwoord 9,0% 9,1% 31,1% Totaal 32,8% 32,0% 54,7% Bron: EIM MKB Beleidspanel, 2005, 2007 en 2010. 12
7 Tijdrovende administratieve handelingen Naast de vraag welke verplichte administratieve handeling de meeste ergernis oproept, is de MKB-ondernemers gevraagd naar de meest tijdrovende administratieve verplichting. Ruim 15% van de MKB-ondernemers geeft hierbij aan dat geen enkele verplichting de meeste tijd kost. Bijna 85% van de ondernemers noemt dus wel een specifieke verplichte administratieve handeling. 7.1 Top 10 tijdrovende handelingen Belastingaangiften en administratie het meest tijdrovend Tabel 10 laat zien dat de belastingaangiften in 2010 veruit het meest genoemd worden als meest tijdrovend. Dit wordt gevolgd door het bijhouden van de administratie en de administratie rondom het personeel. Ook in 2007 waren de administratie en de belastingaangiften het meest tijdrovend. Opvallend is de sterke daling van de verplichte administratieve handelingen van de milieu- en arbowetgeving. In 2007 hadden deze verplichtingen nog een aandeel in de antwoorden van rond de 10%, terwijl dit nu gedaald is naar 4%. Deze dalende trend komt overeen met de uitkomsten op milieuen arboterrein bij de meest ergerlijke administratieve verplichtingen. Tabel 10 Top 10 administratieve handelingen die de MKB-ondernemers de meeste tijd kosten Administratieve verplichting Genoemd 2010 Genoemd 2007 1 Belastingaangiften 27,3% 12,4% 2 Administratie (incl. factuurplicht/jaarrekening) 16,6% 15,8% 3 Administratie personeel 6,9% 7,6% 4 Aanvragen vergunningen 4,6% 4,3% 5 Milieu 4,4% 9,4% 6 Arbo 4,1% 10,4% 7 Strikte controles en toezicht 4,0% 3,1% 8 Statistieken/enquêtes 3,8% 3,6% 9 BTW 3,1% 2,4% 10 Gemeentelijke verplichtingen 1,9% 0,9% Totaal top 10 76,7% 69,9% Bron: EIM MKB Beleidspanel, 2007 en 2010. De top 10 van de verplichte administratieve handelingen die de meeste tijd kosten, wijkt op een aantal plaatsen af van de top 10 van grootste ergernissen. Zo ergert 6,5% van de MKB-ondernemers zich aan de strikte controles en toezicht, maar noemt maar 4% deze verplichting als meest tijdrovend. Aan de andere kant is administratie rondom het personeel voor 6,9% van de MKB-ondernemers het meest tijdrovend, maar is deze verplichting voor 4,2% de grootste ergernis. Een mogelijke verklaring voor het verschil is het 13
nut van de verplichting. Wanneer een verplichte administratieve handeling als nuttig wordt ervaren, kan deze weliswaar tijdrovend zijn, maar zal de ergernis van de ondernemer minder zijn. 7.2 Overige tijdrovende handelingen Tabel 11 toont andere administratieve verplichtingen die door MKBondernemers worden genoemd als meest tijdrovend. Een aantal verplichtingen zijn in 2010 voor het eerst regelmatig genoemd, waardoor deze zijn opgenomen in de tabel. Tabel 11 Overige tijdrovende administratieve verplichtingen voor MKB-ondernemers Administratieve verplichting Genoemd 2010 Genoemd 2007 11 Kilometeradministratie 1,9% 1,8% 12 Voedselveiligheid 1,5% 2,0% 13 Papierwinkel 1,3% - 14 Veiligheid/brandveiligheid 1,1% - 15 Rijtijdenbesluit 0,7% - 16 Sociale regels 0,6% - 17 Subsidie 0,6% - 18 Overbodige regelgeving/bureaucratie 0,4% - 19 Douaneverplichtingen 0,4% 0,3% 20 Wijzigende regelgeving 0,4% 1,0% 21 Wet financiële dienstverlening 0,4% 0,5% 22 Etikettering/verpakking 0,4% - 23 Bouwregelgeving 0,3% 1,3% 24 Wet financieel toezicht 0,3% 0,5% 25 Verkeersregels 0,3% - 26 Aanleveren dubbele informatie 0,2% - 27 Legionella 0,2% - 28 Toeristenbelasting 0,2% - 29 Afvalregistratie 0,2% - 30 Europese regelgeving 0,1% - 31 Rookbeleid 0,1% - 32 Anders 3,5% 13,4% 33 Weet niet/geen antwoord 8,4% 9,2% Totaal 23,3% 30,1% Bron: EIM MKB Beleidspanel, 2010 en 2007. Een grote daler is de bouwregelgeving. In 2007 stond deze verplichting nog op de elfde plaats en werd door 1,3% van de MKB-ondernemers genoemd als meest tijdrovend. In 2010 was dit percentage gedaald naar 0,3%. Het reprorecht is door geen enkele ondernemer genoemd als meest tijdrovend, terwijl zich hier wel een aantal ondernemers aan ergeren. 14
Bijlage De tabellen 11 en 12 geven de percentages MKB-ondernemers die het (volledig) eens zijn met de in de paragrafen genoemde stellingen. Tabel 11 toont de uitkomsten uit 2007, tabel 12 die uit 2010. Tabel 12 Overzicht '(volledig) eens met de stelling' naar sectoren in 2007 Sector 1 2 3 4 5 6 Industrie 9% 5% 5% 4% 9% 25% Bouwnijverheid 7% 10% 7% 5% 14% 26% Handel en reparatie consumentenartikelen 6% 8% 6% 4% 11% 25% Logies en maaltijden 6% 8% 6% 4% 12% 25% Vervoer, opslag en communicatie 5% 11% 10% 7% 12% 18% Financiële instellingen 2% 2% 2% 2% 2% 13% Verhuur en zakelijke dienstverlening 6% 10% 5% 3% 6% 25% Overige dienstverlening 7% 8% 6% 5% 7% 29% Totaal 6% 9% 6% 4% 10% 25% Bron: EIM MKB Beleidspanel, 2007. Tabel 13 Overzicht '(volledig) eens met de stelling' naar sectoren in 2010 Sector 1 2 3 4 5 6 Industrie 8% 14% 10% 7% 15% 19% Bouwnijverheid 15% 18% 10% 9% 13% 27% Handel en reparatie consumentenartikelen 12% 16% 8% 5% 12% 18% Logies en maaltijden 9% 7% 12% 10% 16% 28% Vervoer, opslag en communicatie 7% 17% 6% 8% 13% 21% Financiële instellingen 8% 4% 6% 2% 6% 11% Verhuur en zakelijke dienstverlening 12% 24% 9% 8% 8% 19% Overige dienstverlening 15% 18% 15% 9% 11% 23% Totaal 12% 18% 9% 7% 11% 21% Bron: EIM MKB Beleidspanel, 2010. 15
en: 1 'Het aantal overheidsregels en verplichtingen dat mijn bedrijf moet naleven, is in de afgelopen jaren merkbaar gedaald'. 2 'De overheidsregels en verplichtingen die mijn bedrijf moet naleven, zijn in de afgelopen jaren merkbaar eenvoudiger geworden'. 3 'De tijd die mijn bedrijf besteedt om te voldoen aan de overheidsregels en verplichtingen is in de afgelopen jaren merkbaar verminderd'. 4 'De overheid heeft de afgelopen jaren zwaar ingezet op het verminderen van de administratieve lasten. Binnen mijn bedrijf zijn de effecten van dit beleid nu duidelijk merkbaar'. 5 'De overheid heeft de afgelopen jaren geprobeerd om de last die bedrijven hebben van overheidstoezicht en inspecties te verminderen. Binnen mijn bedrijf zijn de effecten van dit beleid nu duidelijk merkbaar'. 6 'De komende jaren wil de overheid de administratieve lasten van bedrijven verminderen. Ik verwacht dat hierdoor mijn administratieve lasten de komende jaren zullen dalen'. 16