INHOUDSOPGAVE Voorwoord... 15 Wat na overlijden?... 17 Inleiding... 19 Checklist... 21 1. Vóór de uitvaart... 21 2. Vlak na de uitvaart... 21 3. Binnen bepaalde tijd... 22 HOOFDSTUK 1. Rond het overlijden... 25 1. Overlijden... 25 2. Samenwerking met de begrafenisondernemer... 25 3. Aangifte van een overlijden... 25 4. Aangifte... 26 5. Overlijdensakte... 26 HOOFDSTUK 2. Begraven of cremeren... 27 1. Begraving of teraardebestelling... 27 2. Aanvraag tot begraven... 27 3. Grafconcessies... 27 4. Crematie... 28 5. Aanvraag tot crematie... 28 6. De as van het stoffelijk overschot... 29 7. Meegeven van een gedeelte van de as... 30 8. Concessies... 30 9. Wilsbeschikking... 31 Aanvraag overhandiging asurne... 33 Aanvraag voor afgifte gedeelte van de as... 34 HOOFDSTUK 3. Overlijden in het buitenland... 37 1. Overlijden in het buitenland... 37 2. Aangifte... 37 3. Hulp bij een overlijden van een familielid in het buitenland. 37 4. Een buitenlandse overlijdensakte overschrijven in België. 37 5. Een buitenlandse overlijdensakte in België laten erkennen... 38 HOOFDSTUK 4. Administratieve zaken... 39 A. Verwittigen van de werkgever... 39 1. Het overlijden van één der partijen... 39 2. Arbeidssituatie... 39 B. Schoolgaande kinderen... 41 C. Financiële instellingen... 42 1. Bankrekeningen deels vrijgegeven... 42 Gids na overlijden 7
2. Vrijgave van rekeningen of tegoeden in depot... 43 3. Notificatieprocedure voor openstaande belastingschulden bij overlijden... 43 4. Attest van Erfopvolging... 44 5. Akte van Erfopvolging... 44 6. Verklaring van Erfrecht... 45 7. Deblokkering van kluizen... 46 8. Tussentijdse financiële transacties... 46 9. Aanvraagprocedure Attest van erfopvolging... 47 10. Het bevoegde registratiekantoor... 48 11. De bank en het Attest of Akte van Erfopvolging... 49 12. Eventuele weigering tot afleveren erfrechtverklaring... 49 13. Attest of Akte van Erfopvolging en deblokkering van de banktegoeden... 50 HOOFDSTUK 5. Pensioenen... 53 A. Overlevingspensioen werknemers... 53 1. Leeftijd... 53 2. Duur van het huwelijk... 54 3. Ingangsdatum... 54 4. Behoud van uw overlevingspensioen als u niet meer aan de voorwaarden voldoet... 55 5. Bedrag van het overlevingspensioen... 55 6. De overleden echtgenoot was niet gepensioneerd... 55 7. De loopbaanbreuk... 55 8. Beperking van het overlevingspensioen... 56 B. Overlevingspensioen zelfstandigen... 57 1. Voorwaarden... 57 2. Bedrag... 58 3. Berekening... 58 4. Aanvraag... 58 5. Gemengde loopbaan... 58 C. Pensioendienst voor de Overheidssector PDOS... 59 1. Voorwaarden om een overlevingspensioen te verkrijgen... 59 2. De rechthebbenden... 59 3. De uit de echt gescheiden echtgenoot... 60 4. Recht op een wezenpensioen... 60 5. Niet ontvangen bedragen... 61 D. Voorschotten op het pensioen... 62 E. Aanverwante regelingen... 63 1. Inkomensgarantie voor Ouderen... 63 2. Pensioen en rente van oorlogsinvaliden en oud-strijders... 63 3. Extralegaal pensioen... 63 4. Het in de tijd beperkt overlevingspensioen... 63 8 Gids na overlijden
HOOFDSTUK 6. Huwelijksvermogensrecht... 65 1. Het stelsel van scheiding van goederen met gemeenschap van aanwinsten... 65 2. Wat behoort tot ieders vermogen?... 65 3. Het gemeenschappelijk vermogen van de huwelijkspartners... 65 4. Scheiding van goederen... 66 5. Stelsel van algehele gemeenschap van goederen... 66 6. Schematische voorstelling... 66 HOOFDSTUK 7. Erven en erfopvolging... 67 1. Om te erven moet men aan vier voorwaarden voldoen... 67 2. Wie zijn de erfgenamen?... 68 3. De rechten van de langstlevende echtgenoot of wettelijk samenwonende partner... 68 4. Ordes... 69 5. Kloving van de nalatenschap... 69 Met de uitdrukking echtgenoot wordt overigens zowel de mannelijke als de vrouwelijke huwelijkspartner bedoeld... 70 6. Graden... 70 7. Plaatsvervulling... 70 A. Vrijstelling van successierechten op de gezinswoning voor de langstlevende partner... 72 1. De langstlevende partner... 72 2. Samenwonende erfopvolgers in rechte lijn... 72 3. Andere samenwonende erfgenamen... 73 4. Financiële besparing... 73 B. Ongehuwd samenwonen... 74 1. Wettelijke samenwoners... 74 2. Feitelijke samenwoners... 74 3. Een beperkt erfrecht... 74 C. Reservataire erfgenamen... 75 1. Kan ik mijn goederen nalaten aan wie ik zelf wil?... 75 2. Reservataire erfgenamen... 75 3. De reserve van de langstlevende echtgenoot... 75 4. De reserve het beschikbaar deel als er kinderen zijn... 75 5. Buiten erfdeel schenken... 76 6. Inkorting van een schenking... 76 D. Centraal Register van Testamenten (C.R.T.)... 78 1. Inschrijving in het Centraal Register van Testamenten... 78 2. Formaliteiten na het overlijden... 78 3. De inhoudelijke beschikkingen... 79 E. Slapende rekeningen... 80 1. Wat zijn slapende tegoeden?... 80 2. Moet u wakker liggen van uw slapende rekeningen?... 80 Gids na overlijden 9
3. Wat zijn de voordelen van de Registers Slapende Tegoeden?... 80 4. Nuttige links en contacten... 81 HOOFDSTUK 8. Aangifte van nalatenschap... 83 1. Wanneer moet de aangifte van nalatenschap worden ingediend?... 83 2. Wie is verplicht de aangifte van nalatenschap in te dienen?... 84 3. Als erfgenaam zelf de aangifte van nalatenschap opstellen?... 84 4. Opstellen van de aangifte van nalatenschap... 84 5. Gegevens en goederen die moeten worden aangegeven. 85 6. Het aan te geven actief... 86 7. Het passief (schulden, begrafeniskosten )... 87 8. Waardebepaling van de goederen uit de nalatenschap... 88 9. Plaats van aangifte van nalatenschap... 89 HOOFDSTUK 9. Berekening successie... 91 Procedure na de indiening van de aangifte van nalatenschap... 91 A. Vlaams Gewest... 91 1. Successierechten tussen gehuwden in het Vlaams Gewest... 91 2. Samenwonen in het Vlaams Gewest... 92 3. Berekening van de successierechten in rechte lijn... 94 4. Het begrip stiefkind en stiefouder in het Vlaams Gewest... 94 5. Een zorgkind in het Vlaams Gewest... 95 6. Een adoptiekind in het Vlaams Gewest... 95 7. Berekening successierecht tussen broers of zussen... 98 8. Berekening successierecht ten opzichte van andere personen... 99 9. Berekening successierecht ten opzichte van een gehandicapt persoon... 100 B. Brussels Hoofdstedelijk Gewest... 102 1. Berekening successierechten tussen gehuwden in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest... 102 2. Samenwonenden in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest... 104 3. Berekening van de successierechten in rechte lijn... 105 4. Begrip stiefkind en stiefouder in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest... 106 5. Begrip adoptiekind in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. 107 6. Berekening van de successierechten in rechte lijn... 108 7. Berekening successierecht tussen broers of zussen... 109 8. Berekening successierecht tussen ooms, tantes, neven en nichten... 110 10 Gids na overlijden
9. Berekening successierecht ten opzichte van andere personen... 111 10. Vermindering successie op de Brusselse gezinswoning... 112 C. Waals Gewest... 114 1. Berekening successierechten tussen gehuwden of samenwonenden in het Waals Gewest... 114 2. Samenwonenden in het Waals Gewest... 115 3. Berekening van de successierechten in rechte lijn... 116 4. Berekening successierecht tussen broers of zussen... 118 5. Berekening successierecht tussen ooms, tantes, neven en nichten... 118 6. Berekening successierecht ten opzichte van andere personen... 119 7. Vermindering voor de Waalse gezinswoning... 120 D. Regeling voor vererving van een familiale onderneming... 121 1. Nieuwe bepalingen vanaf 1 januari 2012... 122 2. Basisprincipe... 122 3. Definities familiale onderneming en familiale vennootschap... 122 4. Continuïteitsvereiste... 122 5. Elk Gewest past zijn eigen regime toe... 123 E. Berekening van het vruchtgebruik... 123 F. Aanvaarden of verwerpen... 124 1. De zuivere aanvaarding... 124 2. Hoe aanvaardt u de erfenis?... 124 3. De aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving... 125 4. De verwerping... 125 5. Wat als men geen erfgenamen heeft?... 126 Volmacht "Akte verzaking of aanvaarding nalatenschap onder voorrecht van boedelbeschrijving"... 127 G. Betaling successierecht... 128 1. Betaling successierecht... 128 2. Aan wie moet het successierecht betaald worden?... 128 3. Hoe kan het successierecht worden betaald?... 128 4. Wanneer moet het successierecht worden betaald?... 128 5. Kan men uitstel van betaling van het successierecht krijgen?... 128 H. Sancties... 129 1. Boete wegens niet of laattijdig indienen van de aangifte... 129 2. Boete wegens niet aangeven van bepaalde goederen... 129 3. Boete wegens ontoereikende waardering van onroerende goederen... 129 4. Voor roerende goederen... 129 5. Boete voor een onjuiste verklaring in de aangifte... 129 Gids na overlijden 11
HOOFDSTUK 10. Niet-natuurlijk overlijden... 131 1. Arbeidsongeval werknemer... 131 2. Ongeval zelfstandige... 132 3. Ongeval met verantwoordelijke derde... 133 4. Ongeval ten gevolge van beroepsziekte... 133 HOOFDSTUK 11. Sociale voorzieningen... 137 A. Voogdij minderjarige kinderen... 137 B. Kort verlet... 137 C. Huurcontract... 138 1. Eigenaar... 138 2. Overlijden van verhuurder of huurder... 138 D. Nummerplaat motorvoertuig... 139 1. Schrappen... 139 2. Overdracht of herinschrijving... 139 E. Personen met een verhoogde tegemoetkoming... 140 F. Sociale huisvestingsmaatschappij... 141 G. Studietoelagen... 141 H. Nutsvoorzieningen... 141 I. Abonnementen... 141 J. Lidmaatschap bij allerlei verenigingen... 142 K. Uitvaartvergoeding vakbondsorganisatie... 142 L. Tussenkomst ziekenfonds... 143 HOOFDSTUK 12. Verzekeringen... 145 A. Levensverzekering... 145 B. Schuldsaldoverzekering... 145 C. Autoverzekering... 145 D. Hospitalisatieverzekering... 146 E. Brand- en familiale verzekering... 146 F. Uitvaartverzekering... 146 HOOFDSTUK 13. Sociale zorgverlening... 147 A. Poetsdienst... 147 B. Familiehulp... 147 C. Thuiszorg... 147 D. Kinderopvang... 147 E. Mantelzorg... 147 1. Wat bij overlijden van de zorgbehoevende senior?... 148 2. Wanneer ontvangt de mantelverzorger een attestenformulier?... 148 12 Gids na overlijden
3. Wat bij laattijdig indienen van de vereiste documenten?... 148 HOOFDSTUK 14. Belastingaangifte... 151 1. Wie moet de belastingaangifte indienen?... 151 2. Overlijden in de loop van het belastbare tijdperk... 151 3. Overlijden van beide echtgenoten of wettelijk samenwonende partners in de loop van het belastbare tijdperk... 152 4. Verwerping van de nalatenschap... 152 5. Terugbetaling belastingen na overlijden... 152 HOOFDSTUK 15. Hulporganisaties... 155 A. O.V.O.K. vzw Zelfhulpgroep Ouders Van een Overleden Kind... 155 B. Slachtofferonthaal... 157 C. Slachtofferhulp... 159 D. Verlies na zelfdoding... 160 E. Tele-Onthaal... 162 NUTTIGE ADRESSEN... 165 BRONNEN EN BIBLIOGRAFIE... 175 Gids na overlijden 13