Nadere analyse van de toetsgegevens. Bijlage bij de schooluitslag Monitoren Spelling 2016

Nadere analyse van de toetsgegevens. Bijlage bij de schooluitslag Monitoren Spelling 2016 1. Inleiding. 1.1. Het monitoren van resultaten heeft in ons samenwerkingsverband de oudste papieren. Het is vanaf 1996 gedaan, eerst jaarlijks, later tweejaarlijks. In totaal hebben deze keer 38 scholen (inclusief ZWOB4) hun resultaten toegezonden..2. We nemen als basis de percentages kinderen per niveau. Dit jaar hebben we nog eenmalig de A t/m E scores en I t/m V scores opgevraagd. Voortaan vragen we bij deze toets alleen nog I t/m V op. Cito gaat uit van een statistisch betrouwbaar aantal per niveau. In A zitten 25% van de leerlingen, in B zitten ook 25% van de leerlingen, in C zitten 25% van de leerlingen, In D zitten 15% van de leerlingen en tenslotte zitten er in niveau E 10% van de leerlingen. Deze verdeling hoort theoretisch altijd gelijk te zijn, ongeacht de gebruikte toets. Bij de niveauverdeling I t/m V krijgen alle niveaus van Cito 20%. 1.3. Op basis van deze aantallen per niveau hebben we (zelf) een score samengesteld die vergelijking mogelijk maakt. Voor de liefhebbers een uitleg. Elk kind in niveau A levert 10 punten op, B levert 8 punten op, C krijgt 6 punten, D krijgt 4 punten en E krijgt tenslotte 2 punten. Vervolgens delen we het totaal aantal punten door het aantal leerlingen en ziedaar: een vergelijkbare score. Een voorbeeld van een denkbeeldige school, een groep van 25 leerlingen: A B C D E A B C D E 9 lln 6 lln 5 lln 3 lln 2 lln 36% 24% 20% 12% 8% Vergeleken met de standaardpercentages van het cito een redelijke klas, met beduidend meer A-kinderen. Negen kinderen in A 9x10=90 punten. Zes kinderen in B 48 punten. 5 kinderen in C 30 punten. Drie kinderen in D 12 punten. Twee kinderen in E 4 punten. Totaal geeft dat 184 punten. Gedeeld door 25 leerlingen geeft dit een score van 7,4 De citonorm is bij 25-25-25-15-10: 680:100 6,8. Vergelijking laat zien dat deze klas een mooie score heeft t.o.v. de cito-norm. I II III IV V I II III IV V 8 lln 7 lln 3 lln 5 lln 2 lln 32% 28% 12% 20% 8% Dezelfde school maar dan met de niveaus I t/m V laat het volgende beeld zien: (bij een exact aantal dezelfde kinderen kan het met deze verdeling niet zo zijn dat de aantallen per niveau hetzelfde blijven). Zelfde berekening volgen we hier: 8 in I 8x10=80. 7 lln in II 7x8=56. 3 lln in III 3x6=18. 5 lln in IV 5x4=20. 2 lln in V 2x2=4. Totaal geeft dat 178 punten. Gedeeld door 25 leerlingen geeft dit een score van 7,12. Iets lager dus, maar dat kan goed kloppen omdat door een andere niveauverdeling er ook iets verschuift in het aantal lln per niveau en dus andere punten. 1 Monitoring 2016 Spelling

Bij deze verdeling is de citonorm 20-20-20-20-20: 600:100 6,0. Vergelijking t.o.v. de norm laat zien dat deze klas nog steeds een mooie score t.o.v. de cito-norm heeft. 1.4. Een kleine kanttekening: Op deze wijze wordt geen rekening gehouden met hoog of laag per niveau. Deze vertekening is echter beduidend minder dan de problemen die we de afgelopen jaren hadden. 1.5. In onze manier van berekenen wordt geen rekening gehouden met grote scholen / klassen en kleine klassen. Iedere school telt wat dat betreft even zwaar mee. Dat zal het resultaat iets beïnvloeden. Dat is b.v. goed te zien bij een school met 4 leerlingen in 1 groep, als er dan 2 in E scoren krijgt de school een hele lage score. 1.6. Er zit wat verschil in het totaal aantal leerling bij A t/m E en I t/m V. Dat heeft 2 redenen. Enkele scholen hebben (bewust / onbewust) alleen de aantallen A t/m E doorgegeven. Bij enkele scholen zie je ook verschil in het totaal aantal A t/m E en I t/m V, mogelijk per ongeluk een leerling niet meegeteld. Ook deze constateringen zullen geen grote invloed hebben op het totale resultaat. 1.7. U ontvangt: A. Het totaaloverzicht met daarin alle resultaten per groep van alle scholen. Een korte uitleg hoe u deze info kunt lezen: (we gebruiken een deel van het totaaloverzicht): Links de schoolnamen. Eerste witte deel zijn alle scores per niveau (A t/m E), 1 ste gele kolom is het schoolgemiddelde voor die groep (regionormering). 2 de witte deel zijn alle scores per niveau (I t/m V), 2 de gele kolom is het schoolgemiddelde voor die groep (regionormering). De kolommen erna hebben we verkleind (percentages A t/m E). U kunt ze zelf nog vergroten en inzien. Tot slot de kolommen met de percentages I t/m V met de kleuren rood en groen. Groen is een positieve afwijking t.o.v. de 20% norm, rood een negatieve. Hoe is er gerekend? Niveau I en II: boven 20% is groen, onder de 20% is rood. 2 Monitoring 2016 Spelling

Niveau III, IV en V: boven de 20% is rood, onder de 20% is groen. Naast de resultaten per groep vind u een tabblad met een grafiek én de gemiddelde scores van alle groepen per school. B. een totaal-uitslag van uw school, waarin ook de omgerekende uitslagen van voorgaande jaren zijn meegenomen. Dit maakt een eigen analyse mogelijk op school niveau. We raden deze eigen analyse sterk aan. (zie bijlage toets resultaten kengetallen 15,16) C. een extra analyseformulier waarbij u uw school af kunt zetten tegen het gemiddelde uitstroomniveau van uw school. U maakt dan gebruik van de verdeling % van de niveaus A t/m E. U kunt deze informatie gebruiken om scherpere doelen te stellen voor uw school. B.v. Als een school gemiddeld 50% uitstroom heeft naar het VWO kun je andere resultaten als doel stellen bij tussentijdse toetsen als een school waarbij 50% naar het VMBO gaat. Een score wordt dan in een ander perspectief gezet. De analyse van deze resultaten kan op verschillende manieren gedaan worden: a. Wat zijn de schoolresultaten, afgezet tegen de norm van het Cito (6,8)? b. Wat zijn de schoolresultaten, afgezet tegen de resultaten van het SWV (? c. Hoe is de verdeling in % over de verschillende niveaus afgezet tegen de norm van Cito? Maar ook afgezet tegen het gemiddelde van het SWV? d. Welke groepen springen er uit (naar boven of naar onder)? e. Zijn er groepen die elk jaar laag scoren? (Ligt de oorzaak bij een zwakke groep of bij een zwakke leerkracht?) f. Etc. U kunt uw conclusies delen met uw team, bestuur, e.a. Kortom: u kunt op 4 niveaus vergelijken: 1. Intern, groepen onderling, verschillen. 2. Resultaten afgezet tegen de Cito verdeling over de niveaus 3. Resultaten afgezet tegen het gemiddelde van het SWV of een vergelijkbare school uit de regio. 4. Resultaten afgezet tegen het gemiddelde uitstroomniveau in de achterliggende jaren van uw school waar u eigen doelstellingen aan kunt verbinden. 1.8. Deze uitslagen worden ook verwerkt in het boekje Ken- en stuurgetallen. In dit najaar zal hiervan weer een update verschijnen, die mede wordt gebruikt als gegevensbron voor de te houden schoolbezoeken in het voorjaar 2017. Als bijlage bij deze uitwerking ontvangt u een stukje van de kengetallen: de schoolscores t.o.v. voorgaande jaren. 1.9. Ook dit keer werden er geen uitslagen van groep 8 gevraagd. Het aantal inzenders was al beperkt. 1.10. We willen hier nog eens wijzen op de gemaakte afspraken rond de vraag welke kinderen meetellen in de scores. We gaan er van uit dat de toetsresultaten van alle kinderen meetellen in de totalen. Er is slechts één uitzondering: de toetsresultaten van kinderen met een aangepast programma voor een schoolvak (niveau 1 Zwols Model) worden bij dat schoolvak niet meegerekend in de resultaten. 3 Monitoring 2016 Spelling

(N.B. hier wordt dus niet gedoeld op een minimumprogramma, maar wel de eigen leerlijn) de toetsresultaten van kinderen met een officiële dyslexieverklaring (van Driestareducatief of een andere instantie) worden dus ook meegerekend in de resultaten van lezen en/of spelling. We constateren dat er bij elke toets enkele kinderen niet mee gedaan hebben. 2. Gemiddelde scores van het samenwerkingsverband De gemiddelde score lag in de voorgaande jaren al sterk boven het landelijk gemiddelde. In 2010 werd deze voorsprong sterk vergroot, een voorsprong die ook in 2012 werd vastgehouden. In 2014 werd echter nog een stap voorwaarts gemaakt. Opvallend is nu dat de stijging afvlakt en gemiddeld een daling is geworden. Met name groep 4 lijkt een grotere afwijking zien. Daar is de C en III groep relatief groot. Maar een gemiddelde van 7,9 over de heel regio nog steeds een mooi resultaat. Score SWV eigen berekening 2006 2008 2010 2012 2014 2016 14 16 2016 I t/m V Groep 3 8 7,4 7,6 7,7 7,8 7,7-0,1 7,3 Groep 4 7,5 8 8,2 8,3 8,4 7,9-0,5 7,4 Groep 5 7,6 7,8 8,3 8,1 8,2 8,0-0,2 7,6 Groep 6 7,5 7,6 7,4 7,9 8 8,1 0,1 7,5 Groep 7 7,3 7,6 7,6 7,6 7,9 7,8-0,1 7,3 Groep 8 7,5 7,4 8 Citonorm 6,8 6,8 6,8 6,8 6,8 6,8 6 Gemiddeld 7,6 7,6 7,9 7,9 8,1 7,9-0,16 7,42 3. Percentage E-kinderen. Volgens de CITO-norm mogen er 10% E- kinderen zijn. Niet één school zit hier totaal boven. Wel komen er enkele overschrijdingen voor op groepsniveau: - Groep 3: vijf scholen hebben een score hoger dan 10% in E. - Groep 4: drie scholen hebben een score hoger dan 10% in E. - Groep 5: drie scholen hebben een score hoger dan 10% in E. - Groep 6: vier scholen hebben een score hoger dan 10% in E. - Groep 7: acht scholen hebben een score hoger dan 10% in E. Het merendeel van de scholen heeft geen groep boven de aangegeven norm van 10%. Het aantal scholen met meer dan 10% E is gestegen (van 15 tot nu 23 totaal). Met name het hoge aantal in groep 7 is opvallend! Dat zijn grotere en kleinere scholen / klassen. Het totale aantal E-kinderen verschuift langzaam: van 194 (2008), via 203 (2010), via 152 (2012) naar 133 (2014) in 2016 bedraagt het totaal aantal kinderen met E: 191. Daarmee zitten we bijna weer op het niveau van 2008. Ofwel het percentage E-kinderen zakte in de loop der jaren van 5,0 % naar 3,02 % (2014) en nu weer naar 4,2%. Dat is een relatief grote stijging 4 Monitoring 2016 Spelling

In de onderstaande tabel staat het aantal E-uitslagen vermeld in afgeronde procenten. Over het geheel genomen een prachtige score. Opvallend is dit jaar de al eerder geconstateerde toename in groep 7 (en 3). Vergelijkbare relatief hoger % is terug te zien bij niveau V. Een punt van aandacht! % E lln. 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 14 16 Groep 3 1% 1% 3% 4% 2% 2,2% 3,9% 1,7 Groep 4 5% 8% 5% 5% 4% 3,0% 4,1% 1,1 Groep 5 4% 6% 5% 2% 4% 4,1% 3,6% -0,5 Groep 6 4% 3% 5% 7% 4% 2,3% 3,3% 1,0 Groep 7 4% 4% 3% 5% 4% 3,5% 6,1% 2,6 Groep 8 8% 5% 7% 4% Citonorm 10% 10% 10% 10% 10% 10% 10% Gemiddeld 3,30% 4,50% 4,70% 4,50% 3,60% 3,00% 4,2 1,2 % Niveau V 2016 Citonorm Groep 3 9,60% 20% Groep 4 7,12% 20% Groep 5 8,33% 20% Groep 6 7,29% 20% Groep 7 10,53% 20% Gemiddeld 8,58% 20% 4. Boven de streep Als we de A en B-scores optellen moeten we volgens CITO 50% van de leerlingen hebben. Hoe hoger dit getal hoe beter. In het onderstaande schema de optelsom voor onze groepen. Nog steeds zitten alle groepen boven het genormeerde aantal (50%). Vanaf 2004 tot 2014 is er een gestaag stijgende lijn te zien van 61% naar 71%: een flinke toename. Nu is de groei wat afgevlakt en zitten we op 69%. De grootste daling is in groep 3 en 4 te zien. Gemiddeld zitten we nog beduidend boven het vereiste Cito-percentage: maar liefst 19 procentpunten meer.! Optelling % A en B scores 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 Cito norm Groep 3 76% 73% 61% 66% 66% 69% 65% 50% -4 Groep 4 60% 61% 68% 72% 72% 77% 70% 50% -7 Groep 5 58% 62% 66% 73% 70% 73% 72% 50% -1 Groep 6 64% 61% 63% 56% 67% 68% 69% 50% 1 Groep 7 56% 59% 65% 65% 62% 71% 69% 50% -2 Groep 8 49% 54% 55% 65% Gemiddeld 61% 62% 63% 66% 67% 71% 69% 50% -3 14 16 5 Monitoring 2016 Spelling

5. Dyslexieverklaringen Hier nemen we dezelfde informatie over die ook bij de monitoring van Lezen staat: Het aantal dyslexieverklaringen werd in 2008 voor de eerste keer gevraagd. Er waren in het samenwerkingsverband tijdens het cursusjaar 2007-2008 totaal 46 leerlingen (uit de groepen 4-7) met een dyslexieverklaring. Omgerekend naar een percentage op het niveau van ons samenwerkingsverband ging het om 1,28% van de leerlingen. De keer daarop (2010) waren er totaal 45 leerlingen met een dyslexieverklaring, ofwel 1,25%. Een stabiele score. In 2012 steeg het aantal kinderen met een dyslexieverklaring echter sterk tot 94, ofwel 2,45%: een verdubbeling. In 2014 tellen we er nu 118, ofwel ruim 3%. In enkele jaren tijd een stijging van ruim 250%... In 2016 tellen we er (sommigen hebben het bij lezen en spelling opgegeven, we tellen nu alleen het aantal van lezen, daarmee missen we er mogelijk enkele, maar het gevaar van dubbelingen is nog veel groter ): 115. 115 van de 4737 (die meegedaan hebben) = 2,4. Overigens hebben er bij spelling iets minder kinderen meegedaan tov van lezen: lezen: 4737 en spelling: 4726. 2008 2010 2012 2014 2016 14 16 Groep 3 nvt nvt nvt nvt 0 nvt Groep 4 6 3 9 17 8-9 Groep 5 9 7 24 30 21-9 Groep 6 10 21 29 37 34-3 Groep 7 21 14 32 34 52 18 Groep 8 - - - - Totaal 46 45 94 118 115-3 6. Conclusies 6.1. We scoren beduidend hoger dan de landelijke normen van het Cito. Dat is op zich verblijdend. We moeten echter niet vergeten dat onze leerling-populatie geheel anders is samengesteld dan (bijvoorbeeld) een school in een achterstandswijk in een grote stad! De school kan hier zelf rekening mee houden als ze b.v. kijken naar de uitstroom gegevens. 6.2. Bijna alle groepen hebben een wat lagere score gehaald. De daling is klein. We zitten daarmee ongeveer weer op het gemiddelde van de afgelopen 2 afnamen (4 jaar). De stijging lijkt zich dus te stabiliseren. 6.3. Interessant is het om een groep (diagonaal) te volgen door de jaren heen. Voorbeelden hiervan staan boven beschreven. Deze groepshistorie is beperkt zichtbaar. Voor een individuele school zijn deze vergelijkingen duidelijker. 6.4. Net als bijl lezen scoort groep 3 al een aantal jaren relatief lager, een bekend beeld. Echter lijkt die achterstand al weer vrij snel ingelopen te zijn: in groep 4 / 5 is deze verdwenen. Er zijn diverse scholen die hun taalmethode hebben of gaan vervangen. Mogelijk krijgt dat ook nog z n weerslag op de resultaten. 6 Monitoring 2016 Spelling

6.5. Een hoge (omgerekende) score wordt veelal veroorzaakt door een groot deel in Niveau A en B te hebben. Zeker in combinatie met een klein deel E leerlingen. Dit jaar is te zien dat in bijna alle groepen het % A en B gedaald is. De verklaring is dan snel gegeven: het %E leerlingen is ook gegroeid, gemiddeld met 1,2%. In absolute aantallen zijn dat er 198. Het waren er in 2014, 133. Een kleinere A/B groep en een grotere E groep geeft een lager resultaat. 6.6. Individuele scores van scholen geven uiteraard nog heel veel stof voor het trekken van conclusies, maar dat laten we graag over aan de scholen zelf. Het is goed om dan ook de scores per groep van 2014 en 2010 erbij te pakken om per groep de ontwikkeling te zien. 6.7. De grote groei van het aantal dyslexieverklaringen heeft zich niet voortgezet, er is sprake van een afname. We zitten nu onder de 3%! We schreven vorige keer: Een heldere verklaring over de toename is niet makkelijk te vergeven. In het verleden kan meegespeeld hebben dat de financiëring geen probleem meer hoeft te zijn. Gezien landelijke ontwikkelingen zal de overheid deze landelijke groei kritisch bekijken! Men zegt dat 5 7% van de kinderen dyslexie heeft. Wat opvalt in onze regio; er zijn best wat scholen die helemaal geen kinderen met dyslexie hebben. 6.8. Het aantal kinderen wat niet mee gedaan heeft staat op: 20. Dat kunnen leerlingen zijn die met een andere toets getoetst worden (PI dictee) of een eigen leerlijn hebben. 6.9. Opvallend zijn de verschillen tussen de rekenwijze met de oude verdeling A t/m E en de nieuwe indeling I t/m V. Er zijn scholen die 1 punt lager scoren door de nieuwe indeling. Over de hele regio gezien scheelt het 0,48 punt. Je zou kunnen zeggen dat de I t/m V verdeling een wat preciezere maar ook strengere indeling hanteert. 6.10. Waarschijnlijk is dit de laatste keer dat we de monitoring op deze manier uitvoeren en vergelijkingen trekken. We hopen dat de volgende monitoring van lezen digitaal gaat plaatsvinden. Hoe we dan vergelijkingen kunnen gaan maken is nu nog onbekend. 6.2. Er is sprake van een hoge gemiddelde score. 6.3. Interessant is het om een groep te volgen door de jaren heen (diagonaal). Op schoolniveau levert dat uiteraard meer praktische informatie op. 6.4. Een nog steeds gesignaleerde tendens: Groep 4 én 7 (vaak ook 8) scoren relatief lager. In de bovenbouw werd weleens gezegd; de cito toets toetst categorieën die in de methode nog niet aangeboden werden. 6.5. De groei in het percentage A/B lijkt te stabiliseren en zelfs iets afnemen. Daar zien we wat verschillen optreden tussen de verschillende groepen. Ook de daling van het percentage E leerlingen lijkt gestopt. Er is zelfs weer sprake van een lichte groei, met name de sprong in groep 7 is erg opvallend! Van 3,5 naar 6,1! Neemt niet weg dat de totale score heel mooi is! 7 Monitoring 2016 Spelling

6.6. Opvallend is de stabilisering van het aantal dyslexieverklaringen: zie het commentaar bij de lees-analyse. 6.7. Opvallend zijn de verschillen tussen de rekenwijze met de oude verdeling A t/m E en de nieuwe indeling I t/m V. Er zijn scholen die 1 punt lager scoren door de nieuwe indeling. Over de hele regio gezien scheelt het. punt. Je zou kunnen zeggen dat de indeling een wat preciezere maar ook strengere indeling hanteert. 6.8. Waarschijnlijk is dit de laatste keer dat we de monitoring op deze manier uitvoeren en vergelijkingen trekken. We hopen dat de volgende monitoring van spelling digitaal gaat plaatsvinden. 9 Spelling 8,5 8 7,5 7 6,5 6 1 2 3 4 5 6 3 4 5 6 7 inspectie 8 Monitoring 2016 Spelling