Programma 6 Economie, Cultuur, Toerisme en Recreatie

Programma 6 Economie, Cultuur, Toerisme en Recreatie Commissie Ontwikkeling (Coördinerende) Portefeuilles Afdeling(en) Cultuur, Economische Zaken en Stadspromotie Stadszaken Realisatie programmadoelstelling (missie) Haarlem is een aantrekkelijke stad om te werken, wonen, bezoeken en te recreëren. Als centrumstad aan de westflank van de Metropoolregio Amsterdam (MRA) is in bijgedragen aan het behoud van de (internationale) concurrentiepositie van de MRA. De bijdrage is geleverd door een relatief hoogopgeleide beroepsbevolking met hoge arbeidsparticipatie en door sterke economische sectoren, zoals het toerisme (cultuur, evenementen, hotels, cruise-/pleziervaart), de detailhandel, de horeca, de zorg en de zakelijke en creatieve dienstverlening. 117

Beleidsveld 6.1 Economie Doel 1. Meer ruimte voor bedrijven in de topsectoren. Meer ruimte is beschikbaar gekomen voor nieuwe winkelformules, kantoren in de binnenstad en innovatieve bedrijven in de Waarderpolder. 2. Concurrerend en hoogwaardig ondernemingsklimaat. In is het Ondernemerspanel Haarlem van start gegaan. De eerste onderzoeken onder dit digipanel waren nog kwalitatief van aard (wat gaat goed, wat kan beter; welke informatiebehoefte leeft bij ondernemers?). Het oordeel over het ondernemingsklimaat was daardoor nog niet cijfermatig uit te drukken. In de landelijke Peiling Ondernemingsklimaat (PON) en de daaraan gekoppelde benchmark door Ecorys is echter ook het oordeel van Haarlemse ondernemers gemeten. Zij gaven het ondernemersklimaat in Haarlem daarbij een ruime voldoende: 6,8 (rapportcijfer). Dit cijfer sluit aan bij het gemiddelde van de in de benchmark opgenomen gemeenten. Effectindicator Nulmeting Realisatie Streefwaarde 2. Oordeel ondernemers uit Haarlems Ondernemerspanel over het ondernemers -klimaat in Haarlem 1 Realisatie Bron () - - n.b. 1 Ondernemerspanel Haarlem Onderzoek & Statistiek 1 De eerste onderzoeken onder het Ondernemerspanel Haarlem waren vooral kwalitatief van aard. Het oordeel over het ondernemersklimaat is daardoor (nog) niet cijfermatig uit te drukken. Wat hebben we ervoor gedaan? Prestatie 1a. Faciliteren banen- en bedrijvengroei door aanbieden voldoende planologische ruimte en milieuruimte. De Waarderbrug is opengesteld voor tweerichtingsverkeer waardoor de bedrijven in de Waarderpolder beter bereikbaar zijn. De gemeente heeft het voormalige terrein van afvalinzamelaar Spaarnelanden NV ter beschikking gesteld aan een beheerbedrijf met de opdracht hier kleine bedrijven uit de maakindustrie te vestigen. Er zijn afspraken gemaakt met de nieuwe eigenaar van het Nieuwe Energieterrein over het opknappen van het gebied. Wat hebben we niet gedaan? Het onderhoudsniveau van de openbare ruimte in de Waarderpolder is als gevolg van teruglopende onderhoudsbudgetten verminderd. 118

Prestatie 1b. Inspannen voor evenwichtige op de vraag afgestemde kantoren- en bedrijvenlokatiemarkt. De herontwikkelde duurzame kantoorruimte van de gemeente aan de Gedempte Oude Gracht en het gerenoveerde kantoorpand aan de Zijlsingel waar het Werkplein is gevestigd, zijn opgeleverd en in gebruik genomen. De gemeente Haarlem is binnen de MRA actief in het netwerk van Platform bedrijven en kantoren (Plabeka) om regionale kantoor- en bedrijfsplannen af te stemmen. Het doel is een evenwichtig aanbod van kantoor- en bedrijfsruimte in de regio. Wat hebben we niet gedaan? Als gevolg van de effecten van de langdurige recessie zijn er weinig verhuizingen van kantoorgebruikers. Ook neemt het gebruiksoppervlak af om kosten te besparen. De gemeente zelf heeft vanwege verhuizingen lege kantoorpanden achtergelaten op het Klein Heiligland, Koningstein en de Brinkmann. De leegstand in Haarlem ligt rond het gemiddelde leegstandscijfer van de MRA, maar is wel toegenomen naar een percentage van 20%. 1c. Ondersteunen realisatie van een sterker detailhandelsaanbod. De gemeente heeft de benodigde ruimte voor nieuwe winkelformules zoals de tweede Apple Store van Nederland en de Zara gefaciliteerd. Met deze nieuwe publiekstrekkers is het (kleinschalige) detailhandelsaanbod in de binnenstad versterkt. De gemeente heeft de ondernemers in de Cronjéstraat ondersteund door op hun verzoek een ondernemersfonds te starten in dit winkelgebied. Ondernemers in de Cronjéstraat kunnen zelf kiezen voor welk doel de middelen worden aangewend. Het nieuwe reclame- en uitstallingenbeleid is in samenwerking met ondernemers geëvalueerd, aangepast en vastgesteld. De ontwerp detailhandelsvisie Haarlem Winkelstad geeft duidelijkheid aan de ondernemers waar de kansen liggen voor een sterk en evenwichtig detailhandelsaanbod. De gemeente Haarlem is actief in het netwerk van de winkelplanningscommissie binnen de MRA om regionale winkelplannen af te stemmen met als doel een evenwichtig aanbod van winkelruimte in de regio. Daarnaast werkt de gemeente nauw samen met de Centrummanagementgroep om de leegstand in de binnenstad te monitoren en faciliteert verzoeken voor transformatie naar niet-winkelfuncties. Wat hebben we niet gedaan? De winkelleegstand is wel toegenomen in Haarlem. Maar hierbij is sprake van een bredere, landelijke trend. In vergelijking met landelijke cijfers (bron: Locatus) is de leegstand in Haarlem nog relatief gering. Deze ligt met 5,6% onder het landelijk gemiddelde van 7,5%. 119

Prestatie 2a. Verbeteren dienstverlening aan bedrijven. De gemeente heeft in samen met de Centrum Management Groep de City Index aan de ondernemers in de binnenstad gepresenteerd. Het doel van de City Index is het in beeld brengen van resultaten van de vele inspanningen om de (binnen)stad economisch te versterken. Uit de City Index blijkt dat de positie van de Haarlemse binnenstad is versterkt sinds 2008. De gemeente faciliteert ondernemersfondsen in de Waarderpolder, Cronjé en in de binnenstad ter uitvoering van het Convenant Waarderpolder en het Convenant Binnenstad. Door de convenantafspraken worden de speerpunten in de Economische Agenda 2012-2016 samen met de partners in deze prioriteitsgebieden daadwerkelijk uitgevoerd. In is een digitaal ondernemerspanel opgezet om de mening van Haarlemse ondernemers structureel in kaart te brengen: het Ondernemerspanel Haarlem. Gedurende het jaar heeft werving van panelleden plaatsgevonden; bijna 300 ondernemers hebben zich voor dit panel aangemeld. In hebben ook de eerste onderzoeken onder dit digipanel plaatsgevonden. Deze waren kwalitatief van aard, waarbij twee vragen centraal stonden: Wat gaat goed en wat kan beter? en Welke informatiebehoefte hebben Haarlemse ondernemers?. Daarnaast is een landelijke peiling gedaan naar het ondernemersklimaat in Haarlem. Dit was onderdeel van een benchmarkonderzoek (PON/Ecorys), zodat vergelijking mogelijk is met andere gemeenten. In samenwerking met Haarlem Marketing is de nieuwe zoekmachine www.ondernemeninhaarlem.nl opgezet. 2b. Participeren in Platform Arbeidsmarkt en Onderwijs (PAO). 2c. Bijdragen aan versterking innovatieklimaat (duurzaamheid). 2d. Stimuleren groene werkgelegenheid. Samen met onder andere de partners uit het PAO (Platform Arbeidsmarkt en Onderwijs) is het Lokaal Sociaal Akkoord opgesteld, waarbij is afgesproken dat de partners in 2015 zorgen voor 40 extra stageplekken en de zeventien grootste werkgevers van Haarlem voor 50 extra werkplekken voor mensen met een arbeidsbeperking. Samen met de partners uit het PAO heeft de gemeente het evenement 'Waarderpolder Werkt' georganiseerd. Dit evenement brengt de verschillende partijen in het onderwijs en bedrijfsleven samen. Ook zijn afspraken gemaakt ter versterking van de regionale arbeidsmarkt. Het door het PAO gewenste Werkplein is geopend aan de Zijlsingel. Hierdoor is een betere match mogelijk tussen wat werkgevers aan opleiding vragen en wat onderwijsinstellingen aan opleidingen bieden. De gemeente heeft samen met onderwijsinstellingen en ondernemers bijgedragen aan de versterking van het innovatieklimaat door de opening van Maak Haarlem in de Waarderpolder; voor innovatieve bedrijven die actief zijn en/of een link hebben met 3D print technologie. In deze ruimte van de gemeente worden ook projecten voor en door studenten en ondernemers uit Haarlem uitgevoerd die als doel hebben de nieuwe 3D print technologie beter bekend te krijgen bij studenten en ondernemers zodat zij hier in de praktijk mee aan de slag kunnen. Het 3D printen zorgt voor minder vervoersbewegingen en minder opslagruimte en daarmee voor een meer duurzame economische ontwikkeling. Vanuit Parkmanagement Waarderpolder/Energiecoach is een bijeenkomst georganiseerd gericht op installatiebedrijven en aannemers die energiebesparende maatregelen kunnen treffen bij andere ondernemers. Vanuit het SER Energieakkoord is de verwachting dat energiebesparende maatregelen landelijk gaan leiden tot 15.000 nieuwe groene banen. Verwacht wordt dat dit ook in Haarlem tot nieuwe groene banen leidt. 120

Prestatie-indicator Nulmeting Realisatie Streefwaarde 2a. Aantal bedrijvenbezoeken door ambtenaren van de gemeente in het kader van dienstverlening Realisatie Bron >50 (2013) 51 (2013) 60 60 Gemeentelijke registratie Beleidsveld 6.2 Cultuur en erfgoed Doel 1. Behoud van een gevarieerd cultureel aanbod. Het basisaanbod kunst en cultuur in Haarlem is gevarieerd met podia, musea, een bibliotheek en erfgoed. Diverse organisaties (o.a. Stadsschouwburg en Philharmonie Haarlem, Frans Hals Museum De Hallen Haarlem, De Toneelschuur, Bibliotheek Zuid-Kennemerland) houden dit in stand. Ook in heeft het cultuuraanbod van de inwoners van Haarlem een hoge waardering gekregen, namelijk een 7,3. 2. Stabiele kunst- en cultuurdeelname door Haarlemmers. De Haarlemmers nemen actief deel aan het culturele leven. In zijn de bezoekersaantallen hoger dan in 2013. Patronaat had een bezoekersrecord en werd nationaal verkozen tot beste poppodium van. Effectindicator Nulmeting Realisatie Streefwaarde 1. Oordeel Haarlemmers over cultureel aanbod in Haarlem (rapportcijfer). 1. Aantal leden bibliotheek (x 1.000). 2. Aantal bezoekers diverse musea en podiumkunsten (x 1.000) 1 7,4 (2007) 7,4 (2008) 7,4 (2009) 7,1 (2010) 7,6 (2011) 7,5 (2012) 7,6 (2013) 39 (2008) 40 (2009) 39 (2010) 42 (2011) 43 (2012) 44 (2013) 633 (2008) 693 (2009) 647 (2010) 681 (2011) 733 (2012) 734 (2013) Realisatie Bron 7,5 7,3 Omnibusonderzoek 41 44 Bibliotheek 730 756 Jaarverslagen instellingen 1 Bezoekersaantallen opgeteld van Teylers Museum, Frans Hals Museum, De Hallen Haarlem, Museum het Dolhuys, Toneelschuur, Patronaat, Philharmonie en Stadsschouwburg. 121

Wat hebben we ervoor gedaan? Prestatie 1a. Behoud basisinfrastructuur door subsidiëren culturele instellingen. De gemeente subsidieert de culturele basisinfrastructuur van podia, musea, bibliotheek, lokale omroep en erfgoed. De aanvullende bezuiniging op cultuur uit het Coalitieprogramma -2018 is ingevuld en wordt, met ingang van 2016, verdeeld over de zeven grote culturele instellingen. Deze instellingen hebben de bezuinigingen gezamenlijk verdeeld. 1b. Faciliteren broedplaatsen. 1c. Beschermen en behouden erfgoed, de historische ruimtelijke kwaliteit, monumenten en archeologische vondsten. 1d. Stimuleren monumenteneigenaren tot goed onderhoud. 1e. Beheer kunst in de openbare ruimte. 2a. Cultuureducatie als speerpunt van beleid en inzetten op talentontwikkeling. 2b. Subsidiëren culturele projecten uit het Cultuurstimuleringsfonds Haarlem. In is invulling gegeven aan de locatie Terschellingerpad (ambachtelijke maakbedrijfjes) en is Maak Haarlem (3D printbedrijven) gestart op de Oudeweg. De gemeente faciliteerde hier in het gebouw en menskracht. Een eerste Creatieve Industrie Meeting is georganiseerd; hier waren diverse broedplaats ondernemers bij aanwezig. Daarnaast zijn op de diverse broedplaatsen ZZP-spreekuren georganiseerd. Binnen de gemeente is de kennis over monumenten via www.monumentengemeenten.nl geïntensiveerd. Een ICT- en datastructuur voor de Erfgoedkaart Haarlem is in ontwikkeling genomen. Op scholen in Schalkwijk is het eerste cultuurhistorische project gestart over na-oorlogse monumenten (wederopbouwperiode). De gemeente verbetert haar dienstverlening aan monumenteneigenaren, onder meer door begeleiding en toezicht bij restauraties. Over het verband tussen monumenten en duurzaamheid is gerichte kennis en informatie beschikbaar. Met de private bouwmarkt is een samenwerking gestart via de Stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg (ERM). Het doel hiervan is gedeelde kennis over wat goed restaureren is, zodat het met de nieuwe wetgeving verantwoord naar de markt kan verschuiven. Volgens plan is het regulier onderhoud van kunst in de openbare ruimte uitgevoerd en daarnaast is het inlopen van het achterstallig onderhoud vrijwel gereed. Het herstel van het Hildebrandmonument in Haarlemmerhout verdient specifieke vermelding. Samen met de Stichting Herstel Hildebrand Monument zorgde de gemeente voor een aansprekende beeldengroep na jarenlang verval. In vervolg op de afspraken die Rijk, provincies en gemeenten in december 2013 vastlegden in het Bestuurlijk Kader Cultuur en Onderwijs is het Convenant Cultuur en Primair Onderwijs Haarlem -2022 tot stand gekomen. Hierin spreken schoolbesturen primair onderwijs, culturele instellingen en de gemeente Haarlem af dat zij zich, elk vanuit eigen verantwoordelijkheid en mogelijkheden, inzetten voor versterking van cultuuronderwijs op de basisscholen. Cultuuronderwijs is als agendapunt toegevoegd aan de Lokale Educatieve Agenda. In de drie tranches van het Cultuurstimuleringsfonds zijn in totaal 66 projecten ondersteund (zowel professioneel als amateur), ondanks het feit dat in eenmalig 75.000 op het fonds werd bezuinigd, en door het wegbezuinigen van de derde subsidieronde van 2013 een groter beroep op het fonds werd gedaan (zestien aanvragen uit 2013 werden doorgeschoven naar ). De adviescommissie heeft de aanvragen daardoor extra kritisch moeten beoordelen. 122

Prestatie 2c. Behouden productiemogelijkheden Haarlemse kunstenaars en amateurs. Het Cultuurstimuleringsfonds Haarlem (CSF) stond ook in open voor projectaanvragen van Haarlemse kunstenaars, organisaties en amateurs. In het najaar van heeft Cultuur-Ondernemen uit Amsterdam in opdracht van de gemeente Haarlem een uit zes dagdelen bestaande cursus cultureel ondernemerschap verzorgd voor twaalf instellingen uit het Haarlemse culturele middenveld. De cursus werd gecofinancierd door de Rabobank Haarlem en omstreken. Prestatie-indicator Nulmeting Realisatie Streefwaarde 2c. en 2d. Aantal toekenningen CSF 47 (2006) 79 (2007) 65 (2008) 95 (2009) 95 (2010) 96 (2011) 81 (2012) 47 (2013) Realisatie Bron 30 66 Gemeentelijke registratie Beleidsveld 6.3 Toerisme, recreatie, evenementen en promotie Doel 1. Meer bezoekers (toeristen en recreanten). Het nationale evenement Serious Request is georganiseerd door de gemeente Haarlem in samenwerking met partners uit de stad en 3FM. Dit evenement heeft ruim 1.000.000 bezoekers getrokken (verdeeld over zes dagen) en is daarmee het grootste evenement dat ooit in Haarlem is georganiseerd. Het aantal toeristische binnenlandse dagbezoekers is hierdoor positief beïnvloed. Daarnaast is het aantal toeristische buitenlandse dagbezoekers vanuit Amsterdam in de regio ten opzichte van vijf jaar geleden met 30% toegenomen (bron: Amsterdam Marketing). Effectindicator Nulmeting Realisatie Streefwaarde 1. Aantal toeristische dagbezoekers naar Haarlem (x 1.000). 1. Aantal verblijfstoeristen en zakelijke bezoekers (x 1.000) (mensen die overnachten). 930 (2005) 220 (2005) 1.089 (2007) 1.120 (2008) 1.163 (2009) 1.234 (2010) 1.203 (2011) 1.152 (2012) 1.057 (2013) 286 (2007) 289 (2008) 273 (2009) 281 (2010) 271 (2011) 292 (2012) 260 (2013) Realisatie Bron 1.250 1.087 Continu Vakantie Onderzoek (CVO) 300 nnb Toeristenbelasting 123

Wat hebben we ervoor gedaan? Prestatie 1a. Bevorderen van (water)toerisme en - recreatie. De gemeente heeft (inter)nationaal toerisme bevorderd door regionale samenwerking binnen de Metropoolregio Amsterdam onder andere in het project Amsterdam Bezoeken Holland Zien (ABHZ). De gemeente heeft samengewerkt met de Amsterdam Cruise Port om (internationale) riviercruiseschepen naar Haarlem te trekken. In zijn tien riviercruises aangelopen in Haarlem (circa 1.250 passagiers). Wat hebben we niet gedaan? De kansenkaart watertoerisme heeft nog niet geleid tot concrete uitvoering door marktpartijen. Wel zijn locaties aangedragen, waarbij de gemeente kan faciliteren en is een aantal initiatieven in in voorbereiding. 1b. Bijdragen aan meer hotelkamers voor verblijf bezoekers. 1c. Behoud van een kwalitatief evenementenaanbod. 1d. Opdracht geven voor ontwikkeling en uitvoering (promotie)campagnes. 1e. Bevorderen van internationaal toerisme in MRA-verband. Haarlem heeft in samenwerking met Amsterdam de regionale hotelmonitor opgezet. Deze monitor geeft een overzicht en prognose van de beschikbare hotelbedden in de regio. Dit instrument biedt mogelijkheden voor regionale afstemming voor hotelplannen. Wat hebben we niet gedaan? Er zijn diverse initiatieven in voorbereiding die door de gemeente gefaciliteerd worden, maar dit heeft nog niet concreet geleid tot de gewenste uitbreiding van het aantal hotelkamers met 65. In zijn er 21 kamers bijgekomen (Hotel Haarlem). Ondanks de reductie op de beschikbare capaciteit van de evenementenmanager is door meer zelfredzaamheid van de evenementenorganisaties het kwalitatief evenementenaanbod behouden gebleven. De gemeente geeft opdracht aan Haarlem Marketing voor de ontwikkeling en uitvoering van (promotie)campagnes. Dit doet Haarlem Marketing in het bijzonder voor de zakelijke bezoekersmarkt. Ze voert de promotie uit in samenwerking met bedrijfsleven, culturele instellingen, horeca en detailhandel. Het afgelopen jaar hingen er abricampagnes met promotie voor een bezoek aan Haarlem door het hele land en is een billboardcampagne op Schiphol uitgevoerd. De gemeente heeft samengewerkt in MRA-verband in het project Amsterdam Bezoeken, Holland Zien, dat sinds de start vijf jaar geleden heeft geleid tot 30% meer internationale bezoekers die vanuit Amsterdam een bezoek brengen aan de regio en daar per jaar bijna 300 miljoen besteden (bron: Amsterdam Marketing). 124

Beleidsvelden financieel Wat heeft het gekost? Beleids- Programma 06 Rekening 2013 veld Economie en Cultuur Primaire Begroting Rekening begroting na wijz. Lasten (exclusief mutaties reserves) 61 Economie 1.999 1.599 1.715 1.610 62 Cultuur en Erfgoed 25.742 24.121 24.200 24.137 63 Toerisme, recreatie etc. 1.406 1.417 1.421 1.411 Totaal lasten 29.147 27.137 27.336 27.158 Baten (exclusief mutaties reserves) 61 Economie -2 194 149 62 Cultuur en Erfgoed 338 291 350 335 63 Toerisme, recreatie etc. 144 139 139 125 Totaal baten 480 429 683 609 Totaal saldo exclusief mutatie reserves 28.667 26.708 26.653 26.549 Toevoeging aan reserves 160 Onttrekking aan reserves 1.057 215 257 258 Saldo inclusief mutaties reserves 27.770 26.493 26.396 26.292 Analyse saldo programma Het programma Economie, Cultuur en Economie sluit met een nadelig saldo van 26,3 miljoen. Dit is 0,1 miljoen voordeliger dan het geraamde saldo. 6.1 Economie Lasten Baten Primaire begroting na conversie 1.599 Bijgestelde begroting 1.715-194 Mutaties tijdens het begrotingsjaar 116-194 Jaarrekening 1.610-149 Afwijking jaarrekening t.o.v. bijgestelde begroting -105 45 Resultaat t.o.v. primaire begroting 11-149 6.1 Economie bedrag v/n Toelichting Lasten Mutatie tijdens het begrotingsjaar: 116 n Bestuursrapportage -1: Glasvezel Haarlem 135 n Overige verschillen < 100.000-19 v Afwijking jaarrekening t.o.v. bijgestelde begroting: -105 v Overige verschillen < 100.000-105 v Toelichting Baten Mutatie tijdens het begrotingsjaar: -194 v Bestuursrapportage -1: Subsidie glasvezel Haarlem -132 v Overige verschillen < 100.000-62 v 125

6.1 Economie bedrag v/n Afwijking jaarrekening t.o.v. bijgestelde begroting: 45 n Overige verschillen < 100.000 45 n 6.2 Cultuur en Erfgoed Lasten Baten Primaire begroting na conversie 24.121-291 Bijgestelde begroting 24.200-350 Mutaties tijdens het begrotingsjaar 79-60 Jaarrekening 24.137-335 Afwijking jaarrekening t.o.v. bijgestelde begroting -63 16 Resultaat t.o.v. primaire begroting 16-44 6.2 Cultuur en erfgoed bedrag v/n Toelichting Lasten Mutatie tijdens het begrotingsjaar: 79 n Overige verschillen < 100.000 79 n Afwijking jaarrekening t.o.v. bijgestelde begroting: -63 v Overige verschillen < 100.000-63 v Toelichting Baten Mutatie tijdens het begrotingsjaar: -60 v Overige verschillen < 100.000-60 v Afwijking jaarrekening t.o.v. bijgestelde begroting: 16 n Overige verschillen < 100.000 16 n 6.3 Toerisme, recreatie etc. Lasten Baten Primaire begroting na conversie 1.417-139 Bijgestelde begroting 1.421-139 Mutaties tijdens het begrotingsjaar 4 Jaarrekening 1.411-125 Afwijking jaarrekening t.o.v. bijgestelde begroting -10 14 Resultaat t.o.v. primaire begroting -6 14 6.3 Toerisme en recreatie bedrag v/n Toelichting Lasten Mutatie tijdens het begrotingsjaar: 4 n Overige verschillen < 100.000 4 n Afwijking jaarrekening t.o.v. bijgestelde begroting: -10 v Overige verschillen < 100.000-10 v Toelichting Baten Mutatie tijdens het begrotingsjaar: - v Afwijking jaarrekening t.o.v. bijgestelde begroting: 14 n Overige verschillen < 100.000 14 n 126

6. Economie en Cultuur Mutaties reserves Toevoeging aan reserves Primaire Begroting : - n Bijgestelde begroting : - n Jaarrekening : - n Resultaat toevoeging aan reserves 0 n bedrag v/n Verklaring financiële afwijking Onttrekking aan reserves Primaire Begroting : -215 v Bijgestelde begroting : -257 v Tijdens het begrotingsjaar heeft de raad de onttrekkingen met 42.000 verhoogd: Onttrekking reserve Frans Hals museum voor opschoning en verhuizing kunstcollectie extern depot 42.000 Jaarrekening : -257 v Resultaat onttrekking aan reserves 0 v 127