WIJ ZIJN DE TOEKOMST! Visie en strategie Plattelands Jongeren Gelderland 2017-2020 Voorwoord De strategische koers van 2017-2020 van Plattelands Jongeren Gelderland staat onder andere in het teken van verandering en vernieuwing. Door de nieuwe ontwikkelingen op het platteland en veranderende wensen van onze leden, is onze organisatie toe aan een nieuwe visie. De nieuwe visie richt zich op het ondersteunen, stimuleren en verbinden van jongeren op het platteland. Om het platteland ook in de toekomst voor jongeren aantrekkelijk te houden zijn actieve lokale verenigingen belangrijk. Mede door samen activiteiten te organiseren zullen jongeren een band ontwikkelen met het gebied waarin ze opgroeien. Daarnaast zijn jongeren veel makkelijker bereikbaar via social media. Dus kunnen en willen we meer van onderop werken. Hierbij wordt een bredere groep jongeren bereikt, dan alleen de leden van de vereniging. De laatste reden voor het ontwikkelen van een nieuw beleid zijn bestuurswisselingen: een jongerenvereniging is altijd in beweging, met steeds nieuwe jonge bestuurders. Door recente bestuurswisselingen heeft Plattelands Jongeren Gelderland een relatief nieuw bestuur, met een open kijk, waardoor dingen niet als vanzelfsprekend worden aangenomen. Besloten is om ons in eerste instantie te focussen op de vier kernwaarden: bestuursondersteuning, kennis vergroten, belangenbehartiging en maatschappelijke betrokkenheid. Op deze manier streven wij ons doel na om een leefbaar en aantrekkelijk platteland te creëren, voor en door jongeren. Dit strategisch plan is tot stand gekomen vanuit een gezamenlijke inzet van het dagelijks bestuur en onze ondersteunende medewerkers. Daarnaast zijn bestuurders van de werkgroepen en lokale verenigingen betrokken. Iedereen heeft individueel zijn bijdrage kunnen leveren en het strategisch plan is tevens gepresenteerd op de algemene ledenvergadering, waar de leden van de vereniging ook input hebben geleverd op het strategisch plan. Hierbij presenteer ik met trots het resultaat: wij zijn de toekomst! Lisanne Penterman (juli 2016)
1. Waarom we bestaan Missie Plattelands Jongeren Gelderland (PJG) verhoogt de leefbaarheid op het platteland en verbetert de binding tussen jongeren. De jongeren van PJG zetten zich in voor een leefbaar en aantrekkelijk platteland voor en door (agrarische) jongeren, nu en in de toekomst. Visie PJG ondersteunt, stimuleert en verbindt (agrarische) jongeren op het Gelderse platteland. Op deze manier zorgen (agrarische) jongeren voor leefbaarheid op het platteland en zijn zij betrokken bij de maatschappij. Wie zijn we en wat doen we? Plattelands Jongeren Gelderland (PJG) is een unieke organisatie door en voor jongeren van het Gelderse platteland. Bij PJG zijn 24 lokale jongerenverenigingen aangesloten met ongeveer 1.600 leden en 178 actieve bestuursleden. Verenigingen, die bestuurd worden door vrijwilligers: actieve jongeren, die op lokaal niveau diverse activiteiten, evenementen en bijeenkomsten organiseren. Het is de rol van PJG om initiatief van jongeren (initiatief van onderop) te stimuleren en ondersteunen. Initiatieven die er toe doen! Want wat aandacht krijgt groeit. Om ook in de toekomst de kracht van plattelandsjongeren te kunnen benutten, hun creativiteit, enthousiasme en betrokkenheid, is het belangrijk een sterke jongerenorganisatie te behouden. Ook demografische ontwikkelingen, de decentralisaties en de veranderende rol van de overheid vragen om sterke lokale organisaties, die invulling geven aan modern noaberschap en samenredzaamheid. Modern noaberschap is PJG op het lijf geschreven. PJG-verenigingen organiseren ontmoeting, binden jongeren, maar verbinden ook platteland en stad en dragen zo bij aan sociale samenhang. Ze organiseren sportactiviteiten en culturele evenementen en richten zich daarbij op jongeren die op het platteland opgroeien, wonen en actie zijn. Met haar activiteiten draagt PJG er aan bij dat het platteland van Gelderland ook in de toekomst voor jongeren aantrekkelijk blijft om te wonen en werken. In 2014 hebben we de PJG verenigingen onder de loep genomen en berekend wat zij aan maatschappelijke waarde creëren in hun (leef)omgeving. Uit een SROI-analyse blijkt dat een euro geïnvesteerd in een PJG-vereniging ruim negen euro sociaal rendement oplevert voor een overzicht verwijzen wij naar bijlage 1. Leefbaarheid heeft een sociale en een economische component. Uit onderzoek blijkt een duidelijk verband tussen sociale structuren en economische welvaart. Op plekken waar sociale netwerken
sterk zijn, heeft dit een positief effect op de lokale economie. 1 Andersom zijn bedrijvigheid en economische activiteit belangrijk voor een vitaal platteland. Met name via het Gelders Agrarisch Jongeren Kontakt (GAJK) zetten plattelandsjongeren zich in voor economische vitaliteit van het platteland, voor de toekomst van de agrarische sector en het maatschappelijk draagvlak daarvoor. Het GAJK is een werkgroep van PJG en richt zich met name op de aangesloten agrarische verenigingen: de lokale Agrarisch Jongeren Kontakten (AJK s). Tot slot ontwikkelen jongeren bij PJG hun talenten en leren ze besturen, zodat Gelderland ook in de toekomst voorzien is van actieve inwoners die vroeg geleerd hebben verantwoordelijkheid te nemen. Er wordt echt gewerkt volgens het spreekwoord jong geleerd is oud gedaan. Talentvolle jongeren die op het platteland wonen en werken, zijn essentieel voor de toekomst van het Gelderse platteland. Tegelijkertijd is het belangrijk dat beleidsmakers zelf in contact treden met jongeren. Hiervoor is het van belang dat deze jongeren zichtbaar zijn. Daarin ligt één van de taken van Plattelands Jongeren Gelderland. Wij creëren een podium voor (agrarische) jongeren en fungeren als spreekbuis van bijna 1.600 leden. Door vrijwilligers worden veel activiteiten opgezet, met een grote bijdrage aan de leefbaarheid van het platteland en aan talentontwikkeling bij jongeren. PJG werkt daarin samen met andere organisaties in Gelderland, als bijvoorbeeld DKK Gelderland, Jong Achterhoek, Huis van de Jeugd en Spectrum. 2. Trends en ontwikkelingen op het platteland Belangrijke trends en ontwikkelingen zijn, volgens bestuurder Shah Sheikkariem en trendwatcher Adjiedj Bakas 2 in hun boek De toekomst van het platteland: Naar een biobased economy Naar omgekeerde urbanisatie Naar breedband en e-towns Naar het platteland als werkplaats Over leegstand op het platteland Botsende belangen en specialisatie Naar een democratisch reveil en bestuurlijke vernieuwing Andere uitdagingen die hij noemt zijn de multifunctionaliteit van het platteland. De verweving van landbouw met natuuren recreatiegebieden, en daarnaast vestigingen van bouw- en transportbedrijven en allerlei dienstverleners leveren een uitdaging om alle verschillende belangen te verenigen. Ook de ouder wordende bevolking levert vraagstukken op waarmee we moeten leren omgaan. De vergrijzing treft heel Nederland, maar vooral het platteland. Dat komt doordat jongeren die voor werk of opleiding naar de stad trekken In: Zelf energie opwekken, innovatie, flexibel grondgebruik, tweede woning, snel internet, E-learning, glasvezel, 3D-printen, ambacht, creatief met bestemmingsplannen, boerenmarkten, kleinschaligheid, grootschaligheid, burgerzelfbestuur, transparantie. Uit: Verkwisting, leegloop platteland, De Randstad, internetloos platteland, kopen, massaproductie, bedrijventerreinen, verzet tegen grootschalige landbouw, agrarisch gebruik boerenerf, baan voor het leven, gedwongen herindeling. vaak niet terug keren, met als gevolg dat de gemiddelde leeftijd relatief snel oploopt. De trek naar de stad kan gezien worden als bedreiging voor het platteland. Anderzijds ziet Bakas kansen: dankzij goede verbindingen en door korte afstanden is het platteland goed in staat de concurrentie met de 1 M. Molema, Hogeschool Windesheim, in Magazine We verdienen het! Over de economie van het dorp, Stimuland, juni 2014. 2 Bakas, A. en S. Sheikkariem, De toekomst van het platteland, Bakas Books BV, 2015.
stad aan te gaan. Het landelijk gebied heeft jongeren van alles te bieden wat ze in geen enkele stad kunnen vinden. Aanbevelingen daarbij: Investeer in glasvezel en in de biobased economy. Ontwikkel als regio een toekomstvisie. Sta open voor nieuwe initiatieven en faciliteer die: burgerzelfbestuur versterkt de sociale cohesie, brengt partijen met elkaar in contact en draagt bij aan de lokale economie. Organiseer festivals, boerenmarkten en andere evenementen die aansluiten bij de lokale en regionale cultuur en die bezoekers van buiten trekker. Tot slot: versimpel de mogelijkheden om bestemmingen van gebouwen of gebieden te veranderen. Dit kan een belangrijk concurrentievoordeel opleveren bij het aantrekken van nieuwe bedrijvigheid. Voor PJG zijn de benoemde trends herkenbaar. Zij spelen daar op in met hun activiteiten. Ook aan een aantal van de genoemde aanbevelingen willen jongeren van PJG en GAJK graag bijdragen. Zo zijn PJG-bestuursleden betrokken bij de ontwikkelingen in de Achterhoek in het kader van Achterhoek 2020 Jong en denken ze mee over invulling van het nieuwe leefbaarheidsbeleid van de provincie. Zeker aan de aanbeveling om festivals, boerenmarkten en andere evenementen te organiseren zullen PJG jongeren gehoor geven, dat doen ze namelijk al lang! Ook ondersteunt en versterkt PJG initiatieven van onderop vanuit jongeren. In ieder geval voor agrarische jongeren zijn mogelijkheden om flexibel om te gaan met bestemmingen interessant, zodat zij kunnen bijdragen aan een florerende lokale economie. 3. Strategie De omgeving verandert, maar ook jongeren veranderen. Het PJG bestuur wil haar rol in de toekomst anders invullen en heeft daartoe vier kerntaken benoemd, vanuit trends & ontwikkelingen en na discussie met (bestuurs)leden. Kerntaken 1. Bestuurders van de toekomst: Bestuursondersteuning 2. Kennis vergroten: Kennisoverdracht en kennis delen 3. Samen sterk!: Belangenbehartiging 4. Goed doen voor je omgeving: Maatschappelijke betrokkenheid
Hieronder een toelichting: 1. Bestuursondersteuning gaat over verenigen anno 2020 en opleiden van bestuurders van de toekomst. PJG bestaat al ruim honderd jaar, maar besturen vraagt tegenwoordig andere vaardigheden dan vroeger. En door bijvoorbeeld de opkomst van social media krijgt ook een vereniging een andere rol. Bovendien is het eigen aan een jongerenorganisatie dat er gemiddeld elke vijf jaar weer een nieuwe generatie bestuurders zit, die hun talenten ontwikkelen en hun vereniging een nieuwe impuls geven. PJG ondersteunt hen daarin als verbinder en raadgever. Jongeren nemen zo al vroeg zelf verantwoordelijkheid om een bijdrage te leveren aan de maatschappij. De ervaring leert dat oud-bestuurders van PJG vaak doorstromen naar andere lokale besturen en daar vrijwilligerswerk doen of nieuwe initiatieven ontplooien voor hun dorp. Bestuursondersteuning bestaat uit ondersteuning op maat voor lokale verenigingen, bijvoorbeeld bij het zoeken van nieuwe bestuursleden of over verzekeringen. Daarnaast is organiseren van kennisuitwisseling en verbinding tussen besturen in verschillende dorpen een rol voor PJG, zodat niet iedereen het wiel opnieuw hoeft uit te vinden. 2. Kennisoverdracht is belangrijk, wij weten wat jongeren willen leren en hoe je ze bereikt. Daarbij gaat het om trainingen over effectief besturen of over verantwoord alcoholgebruik, maar ook om kennisuitwisseling met andere organisaties, in Gelderland, en landelijk met jongeren uit andere provincies. 3. PJG is de spreekbuis van bijna 1.600 plattelandsjongeren uit Gelderland. Bij belangenbehartiging gaat het om het ondersteunen/stimuleren van plaatselijke verenigingen in contacten met de gemeente, om meedenken met beleidsmakers bij de provincie of bij gemeenten, zodat er met jongeren gepraat wordt, in plaats van over jongeren. Maar ook op lokaal niveau, bijvoorbeeld bij de ontwikkeling van leefbaarheidsplannen voor het dorp is het belangrijk dat ook de stem van jongeren gehoord wordt. Zij zijn de toekomst! Reguliere organisaties bereiken hen vaak niet. PJG heeft een groot netwerk van jongeren en spreekt de taal.
4. Vanuit maatschappelijke betrokkenheid organiseren jongeren activiteiten ook voor andere doelgroepen dat alleen hun leden. Bijvoorbeeld voor en met ouderen in het dorp, of voor kinderen van de basisschool. Agrarische leden vinden ook de verbinding tussen boeren en burgers, stad en platteland belangrijk. De jonge bestuurders van het Gelders Agrarisch Jongeren Kontakt worden met recht gezien als ondernemende jongeren die middenin de maatschappij staan. Zo zijn zij in gesprek met andere verenigingen als bijvoorbeeld de Youth Food Movement en nodigen zij politici uit op hun agrarisch bedrijf. Zichtbaarheid van jongeren en een platform bieden voor discussie is voor PJG daarin belangrijk. Samenwerking PJG is gericht op samenwerking: geen dingen dubbel doen en elkaar versterken waar dat kan, is het adagium. Daartoe zijn er contacten met verschillende partijen, zoals DKK, Spectrum en Huis vd Jeugd. Daarnaast is PJG actief in het netwerk op het platteland en zijn er contacten met andere jongerenorganisaties. Zo is PJG lid van het platform Achterhoek 2020 Jong, zit een van de bestuursleden in de Lokale Actie Groep voor LEADER, zijn er contacten met AOC s en Graafschap collega en zijn er relaties met Jong Achterhoek en PJ.nl. Ook binnen de agrarische sector zijn er veel contacten, van LTO en NAJK tot streekproductenproducenten en een top-kok die met streekproducten werkt. Ontwikkeling Om haar kerntaken goed uit te kunnen voeren PJG wil er op inzetten om aanvullende financiering te realiseren, naast de inkomsten uit de contributie. Daartoe zijn de volgende acties opgepakt: Samen met partijen van de Leefbaarheidsalliantie (DKK Gelderland, Huis van de Jeugd, Spectrum, partner met elan en Zorgbelang Gelderland) wordt gewerkt aan een programma voor de provincie om invulling te geven aan de visie Leefbaarheid. Daarnaast worden in samenwerking met andere partijen kansen voor projecten verkend, bijvoorbeeld voor Leader en POP3. Daartoe zijn contacten gelegd met het OAJK uit Overijssel voor een gezamenlijk Leader project en wordt met individuele ondernemers, met ondersteuning van Stimuland, gekeken naar kansen in het POP programma. Ook is er contact met Landschapsbeheer Gelderland. Tot slot is geïnvesteerd in contacten met Statenleden om te horen wat hun visie is op de toekomst van het platteland en om de mogelijke bijdrage van jongeren van PJG aan te geven. Een mooi voorbeeld daarvan was de Krachttoer: een excursie voor bestuurders van gemeenten en provincie, waarbij jongeren van PJG afdelingen en AJK s lieten zien wat zij doen om het platteland levendig en aantrekkelijk te houden voor jongeren, nu en in de toekomst.
5. Uitvoering In uitvoering van de kerntaken door PJG gaat het ook om praktische zaken als communicatie, medewerkers en huisvesting. Hieronder een toelichting. Communicatie De communicatieve uitdaging ligt voor PJG in het neerzetten van een helder verhaal en behouden van contact met leden en andere partijen. Een uitgewerkt communicatieplan geeft hiervoor richting. Het zichtbaar maken van successen is hierbij een belangrijk aandachtspunt. Ondersteuning Mensen maken het verschil door hun kennis, netwerk en talenten. Onze medewerkers spreken de taal van jongeren op het platteland, hebben uitgebreide en aanvullende netwerken en hebben een passie voor het landelijk gebied en de mensen die er wonen, werken en ondernemen. We zijn gericht op samenwerking en het behalen van meerwaarde, samen met anderen. PJG kiest ervoor om als vereniging, gerund door vrijwilligers, zelf geen mensen in dienst te hebben. De samenwerking met Stimuland heeft afgelopen jaren goed gewerkt voor PJG. Voor de toekomst willen we de mogelijkheden bekijken om deze samenwerking voort te zetten. Los van de kerntaken zijn ledenadministratie en communicatie met de leden belangrijke activiteiten voor PJG, als vereniging. Huisvesting PJG heeft nu een eigen kantoor, bij Huis van de Jeugd. Gezien de onzekerheid over financiering vanuit de provincie komende jaren, is het de vraag of deze kantoorlocatie toekomstbestendig is. PJG wil graag een eigen werkplek behouden, bij voorkeur in Gelderland. Daarvoor blijft samenwerking met andere partijen nodig. In de tweede helft van 2016 zal hierover besloten worden. Mogelijke opties, die nu in beeld zijn: LTO, DKK, Spectrum, Huis van de Jeugd, Stimuland. 6. Financiën Omdat de toekomstige financiering onzeker is, heeft het DB gewerkt met scenario s. Daarbij zijn twee uiterste opties benoemd. En natuurlijk is er nog van alles mogelijk wat daar tussen zit. Scenario s: 1. Alleen contributie: Als PJG zou moeten bestaan van de inkomsten uit contributie zijn de volgende activiteiten het meest belangrijk: ledenadministratie, communicatie en bestuursondersteuning ondersteuning op maat, per vereniging. 2. Aanvullende financiën Aanvullende financiën kunnen komen van de provincie (programma Leefbaarheid), projecten en sponsoring. PJG wil er op inzetten om aanvullende financiering te realiseren, om haar kerntaken goed uit te kunnen voeren. In combinatie met de twee scenario s, staan in onderstaand schema mogelijkheden voor financiering na 2016:
Kerntaken Kerntaak 1 Kerntaak 2 Kerntaak 3 Kerntaak 4 Middelen Bestuursondersteuning Kennisoverdracht Belangenbehartiging Maatschappelijke betrokkenheid Alleen contributie X X Projecten Leader Achterhoek Leader samenwerking X X X X POP3 X? X Leefbaarheid Provincie X X X X
SROI voor jongerenvereniging Jong Gelre Eibergen, Bijlage 1