AIOS, ZIEKTE EN ARBEIDSONGESCHIKTHEID
Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Relevante wetgeving en CAO s 3. Arbeidsongeschikt als aios: de eerste twee jaar 4. Arbeidsongeschikt als aios: na twee jaar 5. Voorbeeld uit de praktijk 6. WIA-gat 7. Arbeidsongeschiktheidsverzekeringen 8. Conclusie 9. Relevante websites 10. Verklarende woordenlijst 1. Inleiding Het zal je maar gebeuren. Je bent druk bezig als arts in opleiding tot medisch specialist. Je toekomst lijkt gepland en de financiën geregeld. En dan opeens word je ziek. Je komt terecht in de wereld van loondoorbetaling tijdens ziekte die gepaard gaat met diverse regels en wetten. En het wordt duidelijk dat niet alleen je toekomst, maar ook jouw financiële situatie opeens erg onzeker kan zijn. Hoge werkdruk voor aios Als arts in opleiding tot medisch specialist werk je onder hoge druk. Je maakt veel uren, doet vaak onregelmatigheidsdiensten, bereikbaarheidsdiensten of aanwezigheidsdiensten en moet daarnaast ook voor je opleiding voldoende presteren. Soms ben je zelfs nog aan het promoveren. En naast werk is natuurlijk ook je privéleven belangrijk. Dit alles maakt dat aios een hoge kans hebben op uitval, burn-out of een langdurige ziekte en daardoor op arbeidsongeschiktheid. Bij het AIOS Meldpunt! van De Jonge Orde komen geregeld vragen binnen over ziekte, arbeidsongeschiktheid, re-integratie en andere hieraan gerelateerde zaken. De Jonge Orde wil met deze brochure antwoord geven op deze vragen. Het kan voorkomen dat deze brochure geen antwoord geeft op je vragen. Als je lid bent van De Jonge Orde kan je die vraag voorleggen aan De Jonge Orde via telefoonnummer (030) 28 23 652 of per e-mail dejongeorde@orde.nl. Deze brochure is tevens in zijn geheel van toepassing op arbeidsongeschiktheid bij anios. Waar hij/zijn vermeld staat, kan ook zij/haar worden gelezen. 2
2. Relevante wetgeving en CAO s Verschillende wetten hebben betrekking op ziekte en arbeidsongeschiktheid. De belangrijkste zijn: WIA: Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen; hieronder vallen de IVA en de WGA IVA: Regeling inkomensvoorziening volledig arbeidsongeschikten WGA: Regeling werkhervatting gedeeltelijk arbeidsgeschikten Deze wetten worden in onderstaande tekst toegelicht. Mocht je de desbetreffende CAO s willen raadplegen dan kun je meer informatie vinden in de relevante hoofdstukken: hoofdstuk 4 van CAO Ziekenhuizen, hoofdstuk 8 van CAO UMC en hoofdstuk 9 van CAO GGZ. 3. Arbeidsongeschikt als aios: de eerste twee jaar Als je door ziekte en/of arbeidsongeschiktheid (tijdelijk of gedeeltelijk) niet meer kunt werken als aios, wordt je loon gedurende twee jaar doorbetaald door je werkgever. Conform artikel 7:629 van het Burgerlijk Wetboek is dit 70% van het laatstverdiende brutoloon. Op basis van de CAO Ziekenhuizen, de CAO UMC en de CAO GGZ moeten werkgevers het eerste jaar geen 70% maar 100% doorbetalen. De aios heeft geen recht op doorbetaling van zijn loon: a. Indien de ziekte door opzet is veroorzaakt; b. Gedurende de tijd waarin door zijn toedoen de genezing wordt belemmerd of vertraagd; c. Voor de tijd dat passende arbeid niet wordt verricht; d. Gedurende de tijd dat de aios weigert mee te werken aan redelijke voorschriften of getroffen maatregelen om te komen werken in passende arbeid; 3 e. Gedurende de tijd dat de aios weigert mee te werken aan het opstellen, evalueren en bijstellen van een plan van aanpak; f. Gedurende de tijd dat de aios zonder deugdelijke grond zijn aanvraag om een WIA-uitkering later indient dan voorgeschreven is. Gedurende het tweede jaar is de aanvulling als volgt geregeld: Het aantal uren dat je geen werkzaamheden kunt verrichten vanwege ziekte en/of arbeidsongeschiktheid, wordt 70% doorbetaald; Het aantal uren dat je werkzaam blijft als aios wordt 100% doorbetaald; Over het aantal uren dat de aios ander passend werk uitvoert wordt eveneens 100% doorbetaald. Dit geldt ook voor re-integratie activiteiten, scholing en stage; In de CAO UMC geldt dat als een aios 50% of meer van zijn arbeidsduur arbeid verricht, er 85% van het salaris en de toeslagen wordt doorbetaald in plaats van 70%. Passend werk is alle arbeid die voor de krachten en bekwaamheden van de aios is berekend, tenzij aanvaarding om redenen van lichamelijke, geestelijke of sociale aard niet van de aios kan worden gevergd; In de CAO UMC geldt verder dat als de arbeidsongeschiktheid naar het oordeel van de werkgever is veroorzaakt in de aard van de opgedragen arbeid (bijvoorbeeld beroepsziekte/dienstongeval) wordt 100% doorbetaald. Enige uitzondering hierop is ziekte ten gevolge van zwangerschap of bevalling. Het loon wordt gedurende deze periode volledig doorbetaald. Zie voor verdere uitleg de folder van De Jonge Orde Aios, zwangerschap en bevalling.
De duur van de loondoorbetaling kan worden verlengd, veelal met een periode van ongeveer een half jaar, als: a. De werkgever de ziekte niet op tijd meldt bij UWV; b. Als de WIA-uitkering niet tijdig wordt aangevraagd; c. Als werkgever en aios daartoe gezamenlijk een verzoek doen, met name als de aios verwacht binnen redelijke termijn de oude werkzaamheden weer op te kunnen pakken; d. Als UWV aan de werkgever een loonsanctie oplegt, bijvoorbeeld vanwege onvoldoende re-integratie inspanningen. Werknemers in de CAO UMC ontvangen dan na twee jaar doorbetaling een aanvulling van 10% van de bezoldiging. Als de werkgever en de aios van mening verschillen over het wel of niet ziek zijn, dan kunnen beiden een second-opinion bij het UWV aanvragen. 4. Arbeidsongeschiktheid als aios: na twee jaar Na 104 weken van ziekte en/of arbeidsongeschiktheid kun je in de WIA terecht komen. De verzekeringsarts stelt de mate van arbeidsongeschiktheid en overige beperkingen vast aan de hand van een keuring, mede op basis van protocollen en richtlijnen. Vervolgens beoordeelt een arbeidsdeskundige of de aios ondanks zijn beperkingen nog in een baan kan functioneren. Hierbij wordt gekeken naar hoeveel je zou kunnen verdienen met werk dat je nog wel kunt doen ( restverdiencapaciteit ) in vergelijking met aios-salaris ( maatmanloon ). De functieduiding door het UWV hoeft niet binnen de medische wereld te liggen; er wordt gekeken naar het werk dat je nog kunt verrichten ongeacht je medische opleiding. Dit wordt werken naar vermogen genoemd. Op basis van de mate van arbeidsongeschiktheid wordt bepaald of er een uitkering komt vanuit de IVA of de WGA. Tegen de beslissing van het UWV staat bezwaar en beroep open. Aios die duurzaam en volledig arbeidsongeschikt zijn (dat wil zeggen een verlies aan arbeidscapaciteit hebben van tenminste 80% waarbij herstel is uitgesloten of er een geringe kans is op herstel op lange termijn) komen in aanmerking voor een IVA-uitkering van 75% van het eigen dagloon met een maximum van 187,77 (2010). Een IVA-uitkering loopt door tot iemand 65 jaar is. Aios die tussen de 35% en 80% arbeidsongeschikt zijn of tijdelijk volledig arbeidsongeschikt zijn hebben recht op een WGA-uitkering. De WGA kent een loongerelateerde uitkering. De duur van de loongerelateerde WGA-uitkering is afhankelijk van het arbeidsverleden en varieert van 3 tot 38 maanden. Na afloop van de loongerelateerde uitkering volgt óf een loonaanvullingsregeling óf een vervolguitkering. In de vaststelling welke regeling van toepassing zal zijn is met name het verschil tussen de restverdiencapaciteit en het laatstverdiende bruto loon van belang. De maximale uitkering is de eerste twee maanden 75% en daarna 70%. De WIA hanteert, net als de IVA, een maximaal dagloon van 187,77 (2010). Arbeidsongeschiktheidspercentage Uitkeringspercentage (van het laatst verdiende loon) 0% tot 35% 0% 35% tot 45% 28% 45% tot 55% 35% 55% tot 65% 42% 65% tot 80% 50,75% 80% of meer 70% Tabel 1. Uitkeringspercentage WIA op basis van arbeidsongeschiktheidspercentage (2010) 4
Uiteraard kunnen er ook wijzigingen optreden in de mate van arbeidsongeschiktheid. De arbeidsongeschiktheid kan toe- of afnemen. Zo heeft een gedeeltelijk arbeidsongeschikte die op een later moment volledig duurzaam arbeidsongeschikt wordt, alsnog recht op een IVA-uitkering. Als de toename van de arbeidsongeschiktheid niet volledig en duurzaam is, dan is het afhankelijk van de omstandigheden welke situatie van toepassing is. Als de arbeidsongeschiktheid afneemt en er geen sprake meer is van volledige en duurzame arbeidsongeschiktheid, dan heeft betrokkene recht op een loongerelateerde WGA-uitkering, als er voldoende is gewerkt (referte-eis). Als de aios niet aan deze referte-eis voldoet, bestaat er recht op een WGA-vervolguitkering of een loonaanvulling. Als de aios minder dan 35% arbeidsongeschiktheid is, is er geen recht meer op een WGA-uitkering. Voor het arbeidsgeschikte deel heeft de aios mogelijk recht op een WW-uitkering. De werkgever heeft te allen tijde de plicht zich maximaal in te spannen om na de loongerelateerde fase zoveel mogelijk de restverdiencapaciteit te laten benutten. per maand op basis van 38 uur per week. Het eerste jaar kreeg hij volledig doorbetaald van zijn werkgever. In het tweede jaar kon hij voor 12 uur per week onderzoekswerk verrichten binnen het ziekenhuis waar hij werkte. Dit betekende dat hij voor 12 uur per week als aios werd uitbetaald, en de overige uren 70% van zijn bruto aios-salaris kreeg, wat in totaal neerkwam op 2.796,- bruto per maand. Hierna kwam Erik in de WIA (WGA). Op basis van zijn manisch-depressieve klachten werd hij voor 80% arbeidsongeschikt verklaard. Hij kon niet meer aan de slag als arts, maar kon wel zijn onderzoeksbaan behouden voor 24 uur per week. Dit leverde hem 2.221,89 bruto per maand op. Het loonverlies was dus 3.518,- (aios-salaris) 2.221,89 (onderzoek) is 1.296,11 per maand. Erik s uitkering vanuit de WGA bedroeg 70% van 1.296,11 is 907,27 bruto per maand. Zijn nieuwe maandinkomen was dus 2,221,89 + 907,27 is 3.129,16 bruto per maand. In zijn eerste jaar WIA ging hij er dus 388,84 bruto per maand op achteruit. 5. Voorbeeld uit de praktijk Erik de Vries, 27 jaar, was werkzaam als aios KNO in een perifeer ziekenhuis tot hij ernstig ziek werd. Hierdoor kon hij zijn vak niet meer uitoefenen. Als aios KNO verdiende hij, in zijn derde jaar van de opleiding, 3.518,- bruto 5 Let wel: hierbij is uitgegaan van het hoogste percentage arbeidsongeschiktheid. Als de arbeidsongeschiktheid daalt naar 50% dan wordt het uitkeringspercentage gehalveerd (zie tabel 1).
6. WIA-gat Aios die volledig en duurzaam arbeidsongeschikt zijn komen in aanmerking voor een IVA-uitkering. De uitkering wordt gebaseerd op het laatstverdiende loon en bedraagt 75% van het dagloon. De IVA-uitkering loopt in beginsel door tot de eerste van de maand waarin de aios 65 jaar wordt. De IVA-uitkering kent geen lagere vervolguitkering. Voor de groep volledig en duurzaam arbeidsongeschikten is er dus een zogenaamd WIA-gat van 25% van het dagloon. Voor de aios die is aangewezen is op de WGA ontstaat er een groter WIA-gat. Het verlies in inkomen is minder al naar gelang de aios nog oude aios-werkzaamheden in deeltijd kan verrichten of geschikt passend werk vindt dat voldoende opbrengt. Aios die voor minder dan 35% arbeidsongeschikt worden verklaard komen niet in aanmerking voor een WIAuitkering (zie tabel 1). Voor de aios die minder dan 35% arbeidsongeschikt is wordt het dienstverband in beginsel gehandhaafd en zal de arbeidsongeschiktheid op zich geen reden zijn voor ontslag. 7. Arbeidsongeschiktheidsverzekeringen Er bestaan verschillende verzekeringen die je kunt afsluiten om in tijden van arbeidsongeschiktheid verzekerd te zijn tegen grote inkomensteruggang ten tijde van volledige arbeidsgeschiktheid. Belangrijke verschillen tussen verzekeringen bestaan onder andere op het gebied van: Maximale duur van de uitkering (bijvoorbeeld bepaald aantal jaren) Wanneer de verzekering wordt beëindigd (bijvoorbeeld als je medisch specialist wordt) Eigen risico van de verzekering (meestal bepaald aantal dagen waarin bij ziekte/ arbeidsongeschiktheid nog geen geld wordt uitgekeerd) Te verzekeren bedrag (bijvoorbeeld een bedrag dat de uitkering aanvult tot 100% van jouw aios loon, of een bepaald bedrag per maand, onafhankelijk van eerdere inkomen) Vanaf welk percentage arbeidsongeschiktheid wordt uitgekeerd (bijvoorbeeld vanaf >25%). 6
De kosten van de verzekeringen lopen erg uit een. Laat je daarom altijd goed informeren over de voorwaarden en check daarnaast ook de voorwaarden van je pensioenfonds. Hierbij is ook van belang te bedenken of je later in dienstverband zou willen werken of als medisch specialist in vrij beroep, omdat dit consequenties heeft voor de eventuele doorloop van de verzekering na je aios-tijd. Er zijn ook verzekeringen die voorzien in een beoordeling op basis van zogenaamde beroepsarbeidsongeschiktheid. Hierbij wordt gekeken naar hoeveel je had verdiend als full-time werkende aios in vergelijking met jouw inkomen als aios binnen hetzelfde specialisme bij arbeidsongeschiktheid. Deze verzekeringen zijn over het algemeen echter duurder. 8. Conclusie Arbeidsongeschiktheid kan iedereen overkomen. Bovendien is de desbetreffende regelgeving vrij ingewikkeld. Het is goed om te weten wat arbeidsongeschiktheid voor jou en jouw financiële situatie zal betekenen en of je dit financiële risico wilt afdekken. Uiteraard kun je bij het AIOS Meldpunt! van De Jonge Orde terecht met vragen over dit onderwerp, telefoonnummer (030) 28 23 652 of via www.dejongeorde.nl. 9. Relevante websites www.dejongeorde.nl www.uwv.nl www.postbus51.nl/wia www.kennisring.nl 7 10. Verklarende woordenlijst CAO: collectieve arbeidsovereenkomst; verzameling afspraken tussen werkgevers en werknemers IVA: regeling inkomensvoorziening volledig arbeidsongeschikten Maatmanloon: loon dat de aios zou verdienen als hij niet ziek geworden was. Veelal is de maatman de werknemer zelf in zijn laatste functie Passend werk: alle arbeid die voor de krachten en bekwaamheden van de werknemer is berekend, tenzij aanvaarding om redenen van lichamelijke, geestelijke of sociale aard niet van hem kan worden gevergd Referte-eis: eis dat je in de 36 weken voorafgaand aan je eerste ziektedag ten minste 26 weken moet hebben gewerkt. Het hoeft niet om volledige werkweken te gaan. Als je bijvoorbeeld in een week maar één dag hebt gewerkt, is dat al voldoende om mee te tellen. Ook doorbetaalde vakantieweken tellen mee Restverdiencapaciteit: loon dat je verdient met passend werk, anders dan je oorspronkelijke functie waar je wegens ziekte/arbeidsongeschiktheid mee moest stoppen UWV: Uitvoeringsinstituut Werknemers Verzekeringen WGA: Regeling werkhervatting gedeeltelijk arbeidsgeschikten WIA: Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen WIA-gat of WGA-gat: inkomensterugval waar je als gedeeltelijk arbeidsongeschikte werknemer mee te maken krijgt, als je na afloop van de loongerelateerde periode niet of onvoldoende restverdiencapaciteit op kunt brengen WW: Werkloosheidswet
Schema 1e jaar ziek/arbeidsongeschikt Loondoorbetaling 100% 2e jaar ziek/arbeidsongeschikt Werkzaamheden als aios: 100% doorbetaald Passende werkzaamheden: 100% doorbetaald Geen werkzaamheden: 70% doorbetaald Daarna WIA Duurzaam en volledig arbeidsongeschikt IVA - 75% laatstverdiende loon tot 65-jarige leeftijd 35-80% arbeidsongeschikt: WGA - afhankelijk van restverdiencapaciteit Vrijwaring De Jonge Orde heeft de grootst mogelijke zorg besteed aan de samenstelling van deze folder. Desondanks accepteert De Jonge Orde geen aansprakelijkheid voor eventuele onjuistheden in de informatie, nog voor schade, overlast of ongemak dan wel andersoortige gevolgen die voortvloeien uit of samenhangen met het gebruik van de informatie. Lid worden van De Jonge Orde kost slechts 72,50 netto per jaar* Voordelen Gratis juridisch advies en bijstand in arbeidsrechtelijke zaken en opleiding Gratis advies over werktijden en roosters met de Gratis abonnement op Medisch Contact en Ordenieuws Korting op collectieve zorgverzekering Korting op Pensioen Aanvullingsplan van Loyalis Korting op Levensloopregeling van Loyalis Korting op managementtrainingen en symposia (tot circa 20%) Toegang tot besloten delen van www.orde.nl en www.artsennet.nl Toegang tot AIOS Meldpunt! Als je lid bent van De Jonge Orde, ben je automatisch juniorlid van de Orde Gebruik maken van de AIOS-arbeidsongeschiktheidsverzekering van Meeùs en Movir Gebruik maken van het Lease-autoplan van Meeùs In samenwerking met ABN AMRO heeft De Jonge Orde een specifiek AIOSarrangement opgsteld. Naast diverse financiële voordelen bevat het arrangement onder andere één jaar lang het gratis lidmaatschap van De Jonge Orde * Aios kunnen het lidmaatschap deels vergoed krijgen door gebruik te maken van het keuzemodel arbeidsvoorwaarden van de CAO UMC (artikel 18.3), het meerkeuzesysteem arbeidsvoorwaarden van de CAO Ziekenhuizen (artikel 8.4.1) of van de CAO GGZ (artikel 14.2.1). www.dejongeorde.nl 8