Jaarstukken 2014
Jaarstukken 2014
Inhoudsopgave Raadsvoorstel 5 Raadsbesluit 11 Leeswijzer 13 Kerncijfers 15 1. Bestuurssamenvatting/rapportage bestuurlijke prioriteiten 17 Programmaverantwoording 23 2. Het overzicht van baten en lasten in de jaarrekening 23 2.1 Economische Stimulering 24 Kernthema Economische Speerpunten 26 Kernthema Arbeidsmarkt 29 Kernthema Onderwijs 35 Kernthema Cultuur 40 2.2 Sociale Infrastructuur 45 Kernthema Armoedebestrijding 46 Kernthema Integraal Jeugdbeleid 53 Kernthema Meedoen & Zorg 55 Kernthema Integraal Ouderenbeleid 60 Kernthema Integraal Sportbeleid 61 Kernthema Buurtgericht Werken 62 2.3 Leefomgeving 65 Kernthema Schoon & Heel 66 Kernthema Veiligheid 68 Kernthema Mobiliteit & Parkeren 76 2.4 Ruimtelijke Ontwikkeling 79 Kernthema Duurzaamheid & Milieu 80 Kernthema Fysieke Leefomgeving 82 2.5 Bestuur en Dienstverlening 85 Kernthema Bestuurskracht 86 Kernthema Financiering, Belastingen & Dividenden 88 Kernthema Dienstverlening 90 Kernthema Professionaliteit 93 Kernthema Transparantie 95 3. Paragrafen 99 3.1 Lokale heffingen 99 3.2 Weerstandsvermogen en risicobeheersing 105 3.3 Onderhoud kapitaalgoederen 111 3.4 Financiering 121 3.5 Bedrijfsvoering 125 3.6 Verbonden partijen 133 3.7 Grondbeleid 158 3.8 Demografische ontwikkelingen 165 3.9 Stadsregio Parkstad Limburg 167 3.10 Subsidies 169 3.11 IBA (Internationale BauAusstellung) 173 4. Bestuur en organisatie 175 4.1 Gemeenteraad 175 4.2 College van burgemeester en wethouders 176 4.3 Organogram 177 5. Jaarrekening 179 5.1 Balans per 31 december 2014 180 5.2 Het overzicht van baten en lasten in de jaarrekening 2014 183 5.3 Toelichtingen 187 5.4 EMU-saldo 215 5.5 Financiële status en weerbaarheid 217 5.6 Single Information Single Audit 221 3
6. Algemene dekkingsmiddelen 227 6.1 Lokale heffingen 228 6.2 Gemeentefonds 229 6.3 Dividenden 231 6.4 Onvoorzien 232 Controleverklaring 233 7. Bijlagen 235 7.1 Effectmonitor 235 7.2 Financiën per programma/kernthema/product 241 7.3 Restant-investeringsbudgetten per programma 2014 naar 2015 247 7.4 Begrippen en afkortingen 251 4
Raadsvoorstel Onderwerp Het vaststellen van de jaarstukken 2014 en het nemen van daarmee samenhangende besluiten. Voorstel en besluit: De Raad voor te stellen: 1. De jaarrekening en het jaarverslag 2014 vast te stellen, de volgende voorzieningen in te stellen: Een voorziening middelen derden riool ad 2.689.000. Een voorziening afval ad 806.000. Een verplichtingenvoorziening Attero ad 28.000. en akkoord gaan met een resultaat van 13.771.710. 2. Een bedrag ad 11.216.710 van het rekeningresultaat als volgt te bestemmen: a. 1.541.000 te storten in de reserve reeds genomen besluiten ten behoeve van de dekking van de begroting 2015. b. Een bedrag van 100.000 te storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van de inrichting van een regionaal werkbedrijf in de arbeidsmarktregio Zuid-Limburg. c. Een bedrag van 40.000 te storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van de verzelfstandiging Schunck. d. Een bedrag van 530.000 te storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van de dekking van de IBA projectkosten 2015. e. Een bedrag van 156.000 te storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van het afsluiten van centra. f. Een bedrag van 300.000 te storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van de aanleg van rotondes. g. Een bedrag van 70.000 te storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van de aanleg van voetpaden. h. Een bedrag van 85.000 te storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van digitaliseren parkeerapparatuur. i. Ten behoeve van Herstructurering storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden: 100.000 parkeerproblematiek; 100.000 beeldkwaliteit Vrieheide; 150.000 Varenbeuk Vrieheide; 250.000 herinrichting openbare ruimte; 250.000 t.b.v. cofinanciering project IBA Gebrooker bos. j. Een bedrag van 250.000 te storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van doorontwikkeling en toezicht openbaar gebied. k. Een bedrag van 525.000 te storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van herinrichting staf en verbeteren financiën en personele informatievoorziening. l. Een bedrag van 250.000 te storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van het jaar van de Mijnen. m. Een bedrag van 150.000 te storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van leegstandbestrijding. n. Een bedrag van 100.000 te storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van consolidatie Thermen. o. Een bedrag van 350.000 te storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van Serious Request. p. Uitruil autonoom geld ad 635.000 voor participatiegeld. q. Een bestemmingsreserve 3D risico te vormen en hierin 3.220.000 te storten. r. Een bestemmingsreserve Buig te vormen en hierin 1.877.000 te storten. s. Een bedrag van 188.000 te storten in de algemene reserve conform besluit 2013/15063 60+ maatwerkactie en bijdrage GBRD inzake overgenomen medewerkers. 3. Het uiteindelijk positieve resultaat van 2.555.000 te storten in de algemene reserve. 5
Voorstel gemeenteraad Heerlen, Onderwerp Het vaststellen van de jaarstukken 2014 en het nemen van daarmee samenhangende besluiten. Inleiding/aanleiding Met het jaarverslag en de jaarrekening legt het college verantwoording af aan de Raad over het gevoerde beleid en beheer van het afgelopen jaar. De informatie die deze verantwoording oplevert heeft zijn weerslag op het lopende begrotingsjaar, maar ook op toekomstige begrotingen. De inhoud van het document vormt daarom een belangrijk onderdeel bij de bespreking van de zomernota 2015 en de kaderbrief die opgesteld wordt als voorbereiding op de begroting 2016-2019. In dit raadsvoorstel zijn, naast het vaststellen van de jaarrekening, een aantal beslispunten opgenomen. In het kader van transparantie hebben wij evenals vorig jaar de beslispunten die worden voorgelegd nog niet verwerkt in het boekwerk. Het gaat om financiële boekingen die voortvloeien uit eerdere besluiten van de gemeenteraad. Het gaat ofwel om verplichtingen die al zijn aangegaan die nog moeten worden betaald, of, het doorschuiven van middelen voor projecten die over meerdere jaren gelijkmatig worden gefinancierd maar waarvan de uitvoering(kosten) begrijpelijkerwijs niet datzelfde gelijkmatig verloop hebben, of, boekingen die niet zijn begroot maar wel plaats moeten vinden gezien het vastgesteld beleid c.q. uitgangspunten van de gemeenteraad. Kernthema: Bestuurskracht Bevoegdheid De Raad stelt het jaarverslag en de jaarrekening vast conform artikel 198 van de gemeentewet. 6
Voorstel 1. De jaarrekening en het jaarverslag 2014 vast te stellen, de volgende voorzieningen in te stellen: Een voorziening middelen derden riool ad 2.689.000. Een voorziening afval ad 806.000. Een verplichtingenvoorziening Attero ad 28.000. en akkoord gaan met een resultaat van 13.771.710. 2. Een bedrag ad 11.216.710 van het rekeningresultaat als volgt te bestemmen: a. 1.541.000 te storten in de reserve reeds genomen besluiten ten behoeve van de dekking van de begroting 2015. b. Een bedrag van 100.000 te storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van de inrichting van een regionaal werkbedrijf in de arbeidsmarktregio Zuid-Limburg. c. Een bedrag van 40.000 te storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van de verzelfstandiging Schunck*. d. Een bedrag van 530.000 te storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van de dekking van de IBA projectkosten 2015. e. Een bedrag van 156.000 te storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van het afsluiten van centra. f. Een bedrag van 300.000 te storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van de aanleg van rotondes. g. Een bedrag van 70.000 te storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van de aanleg van voetpaden. h. Een bedrag van 85.000 te storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van digitaliseren parkeerapparatuur. i. Ten behoeve van Herstructurering storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden: 100.000 parkeerproblematiek; 100.000 beeldkwaliteit Vrieheide; 150.000 Varenbeuk Vrieheide; 250.000 herinrichting openbare ruimte; 250.000 ten behoeve van cofinanciering project IBA Gebrooker bos. j. Een bedrag van 250.000 te storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van doorontwikkeling en toezicht openbaar gebied. k. Een bedrag van 525.000 te storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van herinrichting staf en verbeteren financiën en personele informatievoorziening. l. Een bedrag van 250.000 te storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van het jaar van de Mijnen. m. Een bedrag van 150.000 te storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van leegstandbestrijding. n. Een bedrag van 100.000 te storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van consolidatie Thermen. o. Een bedrag van 350.000 te storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van Serious Request. p. Uitruil autonoom geld ad 635.000 voor participatiegeld. q. Een bestemmingsreserve 3D risico te vormen en hierin 3.220.000 te storten. r. Een bestemmingsreserve Buig te vormen en hierin 1.877.000 te storten. s. Een bedrag van 188.000 te storten in de algemene reserve conform besluit 2013/15063 60+ maatwerkactie en bijdrage GBRD inzake overgenomen medewerkers. 3. Het uiteindelijk positieve resultaat van 2.555.000 te storten in de algemene reserve. Argumenten 1. In de jaarverantwoording wordt door het college verantwoording afgelegd over de prestaties in 2014. De in 2014 behaalde prestaties zijn in de programmaverantwoording opgenomen. Daarnaast wordt in de paragrafen een dwarsdoorsnede gegeven van een aantal onderwerpen die een regulier karakter hebben en betrekking hebben op meerdere programma s zoals bedrijfsvoering, treasury en onderhoud kapitaalgoederen. 7
Voorzieningen: In geval van nog niet uitgevoerd werk bij vervangingsinvesteringen, waar niet voor wordt gespaard, of uitbreidingsinvesteringen, voor zover niet gedekt uit de grondexploitatie, wordt de onderbesteding op kapitaallasten toegevoegd aan de voorziening middelen derden riool. Dit volgens art. 44, lid 2 BBV. Naar aanleiding van de aangepaste BBV-regels (nieuwe Notitie riolering 2014) was het noodzakelijk deze voorziening te treffen. Bij de verkoop van de aandelen Attero aan Waterland is dit bedrag op grond van lopende garanties aan Waterland- voorlopig niet aan de gemeente Heerlen uitgekeerd. Deze zogenaamde Escrow is als activa onder aandelen Escrow Attero verantwoord, met als tegenhanger de Voorziening Escrow verkoop Attero. Wordt de Escrow in de toekomst (planning is 2015 en 2019) alsnog aan de gemeente uitbetaald -garanties zijn dan vervallen- dan valt ook de voorziening vrij. In de jaarrekening worden de financiële resultaten over 2014 gepresenteerd. Het jaarrekeningresultaat wordt in de jaarverantwoording uiteengezet en nader geanalyseerd. 2. In het resultaat na bestemming zijn een aantal zaken nog niet verwerkt die in de lijn van eerdere besluiten wel verwerkt hadden kunnen worden maar waarvan wij vinden dat een expliciet raadsbesluit nodig is. a. In de begroting 2015 was al het besluit genomen om dit bedrag uit de rekening 2014 te reserveren ten behoeve van het saldo van de begroting 2015. b. Dit bedrag werd in 2014 niet besteed. Besteding zal plaatsvinden in 2015. Daarom storting in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden. c. Dit bedrag werd in 2014 niet besteed. Besteding zal plaatsvinden in 2015. Daarom storting in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden. d. Omdat wij ons samen met de provincie gecommitteerd hebben aan de rol van financier van IBA Parkstad bestemmen wij dit bedrag ten behoeve van de IBA kosten 2015. e. De aanbesteding in 2014 voor afsluiting Heerlen Centrum en Hoensbroek middels automatische afsluitingspalen viel hoger uit dan voorzien; f. Bijdrage aan de gemeente Kerkrade voor doorstroming bevorderende maatregelen op de Euregioweg Zuid (rotondes). g. Ter verbetering van de bereikbaarheid van het Arcuscollege willen we de twee ontbrekende stukken voetpad aan Nieuw Eyckholt en de Valkenburgerweg aanleggen. h. Betreft de aanpassing van de automaten voor betaling met pinpas. In 2014 is de vervanging van parkeerapparatuur uitgesteld in afwachting van de invoering van digitaal betalen. Bij invoering van digitaal betalen is het geld nodig om de apparatuur geschikt te maken voor digitaal betalen. Indien digitaal betalen niet ingevoerd wordt is het geld nodig om de apparatuur die in 2014 niet vervangen is alsnog te vervangen. i. Herstructurering: Nu de bosplantsoenen grotendeels zijn opgeschoond en met beperkte middelen worden heringericht, willen we op tien andere locaties in Vrieheide in overleg met bewoners aan de slag om ook die locaties aan te pakken. Daarbij wordt de parkeerproblematiek zoals die bekend is op de Italielaan, Unescostraat/Plantsoen ook opgelost. Door uitvoering te geven aan ons Beeldkwaliteitsplan voor Vrieheide worden op de meest opvallende en overlast gevende locaties, grenzend aan het openbare gebied, hagen geplaatst op gemeentegrondtegen de erfgrens van de particuliere woningen/tuinen om zo in één keer een positieve impuls te geven aan de uitstraling van Vrieheide. In het sportpark Varenbeuk wordt het jeugdhonk nu gerealiseerd. Vanwege veiligheidsmaatregelen willen we het openbare verlichtingsniveau aanpassen, de overlast gevende elementen verwijderen (zoals b.v. de voormalige tennisvelden die inmiddels geheel overgroeid zijn) en de parkeerproblematiek aanpakken. Een van de speerpunten in de herstructureringsaanpak is de herinrichting van de openbare ruimte van het winkelcentrum. Deze herinrichting vordert gestaag. Met de middelen willen we het laatste gedeelte (noordzijde van het centrum) van de Amstenraderweg conform de stadsdeelvisie Òs Gebrook uitvoeren in combinatie met de rioolrenovatie die al gepland is. Voor het project Gebrookerbos is eind 2014 -in co-productie met Open Universiteit en Neimedeen IBA-aanvraag ingediend. We zijn hard bezig om de totale financiering rond te krijgen middels externe financiering, zowel bij IBA als bij Europese subsidieverstrekkers. De gevraagde middelen willen we inzetten voor de IBA uitvoering Gebrookerbos, tevens kunnen de middelen ingezet worden als extra cofinanciering voor het binnenhalen van externe financiering. 8
j. In het MBP hebben wij in 3 fasen een noodzakelijk proces van doorontwikkeling handhaving en toezicht openbaar gebied geschetst. Naast de doorloop van fase 1 en 2 willen we in 2015 starten met fase 3. Het traject van professionalisering brengt aanzienlijke kosten met zich mee zoals kosten voor competentie-onderzoek, bij- en nascholing en waar nodig herplaatsing. k. Er wordt een projectleider aangesteld voor het uitwerken van het organisatieplan, formatieplannen en plaatsingsplannen ten behoeve van het herinrichten van de staf. Daarnaast is er ondersteuning nodig met specifieke personeels-know-how (opstellen functieprofielen, functiebeschrijvingen etc.). Naast het herinrichten van de staf is het belangrijk een aantal zaken op korte termijn op te pakken. We hebben extra capaciteit nodig op het gebied van processen, informatievoorziening en financiën. Verder is het nodig de kaders op het gebied van personeel en organisatie op orde te brengen en cruciale applicaties versneld te optimaliseren. l. Dit extra budget van 250.000 bestaat enerzijds uit een bedrag ( 100.000) waarmee we het budget van het Jaar van de Mijnen aanvullen nadat eerder hetzelfde bedrag uit dit budget was gehaald ten behoeve van Serious Request. Anderzijds betreft het een bedrag ( 150.000) dat we nodig hebben omdat de organisatiekosten oorspronkelijk te laag waren ingeschat. m. In de afgelopen jaren hebben wij extra middelen ingezet ten behoeve van de leegstandsaanpak. Vanaf 2016 zijn die extra middelen ook weer beschikbaar. Om te voorkomen dat er in 2015 een trendbreuk ontstaat en de continuïteit in de aanpak verloren gaat zijn deze middelen nodig voor het jaar 2015. n. We hebben dit budget nodig omdat we vooraf de kosten voor projectmanagement onvoldoende hebben ingeschat. o. Ten behoeve van Serious Request zijn extra middelen nodig met name op het gebied van productiekosten. Hierdoor kunnen we de gemaakte plannen ook daadwerkelijk uitvoeren in 2015. p. In 2014 is er een incidentele meevaller bij de participatiegelden wegens een teruggave van de omzetbelasting waarmee de extra personeelskosten die verband houden met de in- en uitvoering in 2015 van de nieuwe participatiewet kunnen worden afgedekt. We stellen voor het ontstane voordeel hiervoor te reserveren en over te hevelen naar 2015. q. In 2014 heeft Wozl een bedrag ontvangen uit de failliete boedel van Licom. Wozl heeft voor dit bedrag een verplichting opgenomen in de richting van de deelnemende gemeenten. Het gaat om een totaalbedrag van 10.000.000 waarvan voor ons 3.220.000. De invoering van de drie decentralisaties (participatie, jeugdzorg en AWBZ) per 1 januari 2015 gaat een groot deel van onze aandacht opeisen. Deze decentralisaties vergen het uiterste van ons als gemeente op het gebied van beleidsontwikkeling, bedrijfsvoering, samenwerking en bestuurskracht. De belangrijkste vaststelling op dit moment is dat de invoering van de decentralisaties gepaard gaat met ingrijpende rijksbezuinigingen en in het verlengde daarvan met de nodige financiële onzekerheden voor zowel burgers als de gemeente. Op basis van deze argumenten willen we deze bestemmingsreserve vormen. r. Ingaande 2015 geldt bij de financiering van de bijstand, een nieuw verdeelmodel (CPB) én een nieuwe methode om een eventueel aanvullende uitkering vast te stellen. Of het nieuwe verdeelmodel gunstig of ongunstig voor onze gemeente uitpakt is nog onduidelijk. Bij toekomstige tekorten wordt echter nu ook gekeken naar het verleden. Heeft een gemeente in een recent verleden (waarschijnlijk 3 jaar voorafgaand aan het jaar met een tekort) geld over gehouden (dus een voordeel genoten), dan dient de gemeente het tekort eerst te verlagen met het behaalde voordeel. M.a.w. ons voordeel over 2014 en mogelijk zelfs 2013 wordt op ons eventuele toekomstige tekort in mindering gebracht. Dat deel van het tekort wordt derhalve niet gecompenseerd met aanvullende financiering van het Rijk. s. We geven hiermee uitvoering aan het raadsbesluit 2013/15063. 3. Het positieve jaarrekeningresultaat ten bate van de algemene reserve te brengen. Tegenargumenten 2e. Alternatief is niet alle stadsdelen voorzien van deze palen. Kosten en dekking N.v.t. 9
Communicatie Persvoorlichting Evaluatie N.v.t. Planning, procedure en uitvoering Behandeling in de collegevergadering van 9 april 2015 Behandeling in commissies Behandeling door de Raad in de raadsvergadering van 12 mei 2015 Bijlagen Jaarverslag en jaarrekening 2014 Bijlagen ter inzage Bijlagenboek jaarrekening 2014 Burgemeester en wethouders van Heerlen, de secretaris, de waarnemend burgemeester, mw. C.L.A.F.M. Bruls mr. drs. F.H.H. Weekers 10
Raadsbesluit De Raad der gemeente Heerlen; gezien het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 9 april 2015 Registratienummer BWV-15001284 gegeven de agendering door het Presidium; gehoord het advies van de raadscommissie voor; besluit: 1. De jaarrekening en het jaarverslag 2014 vast te stellen, de volgende voorzieningen in te stellen: Een voorziening middelen derden riool ad 2.689.000. Een voorziening afval ad 806.000. Een verplichtingenvoorziening Attero ad 28.000. en akkoord gaan met een resultaat van 13.771.710. 2. Een bedrag ad 11.216.710 van het rekeningresultaat als volgt te bestemmen: a. 1.541.000 te storten in de reserve reeds genomen besluiten ten behoeve van de dekking van de begroting 2015. b. Een bedrag van 100.000 te storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van de inrichting van een regionaal werkbedrijf in de arbeidsmarktregio Zuid-Limburg. c. Een bedrag van 40.000 te storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van de verzelfstandiging Schunck. d. Een bedrag van 530.000 te storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van de dekking van de IBA projectkosten 2015. e. Een bedrag van 156.000 te storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van het afsluiten van centra. f. Een bedrag van 300.000 te storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van de aanleg van rotondes. g. Een bedrag van 70.000 te storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van de aanleg van voetpaden. h. Een bedrag van 85.000 te storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van digitaliseren parkeerapparatuur. i. Ten behoeve van Herstructurering storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden: 100.000 parkeerproblematiek; 100.000 beeldkwaliteit Vrieheide; 150.000 Varenbeuk Vrieheide; 250.000 herinrichting openbare ruimte; 250.000 t.b.v. cofinanciering project IBA Gebrooker bos. j. Een bedrag van 250.000 te storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van doorontwikkeling en toezicht openbaar gebied. k. Een bedrag van 525.000 te storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van herinrichting staf en verbeteren financiën en personele informatievoorziening. l. Een bedrag van 250.000 te storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van het jaar van de Mijnen. m. Een bedrag van 150.000 te storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van leegstandbestrijding. n. Een bedrag van 100.000 te storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van consolidatie Thermen. o. Een bedrag van 350.000 te storten in de bestemmingsreserve nog uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van ondersteuning van initiatieven in de stad inzake Serious Request. 11
p. Uitruil autonoom geld ad 635.000 voor participatiegeld. q. Een bestemmingsreserve 3D risico te vormen en hierin 3.220.000 te storten. r. Een bestemmingsreserve Buig te vormen en hierin 1.877.000 te storten. s. Een bedrag van 188.000 te storten in de algemene reserve conform besluit 2013/15063 60+ maatwerkactie en bijdrage GBRD inzake overgenomen medewerkers. 3. Het uiteindelijk positieve resultaat van 2.555.000 te storten in de algemene reserve. Aldus besloten tijdens de vergadering van de Raad der gemeente Heerlen van 12 mei 2015 de griffier, de voorzitter, mr. J.H.M. Martens mr. drs. F.H.H. Weekers 12
Leeswijzer Met dit jaarverslag leggen wij verantwoording af over het gevoerde beleid en de daarmee samenhangende resultaten in 2014. Het verslag is in eerste instantie bedoeld voor de gemeenteraad en daarnaast is het een middel om alle andere belangstellenden te informeren over het afgelopen jaar. Na deze leeswijzer volgen de kerncijfers en vervolgens de bestuurssamenvatting en de rapportage bestuurlijke prioriteiten. Vervolgens geven we in de programmaverantwoording op hoofdlijnen een overzicht van de resultaten, zoals deze in 2014, binnen de 5 programma s van het Meerjarig Bestuurlijk Programma 2011-2014 zijn bereikt. Deze verantwoording is volgens een vast stramien opgebouwd rond de diverse kernthema s binnen elk programma. Binnen de afgesproken en wettelijke kaders is er voor gekozen om de opbouw van de inhoud aan te passen aan het uitvoerende dan wel ondersteunende karakter van het kernthema. De kaders, die gehanteerd zijn bij het realiseren van onze doelen, zijn opgenomen in de paragrafen. Hier lichten we toe hoe de bedrijfsvoering gefunctioneerd heeft, maar ook op welke manier invulling gegeven is aan de kaders zoals bijvoorbeeld rondom grondbeleid en lokale heffingen. Daarnaast maken weerstandsvermogen (inclusief een actueel overzicht van de risico s), onderhoud kapitaalgoederen, financiering en verbonden partijen deel uit van de door het BBV (Besluit Begroting en Verantwoording) verplicht op te nemen paragrafen. Vervolgens heeft de Raad verzocht om een aantal vrije paragrafen op te nemen, te weten: Demografische Ontwikkelingen, Stadsregio Parkstad Limburg, Subsidies en IBA. Hierna volgt informatie over het bestuur en de organisatie om een globale indruk te krijgen van de opbouw en de structuur van onze gemeente. De financiële gegevens zijn opgenomen in het onderdeel jaarrekening. Hier leggen we verantwoording af over het gevoerde financiële beleid en de resultaten van het afgelopen jaar. De jaarrekening bestaat uit de balans met toelichting en het overzicht van baten en lasten in de jaarrekening. Alle cijfers in dit onderdeel presenteren we in een veelvoud van 1.000. Hierdoor ontstaan afrondingsverschillen in totaaltellingen, saldi en dergelijke. Vervolgens is het onderdeel algemene dekkingsmiddelen opgenomen. In aansluiting op voorgaande jaren zijn in dit jaarverslag en in deze jaarrekening wederom de adviezen van de Werkgroep Financial Audit verwerkt. We ontvingen deze adviezen naar aanleiding van de beoordeling van de jaarverantwoording 2013 alsmede het MBP 2015-2018 en de begroting 2015. In het kader van de kwaliteitsverbetering van de beleidspresentatie is met het opstellen van het MBP 2011-2014 gestart met het versmarten van de programma s. Dit met als doel om te komen tot duidelijke, beknopte, overzichtelijke, meetbare en in een logische onderlinge samenhang gepresenteerde informatie over het te voeren gemeentelijke beleid, de daaraan verbonden activiteiten, de maatschappelijke effecten en de kosten. 13
14
Kerncijfers Kerngegevens per 31 december omschrijving 2010 2011 2012 2013 2014 A. Sociale structuur Aantal inwoners: 89.216 89.019 88.731 88.264 87.535 waarvan: 0 t/m 14 jaar 12.093 11.998 11.828 11.718 11.481 15 t/m 64 jaar 59.827 59.453 58.968 58.365 57.541 65 jaar en ouder 17.296 17.568 17.935 18.181 18.513 Aantal uitkeringsdossiers WWB 4.229 4.286 4.238 4.291 4.293 Bron: Kerncijfers Heerlen 2010-2014; Bureau Onderzoek en Statistiek Kerngegevens per 31 december omschrijving 2010 2011 2012 2013 2014 B. Fysieke structuur Aantal woningen 45.243 45.856 45.209 * Oppervlakte gemeente x 1.000 m 2 45.520 45.520 45.520 45.520 45.520 waarvan -binnenwater 100 100 100 100 100 Oppervlakte van wegen x 1.000 m 2 : 5.084 4.993 5.050 5.030 5.035 waarvan (per 31-12 van jaar n): - wegen en straten in verkeers-gebieden en verblijfsgebieden 3.156 3.156 3.197 3.161 3.163 - fietspaden 269 269 271 272 272 - trottoirs 1.591 1.591 1.582 1.597 1.600 Aantal x 1.000 m 2 openbaar groen 4.745 5.805 6.087 6.124 6.122 Bron: Grootschalige basiskaart gemeente Heerlen De cijfers van de fysieke structuur zijn overgenomen uit de zogenaamde grootschalige basiskaart die in de gemeente Heerlen wordt gebruikt. De grootschalige basiskaart is ingevoerd om binnen de gemeente uniforme informatie te presenteren. Het is echter mogelijk dat het systeem informatie bevat die niet geheel actueel is waardoor er verschillen ontstaan met voorgaande jaren. Deze verschillen ontstaan als bijvoorbeeld een project in een bepaald jaar wel is uitgevoerd maar nog niet is overgedragen aan de afdeling Beheer en Onderhoud. Een ander voorbeeld is dat er grootschalige projecten plaatsvinden waarbij wél het aantal m² wegen toenemen maar het aantal m² fietspaden daalt omdat het fietspad plaats heeft moeten maken voor een fietsstrook. Ook is het mogelijk dat er correcties moeten plaatsvinden nadat een project gereed is. * Woningen: Met ingang van het statistiekjaar 2012 is de woningvoorraad gebaseerd op de Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG). De definities in de BAG verschillen van de definities die eerder voor de woningvoorraadstatistieken werden gehanteerd. Gevolg is dat er een trendbreuk ontstaat. Omdat het nieuwe woningvoorraadcijfer afwijkt van de voorgaande jaren wordt alleen de woningvoorraad vanaf 2012 weergegeven. 15
Kerngegevens per 31 december omschrijving 2010 2011 2012 2013 2014 C. Financiële structuur (x 1.000) Gewone uitgaven 399.212 396.935 376.324 356.226 352.745 Opbrengsten belastingen totaal, 44.412 46.061 46.361 44.959 44.452 waarvan -niet gebonden heffingen 20.831 22.124 21.529 22.066 22.332 -gebonden heffingen 19.970 19.689 19.651 19.392 19.262 -overige heffingen en leges 3.611 4.248 5.181 3.501 2.858 1) Gemeentefonds 148.245 138.487 129.368 125.502 127.617 2) Vaste schuld: 80.551 101.463 89.533 110.541 138.627 3) waarvan voor woningbouw 4.149 3.746 1.166 958 738 Aantal inwoners 89.216 89.019 88.731 88.264 87.535 Per inwoner: Gewone uitgaven 4,47 4,46 4,24 4,04 4,03 Opbrengsten belastingen totaal, 0,50 0,52 0,52 0,51 0,51 waarvan -niet gebonden heffingen 0,23 0,25 0,24 0,25 0,26 -gebonden heffingen 0,22 0,22 0,22 0,22 0,22 -overige heffingen en leges 0,04 0,05 0,06 0,04 0,03 Gemeentefonds 1,66 1,56 1,46 1,42 1,46 Vaste schuld: 0,90 1,14 1,01 1,25 1,58 waarvan voor woningbouw 0,05 0,04 0,01 0,01 0,01 1) Mutatie 2014 ten opzichte van 2013 is toegelicht in de paragraaf lokale heffingen. 2) Mutatie 2014 ten opzichte van 2013 is toegelicht in de paragraaf gemeentefonds. 3) Mutatie vaste schuld is toegelicht in de paragraaf financiering, onderdeel lening portefeuilles lange termijn. 16
1. Bestuurssamenvatting/rapportage bestuurlijke prioriteiten In de begroting 2014 schreven we:.het is crisis in Nederland en de vraag is of we het dieptepunt van deze economische crisis al hebben bereikt.. Dit pessimisme werd nog versterkt doordat de impact van de drie decentralisaties, met de daaraan verbonden nieuwe gemeentelijke taken en bezuinigingen, steeds meer duidelijk werd én daarnaast ontkwamen wij er niet aan om wederom een bezuinigingsoperatie in gang te zetten die 4 miljoen moest opbrengen. De verwachting was dat het een heel zwaar jaar zou worden. Terugkijkend op 2014 was het in ieder geval een intensief jaar. De voorbereidingen op de drie decentralisaties vroegen veel van het ambtelijk apparaat, van onszelf als college maar zeker ook van u als raad. Tal van beleidsstukken en verordeningen moesten vastgesteld worden, inkoop- en aanbestedingsprocessen moesten in gang gezet worden en de communicatie met partners en klanten vroeg veel van onze energie. Uiteindelijk lukte het ons om de klus te klaren. Natuurlijk blijft de vraag hoe de decentralisaties in de dagelijkse praktijk zullen uitpakken voor ons als gemeente en zeker ook voor onze burgers, maar we mogen tevreden terugkijken op al het werk dat verzet is tijdens het voorbereidingsjaar. Zeker als je bedenkt dat 2014 ook het jaar was van gemeenteraadsverkiezingen, een nieuwe raad en een nieuw college. Ondanks enkele belangrijke bestuurlijke wijzigingen die het gevolg waren van deze verkiezingen is het ons gelukt om de vaart, de ambitie en de zorgvuldigheid in cruciale dossiers, als bijvoorbeeld de drie decentralisaties, te houden. Het pessimisme, de vraag of het dieptepunt van de crisis al bereikt was, maakte gedurende het jaar 2014 plaats voor optimisme. We zagen de economie langzaam uit het dal kruipen. Het consumentenvertrouwen (en dus de bestedingen) nam voor het eerst in jaren weer toe, de woningmarkt trok weer een beetje aan en bedrijven gingen weer investeren. De effecten van deze economische opleving op onze gemeentefinanciën zullen pas op termijn merkbaar zijn, maar maatschappelijk (lees: voor onze burgers) zullen de effecten naar verwachting en hopelijk sneller zichtbaar zijn (meer werkgelegenheid, grotere koopkracht, minder bezuinigingen etc.). Ook in financieel opzicht leek 2014 een moeilijk jaar te worden. Met name doordat de algemene uitkering van het Rijk fors naar beneden werd bijgesteld moesten wij in de begroting 2014 een bedrag van 4 miljoen bezuinigen. Uiteindelijk blijkt het allemaal behoorlijk mee te vallen en is het resultaat over het jaar 2014 ruimschoots positief. Oorzaken moeten we zoeken in ontwikkelingen die zich gedurende het jaar hebben voorgedaan. Het blijkt dat we veel minder bijstandsuitkeringen, minimaregelingen, specifieke bijstand en participatiemiddelen nodig hebben gehad dan geraamd. Daarnaast zien we onder andere een voordeel op het leerlingenvervoer, bleken er minder buurtsubsidies nodig te zijn en vielen afrekeningen van de Algemene Uitkering uit vorige jaren van het Rijk positief uit. De volledige analyse van het rekeningresultaat vindt u terug in de onderstaande tabel. Rekeningresultaat voor bestemming 2014 -/- = negatief Jaarrekening Novembernota Zomernota afwikkeling faillissement Licom 3.220 3.000 vrijval van reserveringsregeleling participatiebudget 2.207 lagere bijdrage WOZL 544 300 voordeel leerlingenvervoer 246 lagere kosten culturele activiteiten Schunck* 75 lagere lasten raadhuiskwartier fase1 100 economische stimulering: doorschuiven div. projecten 180 armoedebestrijding: reguliere bijstand daling volume uitkeringsgerechtigden + integrale toepassing fraudewetgeving 1.877 1.041 voordeel Minimabeleid 755 voordeel integratiebeleid + specifieke bijstand 322 voordeel algemeen Participatiebeleid 336 buurtgericht werken: minder uitgaven subsidie buurten 134 90 subsidie bereikbaarheid ontvangen van Provincie voor project dat reeds afgerond was 557 reguliere bijdrage parkstad 224 625 AU afrekening voorgaande jaren 464 AU 2014 309 vrijval decentralisaties uitkeringen en taakmutaties 264 17
-/- = negatief Jaarrekening Novembernota Zomernota diverse posten 864 16 1763 apparaatskosten 1.173-1763 concerntaakstelling -79 Totaal resultaat 13.772 5.072 0 bedragen x 1.000 Waar het Sociale Domein volledig in het teken stond van de voorbereidingen op de decentralisaties zaten we zeker niet stil in de andere domeinen. In het Fysieke Domein zagen we dat de MSP Allee voor het grootste deel werd gerealiseerd, en ging de bouw van de BMV s Molenberg en Aldenhof van start. In het centrum kwam er groen licht voor de ontwikkeling in het Schinkel kwadrant en werd de grondexploitatie van het Maankwartier geactualiseerd. Een belangrijke economische impuls was het ontstaan van plannen voor een derde Zuid- Limburgse campus: de Smart Service Campus. Op de valreep hebben we in 2014 ook nog het Jaar van de Mijnen 2015 geopend met onder andere een indrukwekkende speech van Frans Timmermans en een spectaculaire vuurwerkvoorstelling. De regionale samenwerking Parkstad Limburg veranderde in 2014. De acht gemeenten van Parkstad Limburg kozen voor een nieuwe samenwerkingsconstructie waarbij beleid en uitvoering werden gescheiden. De Gemeenschappelijke Regeling (GR) Stadsregio Parkstad Limburg werd gewijzigd van een regeling van raden in een regeling van colleges. Met deze wijziging is er geen Parkstadraad meer en ligt de verantwoordelijkheid in de vernieuwde GR bij de wethouders van de gemeenten. Iedere wethouder heeft een thema in zijn of haar portefeuille en vertegenwoordigt dat thema in een bestuurscommissie. Op het gebied van veiligheid zijn we met een pilot gestart die de gemeentelijke cannabisaanpak kan verbeteren: vergroten pakkans, snellere berechting, aanpak criminele netwerken etc. En om vorm te geven aan de bezuinigingen op ons personeel in 2015 zijn we in 2014 al begonnen met een traject waarmee we als organisatie ons totale takenpakket in kaart gaan brengen. Terugkijkend mogen we concluderen dat 2014 een belangrijk jaar was waarin pessimisme plaats maakte voor optimisme, waarin het takenpakket van onze gemeente in een klap 25% groter werd, waarin verkiezingen en bestuurswisselingen niet tot vertragingen in beleid en uitvoering leidde en waarin we uiteindelijk werden geconfronteerd met een financiële meevaller. Bestuurlijke prioriteiten Participatie 2014 was, zoals aangegeven, hét jaar van de voorbereidingen op de 3 decentralisaties in het Sociaal Domein. Ondanks het feit dat we met de voorbereidingen al in 2012 zijn gestart, is er lang onduidelijkheid geweest over onder andere landelijke wetgeving, de beschikbare budgetten en de exacte doelgroepen. Medio 2014 kwam deze duidelijkheid pas, waardoor onder grote tijdsdruk nog veel zaken geregeld moesten worden, zoals de inkoop van producten voor de Wmo (inclusief Beschermd Wonen en opvang) en Jeugdzorg bij tientallen instellingen, het inrichten van de zogenaamde Toegang tot ondersteuning in de vorm van 13 sociale buurtteams en twee Expertiseteams, het opstellen van beleid en uitwerken in verordeningen en beleidsregels op de terreinen Jeugd, Participatie en Wmo, het ontwikkelen van diverse participatie-instrumenten, het inrichten van onze bedrijfsvoering, etc.. Daar waar samenwerking in de regio meerwaarde had, hebben we zaken regionaal opgepakt, daar waar aansluiting op onze lokale situatie de voorkeur had hebben we zaken lokaal geregeld. Mede dankzij goede afspraken met onze partners hebben we zorgcontinuïteit kunnen realiseren voor mensen die al ondersteuning kregen vanuit de Jeugdzorg of de Awbz. Ook hebben we via gerichte communicatie, ondanks veel negatieve landelijke aandacht voor deze decentralisaties, grote onrust bij onze burgers kunnen voorkomen. Dankzij forse tariefkortingen hebben we nieuwe taken budgettair neutraal in onze begroting 2015 kunnen verwerken. Er zijn echter nog wel veel onzekerheden over de exacte omvang van de doelgroep, de omvang van de zorg die mensen kregen en de nieuwe instroom waardoor we niet weten of de budgetten voldoende zijn. Dat wordt pas gedurende 2015 meer helder. 18
Ten aanzien van onze bestaande taken in het Sociaal Domein, de huishoudelijke hulp en de sociale werkvoorziening hebben we in tegenstelling tot de meeste andere gemeenten ruimte in onze gemeentebegroting gemaakt om de dienstverlening aan onze burgers te continueren. Al met al kunnen we zeggen dat het dankzij een forse eigen inspanning én de inzet van de vele partners in het Sociaal Domein gelukt is om klaar te zijn voor onze nieuwe taken. Alhoewel er komende jaren nog hard gewerkt moet worden om het Sociaal Domein zodanig in te richten dat we voorkómen dat burgers ondersteuning nodig hebben, dat de daadwerkelijke ondersteuning aan onze burgers verbetert én dat deze ondersteuning goedkoper is, is er in 2014 een belangrijke basis gelegd voor deze transformatie. Herstructurering In 2014 zijn binnen de herstructurering Hoensbroek-Passart de vorderingen met betrekking tot de realisatie van onder andere de BMV-Aldenhof en de herinrichting van de openbare ruimte van het kernwinkelgebied duidelijk zichtbaar geworden. Daarnaast is de aanpak sociaal-veilig Hart voor Hoensbroek volledig in uitvoering en is de methodiek Gebrookerbos, samen met de Open Universiteit en Neimed, vertaald in een IBA-aanvraag. Binnen de herstructurering MSP is in 2014 het grootste gedeelte van de MSP Allee aangelegd, het Glasmijterrein en pocketpark Palemig zijn in gebruik genomen en het Limburgiapark is aangelegd. Met betrekking tot de herstructurering Vrieheide is 2014 benut om (vanuit het vastgestelde masterplan Buurtbusiness Energie voor Vrieheide ) te komen tot een uitvoeringsprogramma voor 2015. Er is een concreet plan voor herbestemming van de Chr. Koningkerk tot regionaal archief ontwikkeld en op haalbaarheid getoetst, het theoretisch model voor de schuifoperatie aanpak particulier woningbezit is verder ontwikkeld en de sociale veiligheidsaanpak Passart is uitgerold naar Vrieheide-De Stack. Hoensbroek/Passart. Begin 2014 is het uitvoeringsprogramma 2014 vastgesteld. Onderdelen van dat uitvoeringsprogramma 2014 zijn: Aldenhofpark en de Brede Maatschappelijke Voorziening (BMV). In 2014 zijn de bestekken voor het park gereed gemaakt en is de aanbestedingsprocedure opgestart. De gunning heeft plaatsgevonden in februari 2015. De saneringswerkzaamheden ten behoeve van de bodemvervuiling zijn uitgevoerd. De sloop van de flats van Woonpunt is afgerond. Het grondwerk is uitgevoerd, waardoor de contouren van het park inmiddels zichtbaar zijn. Nadat begin 2014 het bestemmingsplan ten behoeve van de BMV-Aldenhof is vastgesteld en de benodigde omgevingsvergunning verstrekt is, is in april de bouw van start gegaan. Door de aangetroffen bodemverontreiniging en langdurige regenval is het bouwproces vertraagd. Met de partners in de BMV is afgesproken de BMV in de meivakantie van 2015 in gebruik te nemen. Centrum-kernwinkelgebied. Nadat in 2013 de openbare ruimte van de Kouvenderstraat opnieuw ingericht is, is in 2014 gestart met de herinrichting van de Markt-Hoofdstraat. Oplevering vindt plaats in april 2015. Hierna zal het Gebrookerplein aangepakt worden, hetgeen al in 2014 voorbereid is. Met betrekking tot de verbouw van de Lidl aan de Hoofdstraat is in 2014 de anterieure overeenkomst getekend, waarna de verbouwing gestart is. De opening heeft plaatsgevonden op 11 februari 2015. Noordknoop. Ten behoeve van de herontwikkeling van het gebied tussen het Gebrookerplein en het voormalige Mijnspoor (voormalige antiekhal/heemestate, Broeklandterrein, locatie Plus/Hema/Etos) is in samenwerking met de betrokken eigenaren en potentiële investeerders een integrale visie opgesteld. Eind 2014 kon het strategische pand Heemestate verworven worden. Begin 2015 is dit pand gesloopt. Gebrookerbos. In 2014 is het businessplan Gebrookerbos vastgesteld. In een hechte samenwerking met Open Universiteit en Neimed is deze methodiek voor gebiedsontwikkeling vertaald in een projectplan in het kader van de IBA. In 2014 zijn reeds diverse particuliere initiatieven ingediend, zoals een paardenaccommodatie, stadsboerderij, stadslandbouw, dierenpark/kinderboerderij en hondenschool. Einde 2014 is gestart met de uitvoering van het project CorioGlana Stadsmoeras. 19