CentERpanel jaargang 21, nummer 2-2011 Vragenlijst Evaluatie CentERpanel 2011 Diervriendelijk stemmen Dank Het KOPPEL-onderzoek Instituut voor dataverzameling en onderzoek
Evaluatie CentERpanel 2011 In het CentERpanel is een vragenlijst afgenomen met als doel het evalueren van o.a. de vragenlijsten van CentERdata De vragenlijst is in augustus voorgelegd aan in totaal 2886 panelleden van 16 jaar en ouder. Uiteindelijk hebben 1810 panelleden de vragenlijst volledig ingevuld. Een respons van 62. De vragenlijsten De meeste mensen vinden actualiteitenvragenlijsten het leukst en interessantst om in te vullen. Vragenlijsten met een economische inslag worden over het algemeen het vervelendst gevonden, gevolgd door vragenlijsten met een wetenschappelijk experiment. Welk soort vragenlijsten vindt u het vragenlijsten: om in te vullen? waarin de met een over sociale met wetenactualiteit economische thema s schappelijke centraal inslag experimenten staat leukst 55 6 26 13 interessantst 39 11 27 23 vervelendst 4 51 13 32 Leuk Panelleden van 55 jaar en ouder vinden actualiteitenvragenlijsten vaker leuk dan jongeren onder de 35 jaar Jongeren onder de 35 jaar geven vaker dan panelleden van 55 jaar en ouder aan vragenlijsten met een sociaal thema leuk te vinden 15 t/m 44-jarigen geven vaker aan wetenschappelijke experimenten leuk te vinden dan panelleden van 45 jaar en ouder 2 Mannen geven vaker aan vragenlijsten over actualiteiten leuk te vinden Vrouwen geven vaker aan vragenlijsten over een sociaal thema leuk te vinden Interessant Panelleden van 35 jaar en ouder vinden vaker actualiteitenvragenlijsten interessant Panelleden jonger dan 45 jaar vinden vaker wetenschappelijke experimenten interessant Lager opgeleiden vinden vaker actualiteitenvragenlijsten interessant Hoger opgeleiden vinden vaker vragenlijsten met een economische inslag interessant Mannen vinden vragenlijsten met een economische inslag interessanter Vrouwen vinden vragenlijsten over sociale thema s interessanter Vervelend Panelleden jonger dan 45 jaar vinden vaker vragenlijsten met een economische inslag het vervelendst om in te vullen Panelleden van 45 jaar en ouder vinden vaker wetenschappelijke experimenten vervelend om in te vullen Panelleden met een lage opleiding vinden wetenschappelijke experimenten vervelend om in te vullen Mannen vinden vragenlijsten met sociale thema s vaker vervelend om in te vullen Vrouwen vinden vragenlijsten met economische thema s vaker vervelend om in te vullen De meesten vinden de vragen niet erg ingewikkeld. Ook hebben weinig panelleden moeite met het bedienen van de toetsen om de vragen te beantwoorden. Ongeveer de helft 3
van de panelleden heeft een hekel aan informatie opzoeken om de vragen te kunnen beantwoorden. Panelleden jonger dan 55 jaar vinden het vaker vervelend om informatie op te zoeken dan ouderen. Uitspraken over vragenlijsten Ik vind de vragen vaak erg ingewikkeld Ik heb moeite met het bedienen van de toetsen die moeten worden gebruikt om te antwoorden Ik heb er een hekel aan als ik informatie moet opzoeken om de vragen te kunnen beantwoorden Ik moet vaak lang nadenken over de antwoorden mee eens niet mee eens of oneens mee oneens 6 20 74 3 4 93 52 22 26 6 25 69 Panelleden geven aan gemiddeld 17,5 minuten per week te besteden aan het invullen van de vragenlijsten. Elf procent vindt de vragenlijsten vaak lang. 84 geeft aan dat de vragenlijsten afwisselend lang en kort zijn. Wat vindt u van de lengte van de vragenlijsten? De meeste vragenlijsten zijn erg lang 2 Meer dan de helft van de vragenlijsten is erg lang 9 De vragenlijsten zijn afwisselend lang en kort 84 Meer dan de helft van de vragenlijsten is kort 5 De meeste vragenlijsten zijn erg kort 0 De panelleden vinden de achtergrondkleur van de vragenlijsten prettig (77). Dit geldt ook meer voor panelleden van 35 jaar en ouder. Ook het lettertype valt in de smaak (77), de hoeveelheid tekst op het scherm wordt niet als te vol ervaren. Panelleden jonger dan 45 jaar geven vaker aan liever meer schermen met vragen te krijgen dan meer vragen op één scherm. Hoe langer panelleden in het panel zitten, hoe prettiger zij de groene achtergrondkleur vinden. Uitspraken over de lay-out van de vragenlijsten mee eens niet mee eens mee oneens of oneens Het lettertype dat voor de vragenlijsten 92 6 2 wordt gebruikt is goed te lezen Liever meer schermen met vragen 35 46 19 dan meer vragen op één scherm De groene achtergrondkleur is 77 19 4 prettig De schermen staan vaak erg vol 8 30 62 De panelleden geven de vragenlijsten van CentERdata gemiddeld een 7,6 als rapportcijfer. De apparatuur / de techniek Wat vindt u van de snelheid waarmee u tijdens het invullen de vragen op het scherm krijgt? Dat gaat erg snel 56 Dat gaat redelijk snel 40 Dat gaat redelijk langzaam 3 Dat gaat erg langzaam 1 Panelleden jonger dan 45 jaar geven vaker aan dat de vragen erg snel op het scherm verschijnen dan de panelleden die ouder zijn. Hoe vaak kon u het laatste half jaar door een storing niet starten met het invullen van een vragenlijst, terwijl u dat wel wilde? Nooit 69 Een enkele keer 28 Gemiddeld één of twee keer per maand 3 (Bijna) Elke week 0 Hoe vaak kon u het laatste half jaar door een storing niet verder met het invullen van een vragenlijst, terwijl u dat wel wilde? Nooit 66 Een enkele keer 33 Gemiddeld één of twee keer per maand 3 (Bijna) Elke week 0 Contact tussen panelleden en CentERdata Als panellid kunt u op verschillende manieren contact onemen met de helpdesk van CentERdata. Dit kan door een opmerking te plaatsen via het hoofdscherm op de vragenlijst-pagina, via e-mail of per telefoon. Het merendeel van de panelleden (96) heeft het laatste halfjaar de helpdesk niet gebeld. Van de panelleden die wel gebeld hebben, geeft 60 aan dit gedurende werkdagen te doen. 18 neemt contact op tijdens het weekeinde, en 22 geeft aan dit in het weekeinde én op werkdagen te doen. De 4 van de panelleden die de helpdesk belt, doet dit vanwege technische problemen met de computer of internetverbinding (32), omdat ze hun inloggegevens kwijt zijn (26), of omdat ze tijdens het invullen van een vragenlijst niet verder kunnen (25). In 68 van de gevallen worden de panelleden direct geholpen, 28 wordt teruggebeld en 12 geeft aan niet te zijn geholpen. Zo n 94 van de panelleden die wel eens gebeld heeft, geeft aan dat ze vriendelijk te woord zijn gestaan door de helpdeskmedewerkers. 4 5
Bent u het eens of oneens met onderstaande uitspraken over de helpdesk van CentERdata? 1 = beslist wel, 5 = beslist niet 1 2 3 4 5 Totaal Medewerkers van de helpdesk 80 14 1 0 5 100 staan mij vriendelijk te woord Problemen of vragen worden 66 19 6 6 3 100 snel opgelost De oplossing van problemen 66 22 12 0 0 100 of het antwoord op vragen is over het algemeen goed De helpdesk is goed bereikbaar 57 29 9 3 2 100 Waarvoor hebt u CentERdata een e-mail gestuurd? Om door te geven wanneer ik geen vragenlijsten kon invullen 18 Omdat er technische problemen waren met mijn computer of simpc 4 Omdat ik tijdens het invullen van een vragenlijst niet verder kon 4 Omdat ik een vraag uit een vragenlijst niet begreep 2 Om een verhuizing door te geven of een gewijzigd e-mailadres 2 Om een vraag te stellen over een vergoeding 2 Om door te geven dat een lid van het huishouden uit huis is 1 Omdat ik mijn inloggegevens kwijt was 6 Ergens anders voor 69 Wat vindt u van de uitnodigingse--mail? Ik hoef niet zo nodig via een e-mail herinnerd te worden dat ik de vragenlijsten kan invullen 22 Ik vind het prettig om via een e-mail eraan herinnerd te worden dat ik de vragenlijsten kan invullen 72 Ik heb nog nooit zo n e-mail gehad 6 Wat vindt u van het panelblad de CentERpanel? Ik lees de CentERpanel bijna helemaal en vind het leuk om op die manier op de hoogte te worden gehouden 45 Ik lees de CentERpanel maar half, ik blader er doorheen 45 Ik lees de CentERpanel nooit 10 Over het algemeen zijn de panelleden tevreden met de helpdesk van CentERdata. Dit blijkt ook uit het rapportcijfer dat u de helpdesk geeft: een 8,2 Panelleden maken meer gebruik van de knop opmerking maken dan van de helpdesk. Zo n 27 van de panelleden geeft aan dit te hebben gedaan. Voor 41 van deze groep ging het om het doorgeven dat een vragenlijst niet ingevuld kon worden, respectievelijk 14 en 13 gaf aan dat men bij het invullen van een vragenlijst niet verder kon, of een vraag uit de vragenlijst niet begreep. 46 geeft aan om andere redenen een opmerking te hebben gemaakt. Het ging dan voornamelijk om het missen van antwoordcategorieën bij een vraag of om een toelichting bij een bepaalde vraag. De redenen die onder ergens anders werden genoemd varieerden van huishoudnummer en wachtwoord opgevraagd, een huisgenoot die een vragenlijst niet invulde, tot het niet hebben ontvangen van een uitnodigingse-mail. Wat vindt u over het algemeen van de reactie die u van CentERdata op uw opmerking en/of e-mail hebt gehad? 1 = beslist wel, 5 = beslist niet 1 2 3 4 5 Totaal De reactie is vriendelijk 41 20 37 0 2 100 Er wordt snel gereageerd op een opmerking of e-mail De voorgestelde oplossing voor problemen of het antwoord op vragen is over het algemeen goed 34 22 40 1 3 100 33 21 42 1 3 100 Wat vindt u van de herinneringse-mail? Ik vind het vervelend omdat ik altijd pas op dinsdag de vragenlijsten invul 1 Ik hoef niet zo nodig via een e-mail herinnerd te worden dat ik de vragenlijsten nog moet invullen 19 Ik vind het prettig om via een e-mail eraan herinnerd te worden dat ik de vragenlijsten nog moet invullen 70 Ik heb nog nooit zo n e-mail gehad 10 Op welke manier wordt u het liefst herinnerd om de vragenlijsten in te vullen? Telefonisch 2 Via een kaartje 4 Via een brief 1 Via e-mail 81 Ik hoef niet herinnerd te worden om de vragenlijsten in te vullen 20 Waar zou u meer over willen lezen in de CentERpanel? Meer algemene informatie voor panelleden 37 Meer onderzoeksresultaten 72 Andere onderwerpen 7 Wat vindt u van de website www.centerpanel.nl? Ik vind wat ik zoek op de website 9 Ik heb de website nog nooit bezocht 41 Ik mis informatie op de website 0 Ik wist niet dat deze website er was 50 De website voor panelleden is sinds maart van dit jaar in de lucht. In de vorige CentERpanel werd hier al enige aandacht aan geschonken. De helft van de panelleden wist niet dat de website er was en 41 heeft de website nog nooit bezocht. Daar ligt een mooie uitdaging voor Panelbeheer! We zullen proberen daar ook meer onderzoeksresultaten te publiceren. Dat vindt immers 72 van de panelleden leuk om te lezen. De panelleden nemen dus het meest contact op door een opmerking te maken via het hoofdscherm van de vragenlijsten (27), via het sturen van een e-mail (10), gevolgd door het bellen van de helpdesk (4). 6 7
Diervriendelijk stemmen Dank! Dat verkiezingen belangrijk zijn is een open deur, maar wat niet iedereen zich realiseert is dat voor veel dieren de uitkomst vaak letterlijk een kwestie van leven of dood is. Wordt de plezierjac ht ruim baan gegeven of aan banden gelegd? Mag de bontfokkerij blijven uitbreiden of moet ze stoppen? Krijgt handhaving van dierenbeschermingswetgeving prioriteit of niet? Voorafgaand aan de landelijke verkiezingen op 9 juni 2010 liet WSPA door CentERdata een peiling houden over de mate waarin Nederlanders dierenwelzijn lieten meewegen in hun stem. Hypotheekrente, miljardenbezuinigingen, verhoging van de aow-leeftijd. De verkiezingen 2010 wekten de indruk dat de (eigen) economische situatie vooral bepalend was bij het uitbrengen van een stem. Toch gaf ruim een op de vijf respondenten aan dat zij dierenwelzijn serieus lieten meewegen in hun stem van redelijk (16,8) tot erg/heel erg (4,5) tot zelfs helemaal (1,1). Daarnaast was er nog een grote groep, 45, die zei dierenwelzijn een (klein) beetje mee te wegen. Voor bijna een derde van de kiezers was dierenwelzijn bij het stemmen echter geen enkele overweging. Opvallend was dat in deze laatste categorie bijna anderhalf keer zoveel mannen zitten als vrouwen. Erg tevreden over het dierenwelzijnsbeleid bleken Nederlanders niet te zijn. Het kabinet Balkenende IV scoorde gemiddeld een magere 5,5 als rapportcijfer. Afgaand op wat de Nederlandse burger vindt, moet het kabinet Rutte met name een einde maken aan de langeafstandstransporten van vee, de consumptie van foie gras verbieden, dierproeven tegengaan en de nertsenfokkerij stoppen. Ook maken burgers zich zorgen over de vee-industrie en de mishandeling of verwaarlozing van dieren. Een kleine minderheid (15) was van mening dat het (geheel of enigszins) geoorloofd is dat de bezuinigingen een verslechtering van dierenwelzijn tot gevolg hebben. 45 vond dat dit juist niet geoorloofd is. De rest was neutraal. Ook hier traden duidelijke verschillen op tussen mannen en vrouwen. Bijna twee keer zoveel mannen als vrouwen vonden het geoorloofd dat bezuinigingen het welzijn van dieren doen verslechteren. Weinig verrassend vonden de respondenten dat dierenwelzijn voor de Partij voor de Dieren het belangrijkste partijpolitieke onderwerp is. Als partij waarvoor dierenwelzijn het minst belangrijk is kwam Trots op Nederland uit de bus. Geen gekke inschatting: Rita Verdonk is momenteel lobbyist voor de bontindustrie. Voor WSPA was de peiling niet alleen van belang om meer inzicht te krijgen in de waarde die aan dierenwelzijn wordt gehecht, maar ook om meer aandacht voor het onderwerp te vragen. Zo gaf de peiling reden voor het radioprogramma Atlas om een verkiezingsdebat te organiseren over dierenwelzijn. Bovendien kwamen de resultaten van pas bij een voorlichtingscampagne van WSPA om mensen er bewust van te maken hoe belangrijk hun stem is voor die dieren. door Dirk-Jan Verdonk - WSPA Over WSPA WSPA (World Society for the Protection of Animals) is een internationale dierenbeschermingsorganisatie die zich sterk voor dieren-welzijn inzet en streeft ernaar wereldwijd dierenleed te beëindigen. WSPA biedt noodhulp aan dieren bij (natuur)rampen en strijdt tegen het grootschalige afmaken van zwerfhonden. Daarnaast zet WSPA zich in voor een duurzame, diervriendelijke veehouderij en de strijd tegen de wrede exploitatie van beren. Naast een hoofdkantoor in Londen heeft WSPA veertien regiokantoren, waaronder een in Den Haag. Het is bovendien de grootste alliantie van dierenwelzijnsorganisaties ter wereld met meer dan duizend lidorganisaties in meer dan 150 landen. www.wspa.nl Verhuis- en beterschapkaartjes, opmerkingen, nabellen, inloggegevens en de helpdesk: begrippen die ik niet snel meer zal vergeten. In november 2007 ben ik, gelijktijdig met de start van mijn studie aan de Universiteit van Tilburg, begonnen met werken bij de afdeling Panelbeheer van CentERdata. Nu, bijna vier jaar later, is het de tijd om afscheid te nemen. Tijdens mijn eerste jaren bij de afdeling panelbeheer bestonden mijn werkzaamheden voornamelijk uit het beantwoorden van de opmerkingen en e-mails. Dit gebeurde meestal tussen de colleges door, waarvoor de vestiging van CentERdata op de campus van de universiteit natuurlijk ideaal is. Menig medestudent is nog altijd jaloers op mijn leuke bijbaan. Langzamerhand zijn mijn werkzaamheden uitgebreid en heb ik het afgelopen halfjaar zelfs de kans gekregen wat vaster bij CentERdata te komen werken. In deze periode heb ik me nog meer in het CentERpanel kunnen verdiepen. U zult mijn naam dan vast ook wel eens zijn tegengekomen onder een brief of e-mail. Een van de aspecten die het werk leuk, afwisselend en leerzaam maakt, is het hebben van contact met jullie: de panelleden. Je weet nooit met welke vragen en problemen panelleden voor de dag gaan komen. Het geeft voldoening om mensen te kunnen helpen en adviseren. Ook het stimuleren van panelleden om te blijven deelnemen aan het panel is altijd een mooie uitdaging geweest. De afdeling Panelbeheer is een fijne, kleinschalige afdeling om te werken. De betrokkenheid bij het werk is groot en de sfeer is relaxed. Na vier jaar CentERdata is het dus tijd om afscheid te nemen. U zult geen brieven, kaartjes, opmerkingen, telefoontjes en e-mails meer van mij ontvangen. Ik wil u hartelijk danken voor de fijne samenwerking. Lisanne Stoop Ik ben André Heyms en sinds februari de nieuwe technische dienst medewerker bij CentERdata. Joris Mulder heeft deze functie overgedragen omdat hij nu fulltime werkzaam is op kantoor. Ik studeer nog en heb deze functie als bijbaan op zaterdag. Het is de bedoeling om door het gehele land technische ondersteuning aan de panelleden te bieden. Ik geef uitleg over bepaalde technische zaken, plaats nieuwe apparatuur en verhelp technische problemen (denk hierbij aan computer problemen en/of internet problemen). Ik studeer Bedrijfskundige informatica aan de Fontys in Eindhoven. De studie is een mix van de bedrijfskundige kant en de IT kant. Voordat ik aan deze opleiding begon heb ik de opleiding ICT beheer gevolgd op het ROC in Eindhoven. Hierdoor heb ik voldoende technische kennis om deze functie in te vullen. Ik hoop binnenkort aan mijn afstudeerstage te kunnen beginnen en mijn diploma te behalen. Ik vind het leuk om deze functie in te vullen voor CentERdata. Het is lekker afwisselend en het is leuk om het hele land door te mogen. U kunt met uw technische problemen en vragen bij mij terecht en wie weet kom ik bij u langs. André Heyms 8 9
Het KOPPEL-onderzoek. Kennis en opvattingen van publiek en professionals over medische besluitvorming en behandeling rond het einde van het leven Het KOPPEL-onderzoek is uitgevoerd door de drie academische centra uit Rotterdam, Utrecht en Groningen. Onderdeel van deze studie was een vragenlijst over medische zorg in de laatste levensfase, die werd voorgelegd aan het CentERpanel. De vragenlijst bestond uit drie onderdelen: ervaringen, kennis en opvattingen. Hieronder leest u een aantal resultaten. Ervaringen Ruim een vijfde deel van de respondenten is in de afgelopen vijf jaar met euthanasie of met palliatieve sedatie in aanraking gekomen. De meerderheid van de respondenten heeft wel eens nagedacht over zorg en medische behandeling in de laatste levensfase; een kleine minderheid van 7 van de respondenten is in het bezit van een schriftelijke wilsverklaring. Het aantal mensen met een schriftelijke wilsverklaring lijkt gelijk te zijn gebleven in vergelijking met eerder onderzoek uit 2002. Mensen spreken vaker met naasten dan met artsen over zorg en medische behandeling in hun laatste levensfase; 17 van de burgers weet hoe de eigen huisarts tegenover euthanasie staat. De meerderheid van de respondenten heeft vertrouwen in de arts als het gaat om medische zorg en behandeling rond het levenseinde. In vergelijking met eerder onderzoek uit 2002 is dit vertrouwen toegenomen, van 57 naar 70. Kennis 95 van de respondenten was op de hoogte van de euthanasiewet (Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding). Verder kent bijna iedereen het begrip euthanasie, maar niet altijd volgens de definitie van de euthanasiewet. Ook andere handelingen worden euthanasie genoemd. Bijvoorbeeld het in diepe slaap brengen, al dan niet op verzoek van de familie. Een meerderheid (80) van de respondenten geeft correct aan dat er in Nederland geen recht op euthanasie bestaat en dat het verzoek van de patiënt een vereiste is (83). Daarentegen denkt 41 van de respondenten ten onrechte dat euthanasie alleen is toegestaan als de patiënt nog maar enkele weken te leven heeft. Ook bestaat er onduidelijkheid rondom het begrip ondraaglijk lijden binnen de euthanasiewet. Zo denkt de meerderheid dat hulp bij zelfdoding niet is toegestaan bij ondraaglijk psychisch lijden, ook als het een medisch classificeerbare aandoening betreft. Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van het leven verbetert van patiënten en hun naasten die te maken hebben met een levensbedreigende aandoening, door het voorkomen en verlichten van lijden, door middel van vroegtijdige signalering en zorgvuldige beoordeling en behandeling van pijn en andere problemen van lichamelijke, psycho-sociale en spirituele aard. Palliatieve sedatie is het opzettelijk verlagen van het bewustzijn van een patiënt in de laatste levensfase. Het doel hiervan is het verlichten van het lijden van de patiënt, en niet het verkorten van het leven. Palliatieve zorg en palliatieve sedatie zijn als begrippen duidelijk minder bekend bij het Nederlandse publiek. De meerderheid weet dat palliatieve sedatie in Nederland is toegestaan, maar veel mensen zijn zich niet bewust van de voorwaarden. Ook herkent slechts een minderheid van de respondenten het begrip palliatieve sedatie als het omschreven staat in een voorbeeld. Opvattingen In vergelijking met eerdere onderzoeken lijkt de publieke opinie over medisch handelen rond het levenseinde redelijk stabiel. Zo wordt het toestaan van euthanasie nog steeds door een grote meerderheid ondersteund. Het percentage tegenstanders lijkt af te nemen, van 12 in 1995 naar 5 in 2010. In vergelijking met het publieksonderzoek in 2002 lijken minder respondenten van mening te zijn dat mensen het recht hebben om te beschikken over eigen leven en dood (van 68 naar 53). Het aantal respondenten dat vindt dat hoogbejaarden medicijnen moeten kunnen krijgen waarmee zij indien gewenst een einde aan hun leven kunnen maken, lijkt eveneens iets te zijn afgenomen (van 45 naar 36). Verschillende aspecten van de euthanasiewet, zoals verzoek en lijden, worden door de meerderheid ondersteund. Zo vindt 64 euthanasie alleen toegestaan als een persoon daar zelf om vraagt. Verder vindt 52 het lijden aan een ernstige ziekte een voorwaarde voor euthanasie. Anderzijds vindt 16 het verzoek van de patiënt niet altijd nodig en 21 vindt euthanasie ook toegestaan bij personen die niet meer verder willen leven, zonder dat zij lijden aan een ernstige ziekte. Veel respondenten vinden de rol van de familie belangrijk. Dat blijkt uit hun beoordeling van verschillende verhaaltjes over medisch handelen rond het levenseinde. Het belang van de familie blijkt eveneens uit het feit dat burgers vaker met naasten dan met artsen spreken over hun wensen rond het levenseinde. Verder speelt de mening van de familie een rol bij een schriftelijke euthanasieverklaring van een persoon met dementie. Als de familie het niet eens is met een dergelijke euthanasieverklaring, vinden burgers vaker dat de arts deze niet zou moeten opvolgen. Anderzijds zitten er voor burgers ook grenzen aan de rol van de familie. Zo vindt de meerderheid het niet juist dat de familie om levensbeëindiging van een patiënt kan vragen en speelt de mening van de familie voor burgers geen rol bij het opvolgen van een schriftelijke behandelweigering van een persoon met dementie. Mensen zijn eerder geneigd om hulp bij zelfdoding goed te keuren bij lichamelijke (pijn)klachten dan bij psychische klachten (levensmoe, depressie en beginnende dementie). Veel burgers vinden hulp bij zelfdoding in geval van geestelijk lijden niet toegestaan. De respondenten lijken de wetgeving in Nederland op sommige punten dus strikter te interpreteren dan in de wetstekst beschreven staat. Ter informatie De onderzoekers hebben de resultaten van dit onderzoek onlangs aangeboden aan het ministerie van VWS en de Tweede Kamer. Het volledige rapport kunt u downloaden via http://www.zonmw.nl/nl/publicaties. door Natasja Raijmakers - Erasmus MC 10 11
www.centerdata.nl Antwoordnummer 60685, 5000 WB Tilburg T: 0800 023 1415, E: centerdata@uvt.nl 12