Ruimte en grenzen bij euthanasie. Eric van Wijlick beleidsadviseur

Transcriptie

1 Ruimte en grenzen bij euthanasie Eric van Wijlick beleidsadviseur

2 Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding (1) Hoofdstuk II Zorgvuldigheidseisen Artikel 2 1. De zorgvuldigheidseisen, bedoeld in artikel 293, tweede lid, Wetboek van Strafrecht, houden in dat de arts: a. de overtuiging dat er sprake was van een vrijwillig en weloverwogen verzoek van de patiënt, b. de overtuiging heeft gekregen dat er sprake was van ondraaglijk en uitzichtloos lijden van de patiënt, c. de patiënt heeft voorgelicht over de situatie waarin deze zich bevond en over diens vooruitzichten, d. met de patiënt tot de overtuiging is gekomen dat er voor de situatie waarin in deze zich bevond geen redelijke andere oplossing was, e. ten minste één ander, onafhankelijke arts heeft geraadpleegd, die de patiënt heeft gezien en schriftelijk zijn oordeel heeft gegeven over de zorgvuldigheidseisen, bedoeld in de onderdelen a tot en met d, en f. de levensbeëindiging of hulp bij zelfdoding medisch zorgvuldig heeft uitgevoerd.

3 Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding (2) Hoofdstuk II Artikel 2 Zorgvuldigheidseisen 2. Indien de patiënt van zestien jaren of ouder niet langer in staat is zijn wil te uiten, maar voordat hij in die staat geraakte tot een redelijke waardering van zijn belangen terzake in staat werd geachte, en een schriftelijke verklaring, inhoudende een verzoek om levensbeëindiging, heeft afgelegd, dan kan de arts aan dit verzoek gevolg geven. De zorgvuldigheidseisen, bedoeld in het eerste lid, zijn van overeenkomstige toepassing. 3. Minderjarige patiënt tussen 16-18: ouders bij besluitvorming betrekken. 4. Minderjarige patiënt tussen 12-16: instemming ouders vereist. Artikel 3 t/m 19 Regionale toetsingscommissies, samenstelling, taken, bevoegdheden, werkwijze et cetera

4 KNMG-standpunt De rol van de arts bij het zelfgekozen levenseinde ( 11): 1. lijden is meer dan een classificeerbare ziekte. Het gaat om een medische grondslag: conditie die als ziekte of combinatie van ziekten / klachten kan worden aangemerkt. 2. kwetsbaarheid, inclusief dimensies als functieverlies, eenzaamheid en verlies van autonomie mogen verdisconteerd worden. Ruimte en grenzen bij euthanasie Medisch-professionele normen (1) KNMG-standpunt Euthanasie ( 03): 1. de geconsulteerde arts moet de patiënt zien en spreken. 2. SCEN-arts raadplegen is de norm. NVvP richtlijn Omgaan met verzoek om hulp bij zelfdoding door patiënten met een psychiatrische stoornis (2009) 1. Consulteren van twee onafhankelijke psychiaters, evt. derde andere onafh psychiater. KNMG-standpunt Euthanasie bij verlaagd bewustzijn ( 10): 1. in coma geen lijden, verzoek mag niet worden uitgevoerd. 2. verlaagd bewustzijn als onbedoeld neveneffect kan als ondraaglijk lijden worden aangemerkt.

5 Medisch-professionele normen (2) KNMG nadere uitleg van het standpunt Euthanasie ( 12): 1. verantwoordelijkheid behandelaar om consulent tijdig in te schakelen. 2. als geen enkele communicatie meer mogelijk is dan kan SCEN-arts niet meer concluderen dat aan zorgvuldigheidseisen is voldaan. Levensbeëindiging is onverantwoord. KNMG-richtlijn voor SCEN-artsen Goede Steun en Consultatie bij Euthanasie ( 12): 1. de SCEN-arts geeft een onpartijdig oordeel en waakt ervoor medebehandelaar te worden 2. de SCEN-arts toets zo objectief en feitelijk mogelijk en oordeelt niet strikter of ruimer KNMG-KNMP richtlijn Uitvoering euthanasie en hbz ( 12) 1. effectieve en veilige uitvoering: gebruik standaarddoseringen. 2. arts haalt zelf de medicatie op. 3. controleren medicamenteus geïnduceerd coma.

6 Medisch-professionele normen (3) KNMG advies aan artsen over verzoeken Levenseindekliniek ( 12) 1. het is verstandig om het gesprek met de arts van de Levenseindekliniek of de SCENarts aan te gaan, te motiveren waarom het euthanasieverzoek (nog) niet is ingewilligd en daar aantekeningen van te maken in het dossier. 2. de behandelend arts / eigen (huis)arts blijft de zorg leveren die op grond van de zorgvraag passend is. Het door de patiënt inschakelen van een arts van de Levenseindekliniek is geen gewichtige reden om de behandelingsovereenkomst met de patiënt op te zeggen. Uitspraken tuchtcolleges 1. Voldoende duidelijk zijn naar de patiënt, pro-actieve opstelling. 2. Bestand tegen oneigenlijk druk. 3. Bewaart professionele distantie. 4. Communiceert met en begeleidt zo nodig de familie van de patiënt.

7

8 Of lijden ondraaglijk is kan en moet patiënt aangeven, maar niet allesoverheersend: professionele beoordeling van de uitzichtloosheid van het lijden in relatie tot ondraaglijkheid Lijden heeft een medische grondslag: conditie die als ziekte of combinatie van ziekten / klachten kan worden aangemerkt

9 Lijden kent vele vormen en bronnen Somatisch lijden Psychosociaal en existentieel lijden Elementen die leiden tot kwetsbaarheid: verlies vitaliteit, multimorbiditeit, depressie, inclusief functieverlies - Ziektegeschiedenis - Biografie - Persoonlijkheid - Waardepatroon - Draagkracht + en kunnen ondraaglijk lijden veroorzaken

10 Het gaat niet om een ernstige, lichamelijke ziekte in de terminale fase Pijn, benauwdheid, overheersende uitputting en moeheid, toenemende afhankelijkheid, ervaren ontluistering of (angst voor) verdergaande ontluistering of het vooruitzicht niet meer waardig te kunnen sterven Patiënt moet het lijden ervaren (bijv. bij coma niet meer) Binnen euthanasiewet: patiënten met dementie Patiënten met psychiatrische aandoeningen ouderen met een complex aan problemen grote terughoudenheid en extra behoedzaamheid Raadpleeg deskundige(n)!

11 Plicht serieus omgaan met doodswens, lijdensdruk exploreren, maar geen rol bij beoordelen of leven voltooid is Uitleggen waarom niet wordt ingegaan op verzoek en start procedure niet Bewaak eigen morele grenzen en ga er niet overheen, wees open en helder naar patiënt Professionele verantwoordelijkheid hulp te verlenen bij vinden ander arts

12 Onprofessioneel: vage toezeggingen, treuzelen, verschuilen achter de wet, niet overdragen tijdens vakanties Overleg met collega s in de omgeving Raadpleeg SCEN-arts: steun / consultatie Principiële bezwaren of persoonlijk omstandigheden: onderling afspraken in de regio

13 Dank voor de aandacht!

14 De dokter en de zelfgekozen dood 1. Hoeveel verzoeken heeft u het afgelopen jaar gehad? Hoe intensief was dat en waarom? 2. Zijn de verwachtingen van patiënten hooggespannen? Hoe gaat u daarmee om? 3. Neemt de druk volgens u toe? Wat heeft u nodig om te zorgen dat de druk afneemt?

15

16

17