Raadsinformatiebrief

Raadsinformatiebrief Onderwerp : Notitie gevolgen van het regeerakkoord VVD-PvdA 2012 voor ISD CGM Aard : Actieve informatie Portefeuillehouder : Vervoort Datum college : 4 december 2012 Openbaar : Ja Afdeling : ISD Contactpersoon : Dhr. M. Masolijn Telefoon : 0485-396 731 E-mail : matthijs.masolijn@isdcgm.nl In te vullen door de griffie Nummer brief : 2012-224 Datum verzending : 6 december 2012 Nummer weekbericht : 49 Aanleiding Met de vaststelling van het regeerakkoord tussen de VVD en PvdA op 29 oktober 2012 en de herziening van dat regeerakkoord op 10 november 2012 staan er veel veranderingen op stapel. Deze veranderingen hebben invloed op de beleidskaders van Werk en Inkomen, Wmo en het Minimabeleid van de gemeenten Cuijk, Grave, Mill en Sint Hubert. Inhoud De notitie Gevolgen van het regeerakkoord VVD-PvdA 2012 voor ISD CGM geeft in het kort een overzicht van de aangekondigde veranderingen, voor zover er al informatie beschikbaar is. Dit wordt puntsgewijs gedaan aan de hand van de verschillende onderwerpen, te weten: - Werk en Inkomen; - Wmo en Awbz; - Minimabeleid. Voor meer informatie wordt naar de notitie verwezen. Procedurele informatie Deze notitie wordt ter kennisname aangeboden aan uw raad. Nadere inhoudelijke informatie is afhankelijk van de uitwerking van het regeerakkoord in toekomstige wetsvoorstellen. Dit geldt ook voor de financiële effecten, waarbij het de verwachting is dat in de circulaires vanuit het Rijk ook meer informatie vrij zal komen. In de kadernota 2014 en voorjaarsnota 2013 zullen wij hier nadrukkelijk op terugkomen. Bijlagen 1. Notitie Gevolgen van het regeerakkoord VVD-PvdA 2012 voor ISD CGM Burgemeester en wethouders van Cuijk mr. R.P. Hoffmann secretaris mr. W.A.G. Hillenaar burgemeester 1

Gevolgen van het regeerakkoord VVD-PvdA 2012 voor ISD CGM Datum: 4 december 2012 Auteur: ISD CGM Versie: 1.0 Status: Concept

Inhoudsopgave Inhoudsopgave...1 Inleiding...2 Werk en Inkomen...2 Participatiewet...2 Sociale werkvoorziening...2 Verantwoordelijkheid werkgevers...2 Gevolgen wijzigingen sociale zekerheid en sociale voorzieningen voor gemeenten...3 Handhaving...4 Huishouduitkeringstoets...4 Wmo en AWBZ...4 AWBZ...4 Wmo...5 Maatwerkvoorziening inkomenssteun chronisch zieken en gehandicapten...5 Overige maatregelen...5 Minimabeleid...6 Meer individuele en minder categoriale bijzondere bijstand...6 Gevolgen van het regeerakkoord VVD-PvdA 2012 voor ISD CGM Pagina 1 van 7

Inleiding Met de vaststelling van het regeerakkoord tussen de VVD en PvdA op 29 oktober 2012 en de herziening van dat regeerakkoord op 10 november 2012 staan er veel veranderingen op stapel. Deze veranderingen hebben invloed op de beleidskaders van Werk en Inkomen, Wmo en het Minimabeleid van de gemeenten Cuijk, Grave, Mill en Sint Hubert. Deze notitie geeft in het kort een overzicht van de aangekondigde veranderingen, voor zover er al informatie beschikbaar is. Dit wordt puntsgewijs gedaan aan de hand van de verschillende onderwerpen. Werk en Inkomen Op het werkveld van Werk en Inkomen worden de volgende veranderingen verwacht: Participatiewet Het kabinet is voornemens om de Wet Werken en Bijstand (Wwb), de Wet op de Sociale Werkvoorziening (Wsw) en Wajong samen te voegen tot één nieuwe wet: de Participatiewet, met een samengevoegd en ontschot budget. De wet zou 1 januari 2014 ingevoerd moeten worden. De Wajong is vanaf 1 januari 2014 alleen nog toegankelijk voor volledig en duurzaam arbeidsongeschikten. Gedeeltelijk arbeidsgeschikte jongeren vallen daarmee vanaf die datum onder de verantwoordelijkheid van gemeenten. De door het vorige kabinet ingezette lijn wordt grotendeels voortgezet: zoveel mogelijk mensen gaan aan de slag bij gewone werkgevers. Het instrument loondispensatie komt beschikbaar voor gemeenten. Werken onder het minimumloon is altijd tijdelijk. Het totaal van loon en aanvullende uitkering groeit toe naar het wettelijk minimumloon. De huidige pilots loondispensatie vormen de basis voor de besluitvorming over de verdere uitwerking van dit instrument. Over de financiële randvoorwaarden bestaan nog veel vragen. In ieder geval is duidelijk dat er opnieuw gesneden wordt in het re-integratiebudget van gemeenten, dat structureel zo n 200 miljoen lager uit zal komen. Sociale werkvoorziening De instroom in de sociale werkvoorziening in zijn huidige vorm stopt met ingang van 1 januari 2014. Gemeenten krijgen de ruimte om zelf een voorziening voor beschut werk te organiseren. Gemeenten krijgen middelen voor landelijk 30.000 plekken. Er komt geen individuele norm per gemeente voor het aantal te realiseren plaatsen. Op het budget voor de sociale werkvoorziening, dat onderdeel wordt van een ontschot re-integratie budget, vindt een efficiencykorting plaats die uitgespreid is over zes jaar. Wij interpreteren de cijfers dusdanig dat als gevolg van deze korting de rijksvergoeding per plek op zo n 22.000 uitkomt in 2019, na stapsgewijze verlagingen van 50 miljoen per jaar vanaf 2014. De quotumregeling die wordt voorgesteld gaat ook gelden voor mensen binnen de sociale werkvoorziening. Op basis van de tekst van het regeerakkoord is niet duidelijk wat de consequentie van de nieuwe Participatiewet is voor de zittende groep in de sociale werkvoorziening. Verantwoordelijkheid werkgevers Het kabinet is voornemens een quotumregeling van 5% voor het in dienst nemen van arbeidsgehandicapten door grotere werkgevers met meer dan 25 werknemers in dienst te ontwerpen. Deze regeling zal synchroon lopen met de afname van het aantal plaatsen in de sociale werkvoorziening en stapsgewijs vanaf 1 januari 2015 in zes jaren worden ingevoerd. Wanneer een bedrijf niet voldoet aan het quotum volgt een boete van 5000 per werkplaats. De regeling zal ook gelden voor de publieke sector. Gevolgen van het regeerakkoord VVD-PvdA 2012 voor ISD CGM Pagina 2 van 7

Gevolgen wijzigingen sociale zekerheid en sociale voorzieningen voor gemeenten Het kabinet wil de Werkloosheidswet (WW) hervormen. Mensen die minstens één jaar op een tijdelijk contract hebben gewerkt, krijgen na afloop een kwart maandsalaris mee per dienstjaar voor scholing (transitiebudget). Wie vanaf 1 juli 2014 werkloos wordt kan recht hebben op WW, die echter wordt verkort van maximaal 38 maanden tot maximaal 24 maanden. Het eerste jaar is (bij voldoende arbeidsverleden) dit een uitkering op basis van het laatstverdiend loon, het tweede jaar wordt de uitkering gebaseerd op het wettelijk minimumloon (WML). De opbouw van de WW-uitkering bedraagt de eerste tien werkjaren één maand per jaar, daarna wordt de opbouw verminderd tot een halve maand uitkering per werkjaar. Bestaande opbouw van rechten tot 1 augustus 2014 wordt gerespecteerd. Daarbij wordt het begrip passende arbeid aangescherpt, waardoor men ongeacht opleidingsniveau na een half jaar werkloosheid alle gangbare arbeid zal moeten accepteren. Het kabinet is voornemens over deze hervorming in gesprek met sociale partners te gaan. In het geval van een onvrijwillig ontslag of het niet omzetten van een tijdelijk dienstverband van een jaar moet de werkgever een transitiebudget ter beschikking stellen. Dit budget bedraagt per gewerkt jaar een kwart maandsalaris met een maximum van 4 maandsalarissen. De definitie van passende arbeid wordt aangescherpt met ingang van 2014. Na 6 maanden WW wordt al het werk als passend aangemerkt. Daarnaast stelt het kabinet voor de Algemene Nabestaandenuitkering te beperken tot één jaar voor nieuwe gevallen vanaf 1 juli 2014. In dat jaar geldt geen re-integratieplicht, men kan wel gebruik maken van bestaande instrumenten vanuit het participatiebudget van gemeenten om een baan te zoeken. Het kabinet neemt een flink aantal maatregelen waarvan de verwachting is dat deze leiden tot lagere bijstandslasten. Zo wordt de huishouduitkeringstoets ingevoerd, die zou moeten leiden tot een nettobesparing van 80 miljoen op de uitkeringen. Daarnaast gaan er strengere voorwaarden gelden voor uitkeringsgerechtigden om in aanmerking te (blijven) komen voor een bijstandsuitkering. Het gaat onder meer om de beheersing van de Nederlandse taal en het naleven van de sollicitatieplicht. Misdragingen kunnen leiden tot onmiddellijke stopzetting van de uitkering. Over de hele linie moet dit leiden tot een nettobesparing op de uitkeringslasten van 40 miljoen in 2014 oplopend tot 95 miljoen in 2017. Ook met betrekking tot de quotumregeling zijn er al op voorhand besparingen ingeboekt op de bijstandsuitgaven. Daar komt nog bovenop dat alleenstaande ouders in de bijstand straks niet meer kunnen rekenen op een aanvulling op hun uitkering. Het gaat om een bezuiniging van 350 miljoen. Naast bezuinigingen zijn er ook maatregelen die juist zullen leiden tot een groter beroep op de bijstand. Zo wordt de Algemene Nabestaanden Wet (Anw) ingeperkt tot één jaar. Daarna is men aangewezen op de bijstand. Ook de WW wordt teruggebracht tot maximaal twee jaar, wat ertoe leidt dat meer werklozen uiteindelijk een beroep moeten doen op de bijstand. Uit het regeerakkoord wordt niet duidelijk in hoeverre hier rekening mee is gehouden bij de ontwikkeling van het WWB Inkomensdeel. Gevolgen van het regeerakkoord VVD-PvdA 2012 voor ISD CGM Pagina 3 van 7

Handhaving Om het activerende karakter van de bijstand te vergroten, geldt de arbeids- en re-integratieplicht en de plicht tot tegenprestatie naar vermogen voortaan voor iedereen. Er zijn geen categoriale ontheffingen meer. Een individuele ontheffing heeft een tijdelijk karakter en betreft alleen de arbeidsverplichting. Permanente ontheffing van de arbeids- en re-integratieverplichting bestaat alleen nog voor mensen die volledig en duurzaam arbeidsongeschikt zijn. In de Wwb legt het kabinet vast dat gemeenten een bijstandsuitkering drie maanden moeten stoppen als de sollicitatieplicht niet wordt nageleefd. Hervatting vindt slechts plaats na een verzoek van de betrokkene. Daarnaast wordt de handhaving strikter om de naleving van Wwb-verplichtingen te verbeteren. De arbeidsverplichtingen en de duur en hoogte van de bijbehorende sancties worden geüniformeerd. Ernstige misdragingen tegen ambtenaren die de regelingen uitvoeren leiden tot onmiddellijke stopzetting van de uitkering. Dit gaat gelden voor de hele sociale zekerheid. Huishouduitkeringstoets Het kabinet wil de huishoudinkomenstoets, die net was teruggedraaid, nu toch weer invoeren, maar dan als huishouduitkeringstoets. Dit moet leiden tot een netto-besparing op de bijstandsuitgaven van 80 miljoen per jaar. Hiermee wil het kabinet voorkomen dat binnen een huishouden sprake kan zijn van stapeling van uitkeringen, waardoor de inkomsten hoger zijn dan bij een vergelijkbaar huishouden met inkomen uit arbeid. Tegelijkertijd zorgt het kabinet ervoor dat het wel loont om aan het werk te gaan door dit loon niet te verrekenen met de uitkeringen in het huishouden. Het normbedrag van de Wwb wordt verlaagd naarmate in een huishouden meer inwonende volwassenen aanwezig zijn. Elk van de gezinsleden blijft een zelfstandig recht op bijstand houden. De huishouduitkeringstoets wordt ingevoerd per 2015. Wmo en AWBZ In het Regeerakkoord dat de VVD en PvdA op 29 oktober 2012 hebben gepresenteerd, staan diverse voorgenomen maatregelen over de Wmo of in relatie tot de Wmo. De exacte uitwerking van de voorgenomen maatregelen, onder andere in de vorm van wetsvoorstellen, volgt later. AWBZ In 2014 wordt de aanspraak voor de functie begeleiding in de AWBZ beperkt door de aanspraak op dagbesteding te laten vervallen. Voor de functie persoonlijke verzorging vervalt in 2014 het recht op zorg bij een indicatie korter dan 6 maanden en wordt de norm voor gebruikelijke zorg van 60 naar 90 minuten per week verhoogd. Vanaf 2015 wordt de extramurale zorg overgeheveld naar het gemeentelijk domein. Budget 75% naar gemeenten. Extramuraliseren ZZP 4, nieuwe cliënten en herindicaties vanaf 2016: Met deze maatregel wordt beoogd dat cliënten met een lichtere zorgvraag die voorheen in een intramurale setting zorg zouden ontvangen, voortaan de zorg in de eigen omgeving krijgen (scheiden wonen en zorg). De maatregel wordt ingevoerd voor nieuwe cliënten/herindicaties vanaf 2016. Landelijke invoering intramurale AWBZ, ingaande 2017: De AWBZ wordt omgevormd tot een nieuwe landelijke voorziening waarin de intramurale ouderen- en gehandicaptenzorg (vanaf ZZP 5) landelijk wordt georganiseerd met een budgetgrens middels de contracteerruimte. Gevolgen van het regeerakkoord VVD-PvdA 2012 voor ISD CGM Pagina 4 van 7

Overheveling extramurale verpleging naar Zvw, ingaande 2017: Extramurale verpleging wordt in 2017 van de AWBZ overgeheveld naar de Zorgverzekeringswet (ZVW) en valt daar onder het zelfde systeem van populatiegebonden bekostiging als de huisartsenzorg. De indicatiestelling vervalt. Korting 5%. Overheveling langdurige GGZ naar de Zvw, ingaande 2017: Zorgverzekeraars worden in 2017 financieel verantwoordelijk voor de Geestelijke GezondheidsZorg (GGZ). De eigen bijdrage GGZ en liggeld ziekenhuizen wordt geschrapt. Er komt een nieuwe bijdrage eerste en tweedelijns GGZ. Wmo Gemeenten worden met ingang van 2015 geheel verantwoordelijk voor de activiteiten op het gebied van ondersteuning (bestaand), begeleiding en verzorging (nieuw). De aanspraken worden beperkt, dienstverlening wordt versoberd en meer gericht op waar ze het hardste nodig is en gaat vallen onder de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). In de Wmo wordt de aanspraak op hulp bij het huishouden beperkt tot cliënten met een laag inkomen. Voor nieuwe cliënten zal dit in 2014 gaan gelden. Voor bestaande cliënten gaat de maatregel een jaar later in (2015). Gemeenten behouden 25% van het budget voor een maatwerkvoorziening. Hulpmiddelen zoals rolstoelen en scootmobiel worden verstrekt door gemeenten binnen de Wmo. Hiervoor geldt voortaan een plicht tot hergebruik. Er wordt taakstellend uitgegaan van een structurele opbrengst van 50 mln. De AWBZ zorg die nu thuis of in de omgeving wordt geleverd en die met name ondersteunend van aard is, wordt vanaf 2015 door gemeenten uitgevoerd (onder de Wmo). Gemeenten kunnen meer maatwerk bieden en inspelen op lokale omstandigheden en zorgbehoefte van cliënten. Maatwerkvoorziening inkomenssteun chronisch zieken en gehandicapten De Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg), de regeling voor aftrek van specifieke zorgkosten, de daarmee samenhangende Tegemoetkoming Specifieke Zorgkosten (TSZ) en de Compensatie Eigen Risico (CER) worden afgeschaft. De Wtcg wordt vóór 01-01-2014 in zijn geheel afgeschaft. Dit betekent dat in 2014 (met een kleine doorloop naar 2015) de laatste uitbetalingen van Wtcg-forfaits plaatsvinden voor rechten die in jaren t/m 2013 zijn opgebouwd. Ook de Wtcg-korting op de eigen bijdrage AWBZ/Wmo voor extramurale gevallen vervalt. De gemeenten krijgen vanaf 2015 de taak voor het leveren van een maatwerkvoorziening inkomenssteun chronisch zieken en gehandicapten. Het wettelijk kader voor het uitvoeren van deze taak door gemeenten kan de Wmo of de Wet bijzondere bijstand zijn, maar ook een nieuw op te stellen wettelijk kader behoort tot de mogelijkheden. Overige maatregelen Eén gezin, één plan, één regisseur is het uitgangspunt bij de decentralisaties in het sociale domein: bij de WWNV (Participatiewet), de AWBZ, de Wmo en de jeugdhulpverlening. Dit vergt ook één budget en één verantwoordelijke van overheidszijde. Er komt een einde aan de praktijk waarbij vele hulpverleners langs elkaar heen werken bij de ondersteuning van één gezin. Gevolgen van het regeerakkoord VVD-PvdA 2012 voor ISD CGM Pagina 5 van 7

De decentralisatie moet ertoe bijdragen dat de eigen kracht, het sociale netwerk en de voorzieningen in een gemeente beter worden benut. Het accent zal steeds liggen op participatie in de samenleving. De gemeenten wordt een zeer ruime beleidsvrijheid gegeven met betrekking tot de concrete invulling van deze gedecentraliseerde voorzieningen. Er wordt 100 mln. ingezet om het voor gemeenten financieel mogelijk te maken huishoudelijke dienstverlening aan te bieden waarbij voor de dienstverlener in beginsel dezelfde sociale rechten gaan gelden als voor een gewone werknemer. Dit in tegenstelling tot de sociale rechten onder de regeling dienstverlening aan huis. Vanaf 2015 gaan we investeren in extra wijkverpleegkundigen met een bedrag dat oploopt tot minimaal 250 miljoen in 2017. Dit financieren we met middelen die we vrijspelen bij medische zorg in de tweede lijn (substitutie). Zo bevorderen we dat meer zorg dicht bij de mensen thuis wordt geleverd. Minimabeleid Meer individuele en minder categoriale bijzondere bijstand De mogelijkheden voor individuele bijzondere bijstand (van daadwerkelijke kosten) worden verruimd en de mogelijkheden voor categoriale bijzondere bijstand (aannemelijke kosten) worden beperkt. Daarnaast kan categoriale bijzondere bijstand voor gezinnen met kinderen in de vorm van aanvullende zorgverzekering en stadspas voor culturele/maatschappelijke/sportieve voorzieningen worden uitgebreid. De langdurigheidstoeslag in de Wet werk en bijstand (Wwb) wordt vervangen door een individuele toeslag voor personen die langdurig van een laag inkomen rond moeten komen zonder zicht op verbetering. Voor dit pakket wordt structureel 100 miljoen vrijgemaakt. Doordat sociale voorzieningen op vele fronten worden versoberd, zullen meer mensen en beroep moeten doen op de gemeente voor bijzondere bijstand. Er wordt 100 miljoen extra vrij gemaakt voor de compensatie van deze ingreep. De verschuiving van categoriale bijstand naar bijzondere bijstand betekent dat de ISD vaker individuele gevallen zal moeten beoordelen. Op bepaalde onderwerpen veranderen zaken, waardoor een groei van de individuele aanspraak op bijzondere bijstand te verwachten is: - Eigen bijdrage AWBZ: De verhoging van de eigen bijdrage AWBZ zal leiden tot een hoger bedrag aan bijzondere bijstand voor de eigen bijdrage AWBZ. Dit leidt tot een grotere uitnutting van het budget bijzondere bijstand. - Hervorming kindregelingen: De hervorming van de kindregelingen (van 8 regelingen naar 4 regelingen) zal leiden tot meer individuele aanvragen bijzondere bijstand voor de kosten die gemaakt worden ten behoeve van kinderen, omdat er minder generieke vergoedingen van Rijkswege bestaan. De vraag is of de gemeente gehouden is het wegvallen van deze vergoedingen geheel te compenseren. Gevolgen van het regeerakkoord VVD-PvdA 2012 voor ISD CGM Pagina 6 van 7

Intergemeentelijke Sociale Dienst Gemeenten Cuijk, Grave, Mill en Sint Hubert Telefoonnummer: 0485-396 733 Bereikbaar op werkdagen van 9:00 tot 12:00 Postadres: Postbus 10.001 5430 DA Cuijk Bezoekadres: Zwaanstraat 7 5431 BP Cuijk www.cuijk.nl www.grave.nl www.gemeente-mill.nl Gevolgen van het regeerakkoord VVD-PvdA 2012 voor ISD CGM Pagina 7 van 7