Selectie van oudere patiënten opgenomen in het ziekenhuis met risico op functieverlies Dr. Jita Hoogerduijn Kenniscentrum Innovatie van Zorgverlening Hogeschool Utrecht Jita.hoogerduijn@hu.nl Mw Anna Smit 86 jaar en woont onafhankelijk en alleen heeft hulp bij huishouden, reizen en financiën Opname ziekenhuis Griep, pneumonie, hoge koorts Gedesoriënteerd en af en toe in de war delirium na 5 dagen gediagnosticeerd! Valincident s nachts naar toilet gaan 3 weken in ziekenhuis Bij ontslag ADL hulp nodig, + loop problemen Functieverlies en verlies autonomie en zelfstandigheid. 1
Stelling Ouder worden gaat nu eenmaal gepaard met verlies van functionele zelfstandigheid: daar hoef je in het ziekenhuis geen speciale aandacht aan te besteden. Achtergrond (www.indexmundi.com) 18% van de Belgische bevolking is ouder dan 65 jaar (Nl=15%) In Vlaanderen in 2030 is dat 25% Stijgend aandeel 80-plussers binnen de groep van 65-plussers (van 23% nu naar 40% in 2050) Geeft toename kwetsbare ouderen. 2
Ouderen in het ziekenhuis (NL) In 2005 per 10.000 inwoners (www.statline.nl) Tussen de 65-80 jaar 2327.1 klinische opnames Boven de 80 jaar 3116.2 klinische opnames Alle leeftijden 1037.7 klinische opnames Bedbezetting in ziekenhuizen voor ruim 50% door 65+ (Prismant, 2005) Risico: blijvend functieverlies als gevolg van een ziekenhuisopname 30-60% van de oudere patiënten ontwikkelt na een ziekenhuisopname blijvend functieverlies J.Hoogerduijn (2007) 3
FUNCTIEVERLIES NA ZIEKENHUISOPNAME Is een verlies in zelf zorg activiteiten of een verlies in het vermogen tot zelfzorg. Activiteiten van het Dagelijks Leven (ADL) zoals baden, kleden, eten, transfer van bed naar stoel, naar het toilet gaan. Instrumentele Activiteiten van het Dagelijks Leven (IADL) zoals boodschappen doen, huishouden, telefoneren, medicatie innemen, financieren beheren en reizen. (Hoogerduijn et al 2006) Gevolgen functieverlies Verhoging mortaliteit Langere opnameduur Meer afhankelijkheid Meer zorg nodig na opname (verpleeghuis/verzorgingshuis/thuis) Meer kans op heropnames Vicieuze circel, toename ADL verlies.frailty Verhoging kosten: persoonlijk en materieel 4
Functieverlies, een probleem? (Inouye 2007) 5
Stelling Goede kwaliteit van zorg in het ziekenhuis kan alleen bestaan wanneer de oudere patiënt specifieke zorg en aandacht krijgt. Hebben we gelijke kansen op functieverlies? Veel grote verschillen Gezonde, actieve 80+ En erg afhankelijke inactieve 80+ Verschillende paden, pathways, leiden naar functieverlies Verschillende risicofactoren 6
Waardoor at risk voor functieverlies? Persoonlijke factoren Genetisch bepaald Gevolgen ouder worden Geriatrische condities Instellingsgebonden factoren Infecties Medicatieproblemen Gevolgen bedrust Professionaliteit hulpverleners Negatieve attitude Tekort kennis Medische focus Gevolgen van het ouder worden (oa) Lichamelijk Alle organen functioneren minder (hart, longen, nieren ) Afname spiermassa, botmassa, zintuigen Psycho sociaal Eenzaamheid Armoede Zingevingsvraagstukken Functioneel Minder energie Beperkingen mobiliteit 7
Problemen ouderen Geriatrische condities als mobiliteits-, gezichts- en gehoorproblemen Geriatrische syndromen als delier, vallen, incontinentie, ondervoeding (Inouye 2008) Multi morbiditeit (ouderdom komt met gebreken 2008) > 1 chronische aandoening 2/3 van alle 65+ 85% van alle 85+ Alleen ziekten en aandoeningen Geriatrische problemen zijn geassocieerd met functieverlies : predictoren Fysieke factoren Multimorbidity Decubitus Incontinentie Polypharmacy Ondervoeding Psychische factoren Dementia Delirium Depressie Functionele factoren Mobiliteit ADL/IADL beperkingen Gehoor en visus problemen Valincidenten Bedrust Sociale factoren SES 8
Bedrust (o.a.creditor 1993) 5% spiermassa verlies per week (Creditor 1993) Problemen ademhaling Problemen circulatie: verlies plasmavolume Botontkalking Incontinentie Huidproblemen enz Gewone veroudering BEDRUST The Cascade to dependency (Creditor 1993) VERPLEEGHUIS 9
Bedrust en mobiliteit Na 10 dagen: 15 jaar veroudering 15 minuten lopen per dag Helft minder veroudering (Kortebein 2008) Dus: laat je patiënt zoveel mogelijk bewegen, liefst lopen!!! kunnen we doen??? 10
Promotietraject: Identification of older hospitalized patients at risk for functional decline. Bij ziekenhuispatienten Wie is at risk? Als eerste stap in preventie DEFENCE model stepwise method for identification of and intervention in patients at risk for functional decline Targetted interventions third step Diagnose risk factors second step Identification of at risk patients first step Toolkit geriatric consultation team Comprehensive geriatric assessment Pre - selection screening tool 11
ISAR - HP Identification of Seniors at Risk - Hospitalized Patients Omcirkel het goede antwoord de vragen svp alleen met ja of nee beantwoorden 1. Had u voordat u werd opgenomen in het ziekenhuis regelmatig hulp nodig van iemand? (zoals hulp bij huishouden, bereiden maaltijden e.d. ) JA NEE 1 0 2. Gebruikt u een hulpmiddel bij het lopen? (een stok, een rollator, een loophekje, krukken e.d.) 2 0 3. Heeft u hulp nodig bij het reizen? 1 0 4. Heeft u na uw 14 de jaar nog een opleiding gevolgd? 0 1 Totaalscore (van de omcirkelde cijfers) Bij een totaalscore van 2 of meer heeft de patiënt een verhoogd risico op het ontwikkelen van functieverlies 2009 Defence Study Group Stelling Het invullen van formulieren heeft niets te maken met een goede kwaliteit van de zorg. 12
Welke patienten? Acuut interne (n=492) Age mean (SD) 78 (88) Man 44% Zelfstandig wonend 77% Alleen wonend 49% Geheugenproblemen (MMSE < 24) 34% Functionele status voor opname: onafhankelijk 54% Functieverlies 35% Result 2 Geriatric cnditions (Buurman 2011, thesis) Geriatrische condities interne patienten, acuut opgenomen (buurman 2011, thesis) (n=492) > 5 medicijnen 60.7% Ondervoeding 51.5% Obesity 13.5% Pijn 42.6% Val risico 23.3% Decubitus 3.6% Urine catheter 23.8% Incontinentie 22.2% Depressieve symptomen 21.1% Delirium 19.0% Visus problemen 22.3% Mobiliteits problemen 58.5% 13
Problemen DH&L: ouderen (n=475) chirurgie cardio longen samen >5 medicijnen 66% 60% 67% 61% Gehoorsproblemen 15% 12% 15% 14% Visusproblemen 11% 13% 31% 17% Matige of ondervoeding Depressieve gevoelens 8% 12% 21% 13% 11% 17% 22% 16% Geheugenproblemen 14% 25% 26% 21% Constipatie 5% 21% 24% 15% Incontinentie 8% 8% 15% 10% Hulpmiddel lopen 9% 19% 36% 20% >2 x gevallen recent 56% 25% 43% 42% Opleiding na 14 de jaar? Hulp nodig bij reizen? ISAR-HP Gebruik loop hulpmiddel? Voor opname hulp bij IADL? (Hoogerduijn, 2011) 14
Mw Anna Smit 86 jaar en woont onafhankelijk en alleen heeft hulp bij huishouden, reizen en financiën Opname ziekenhuis Griep, pneumonie, hoge koorts Gedesoriënteerd en af en toe in de war delirium na 5 dagen gediagnosticeerd! Valincident s nachts naar toilet gaan 3 weken in ziekenhuis Bij ontslag ADL hulp nodig, + loop problemen Functieverlies en verlies autonomie en zelfstandigheid. DEFENCE model stepwise method for identification of and intervention in patients at risk for functional decline Targetted interventions third step Diagnose risk factors second step Identification of at risk patients first step Toolkit geriatric consultation team Comprehensive geriatric assessment Pre - selection screening tool 15
Geriatrische anamnese: gebruik meetinstrumenten waar het kan! Multimorbiditeit Ondervoeding (I)ADL zelfstandigheid Valrisico Visus Delier Pijn Polyfarmacie Incontinentie Mobiliteit Decubitus Gehoorsproblemen Dementie Depressie Gerichte Interventies Per geriatrisch probleem Volgens protocol Vastleggen op 1 A4 Controle op verslaglegging 16
Stelling Verpleegkundigen zijn de sleutel naar goede zorg voor ouderen in het ziekenhuis. Als zij die rol niet op zich nemen doet niemand anders het en zal het ziekenhuis een steeds onveiliger plek worden voor ouderen. Aandacht voor ontslag Goede ontslagprocedure Start voor de opname (bij geplande zorg) Direct bij opname (bij spoed) Zorg voor thuishulp Zorg voor overdracht naar 1 ste lijn: thuiszorg en huisarts Zorg voor duidelijke medicatie! 17
Aandacht voor complicaties Voorkom complicaties, werk veilig! Blijf attent voor ontwikkelen van nieuw complicaties als delier, uitdroging, ondervoeding, decubitus enz. Mobiliseren: zo min mogelijk in bed Schakel de familie daarbij in Aandacht voor VERPLEEGKUNDIGEN EN OUDEREN Kennis ontbreekt Attitude negatief Context die geen prioriteit geeft aan problemen van ouderen(dahlke & Phinney, 2008) DUS: SCHOLING 18
Bouwstenen voor goede zorg voor ouderen Word een senior safe ziekenhuis! Paradigm shift: niet alleen medische problemen, ook gericht op zelfstandig functioneren Preventie van complicaties en functieverlies Besteed extra zorg aan de patiënt met een verhoogd risico op functieverlies: efficiënt en effectief Met 4 vragen herken je die kwetsbare patiënt. Stelling Ouder worden gaat nu eenmaal gepaard met verlies van functionele zelfstandigheid: daar hoef je in het ziekenhuis geen speciale aandacht aan te besteden. 19
Hoe gebruiken in de praktijk? Project in UMCU: Sneller en Beter Thuis Divisie Hart en Longen 2006-2008 Functiebehoud voor patiënten en hun naasten van grote waarde! Dus: doe er alles aan! 20