Auteur VO-content Laatst gewijzigd 17 May 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/73228 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt. Stel zo voor iedere onderwijssituatie de optimale leermiddelenmix samen.
Inhoudsopgave Vooraf Leerdoelen Eindproduct-Werkwijze Aan de slag Stap1 Stap2 Stap3 Stap4 Stap5 Stap6 Stap7 Stap8 Stap9 Stap10 Begrippenlijst Verzorgingsstaat Over dit lesmateriaal Pagina 1
Vooraf Leerdoelen Nederland wordt een verzorgingsstaat De vierde opdracht gaat over de wederopbouw van Nederland na de Tweede Wereldoorlog. In Nederland waren grote verwoestingen aangericht. Tegelijkertijd kwamen er steeds meer mensen bij door de geboortegolf. Lukte het om Nederland op te bouwen en iedereen werk en een inkomen te geven? Leerdoelen Aan het eind van deze les: Ken je enkele ontwikkelingen die ervoor zorgden dat Nederland weer werd opgebouwd na de oorlog Ken je enkele politieke hoofdrolspelers en hun aandeel in de wederopbouw Kun je aangeven waardoor Nederland een verzorgingsstaat werd Kun je voorbeelden geven van continuïteit en verandering in de Nederlandse samenleving van voor en na de Tweede Wereldoorlog Begrijp je hoe samenwerking en harmonie zorgden voor het succes van de wederopbouw Eindproduct-Werkwijze Pagina 2
Eindproduct Als eindproduct van deze les maak je een vergelijkingsschema over het gezinsleven in Nederland, in de jaren vijftig en nu Werkwijze Groepsgrootte Je werkt alleen. Benodigdheden een computer met internet Tijd Je hebt ongeveer drie lessen nodig voor deze opdracht. Pagina 3
Aan de slag Stap1 Inleiding Ga naar de Kennisbank geschiedenis: KB: Sociaal-culturele veranderingen en toenemende pluriformiteit Lees de Inleiding en beantwoord daarna de onderstaande vragen. Inleiding kn.nu/eiju3 1 Hoe ontwikkelde Nederland zich na de tweede wereldoorlog? a. Er kwam weer welvaart, maar verder bleef Nederland hetzelfde. b. Er kwam weer welvaart en Nederland kreeg meer verschillende leefwijzen. c. De wederopbouw verliep moeizaam maar Nederland veranderde sterk. d. De wederopbouw was een succes maar de verzuiling bleef bestaan. 2 Zet de volgende ontwikkelingen in de juiste tijdsvolgorde: a. toenemende pluriformiteit b. economisch succes c. herstel en wederopbouw 3 Wat is een voorbeeld van toenemende pluriformiteit? Pagina 4
a. Ik ben opgegroeid in een katholiek gezin en ben die zuil altijd trouw gebleven. b. Vader is katholiek en moeder protestant, maar hun kinderen zijn onkerkelijk geworden. c. De Nederlanders zijn eraan gewend geraakt om steeds meer luxeproducten te kopen. d. De partijen van de verzuiling bleven nog heel lang aan de macht in de politiek. Stap2 Wederopbouw Tijdens de Tweede Wereldoorlogen waren in Nederland grote verwoestingen aangericht. Het herstel daarvan zou jaren werk kosten. Video: Venlo Opdracht 1. Bekijk de eerste 5 minuten van de video. Let op wat je ziet van de verwoestingen en het herstel. Neem het schema hieronder over en vul drie voorbeelden van verwoestingen en drie voorbeelden van herstel die je op de video hebt gezien. Verwoesting Herstel Voorbeeld 1 Voorbeeld 2 Voorbeeld 3 Vergelijk je schema met dat van enkele klasgenoten. Hebben jullie dezelfde voorbeelden gekozen? Opdracht 2 Op de afbeelding zie je het aantal geboortes in Nederland tussen 1925 en 2000. Pagina 5
Bron: CBS Wat valt je op als je kijkt naar het aantal geboortes vlak na de Tweede Wereldoorlog? Zoek een verklaring hiervoor op Wikipedia. Bedenk een oorzaak van de naoorlogse babyboom, die ook in veel andere landen plaatsvond. Vergelijk je antwoord met dat van een klasgenoot. Zijn jullie het eens over oorzaken van de naoorlogse babyboom? Opdracht 3. Op de video zag je ook kinderen bij hun nieuwe school. Bedenk nu twee verschillende redenen, waarom er na de oorlog zoveel nieuwe scholen moesten worden gebouwd. Vergelijk jouw antwoord weer met dat van je klasgenoot. Opdracht 4. Tegenwoordig is er in Nederland sprake van vergrijzing. Pagina 6
Er komen steeds meer oudere mensen. Deze groep ouderen wordt weleens 'babyboomers' genoemd. Kies hieronder de uitspraken die passen bij deze groep ouderen. Er zijn meerdere antwoorden mogelijk. A. "Ik heb het bombardement op Rotterdam ternauwernood overleefd". B. "In mijn tijd werd het leven steeds zwaarder, veel van onze buren werden straatarm en werkloos." C. "Tijdens de wederopbouw kon ik direct een baan als stratenmaker krijgen, werk genoeg!" D. "Onze generatie heeft kunnen profiteren van de economische ontwikkelingen na de oorlog!" Stap3 Verzuiling Ga naar de Kennisbank geschiedenis: KB: Verzuiling 1. Welke zinnen zijn juist? Er zijn meerdere antwoorden mogelijk. A. De zuil-partijen bleven bestaan maar hadden nieuwe namen gekregen. B. De SDAP werd ook na de oorlog weer de grootste partij. C. De sociaaldemocraten stelden hun nieuwe partij ook open voor confessionele en liberale kiezers. D. De PvdA, die de zuiltegenstellingen wilde doorbreken, had hiermee succes bij de verkiezingen. 2. Oude en nieuwe partijen: zoek ze bij elkaar! Neem het schema over en vul de onderstaande partijen in het schema in. PvdA - CPN - ARP - PvdV - KVP Voor de oorlog: Na de oorlog: ARP... SDAP... Liberale Unie... RKSP... CPN... Pagina 7
KB: Verzuiling Bestudeer ook de andere afbeeldingen van het onderdeel Verzuiling en beantwoord de volgende vragen: 1. Je leest dat de CPN veel stemmen won na de oorlog. Geef hiervoor een verklaring. 2. Hoe speelt het verkezingsaffice van de CPN in op de rol die communisten speelden tijdens de oorlog? 3. Je leest dat de CPN tijdens de Koude Oorlog veel kiezers verloor. Geef ook hiervoor een verklaring. 4. Het verkiezingsaffiche van de PvdA richt zich op intellectuelen. Waarom kun je dat een doorbraak noemen? Laat je antwoorden controleren door je docent. Stap4 Doorbraak? Na de oorlog kwam de Partij van de Arbeid als nieuwe partij in de plaats van de SDAP. De PvdA wilde ook kiezers trekken van andere zuilen. Zo moest de verzuiling 'doorgebroken' worden: de Doorbraak. KB: Verzuiling Bestudeer het schema in het onderdeel 'Verzuiling'. Maak daarna de opdrachten. Pagina 8
Doorbraak? kn.nu/rsa0u 1 Welke confessionele partijen deden in 1946 mee aan de verkiezingen? a. PvdA b. ARP c. CPN d. CHU e. RKSP f. PvdV g. SGP 2 Hoeveel zetels verloren deze partijen in totaal bij de verkiezingen van 1946? a. 1 b. 2 c. 3 d. 4 3 Lees de onderstaande uitspraak en geef aan of deze juist of onjuist is. De confessionele partijen kwamen na de oorlog bijna even sterk terug als daarvoor. Blijkbaar voelden de meeste christelijke kiezers niet veel voor een doorbraak. a. Juist b. Onjuist 4 Bekijk de spotprent over de verkiezingen na de oorlog. Welke uitleg past het beste bij deze sportprent? a. Wie bij verkiezingen stemt op de PvdA, heeft geen goede kijk op de politiek. b. Wie bij verkiezingen alleen maar naar zijn eigen zuil kijkt, heeft oogkleppen op. c. Als je gaat stemmen, moet je verstandig zijn en vasthouden aan je zuil zonder naar andere partijen te kijken. Stap5 Pagina 9
In goede harmonie Ga naar de Kennisbank geschiedenis: KB: Opbouw verzorgingsstaat Lees het onderdeel 'Opbouw verzorgingsstaat'. Bekijk ook de video en de afbeeldingen. Maak daarna de onderstaande oefening. In goede harmonie kn.nu/wp5sd 1 Harmonie betekent: goede samenwerking. Welke voorbeelden van harmonie vind je in dit onderdeel? Er zijn meerdere antwoorden mogelijk a. Samenwerking tussen werkgevers en werknemers b. Samenwerking tussen confessionele partijen en communisten c. Samenwerking tussen katholieken en sociaaldemocraten d. Samenwerking tussen regering en bedrijven 2 Tussen werkgevers en werknemers was er lang niet altijd harmonie. Vaak waren er juist conflicten, bijvoorbeeld over lonen en werktijden. De regering hield zich daar buiten. Hieronder lees je een uitspraak uit een conflict tussen werkgever en werknemer die tegenover elkaar staan en de regering die erbij staat te kijken. Lees de uitspraak en kies de juiste persoon waarbij deze uitspraak hoort. Als je niet harder werkt, zet ik je op straat! Pagina 10
a. Werkgever b. Werknemer c. Regering 3 Tussen werkgevers en werknemers was er lang niet altijd harmonie. Vaak waren er juist conflicten, bijvoorbeeld over lonen en werktijden. De regering hield zich daar buiten. Hieronder lees je een uitspraak uit een conflict tussen werkgever en werknemer die tegenover elkaar staan en de regering die erbij staat te kijken. Lees de uitspraak en kies de juiste persoon waarbij deze uitspraak hoort. Als ik geen beter loon krijg, ga ik staken! a. Werkgever b. Werknemer c. Regering 4 Tussen werkgevers en werknemers was er lang niet altijd harmonie. Vaak waren er juist conflicten, bijvoorbeeld over lonen en werktijden. De regering hield zich daar buiten. Hieronder lees je een uitspraak uit een conflictmodel tussen werkgever en werknemer die tegenover elkaar staan en de regering die erbij staat te kijken. Lees de uitspraak en kies de juiste persoon waarbij deze uitspraak hoort. Wij bemoeien ons niet met de bedrijven, zolang er maar belasting wordt betaald. a. Werkgever b. Werknemer c. Regering 5 In een Harmoniemodel zitten de werkgevers, werknemers en de regering samen aan tafel. Ze werken samen om de wederopbouw tot een succes te maken. Lees de uitspraak en kies de juiste persoon waarbij deze uitspraak hoort. OK, ik ben tevreden met mijn loon zolang alles betaalbaar is en ik werk heb. a. Werkgever b. Werknemer c. Regering Pagina 11
6 In een Harmoniemodel zitten de werkgevers, werknemers en de regering samen aan tafel. Ze werken samen om de wederopbouw tot een succes te maken. Lees de uitspraak en kies de juiste persoon waarbij deze uitspraak hoort. OK, ik zorg voor banen en houd lonen en prijzen laag, zodat iedereen toch kan rondkomen en mijn bedrijf kan blijven draaien. a. Werkgever b. Werknemer c. Regering 7 In een Harmoniemodel zitten de werkgevers, werknemers en de regering samen aan tafel. Ze werken samen om de wederopbouw tot een succes te maken. Lees de uitspraak en kies de juiste persoon waarbij deze uitspraak hoort. OK, ik zorg voor sociale zekerheid en goede regelingen voor bedrijven. En nu aan het werk! a. Werkgever b. Werknemer c. Regering 8 Waarom leidde het harmoniemodel tot economisch succes? Kies uit de onderstaande woorden en vul deze in.1. hoge / lage1. hoge / lage hoge / lage 2. meer / goedkoperdoordat arbeiders meer / goedkoperdoordat arbeiders Doordat arbeiders lonen accepteerden, konden bedrijven produceren. 9 Waarom leidde het harmoniemodel tot economisch succes? Kies uit de onderstaande woorden en vul deze in.1. af / toe1. af / toe af / toe 2. stegen / daaldenstegen / daalden 3. genoeg / minderde export nam dus genoeg / minderde export nam dus De export nam dus en de winsten van de fabrikanten. Hierdoor kreeg de regering ook belasting binnen om te zorgen voor wegen en sociale voorzieningen. Stap6 Pagina 12
Nederland wordt een verzorgingsstaat Vóór de Tweede Wereldoorlog moesten mensen die in financiële problemen kwamen, dit voor een groot deel zelf oplossen: door geld te sparen, door een verzekering af te sluiten of door lid te worden van een vakvereniging. De overheid gaf minimale hulp. Dit maakte de crisistijd voor veel Nederlanders tot een grauwe en verschrikkelijke periode. KB: Opbouw verzorgingsstaat Lees nog eens bij Opbouw verzorgingsstaat, welke wetten onder Drees tot stand kwamen om dit te veranderen! Voortaan zorgde de overheid voor wie dat zelf niet kon. Voor de kosten draaiden de Nederlanders gezamenlijk op, via belastingen en premies. Onderzoek de betekenis van de volgende sociale wetten en hoe die betaald worden. WW AOW AWW Hoe zorgt de overheid voor hen? Neem het schema hieronder over en zet de juiste wet bij elke situatie. Je kan kiezen uit de volgende wetten: WW - AOW - AWW Een fabriek gaat failliet, honderden arbeiders verliezen hun baan.... Opa wordt 65 jaar en is gelukkig nog goed gezond.... Een gezin wordt getroffen door het overlijden van de kostwinner.... Waarom vond de regering het belangrijk om een verzorgingsstaat op te bouwen? Kies de juiste redenen. Er zijn meerdere antwoorden mogelijk. A. Hiermee wilde Drees van Nederland een socialistische staat maken, waarin de overheid alles regelt, naar voorbeeld van de Sowjet-Unie. B. Hiermee wilde de regering voorkomen dat er sociale onrust zou ontstaan met stakingen en conflicten. Pagina 13
C. Hiermee wilde de regering ervoor zorgen dat zoveel mogelijk Nederlanders konden meewerken aan de wederopbouw. D. Hiermee wilde de regering voorkomen dat de crisistoestanden van voor de oorlog zouden terugkeren. E. Hiermee wilde Drees ervoor zorgen dat iedereen in Nederland luxeproducten kon aanschaffen om hiermee de economie op gang te houden. Bespreek je antwoorden met een medeleerling. Stap7 Nederland industrieland Industrialisatie werd gezien als hét antwoord op de malaise van de oorlog en zou moeten leiden tot grotere welvaart. Bekijk de poster Industrialisatie. Wat betekent het woord industrialisatie? Op de poster zie je een tandwiel met een vlag als band. Wat wil de poster hiermee duidelijk maken? Vergelijk je antwoord met dat van een klasgenoot. Ook in de Sovjet-Unie had Stalin gezorgd voor een snelle industrialisatie. Ook daar zorgde de staat voor alle burgers en bemoeide zich met de economie. Toch waren er belangrijke verschillen tussen de Sovjet-Unie en naoorlogs Nederland. Kies de kenmerken die bij Nederland horen: A. B. C. D. E. F. G. H. I. J. bedrijven zijn staatsbezit bedrijven zijn particulier bezit alle grond is eigendom van de staat de meeste grond is privébezit de staat zorgt voor uitkeringen en sociale wetten de staat stelt de salarissen en de uitkeringen vast er is een vrije markteconomie met veel overleg, regels en wetten werknemers en werkgevers overleggen met elkaar en de overheid werkgevers en werknemers zijn in dienst van de overheid er is een planeconomie die door de overheid wordt gestuurd Onderzoek, welke bedrijven bij deze drie afbeeldingen behoren. Welke rol hebben deze bedrijven gespeeld in de periode na de oorlog: Pagina 14
1. 2. 3. 4. Hoe belangrijk was dit bedrijf voor de export? Hoe belangrijk was dit bedrijf als werkgever? Hoe belangrijk was dit bedrijf voor de industrialisatie? Welke producten van dit bedrijf zijn in de naoorlogse jaren erg bekend geworden? Vergelijk je antwoorden met die van je klasgenoot. Stap8 Historische persoon: Willem Drees Je doet alleen of met een klasgenoot onderzoek naar de persoon van Willem Drees, met als hoofdvraag: Welke eigenschappen maakten Drees tot de ideale minister-president tijdens de wederopbouw? Deze hoofdvraag verdelen we in vier deelvragen die je eerst gaat onderzoeken. De antwoorden op de deelvragen helpen je om de hoofdvraag te beantwoorden. Maak om te beginnen een nieuw document aan met de naam Onderzoek Drees. Kopieer de hoofd- en deelvragen hierin. Deelvraag 1: Hoe populair was Drees, en hoe reageerde hij daarop? Deelvraag 2: Welke karaktereigenschappen had Drees? Deelvraag 3: Welke politieke opvattingen had Drees? Deelvraag 4: Hoe was de samenwerking van Drees met andere politieke partijen? Conclusie: Beantwoord de hoofdvraag Deelvraag 1: Hoe populair was Drees, en hoe reageerde hij daarop? Dit portret van schelpen kreeg minister-president Willem Drees, als cadeau toegezonden door een oudere man. Pagina 15 Het wordt nu bewaard in het Rijksmuseum.
Lees meer over Drees'populariteit op www.innl.nl. Beantwoord daarna de vragen. 1. Waarom was Drees zo populair bij de bejaarde Nederlanders? A. Hij zorgde voor een extra uitkering bovenop hun AOW B. Hij liet bejaardenhuizen bouwen, dat was toen iets nieuws C. Hij maakte een noodwet waardoor ouderen een staatspensioen kregen D. Hij liet een landelijke hulpactie organiseren voor arme bejaarden 2. Welke bewijzen van dankbaarheid kreeg Drees nog meer, behalve het schelpenportret? Er zijn meerdere antwoorden mogelijk. A. Een zeiljacht C. Bonbons E. Een Mercedes G. Gebeden B. Liederen D. Een vulpen F. Gedichten H. Een bonusuitkering 3. Probeer samen het briefje te lezen, dat minister-president Drees terugschreef =aan de schenker van het schelpenportret. Typ de tekst uit. Wat vinden jullie van zijn reactie - wat zegt dit over Drees als mens? Schrijf nu samen een antwoord op deelvraag 1. Deelvraag 2: Welke karaktereigenschappen had Drees? Misschien logisch, dat in die armoedige jaren vlak na de oorlog ook een minister-president in een rijtjeshuis woont? Of zegt dit ook iets over Drees' karakter? Bestudeer hiervoor het canonvenster over Drees. In de tekst en de andere media vind je genoeg aanknopingspunten voor een goed antwoord op deze vraag. Beantwoord de deelvraag weer samen in je document. Deelvraag 3: Welke politieke opvattingen had Drees? Drees was lid van de PvdA, de naoorlogse opvolger van de sociaaldemocratische SDAP. Deze partij had altijd veel aandacht gehad voor het lot van de arbeiders. Sommige socialisten droomden van grote veranderingen en een meerderheid in het parlement. Was Drees een radicale of een gematigde socialist? Wat wilde hij bereiken in de politiek? Hierover vind je veel informatie op deze website. Maak hierbij aantekeningen. Schrijf een antwoord op de deelvraag in je document. Pagina 16
Deelvraag 4: Hoe was de samenwerking van Drees met andere politieke partijen? Drees' kabinetten waren coalities: er zaten niet alleen ministers in van zijn eigen PvdA, maar ook van andere partijen met andere idealen. Gaf dat geen conflicten? Hoe hield Drees de partijen bij elkaar? Gebruik voor de beantwoording van deze deelvraag de bronnen die je al eerder hebt gebruikt. Geef in je antwoord duidelijk aan, welke partijen deelnamen aan de coalities waarvan Drees minister-president was. Probeer ook te vinden wat andere politici dachten over de samenwerking met Drees. Conclusie: Antwoord op de hoofdvraag Gebruik de antwoorden op je deelvragen om nu conclusies te trekken en de hoofdvraag te beantwoorden: Welke eigenschappen maakten Drees tot de ideale minister-president tijdens de wederopbouw? Schrijf dit antwoord op in je document en lever het ter beoordeling in bij je docent. Stap9 Canon: De haven van Rotterdam Nergens had de oorlog zoveel schade aangericht als in Rotterdam: Pagina 17
de binnenstad weggebombardeerd, de installaties en machines weggeroofd door de bezetter. Maar ook nergens werd de wederopbouw met zoveel kracht aangepakt. Ook de inwoners staan bekend als harde werkers: niet zeuren, maar aanpakken! De volgende opdrachten maak je alleen. 1. Lees de tekst van het canonvenster. Klik op de afbeelding om naar het canonvenster van Rotterdam te gaan. Maak daarbij notities over de volgende vragen: 1. Waarom was Rotterdam lange tijd NIET de belangrijkste haven van Nederland? 2. Welke veranderingen zorgden ervoor dat Rotterdam de belangrijkste haven van Nederland werd? 3. Welke veranderingen zorgden ervoor dat Rotterdam de grootste haven ter wereld werd? 4. Welk bedrijf heeft de grootste bijdrage geleverd aan het succes van de wederopbouw van de haven, en waarmee? 5. Welke nieuwe ontwikkelingen in onze tijd zorgen ervoor dat Rotterdam nog steeds een wereldhaven is? 2. Bekijk ook de canonclip voor het voortgezet onderwijs en Geoclips: Rotterdam wereldhaven. Vul je notities aan met nieuwe informatie die je hier vindt. 3. Zoek de website waarop je live zeeschepen kunt volgen. Door te scrollen en in te zoomen kun je lezen hoeveel schepen er in een grote haven aanwezig zijn. Noteer hoeveel schepen er op dit moment in de haven van Rotterdam aanwezig zijn. 4. Zoek de officiële website van de Haven van Rotterdam. Zoek daar onder Havenstatistieken / Kerncijfers naar de cijfers over werkgelegenheid. Noteer hoeveel banen de haven gemiddeld per jaar oplevert. 5. Toets je kennis! Maak de vragen en gebruik je notities om het juiste antwoord te kiezen. De haven van Rotterdam kn.nu/hcd07 1 Welke stad had tijdens de Gouden Eeuw de belangrijkste haven van Nederland? a. Amsterdam b. Rotterdam c. De Hanze 2 Waardoor werd de Rotterdamse haven vanaf eind 19e eeuw steeds belangrijker? a. De komst van stoomschepen bracht nieuw leven in de haven. b. De Nieuwe Waterweg maakte de haven beter bereikbaar voor zeeschepen. c. De Betuwelijn naar het snel groeiende Duitsland zorgde voor werk. Pagina 18
3 Waarom was het bedrijf van Verolme belangrijk in de tijd van de wederopbouw? a. Verolme betaalde hogere lonen aan zijn arbeiders dan andere scheepsbouwers. b. Verolme ontwierp de eerste containerschepen ter wereld. c. Verolme lieten een reusachtig dok bouwen voor grote zeeschepen. 4 Hoe is de haven van Rotterdam in het verleden begonnen? a. Als een vissershaven b. Als een zeehaven c. Als een overslaghaven 5 Wat moest er eerst gebeuren voordat de haven geschikt werd voor zeeschepen? a. De meeste inwoners moesten verhuizen om de Nieuwe Waterweg te verbreden b. De Maas moest worden verbreed en verdiept c. De duinen moesten worden doorbroken 6 Hoeveel mensen ongeveer vinden jaarlijks werk in en om de haven van Rotterdam? a. Meer dan 60.000 b. Ongeveer 600.000 c. Tussen 6000 en 7000 7 Hoeveel geld wordt er jaarlijks in de haven verdiend? a. 6 miljard b. 16 miljard c. 600 miljoen 8 Waardoor kon de Rotterdamse handel zich na de oorlog snel herstellen? a. Door de Europese samenwerking en de snelle economische groei van Duitsland b. Door de Marshallhulp en doordat de Duitse handel verminderde als gevog van de oorlog c. Door de financiële steun van de regering-drees en door de bevolkingsgroei (babyboom) 9 Wat was een bewijs van het succes van de wederopbouw al in de jaren vijftig? Pagina 19
a. Er moest een speciale treinroute worden aangelegd: de Betuwelijn b. Er moesten nieuwe terreinen worden aangelegd: de 1e en 2e Maasvlakte c. Er moesten nieuwe havens worden aangelegd: de Botlek en de Eemhaven 10 Waardoor kan Rotterdam ook nu nog een belangrijke wereldhaven blijven? a. Door uitbreiding en door nieuwe technieken zoals containerverwerking b. Door financiële steun en regelgeving van de Europese Unie c. Door de aanwezigheid van veel goedkope werkkrachten Stap10 Eindopdracht: Nederland toen en nu De jaren vijftig: dat zijn de jaren waarin je grootouders opgroeiden. Het dagelijks leven zag er wel anders uit dan nu! De gezinnen waren groot, vaders werkten hard en moeders deden de huishouding. Er was geen armoede meer zoals in de crisisjaren, maar luxe was ook ver te zoeken. Heel veel spullen die we nu gewoon vinden, bestonden nog niet of kwamen als nieuwigheden op de markt. Televisie bijvoorbeeld! Een bordspelletje doen aan de eettafel, of samen luisteren naar een hoorspel... Probeer je eens een beeld te vormen van het leven in de jaren vijftig! Je mag kiezen in welke vorm je dit doet: A. Een interview over het dagelijks leven in de jaren vijftig, bijvoorbeeld met je grootouders. B. Een presentatie (Prezi of Powerpoint) met 15 voorwerpen uit de jaren vijftig die nu niet meer bestaan. C. Drie posters over de jaren vijftig: Op straat - Op school - Thuis Pagina 20
Lees hier meer over het houden van een interview. Lees hier meer over het houden van een presentatie. Lees hier meer over het maken van posters. Gebruik voor B en C informatie die je op internet kunt vinden of in de bibliotheek. Tips: Uitzending gemist: Mooi was die tijd - de jaren '50 Geschiedenis 24: De broekriem aan - Het huishoudboekje Gebruik de volgende onderwerpen om vragen te stellen (A) of voorwerpen te kiezen (B en C). Vervoer Meubilair Verlichting Verwarming Het huishouden Pagina 21 Spelen Leren Werken Vakantie Gezin Amusement Kranten en tijdschriften Boeken Boodschappen Kleding
Begrippenlijst Verzorgingsstaat Rooms-rode samenwerking In de naoorlogse regeringen ging de Partij van de Arbeid (PvdA) samenwerken met de Katholieke Volkspartij (KVP). Concurrentiepositie Positie van een bedrijf ten opzichte van goederen of diensten produceren. Sociale voorzieningen Het geheel van voorzieningen waar men gebruik van kan maken ten tijde van pensioen, ziekte, arbeidsongeschiktheid, overlijden of werkloosheid. De sociale voorzieningen worden gefinancierd door belastingen. Verzuiling De verdeling van een samenleving in g bepaalde mate van elkaar zijn afgesche op sociaal-economische basis of op lev Wederopbouw Na WO II is enorm ingezet op de wederopbouw van het land. Nederland krijgt hierbij van 1947 tot 1953 steun van Amerika via het Marshallplan. Verzorgingsstaat In een verzorgingsstaat zorgt de regerin Het gaat onder andere om gezondheids en sociale zekerheid. Drees - AOW Kabinetten Drees bouwen na WO II aan de Nederlandse verzorgingsstaat. Een aspect van de verzorgingsstaat is de Algemene Ouderdomswet uit 1956: een ouderdomspensioen voor iedere Nederlander. Pagina 22
Over dit lesmateriaal Colofon Auteur VO-content Laatst gewijzigd 17 May 2016 om 14:36 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau HAVO 3; Leerinhoud en doelen De tijd van televisie en computer (vanaf 1950); Geschiedenis; Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Studiebelasting 3 uur en 20 minuten Pagina 23