klas 2 havo/atheneum 2013-2014, periodeboek: Breng kleur in je leven! Keuzeopdracht Beïnvloeding door kleur Geef een wetenschappelijke presentatie op een conferentie (met de klas als publiek) over jouw onderzoek naar de beïnvloeding van kleur*** Onderzoeksopdracht MENS & MEDISCH Neem voor deze opdracht een aantal tijdschriften mee van huis! locatie Mariënburg, Leeuwarden
Inleiding Je hebt gekozen voor de onderzoeksopdracht beïnvloeding door kleur. Overal om je heen zijn kleuren te zien. Gelukkig maar, want zonder kleuren zou het maar een saaie boel zijn. Maar zonder dat je het zelf waarschijnlijk in de gaten hebt, word je gedurende een dag op veel verschillende manieren beïnvloed door kleuren, dat wil zeggen: je gedragingen of gevoelens worden op een bewuste manier gestuurd of veranderd door kleur. Het kan bijvoorbeeld invloed hebben op je stemming, maar ook op je koopgedrag. Zo blijkt uit onderzoek dat kleur voor 80% verantwoordelijk is voor merkherkenning, en dat de kleur oranje in bijvoorbeeld een ziekenhuis ervoor zorgt dat je meer over jezelf vertelt. Het gaat er in deze opdracht om dat je je wat meer bewust wordt van manieren waarop kleurbeïnvloeding plaatsvindt. Dit is dus het thema, maar waar het natuurlijk ook over gaat is het doen van onderzoek, het beoefenen van vaardigheden én het ontwikkelen van een onderzoekende houding. Om je wat meer inzicht te geven in wat er eigenlijk wordt bedoeld met kleurbeïnvloeding, begin je met drie oriëntatieopdrachten. Daarna voer je een eigen onderzoekje uit. Bij je eigen onderzoekje maak je gebruik van de natuurwetenschappelijke methode. De natuurwetenschappelijke methode bestaat uit verschillende stappen: De invulling van een aantal stappen is voor jou al gebeurd. Uiteindelijk geef een wetenschappelijke presentatie op een conferentie (met de klas als publiek) over jouw onderzoek naar de beïnvloeding van kleur Veel Succes!
Oriëntatieopdracht 1 Kijk naar onderstaande afbeelding. Noem de kleuren die je ziet, niet de woorden. De kans is groot dat hier iets opmerkelijks gebeurde. Je hersenen worden namelijk in de war gebracht. Het ene deel van de hersenen wil de kleur noemen, maar je andere helft wil het woord lezen. De kleur van de letters is dus van invloed op je denken. Oriëntatieopdracht 2 Bekijk het filmpje in: http://www.willemwever.nl/vraag_antwoord/eten-en-drinken/welk-effect-heeft-kleur-op-desmaak-van-eten Wat is jouw eerste gedachte bij de schaal spaghetti hiernaast? En waarom? Waarschijnlijk is de kleur van de saus het eerste dat opvalt. Niet verwonderlijk, omdat kleuren een grote invloed hebben op de gedachten van mensen. Tandpasta en kauwgom is hierin immers heel vaak wit, cake is geel en spaghettisaus rood. Reclames en advertenties spelen hierop in. Om te begrijpen waarom sommige kleuren veel worden gebruikt in bepaalde reclame uitingen en waarom andere kleuren juist niet, is het nodig iets te weten naar de symboliek achter de kleuren. Zoek van onderstaande kleuren op waar ze mee worden geassocieerd, dus waar ze voor staan, wat ze betekenen. En als je het kunt vinden: wat voor gevoel ze vaak oproepen bij mensen (denk bijvoorbeeld aan de kleur rood, de kleur van de liefde). zwart rood geel blauw witt -- bruin paars groen oranje roze
Aandachtspunten: - Maak een taakverdeling: wie doet welke kleuren? - Wissel in je groepje onderling websites uit die bruikbaar zijn. - Zorg voor een goede bronvermelding! Aan www.google.com hebben we niet zoveel, evenals www.wikipedia.com. Knip de volledige website uit de browserbalk en plak deze in je lijst van bronvermeldingen. - Maak gebruik van verschillende websites. Trek conclusies als je diverse keren dezelfde informatie krijgt over een kleur, maar geef ook aan waar de websites verschillen in hun uitleg over de symboliek achter een kleur. - Wees kritisch in je informatieverwerving! Blijf niet hangen bij één website waarvan je denkt dat die betrouwbaar is. Of betreft de website een werkstuk van een kind van 8? Kijk dan ook vooral even verder - Ook nu weer geldt dat ieder groepslid alle informatie moet hebben, het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Oriëntatieopdracht 3 Nu je meer weet over de betekenis van kleuren, pak je de tijdschriften erbij die je hebt meegenomen. Zoek met je groepje voorbeelden uit van advertenties, waarbij het kleurgebruik overeenkomt met de uitkomsten van kennismakingsopdracht 3. Knip ze uit en plak ze in een collage. Sorteer de advertenties hierbij naar overheersende kleur(-en)! Dus bijvoorbeeld linksboven vooral wit/blauw gekleurde advertenties, rechtsonder vooral roze/rood etc. Kun je hier bepaalde conclusies uit trekken? Betreffen de advertenties met veel dezelfde kleuren ook vaak een zelfde soort product? Komen bepaalde kleuren, bepaalde advertenties of bepaalde producten in het ene tijdschrift meer voor dan in het andere? Eigen onderzoek In je eigen onderzoekje ga je een enquête afnemen en probeer je er achter te komen hoe mensen kunnen reageren op een advertentie of een product, als deze andere kleuren bevat dan men gewend is. In een advertentie voor tandpasta staan bijvoorbeeld vaak afbeeldingen van water, schuim, witte tanden, en lachende mensen. Wit, blauw of groen worden vaak gebruikt. Het zijn frisse kleuren, dus mensen associëren tandpasta met een frisse mond. Maar hoe zouden mensen reageren als er allemaal bruine kleuren gebruikt zouden worden in reclames voor tandpasta, of rood? Denken mensen dan aan viezigheid of aan bloed als ze de tandpasta zien? Waarschijnlijk gaan de consumenten de tandpasta dan niet kopen! Het is dus heel belangrijk dat de juiste kleuren worden gebruikt om een product te presenteren aan de consument. In deze opdracht ga je bekende kleurencombinaties manipuleren, dus: vervangen door andere kleuren en kijken hoe mensen hierop reageren door hen te vragen welke versie het meeste aanspreekt. Bekijk de afbeeldingen hieronder maar eens, om je een idee te geven. Je mag kiezen: of je neemt een bestaand product, en verandert de kleurstelling, of (iets lastiger) je kiest en verandert een complete advertentie.
Onderzoeksmethode en opzet enquête - Ga met je groepje brainstormen over welk product of welke advertentie je gaat gebruiken voor deze opdracht. In deze fase is alles goed! Luister goed naar elkaar, stel je open op, stel vragen ter toelichting aan elkaar en noteer alle ideeën. Vervolgens in goed overleg een keuze maken. - Als je een keuze hebt gemaakt, dan werk je dit uit. Maak gebruik van schetsen om zichtbaar te maken wat de uitkomst kan zijn. Ga je de kleurstelling van een product veranderen? Of neem je een complete reclame? Vraag hulp als het even niet lukt, of probeer het eens met een ander(e) product /advertentie. - Het is nadrukkelijk niet de bedoeling dat je willekeurig wat kleuren bijeen harkt. Het is de bedoeling dat je terugvalt op de betekenis van kleuren, zoals je dat in opdracht 4 hebt onderzocht. Er moet dus een gedachte achter jullie keuze van de kleuren zitten. Het is ook niet zo dat je veel verschillende kleuren moet gebruiken. Je kunt ook kiezen voor wat bescheiden, subtiele veranderingen. Als er maar een gedachte achter zit. - Maak nu 3 verschillende versies van je product of advertentie. Het is natuurlijk belangrijk dat je product / advertentie steeds exact hetzelfde is, alleen maak je gebruik van andere kleuren(-combinaties). Het is daarom handig om met de contouren te beginnen, om deze vervolgens met het programma Paint op te vullen en uit te printen. Werk het als volgt uit: - In versie 1 te gebruiken kleur(en) en toelichting hierop: In versie 2 te gebruiken kleur(en) en toelichting hierop: In versie 3 te gebruiken kleur(en) en toelichting hierop: - Nu je de drie versies klaar hebt, werk je toe naar het maken van een enquête. Buig je over de vraag: wat is je doelgroep? Vrouwen van middelbare leeftijd? Kinderen? Senioren? Jonge kerels? Of een combinatie ervan? Het is van belang je dit te bedenken, omdat je een advertentie voor hypotheken bijvoorbeeld niet voor hoeft te leggen aan kinderen. En gezichtscrèmes van Dove doen het doorgaans iets minder goed bij mannen. Tenzij je dit juist bevestigd wilt hebben, maar dat is de bedoeling nu niet. Keuze voor doelgroep en toelichting hierop:
- Nu je steeds beter voor ogen krijgt hoe de opdracht eruit ziet, heb je wellicht ook al een idee over de voorkeur die jullie doelgroep uit gaat spreken. Welke versie van jullie advertenties verwacht je dat het meest in de smaak gaat vallen? Deze veronderstelling, de verwachte uitkomst (die nog niet is bewezen) noem je de hypothese. Je mag binnen je groepje gerust verschillende hypotheses hebben, je zult vanzelf zien welke hypothese uit zal komen. Een hypothese is daarom ook nooit fout, zolang je je onderzoek maar goed uitvoert (inclusief de verwerking). Hypothese(s) en toelichting hierop: - Stel nu de vragenlijst op. Een paar tips hierbij: Maak je enquête niet te lang, beperk het tot maximaal 5 vragen. Houd bij het opstellen van de vragen rekening met je doelgroep, dus: gerichte vragen stellen. Wat je in deze enquête eigenlijk wilt onderzoeken, is of je doelgroep zich aangetrokken voelen tot een reclame die ze kennen, of toch gaan voor andere kleurencombinaties. Richt je vragen hier dus op. Werk, daar waar mogelijk, met meerkeuzevragen. Dit is handig bij de verwerking. Bij een enquête moet je zo weinig mogelijk open vragen stellen. De antwoorden gaan dan immers alle kanten op, en hoe moet je dat dan interpreteren? Als je toch een open vraag toevoegt, is het handig op je verwerkingsblad al een paar mogelijke antwoorden te noteren, zodat je het makkelijker kunt verwerken. Maak overzichtelijke verwerkingsbladen, dit is handig voor het analyseren van de uitslag. - Als je vragenlijst is goedgekeurd door de docent, kun je de straat op! Bevraag per persoon minimaal 10 respondenten, mensen die je vragen beantwoorden. Wederom een aantal tips: Niet met je groepje of meerdere groepjes bij elkaar staan op straat, maar maximaal twee leerlingen bij elkaar. Sommige mensen vinden het anders iets te bedreigend ( je weet maar nooit met die jeugd tegenwoordig ). Hoewel je de school uit moet, gedraag je je uiteraard netjes en beleefd. Je wilt serieuze antwoorden, dus stel jezelf ook serieus op. Ook al doet een respondent wat lacherig, blijf zelf serieus. Vraag eerst beleefd of je iemand iets mag vragen, bijvoorbeeld: Mevrouw, we doen een onderzoekje voor school. Mag ik u een paar vragen stellen? Het is maar heel kort. Zorg ervoor dat je voldoende materiaal hebt om de resultaten te verwerken. Maak bijvoorbeeld verwerkingslijsten. Zorg voor minimaal 30 reacties om een goed beeld te krijgen en hou uiteraard je doelgroep voor ogen. Als achteraf bijvoorbeeld blijkt dat je mensen van een andere leeftijd hebt gevraagd dan de bedoeling was, moet dit apart vermeld worden. Anders vervuilt het je onderzoek.
- Als je klaar bent met het afnemen van de enquête, volgt de verwerking. Dit doe je door middel van het maken van een verslag en het houden van een wetenschappelijke presentatie. In het verslag stoppen we een paar onderdelen die bij wetenschappelijke verslagen ook gebruikt worden: Voorblad (titel, namen en klas van de groepsleden, datum) Inhoudsopgave (met paginanummering) Situatieschets (productomschrijving, doel van de enquête) Theoretisch kader over de kleuren die je hebt gebruikt Methode (doelgroepomschrijving, aantal respondenten) Resultaten (netjes uitgewerkt, bijvoorbeeld met staafdiagrammen, uitkomsten gesorteerd naar bijvoorbeeld leeftijd en geslacht) Conclusie(s) (gerelateerd aan je hypothese) Literatuurlijst (inclusief bronvermelding) Uiteraard maak je een goede taakverdeling en gebruik je eigen woorden. Het gaat niet om de lengte van het verslag, maar om de kwaliteit (dus vooral de manier waarop je het onderzoekje hebt uitgevoerd). Gebruik lettertype Arial 11 (dit lettertype dus), met regelafstand enkel. Let er verder op dat ieder afzonderlijk groepslid het verslag en resultaten heeft. Je kunt dus wel één verslag maken met elkaar, zolang iedereen het maar tot haar/zijn beschikking heeft en er ook vragen over kan beantwoorden. bron: WON - R. Boorsma