Cue Exposure Anita Jansen & Sandra Mulkens Maastricht University The Netherlands
Gedachtenexperiment Neem uw favoriete snack of maaltijd of drank in gedachten ogen dicht Denk eens goed aan de smaak, hoe het voelt op de tong of in de mond, etc. Hoeveel trek heeft u er nu in? 0 = helemaal geen trek 100 = heel erg veel trek
Gedachtenexperiment U zit in een toprestaurant U krijgt een fantastisch hapje & drankje die smaak heerlijk Hoeveel trek heeft u er nu in? 0 = helemaal geen trek 100 = heel erg veel trek
Pak uw lekkernij Houdt het onder tegen uw neus Ruik er heel goed aan Blijf ruiken Wat ruikt u? Wat voelt u? Neem een klein likje en proef Wat gebeurt er met u?
denken, zien, ruiken, proeven zin, trek = CUE REACTIVITEIT
Cue reactiviteit Exposure aan cues of contexten die eten voorspellen Stimuleert insulinerespons, speekselrespons, bloedsuikerdaling, etc: voorbereiding op eten Motiveert tot (over)eten: trek, drang, zin Moeilijk te vermijden! Risicofactor voor relapse
agenda Waarom cue exposure? Bij wie wel, bij wie niet? How to do it? Rationale Uitvragen eetbuivoorspellers (cues / contexten) Doorbreken Cue Eet koppeling (exposure, alternatieve eetbui, eetbuivoedsel zonder cue/context eten)
Waarom cue exposure? Honger/trek is (deels) aangeleerd
Yeah! hungry!??? Yummie! Yummie!
Aangeleerd overeten
Aangeleerd overeten
Aangeleerde trek (CUE REACTIVITEIT) belangrijke oorzaak van overeten & terugval Wordt vaak onderschat als oorzaak van overeten
Most potent binge cues : Seeing, smelling, tasting foods Thinking of foods, being alone Context (restaurant, home, friends, places & persons to eat with) Feelings/emotions (sadness, happiness)
Cue reactivity is normal N = 58 female students Food cue exposure vs control condition (irrelevant easy computer task) 5 tasty snack food items - large bowls (chocolate, nuts, cake, chips, marshmallows) 10 minutes intensive smelling of food followed by a taste test
Cue Reactivity = Normal intake Jansen et al International Journal of Eating Disorders, 2011
Cued overeating in obese children (8-12) Salivation increase food intake obese: r = 0.62 Jansen et al. 2003 Eating Behaviors
Increased appetitive responding to food cues in eating/weight disorders Cue reactivity facilitates overeating in overweight children (Jansen et al 2003, eating behaviours) Cue exposure elicits a greater motivation to consume food in overweight adults (Brunstrom et al 2010, IJO;)
obese vs. post-obese -27%
Salivary response Jansen et al., 2010 Psychotherapy & Psychosomatics
Conditioning of hedonic overeating
extinction training Exposure to cues/contexts without intake (response prevention) It is learned that the cue/context predicts NO eating
to unlearn a learned response (extinction)
Hoe sterk is uw drang om te eten?
craving desire to eat during context cue exposure (bulimia nervosa): extinction minutes Jansen et al., in prep
Reduction % binge eating episodes Jansen et al., in prep
Toro et al., IJED 2003: 6 patienten die uitbehandeld waren: niets hielp Kregen onze CERP It is surprising that this type of (Jansen s) ERP went unnoticed, particularly because of the promising published results Uiterst succesvol: tot 3 jaar na de therapie vrijwel geen eetbuien meer
How to do it? Rationale uitleggen Cues uitvragen Exposure aan eetbui-cues, bij voorkeur in eetbui-context Eetbui-voedsel in niet-eetbui-context Alternatieve eetbui
Rationale Leg theorie achter CERP uit, in begrijpelijke taal (zie publicaties) C moet het echt snappen en terug kunnen vertellen Sessie A: uitleg (interactief) Sessie B: C vertelt hoe het zit
Cues (eetbuivoorspellers) uitvragen Welke cues signaleren een eetbui? Welke cues vergezellen een eetbui? Analyseer laatste eetbui: waar kwam de drang opzetten, was er een aanleiding, stemming, tijd, etc.
Mogelijke eetbui/overeet cues: Denken, zien, ruiken, proeven voedsel Stemming Cognities, gedachten Tijdstip Plek Gezelschap (vaak: alleen zijn) Rituelen voor en tijdens eten Muziek, kleding, tv, tijdschrift etc
Doorbreken koppeling 1. Exposure aan cues/context zonder eten 2. Exposure aan eten zonder cues/context
Exposure aan voorspellers 1 Speel eetbuiritueel precies na Zorg dat alle relevante cues aanwezig zijn, incl. het eten Induceer stemming, gedachten evt. Stimuleer C om het voedsel aan te raken, te ruiken dicht onder neus, te graaien, breken likken etc, - als die drang maar hoog wordt
Exposure aan voorspellers 2 Wees een voorbeeldig model: doe mee! Probeer de drang steeds zo hoog mogelijk te krijgen en te houden! Voorkom (cognitieve) vermijding: focus aandacht op cues en wat die oproepen Laat u niet verleiden tot meevermijden
Exposure samengevat Doel: opwekken intense drang Zorg dat alle relevante cues aanwezig zijn Probeer drang zo hoog mogelijk te krijgen en houden (meten!) Wees een goed model Voorkom vermijding Klaar als drang niet meer hoog wordt
Huiswerk Hierarchie drang opwekkend voedsel Start met makkelijkste Blootstelling aan kleine hoeveelheden Meet drang regelmatig Laat drang zo sterk mogelijk worden Zodra controle: voer moeilijkheidsgraad op
Exposure aan eetbuivoedsel ZONDER voorspellers Klein beetje eetbuivoedsel eten in afwezigheid van cues & contexten Alternatieve eetbui voor als drang onhoudbaar wordt: Lekker & veel Andere cues Andere context Noteer zwart op wit!
Niet vergeten ook belangrijk: Goede T - C relatie Bereid goed voor: angst, drop outs Structureer bijeenkomsten Werk samen tegen de drang! C neemt initiatieven, U regisseert C moet gevoel van controle krijgen IN VIVO exposure
Bij wie wel / niet? Normaal / Overgewicht =/= niet AN Eetbuien / Overeten Overgewicht, BED, BN
OEFENEN
T s alle ogen dicht!! C: je vindt het maar raar, die cue exposure, en ook durf je niet zo goed omdat je bang bent de controle te verliezen. Je houdt het eten ver van je neus af, en bent pas bereid om het echt tegen je neus aan te houden als je behandelaar het goed voordoet; dus als hij/zij goed modelt en meedoet en stimuleert
T s alle ogen dicht!! C: je doet enthousiast mee aan de exposure maar krijgt het erg zwaar. Je voelt je duizelig, zweverig en slap, en je krijgt een enorme drang om te eten. Je wilt stoppen en je probeert T zo ver te krijgen dat je mag stoppen. Je dringt er op aan omdat je je zo vreselijk slecht voelt door die exposure
Maastricht Psychology of Eating Group www.eetonderzoek.nl Nicolette Siep Esther Jansen