Toerist in vervoering. Inspiratie voor toeristisch-recreatieve mobiliteit

Toerist in vervoering Inspiratie voor toeristisch-recreatieve mobiliteit

Colofon Deze themapublicatie is een uitgave van Kenniscentrum Kusttoerisme. 2016, Kenniscentrum Kusttoerisme Bij het samenstellen van deze publicatie is de grootste zorgvuldigheid betracht. Kenniscentrum Kusttoerisme is echter niet aansprakelijk voor enige directe of indirecte schade als gevolg van de aangeboden informatie in deze publicatie. Kenniscentrum Kusttoerisme p/a HZ University of Applied Sciences Postbus 364 4380 AJ Vlissingen Telefoon: 0118-489 850 E-mail: info@kenniscentrumtoerisme.nl Website: www.kenniscentrumtoerisme.nl Auteurs Kim Provoost Carmen Willemsen Jorrit Bijl Sylvia Schouwenaars Margot Tempelman Fotografie Van DNA Beeldbank op www.laatzeelandzien.nl - Ben Biondina - Mechteld Jansen - Eddy Westveer VVV Zeeland Grafische vormgeving Kees Hoendervangers, www.dtp-plus.nl II Toerist in vervoering

Inhoud Inleiding... 1 Toerisme en vervoer in Zeeland... 3 Verblijf... 3 Activiteiten... 4 De gast over vervoer in Zeeland... 7 Respondenten................................................... 7 Gebruik vervoer... 7 Openbaar vervoer... 8 Belangrijke factoren bij vervoerskeuze... 9 Behoeften van de gast... 11 Beschikbaarheid... 12 Beleving... 15 Snelheid... 17 Veiligheid... 19 Betaalbaarheid... 21 Gemak... 23 Digitalisering... 25 Gezondheid... 27 Duurzaamheid... 29 Delen... 31 Tips voor de vrijetijdssector... 33 Bronnen... 35 III

IV Toerist in vervoering

Inleiding Wanneer de gast op vakantie gaat of een daguitstap maakt, is het verkennen van de omgeving hierbij een belangrijk onderdeel. Om de omgeving te verkennen kan de gast gebruik maken van verschillende vormen van vervoer. Hierbij kan gedacht worden aan eigen vervoermiddelen zoals de auto en de fiets, maar ook aan aangeboden vervoermiddelen zoals openbaar vervoer en belevingsgerichte vervoermiddelen zoals bijvoorbeeld de pontjes, de TukTuk en de Zonnetrein, waar de gast in Zeeland al gebruik van kan maken. Bij het verkennen van de omgeving, is het begrip beleving de laatste jaren belangrijk geworden in de vrijetijdseconomie. Beleving is de essentie van een vrijetijdsproduct of -dienst; het roept emoties op tijdens het deelnemen aan het product of de dienst waardoor binding ontstaat met het product of de dienst of de producent ervan. Het toevoegen van beleving maakt een vrijetijdsproduct of -dienst onderscheidend. Het creëert (materiële en immateriële) meerwaarde voor de consument en voor de producent (Provoost, 2011). Vervoer en beleving zijn dan ook onlosmakelijk met elkaar verbonden als het gaat om toeristische mobiliteit. Binnen toeristische mobiliteit zijn er twee vormen van vervoer tijdens het verblijf te onderscheiden; bestemmingsvervoer en recreatief vervoer. De gast kan zich namelijk op bestemming (laten) vervoeren van punt A naar punt B, bijvoorbeeld als verbinding tussen verblijf en een attractie. De gast kan er echter ook voor kiezen om zich tijdens zijn verblijf recreatief te (laten) vervoeren. Hierbij kan gedacht worden aan het maken van een huifkartocht door de polder of het rondrijden op een solex langs de kustroute. Voor beide vormen van vervoer geldt dat het reizen zelf al leuk moet zijn omdat het deel uitmaakt van het (onder)weg zijn. Omdat vervoer en beleving met elkaar verbonden zijn, speelt vervoer tijdens het verblijf van de gast een belangrijke rol. Toeristisch recreatief vervoer speelt ook een belangrijke rol in het stimuleren van de gast om activiteiten in de omgeving te ondernemen, zodat de regio beter beleefd kan worden. Het ervaren en beleven van verschillende vormen van vervoer heeft invloed op hoe de gast de bestemming en dus zijn totale verblijf (voor één of meerdere dagen) beleeft. 1

Begin 2015 heeft de Toeristische Uitvoeringsalliantie 1 een businessplan opgesteld waarin kansen en ontwikkelrichtingen voor toeristisch vervoer in Zeeland worden geschetst. De themapublicatie die voor u ligt is een praktische vertaling van het businessplan om ondernemers en overheden te informeren en inspireren over de rol-, het belang- en de mogelijkheden van toeristisch recreatief vervoer tijdens een vakantie of daguitstap in Zeeland. 1 De Toeristische Uitvoeringsalliantie is een samenwerkingsverband tussen VVV Zeeland, Economische Impuls Zeeland en Kenniscentrum Kusttoerisme. 2 Toerist in vervoering

Toerisme en vervoer in Zeeland Toerisme bestaat uit drie elementen, namelijk; vervoer, verblijf en vermaak. Als deze elementen gecombineerd worden, kan elk gewenst product of elke gewenste dienst op het gebied van vakantie samengesteld worden (NRIT Media, 2012). Vervoer is daarbij de verbindende factor, vervoer brengt de gast naar de bestemming (het verblijf) en vervoer brengt de gast naar allerlei activiteiten op en rond de bestemming (vermaak). Daarnaast kan vervoer zelf ook als vermaak dienen in de vorm van recreatief vervoer. Hierbij kan gedacht worden aan het maken van een rondvaart of een fietstocht door de duinen. Het vervoer dient op deze manier als vermaak en niet als middel om van A naar B te komen. Wat de gast ook doet tijdens zijn vakantie of daguitstap, hij moet zich verplaatsen en daarvoor is altijd vervoer nodig. Er wordt kort ingezoomd op de toeristische elementen verblijf en vermaak en de rol van mobiliteit daarin voor zowel verblijfstoeristen als dagtoeristen. Verblijf Bij verblijfstoerisme wordt onderscheid gemaakt tussen toeristen en vaste gasten. Naast de verblijfstoerist is ook de dagtoerist een veelvuldige bezoeker van de provincie. Zowel verblijfstoeristen als dagtoeristen maken gebruik van vervoer, of dat nu met de auto is, met de fiets, te voet of anderszins. Om naar hun verblijfs- of daguitstapbestemming in Zeeland te gaan is altijd een vorm van vervoer nodig. De Nederlandse verblijfstoerist komt vooral met de auto naar Zeeland: in de periode 2009 2014 reisde 94% met een eigen, geleende of gehuurde auto. Nog eens 2% reisde met een camper en 3% met het openbaar vervoer. Van de buitenlandse verblijfstoeristen reisde 97% in 2014 met een eigen vervoermiddel naar Zeeland: auto, camper of motor. Het aandeel openbaar vervoer voor de buitenlandse verblijfstoerist is nihil. Zowel de Nederlandse als de buitenlandse verblijfstoerist in Zeeland beschikt tijdens zijn verblijf over het algemeen over een eigen vervoermiddel (ContinuVakantieOnderzoek, 2014) (Onderzoek Inkomend Toerisme, 2014). De dagtoerist gebruikt bij 52% van de uitstapjes de 3

auto of motor als vervoermiddel. 21% Gebruikt de fiets en 14% gaat te voet. 7% Reist met andere vervoers vormen zoals het openbaar vervoer naar de bestemming van de daguitstap toe (NBTC - NIPO Research, 2012/2013). Activiteiten De verblijfstoerist maakt niet alleen gebruik van vervoer om naar de bestemming toe te gaan, maar kan ook gebruik maken van vervoer op de bestemming. Dit kan recreatief vervoer zijn als activiteit maar ook vervoer van A naar B, bijvoorbeeld van de parkeerplaats of het vakantieverblijf naar een attractie. De dagtoerist die vanuit de woonplaats vertrekt om een daguitstap te maken, maakt ook al van het moment van vertrek gebruik van vervoer. Tijdens de daguitstap kan de dagtoerist evenals de verblijfstoerist ook gebruik maken van andere vormen van vervoer zoals recreatief vervoer. De Nederlandse verblijfstoerist onderneemt volop activiteiten tijdens zijn verblijf in Zeeland. Hierbij gaat het om het bezoek aan steden, dorpjes, attracties etc. maar vaak ook om de verplaatsing zelf. Voor de Nederlandse verblijfstoerist is de activiteit tochtjes maken met de auto een van de belangrijkste activiteiten tijdens het verblijf, deze activiteit staat al jarenlang in de top-3. Daarnaast typeert 16% van de gasten in 2013 hun verblijf in Zeeland als een fietsvakantie en 9% als een wandelvakantie (hierbij werd meer dan de helft van de vakantiedagen gefietst dan wel gewandeld) (ContinuVakantieOnderzoek, 2009-2013). De buitenlandse gast is ook ondernemend tijdens zijn verblijf in Zeeland. 50% Van de gasten noemt het bezoek aan het strand de belangrijkste activiteit tijdens de vakantie, dit zegt met name de Duitse gast. Voor 14% van de buitenlandse gasten is fietsen de belangrijkste activiteit en voor 5% wandelen. Dit geeft aan hoe belangrijk het verkennen van de regio en dus ook verplaatsingen tijdens het verblijf zijn (Inkomend Toerisme, 2014). Het blijkt dus dat verblijfstoeristen veel activiteiten ondernemen tijdens hun verblijf in Zeeland. Veel van deze activiteiten hebben te maken met het verkennen van en verplaatsen door de regio. Tevens zijn veel activiteiten gericht op het bezoeken van steden, attracties, musea etc. Daarnaast hebben bijna alle gasten tijdens hun verblijf beschikking over een eigen vervoermiddel. 4 Toerist in vervoering

Ook voor dagtoeristen maakt verplaatsing op de bestemming een belangrijk deel uit van de daguitstap: fietsen, wandelen en tochtjes met de auto staan hoog in de top-10 van ondernomen activiteiten. Ook voor de dagtoerist hebben veel activiteiten te maken met het verplaatsen door- en verkennen van de regio (ContinuVrijeTijdsOnderzoek, 2012/2013). Gekeken naar de uitgaven van toeristen aan vervoer, besteedt de Nederlandse toerist van de 31,30 9% per persoon per dag aan vervoer naar Zeeland en 3% aan vervoer tijdens de vakantie (ContinuVakantieOnderzoek, 2014). De uitgaven aan vervoer tijdens het verblijf zijn laag ten opzichte van de totale uitgaven. Een reden hiervoor kan zijn dat veel bezoekers gebruik maken van hun eigen auto tijdens het verblijf en in mindere mate gebruik maken van andere vormen van vervoer. Maar ook het gebruik van de auto als vervoermiddel kost geld. Uit diverse mobiliteitsonderzoeken uit het verleden blijkt echter dat vaak alleen de brandstofkosten worden meegerekend en niet de overige kosten. Vanuit het parkeer- en strandonderzoek wat Kenniscentrum Kusttoerisme in samenwerking met Economische Impuls Zeeland in 2015 heeft uitgevoerd, wordt dit bevestigd. Het blijkt dat 91% van de bezoekers (verblijfstoeristen, dagjesmensen en inwoners) met de auto naar het strand komt. De voornaamste reden voor zowel dagtoeristen als verblijfstoeristen om met de auto naar het strand te gaan, is de afstand gevolgd door gemak. Figuur 1: Redenen om met de auto naar het strand te gaan Afstand 74% Gemak 30% Ruimte voor bagage / passagiers Snelheid 11% 8% Bereikbaarheid / vindbaarheid Anders 5% 4% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% N=903 5

Als de bezoekers geen gebruik hadden kunnen maken van de auto, geeft 70% van de respondenten aan dat ze dan niet naar het strand waren gegaan. 19% Geeft aan dat ze dan voor de fiets hadden gekozen en 7% voor het openbaar vervoer. Er zijn verschillende redenen te benoemen waarom bezoekers de auto thuis zouden laten of verder van het strand zouden parkeren. De parkeer tarieven hebben hier zeker invloed op. 34% Geeft dan ook aan dat ze de auto thuis zouden laten of verder van het strand zouden parkeren in verband met de hoge parkeertarieven. Service, zoals het vervoeren van strand bagage, speelt een minder belangrijke rol. Wel is er interesse in alternatieve vormen van vervoer, bijvoorbeeld een pendelbus die naar het strand rijdt (Strand- en parkeerbeleving aan de kust, 2016). Figuur 2: Redenen waarom bezoekers de auto thuis zouden laten of verder van het strand zouden parkeren Prijs 34% 30% 36% Service 16% 15% 68% Alternatief vervoer 34% 15% 51% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Ja Misschien Nee N=754-800 6 Toerist in vervoering

De gast over vervoer in Zeeland Na een korte marktanalyse over de toeristische elementen en de rol van de verblijfstoerist en dagtoerist in Zeeland, wordt in dit hoofdstuk ingezoomd op het gebruik van vervoer door bezoekers aan Zeeland. Kenniscentrum Kusttoerisme beschikt over een Zeelandpanel waar jaarlijks een aantal vragenlijsten met betrekking tot een specifiek onderwerp aan wordt voorgelegd. Dit Zeelandpanel bestaat uit bezoekers (verblijfstoeristen en dagrecreanten uit het binnen- en buitenland) die Zeeland in 2015 of eerder bezocht hebben. Ze hebben Zeeland bezocht voor een dagje uit (zoals winkelen, fietsen, strand, attractie) of een vakantie. Het panel kent ook eigen inwoners uit Zeeland die bijvoorbeeld een dagje naar het strand zijn gegaan of een wandeling hebben gemaakt. Het panel bestaat uit ongeveer 1800 personen. Dit jaar is aan het panel een vragenlijst voorgelegd over toeristisch vervoer met betrekking tot een bezoek aan Zeeland voor een daguitstap of vakantie. De resultaten van dit onderzoek worden in dit hoofdstuk beschreven. Respondenten In totaal hebben 398 respondenten de vragenlijst ingevuld. Het merendeel van de respondenten (52%) komt uit Nederland, waarvan 57% in Zeeland woont. Hiernaast komt 26% uit België, 21% uit Duitsland en 1% uit overige landen. De respondenten hebben de meeste bezoeken doorgebracht in de regio s Walcheren en Zeeuws Vlaanderen. 40% van de respondenten geeft aan dat het bezoek een dag(deel) duurde, 28% 9 dagen of langer, 16% 2-4 dagen en nog eens 16% 5-8 dagen. Wat betreft de samenstelling van het gezelschap heeft 61% het bezoek samen met partner afgelegd, 15% met gezin met kinderen, 10% met vrienden, 6% alleen, 6% met overige familie en 2% in een andere samenstelling. Gebruik vervoer 61% van de respondenten van het Zeelandpanel geeft aan dat de auto het voornaamste vervoermiddel is dat zij gebruikten tijdens het bezoek aan Zeeland. Bijna een derde geeft aan dat zij als voornaamste vervoermiddel de fiets hebben gebruikt. 5% geeft bij de categorie anders, namelijk: aan met name te wandelen tijdens het bezoek. 7

Figuur 3: Wat was het voornaamste vervoermiddel dat u tijdens uw laatste bezoek aan Zeeland heeft gebruikt? (het gaat hierbij niet om het vervoermiddel naar Zeeland toe) 70% 60% 61% 50% 40% 30% 30% 20% 10% 0% Auto Fiets 2% 1% Bus Boot 5% Anders N=365 Van de respondenten die aangeven dat zij voornamelijk de auto gebruiken tijdens de vakantie of daguitstap in Zeeland, gebruikt iets meer dan 70% ook thuis voornamelijk de auto. Het valt op dat de respondenten die aangeven voornamelijk de fiets te gebruiken tijdens de vakantie of daguitstap, thuis minder gebruik maken van de auto (namelijk 50%). Openbaar vervoer Binnen Zeeland bestaat het openbaar vervoer uit trein, bus en veerboot. Uit onderzoek van Kenniscentrum Kusttoerisme naar toeristisch-recreatieve mobiliteit, blijkt dat de gast in mindere mate gebruik maakt van openbaar vervoer. Uit de resultaten van het Zeelandpanel komt naar voren dat de respondenten het openbaar vervoer zowel gebruiken voor een bezoek aan een stad(je) en/of dorp, als voor het vervoer naar een terrasje of om de omgeving van Zeeland te verkennen. Ook in de thuissituatie maakt de respondent weinig tot geen gebruik van het openbaar vervoer. Zo geeft 50% aan nooit gebruik te maken van het openbaar vervoer, 25% minder dan één keer per maand en de overige 25% één of meerdere keren per maand. 8 Toerist in vervoering

In het Nederlandse openbaar vervoer kan gereisd worden met de OV-chipkaart of met een los kaartje. De OV-chipkaart is vooral bij de Nederlandse bezoeker bekend, 43% geeft aan deze ook daadwerkelijk te gebruiken. De OV-chipkaart is bij de Belgen onder een kleine groep bekend en onder de Duitsers nauwelijks. Opvallend is dat de bekendheid van de OV-fiets onder de Duitsers opmerkelijk groter is in verhouding met het gebruik, terwijl de Duitsers aangeven nauwelijks bekend te zijn met de OV-chipkaart. De informatie over het openbaar vervoer wordt via verschillende kanalen gevonden. Bij zowel de Nederlandse, de Duitse en de Belgische respondenten wordt de website van VVV Zeeland het meest gebruikt voor het vinden van informatie over openbaar vervoer. De overige informatieve websites zoals die van 9292, NS, ZeelandPas en Connexion, zijn vaak wel bekend maar worden minder gebruikt. GoEuro, het online vergelijkingsplatform voor reizen via vliegtuig, trein en bus heeft uitgezocht dat openbaar vervoer in Nederland duur is voor toeristen. In Nederland is een ritje met het openbaar vervoer, taxi of Uber voor toeristen relatief duur in vergelijking met 60 steden over de hele wereld. De steden Amsterdam en Rotterdam staan onderaan de lijst en behoren daarmee tot de duurste steden om van A naar B te reizen (NRIT Media, 2014). Het relatief laag uitgavenpatroon aan vervoer tijdens een vakantie of daguitstap en het dure openbaar vervoer voor toeristen, zijn factoren die het gebruik van het openbaar vervoer bepaald niet stimuleren. Belangrijke factoren bij vervoerskeuze Bij het maken van een keuze voor een vervoermiddel spelen verschillende onderdelen een rol. In figuur 4 is de top-3 met belangrijkste factoren weergegeven die voor de respondent invloed hebben op het maken van een vervoerskeuze tijdens het bezoek aan Zeeland. Beschikbaarheid, beleving van de omgeving en snelheid zijn voor de respondenten de drie belangrijkste factoren die invloed hebben op de vervoerskeuze tijdens het bezoek aan Zeeland. 9

Figuur 4: Wat zijn de drie belangrijkste factoren die van invloed zijn op uw vervoerskeuze tijdens uw bezoek aan Zeeland? Beschikbaarheid Beleving van de omgeving Snelheid Beweging Weer Kosten Ruimte voor passagiers / bagage Vindbaarheid Elektrisch oplaadpunt Anders, namelijk 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% N=353 In vergelijking met de belangrijkste factoren die van invloed zijn op de vervoerskeuze in de thuissituatie, valt op dat de respondenten in hun thuissituatie ook de kosten een belangrijke factor vinden en in mindere mate de beleving van het vervoer, zoals tijdens het bezoek aan Zeeland. Belangrijkste factoren die van invloed zijn op de keuze van vervoermiddel Tijdens het bezoek aan Zeeland In de thuissituatie 1) Beschikbaarheid 1) Beschikbaarheid 2) Beleving 2) Snelheid 3) Snelheid 3) Kosten N= 353 N= 360 De respondenten hebben ook andere factoren kunnen aangeven die van invloed zijn op de vervoerskeuze tijdens het bezoek aan Zeeland. Hieruit kwam naar voren dat respondenten gemakkelijk de auto pakken omdat dit vrijheid biedt en ze het fijn vinden om eigen baas te zijn. Ook wanneer de hond erbij is, wordt vaker gekozen voor de auto. Andere respondenten kiezen juist niet voor de auto in verband met parkeermogelijkheden. Zij willen vermijden dat ze lang op zoek zijn naar een parkeerplaats. 10 Toerist in vervoering

Behoeften van de gast Uit het vorige hoofdstuk is gebleken dat beschikbaarheid, beleving en snelheid de belangrijkste factoren zijn bij vervoer tijdens het verblijf in Zeeland. Naast deze begrippen worden ook de andere factoren veiligheid, betaalbaarheid, gemak, digitalisering, gezondheid, duurzaamheid en het delen in dit hoofdstuk nader toegelicht. Er wordt per begrip inzichtelijk gemaakt wat de behoeften zijn van de gast en wat de trends en ontwikkelingen zijn rondom toeristische mobiliteit. Er worden verschillende inspiratievoorbeelden gegeven die kunnen bijdragen aan het inspelen op de wensen en behoeften van de gast rondom vervoer tijdens een vakantie of daguitstap. Hierbij worden kansrijke voorbeelden genoemd voor Zeeland. 11

Beschikbaarheid De beschikbaarheid van vervoersvormen is een belangrijke voorwaarde om er ook daadwerkelijk gebruik van te kunnen maken. Beschikbaarheid is een breed begrip, het kan gaan om de directe beschikking van een auto of fiets, maar ook om de nabijheid van een buslijn of (aangelegd) fietspad. Vervoersvormen moeten op drukbezochte en minder drukbezochte locaties aanwezig zijn. Niet alleen de aanwezigheid maar met name ook de frequentie is daarbij belangrijk. Er kan een bushalte aanwezig zijn op het vakantiepark, maar als de bus daar maar twee keer per dag langs komt, is deze vorm van vervoer niet voldoende beschikbaar voor de gast. Uit het onderzoek van Kenniscentrum Kusttoerisme naar Unieke Beleving komt naar voren dat Zeeland beschikt over goed aangelegde fietspaden. Deze fietspaden en bijbehorende fietsknooppunten maken het mogelijk voor bezoekers om de fiets te beschouwen als een beschikbare vorm van vervoer. Bovendien blijkt uit hetzelfde onderzoek dat het als uniek wordt ervaren dat de gast in Zeeland letterlijk door de duinen kan fietsen en deze fietspaden langs het water leiden (Kenniscentrum Kusttoerisme, 2015). De beschikbaarheid van goede fietspaden maakt het voor de gast gemakkelijk om recreatief te fietsen of om van A naar B te komen. Niet alleen de beschikbaarheid van fietspaden maar de beschikbaarheid van alle vormen van vervoer is een belangrijke voorwaarde om er daadwerkelijk gebruik van te kunnen maken. Het blijkt ook dat bijvoorbeeld de slechte beschikbaarheid van het openbaar vervoer in sommige delen van Zeeland de reden is om tijdens het bezoek gebruik te maken van alternatieve vervoersvormen zoals de auto, omdat dit gemak biedt. KANSRIJK VOOR ZEELAND In Renesse kunnen bezoekers gebruik maken van een transferium waar meerdere vervoersvormen samenkomen. Dit transferium biedt een grote parkeerplaats met 900 plaatsen waar bezoekers gratis kunnen parkeren. Vanuit hier kan gebruik worden gemaakt van busjes die de bezoeker naar de accommodatie of strandovergang vervoeren. Ook zijn er verschillende openbare vervoerslijnen aanwezig (Parkeren, 2015). Renesse is een voorbeeld van een succesvol transferium, het is kansrijk om zo n transferium ook op andere plekken aan te bieden in Zeeland. Zo kan de gast gemakkelijk de auto laten staan en overstappen op alternatieve (duurzamere) vormen van vervoer. Het is 12 Toerist in vervoering

Foto: www.blikopnoordwijk.nl De gast is tijdens het verblijf op zoek naar keuzevrijheid, deze keuzes moeten wel eenvoudig te maken en te combineren zijn. Er zijn verschillende voorbeelden te benoemen waar gasten eenvoudig kunnen overstappen tussen eigen vervoer en andere vervoersvormen. Zo kunnen de strandbezoekers in Noordwijk ervoor kiezen om met een strandpendel naar het strand vervoerd te worden. Bezoekers worden op deze wijze gestimuleerd om de auto te laten staan. De strandpendel rijdt al sinds 2008 en wordt steeds meer gewaardeerd door zowel gebruikers als ondernemers (bron:noordwijk.info.nl). belangrijk om deze transferia te ontwikkelen om minder goed bereikbare of juist drukke locaties met elkaar te verbinden. Ook unieke plaatsen die minder goed te bereiken zijn, kan de gast dan gemakkelijker bezoeken. Tevens worden parkeerdruk en files in drukkere gebieden hierdoor verminderd. Daarnaast is het een kans om de (bestaande) transferia steeds meer te ontwikkelen tot nieuwe vormen van onthaal. Waarbij de gast niet alleen de auto parkeert, maar ook geïnspireerd wordt om nog meer van de omgeving te genieten. Deze onthaallocaties zijn vaak het startpunt van een bezoek aan Zeeland en vormen een belangrijke eerste indruk van het gebied. Om 13

bestaande of nieuwe transferia een kwaliteitsimpuls te geven kunnen innovatieve ontwikkelingen op het gebied van onthaalfunctie, energie opwekking, afval en verlichting in de natuur plaatsvinden, waarbij de beleving van de gast centraal staat (Kansen voor een gastvrij onthaal, 2015). De mogelijkheid om het principe van een transferium ook op andere plekken toe te passen, verdient onderzoek. Niet het kopiëren van bestaande transferia maar juist het koppelen van verschillende vervoerstromen op cruciale (logische) plekken kan de gast stimuleren om gebruik te maken van andere vervoersvormen. 14 Toerist in vervoering

Beleving Doordat in de westerse wereld de materiële behoeften bevredigd zijn, hechten consumenten meer waarde aan belevenissen dan aan bezit. Beleving en iets mee maken worden steeds belangrijkere drijfveren in het keuzeproces van de consument. Bij een belevenis wordt de emotionele behoefte van de mens vervuld. Nergens komt dit zo sterk tot uiting als in toerisme en vrijetijdsbesteding (NRIT Media, 2011). Er is door ANWB en CELTH (Centre of Expertise leisure, tourism & hospitality) onderzoek gedaan naar geluksmomenten tijdens een dagje uit. Tijdens het ondernemen van een uitje gaat het om het ervaren van een geluksmoment, samen met anderen die er voor de consument toe doen. (ANWB & CELTH, 2014). Ook vanuit het Zeelandpanel geven respondenten aan dat beleving van grote invloed is op de vervoerskeuze tijdens het bezoek, terwijl dit bij de vervoerskeuze in de thuissituatie helemaal niet van toepassing is. Het vervoer tijdens een bezoek aan Zeeland is meer dan een verplaatsing alleen, het is onderdeel van het (onder)weg zijn waarbij gasten al iets willen beleven. LAND IN ZEE! BELEVING Zeeland onderscheidt zichzelf ten opzichte van andere kustprovincies, doordat zij in Nederland de enige provincie is die letterlijk in zee ligt; LAND IN ZEE! Er zijn in Zeeland vele ontwikkelingsmogelijkheden met betrekking tot vervoer door de unieke ligging in zee en het water rondom. Dit geldt ook voor de vervoerscomponent. Denk hierbij aan Rondje Pontje waarbij wandelaars en fietsers in Zeeland door middel van pontjes naar de overkant worden vervoerd. De beleving van de omgeving en de unieke kenmerken van het landschap dragen bij aan het optimaal beleven van de regio waarin de gast zich bevindt tijdens zijn vakantie of daguitstap. KANSRIJK VOOR ZEELAND Zeeland kan leren van de vele voorbeelden die er al zijn rondom belevingsgericht vervoer. Idealiter worden land en zee hier met elkaar verbonden zodat de gast de ultieme LAND IN ZEE! beleving ervaart. Het van Gogh- Roosegaarde fietspad is een uniek fietspad voor deze regio omdat van Gogh in het verleden op deze plaats geschilderd heeft. Zeeland zou een fietspad kunnen ontwikkelen waar de kernwaarden van de Zeeuwse kust centraal staan. Eind 2015 heeft de Toeristische 15

Foto: www.vangoghbrabant.com In Eindhoven ligt het unieke Van Gogh-Roosegaarde solar fietspad. Dit fietspad bevat speciaal ontwikkelde technologieën waarbij fonkelende steentjes de beleving geven van de sterrennacht zoals van Gogh die ooit schilderde. Bezoekers worden in de schemering verrast door een ontwerp van licht en kleur, techniek wordt hierbij gekoppeld aan beleving (Van Gogh Brabant, 2014). Uitvoeringsalliantie een inspiratiesessie georganiseerd met betrekking tot innovatieve strandovergangen. Tijdens deze bijeenkomst zijn ideeën ontstaan over de invulling van Nieuwvliet-Bad (Zeeuws- Vlaanderen) rondom strandovergangen. Bezoekers kunnen in Nieuwvliet-Bad geen gebruik maken van een pad door de duinen, in tegenstelling tot de rest van West Zeeuws- Vlaanderen. Onderlangs de duinen vindt men wel een duinpad. In het gebied is sprake van meervoudig functiegebruik (fietsen, wandelen en paardrijden). Het idee is ontstaan om een vlonder(fiets)pad OP het strand te ontwikkelen. Dit product kan een onvergetelijk en uniek geluksmoment voor de bezoekers creëren waarin LAND IN ZEE! centraal staat. 16 Toerist in vervoering

Snelheid Ook de snelheid van de vervoersvorm speelt een belangrijke rol. Vaak is de achterliggende keuze bij het nemen van de auto als vervoermiddel dat het snel is, snel van A naar B zonder wachttijden wat vaak bij het openbaar vervoer en overige vervoersvormen een probleem kan zijn. KANSRIJK VOOR ZEELAND Zoals al eerder in dit rapport naar voren is gekomen, is Zeeland LAND IN ZEE! Om de kracht van deze unieke locatie te versterken zou Zeeland kunnen inspelen op de versterking van de relatie tussen vervoer over land en vervoer over water. Deze ontwikkelingen dragen bij aan de LAND IN ZEE! beleving van de gast maar kunnen ook zorgen voor snelheid waarmee de gast van A naar B wil. LAND IN ZEE! ook inzetten voor snelle verbindingen lijkt een kans. Zo ook het voorbeeld Rondje Pontje als fietspad over het water. Hierbij is het makkelijk om van de ene kant naar de andere kant van het water te komen en niet veel kilometers te hoeven omrijden. Maar ook rechte routes door het kenmerkende landschap kunnen verbindingen maken tussen toeristische verblijfsgebieden en bijvoorbeeld steden als Middelburg, Vlissingen en Goes. Dit is ook interessant voor het woon-werkverkeer en het daarbij stimuleren om dagelijks gebruik te maken van de fiets. Hiernaast zijn er ook nog andere bestaande Zeeuwse initiatieven die het water en land combineren zoals de Watertaxi in Vlissingen. De watertaxi verzorgt een leuke, maritieme en snelle verbinding tussen het centrum en het stationsplein van Vlissingen (Watertaxi Vlissingen, 2015). Deze initiatieven bieden de gast snelheid en tegelijkertijd ook beleving. Initiatieven als waterverbindingen verdienen de aandacht op andere locaties. De keuze van locatie is van belang voor de slagingskans. Vooral het combineren van verschillende functies (utilitair en recreatief) zijn hierbij basisvoorwaarden. 17

Een fietssnelweg is een fietspad dat is bedoeld voor langeafstandsverkeer. De kenmerken van een fietssnelweg zijn de afwezigheid van kruisingen met gemotoriseerd verkeer, een goed wegdek en geen stoplichten. Door middel van een fietssnelweg kan het fietsverkeer gestimuleerd worden en het autoverkeer in mindering worden gebracht (Vlaamsbrabant, 2015). Deze fietssnelwegen hebben een utilitair doel en dienen niet alleen de eigen bevolking maar ook de toeristische gasten op een duurzame manier snel van bijvoorbeeld hun verblijf naar een attractie te leiden. 18 Toerist in vervoering

Veiligheid Uit onderzoek van ANWB is gebleken dat veiligheid bij de Nederlanders op de eerste plaats komt als het gaat om mobiliteit (ANWB, 2012). Uit onderzoek van Kenniscentrum Kusttoerisme naar Unieke Beleving komt naar voren dat de veiligheid van fietspaden in Zeeland als uniek wordt ervaren. Dit wordt voornamelijk door de Duitse bezoeker onderstreept (Kenniscentrum Kusttoerisme, 2015). In 2014 heeft Kenniscentrum Kusttoerisme onderzoek gedaan naar het fietsknooppuntensysteem in Zeeland (Fietsknooppuntensysteem 2.0, 2014). Hieruit is naar voren gekomen dat de aantrekkelijkheid van fietspaden voorop staat. Ook wordt aangegeven dat veiligheid een belangrijk aspect is. Uit het onderzoek is gebleken dat het gecombineerde gebruik van fietspaden soms gevaarlijk kan zijn en dat dit kan zorgen voor onderlinge irritaties. Er wordt dan ook geadviseerd om dit in betere banen te leiden en aan te geven waar het samen kan of waar het juist gescheiden moet worden. Een duidelijke communicatie over locaties waar combinatiegebruik toegestaan is en over het gedrag van gebruikers is hierbij belangrijk. ANWB werkt aan een sterrensysteem, genaamd CycleRAP, voor veiliger fietsverkeer. Bij de helft van alle fietsongevallen in Nederland speelt de inrichting van de weg een rol. Hierbij kan gedacht worden aan paaltjes in de weg, stoepranden, boomwortels etc. Het systeem geeft de fietser inzicht waar een verhoogd risico is op ongeval. Het idee is om voor fietspaden sterren uit te delen. Hoe meer sterren, hoe veiliger. Door middel van deze methode wordt de veiligheid van infrastructuur proactief in kaart gebracht (bron: ANWB.nl). KANSRIJK VOOR ZEELAND De communicatie over combinatiegebruik kan op een traditionele manier worden uitgevoerd door middel van het plaatsen van borden wat de recreant niet mag en waarop gelet moet worden, maar dit kan ook op een andere, innovatieve manier worden opgelost, namelijk omdenken. Omdenken is denken in termen van kansen en niet van problemen. Het is een manier van denken waarbij gekeken wordt naar de werkelijkheid zoals die is en wat je daar mee zou kunnen. In feite wordt de energie van het probleem gebruikt voor iets nieuws en positiefs (Omdenken, 2015 ). 19

In Westkapelle (Walcheren) is het idee van omdenken ook toegepast. In 2015 zijn er wegwerkzaamheden geweest. Hierdoor konden fietsers een aantal weken geen gebruik maken van het fietspad. In plaats van een bord te plaatsen dat er een omleiding is, is een bord geplaatst waarmee aangegeven wordt dat de fietser door deze werkzaamheden, 500 meter extra Zeeland kan zien. In plaats van een obstakel een kans voor de bezoeker dus! 20 Toerist in vervoering Foto: www.omdenken.nl

Betaalbaarheid Naast veiligheid vinden Nederlanders ook betaalbaarheid een belangrijk aspect bij mobiliteit. De betaalbaarheid heeft betrekking op autobelastingen, wegenvignetten, parkeerkosten, tarieven van het openbaar vervoer en tarieven voor het stallen van de fiets. Voor al deze onderwerpen geldt dat de gast bereid is een redelijke prijs te betalen voor kwaliteit. Ook de betaalwijze is voor de bezoeker een belangrijk onderdeel tijdens het verblijf. Vanuit het parkeer- en strandonderzoek is gebleken dat bezoekers bij parkeerterreinen het liefst betalen met pinpas (44%) of met muntgeld (30%). Een klein percentage (8%) betaalt het liefst door middel van mobiel parkeren (parkeergeld betalen via de mobiele telefoon). Het mobiel parkeren is een makkelijke betaalwijze waar bezoekers meer op gewezen kunnen worden (Toeristische Uitvoeringsalliantie, 2015) KANSRIJK VOOR ZEELAND Het vooraf moeten betalen van parkeergeld nodigt de gast niet uit om lang te verblijven in een gebied. De mogelijkheid om achteraf het parkeergeld te betalen zorgt ervoor dat de gast zich niet gehaast voelt om op tijd terug te moeten naar de parkeermeter. Er zou een Zeelandparkeerkaart ingevoerd kunnen worden waarmee de gast op alle parkeerterreinen in Zeeland betaald kan parkeren. Dit zou aan de ZeelandPas gekoppeld kunnen worden. De ZeelandPas die sinds 2014 verkrijgbaar is voor toeristen en inwoners, biedt mogelijkheden voor tariefdifferentiatie voor verschillende gebruikers (dagrecreant, verblijfstoerist, bewoner), kortom gastvriendelijker. 21

Foto: www.iphoned.nl Mobiel parkeren biedt de gast de mogelijkheid om gemakkelijk en voordelig te parkeren met behulp van de mobiele telefoon. Bij mobiel parkeren wordt het parkeergeld achteraf betaald en betaalt de gast alleen voor de daadwerkelijke parkeertijd. Via een app op de mobiele telefoon kan de gast gemakkelijk het parkeren starten, stoppen en betalen (bron: ANWB.nl). 22 Toerist in vervoering

Gemak De gast van tegenwoordig is op zoek naar gemak, eenvoud en aanbod op maat. Wanneer iets op maat is, vervult het de specifieke behoefte die een persoon op dat moment heeft, of het nu om een dienst of product gaat. Bij gemak draait het erom dat de gebruiker niet of nauwelijks extra handelingen hoeft uit te voeren. Hierbij kan gedacht worden aan gemak bij het overstappen op verschillende vervoermiddelen. Geen lange wachttijden, centrale haltes en makkelijk van A naar B kunnen, ook al moet hierbij gebruik gemaakt worden van verschillende vormen van vervoer. Dit uit zich ook in het gemakkelijk verkrijgen van informatie zoals bijvoorbeeld vetrektijden van openbaar vervoer of elektrische oplaadpunten onderweg. Gasten zijn steeds meer op zoek naar informatie op maat. Dit moet wel gemakkelijk vindbaar zijn. Het is hierbij belangrijk dat informatie op een gebruiksvriendelijke manier wordt ontsloten. Een voorbeeld hiervan is Schweizmobilcard, een website voor bergwandelaars en fietsers die op pad gaan in Zwitserland. Op de website kunnen bezoekers zelf een fiets- of wandelroute intekenen op de stafkaart waaraan actuele informatie over het openbaar vervoer vanaf ieder adres wordt gekoppeld. Met één klik op de knop kunnen reizigers zo een gepersonaliseerde reis plannen inclusief openbaar vervoer. Schweizmobilcard is ook als app beschikbaar (bron: schweizmobil.ch). Gemak gaat dus niet alleen over het verkrijgen van informatie, maar ook over de beschikbaarheid van het vervoermiddel zelf. KANSRIJK VOOR ZEELAND In Gemeente Veere kunnen bezoekers gebruik maken van de E-tuk. Vanaf 2015 rijden op verschillende plaatsen in de gemeente vier elektrische TukTuks langs de Zeeuwse kust die een hoge belevingswaarde creëren. Naast de beleving die de TukTuks bieden, bieden ze met name gemak omdat ze op bestelling rijden en bezoekers bijvoorbeeld vervoeren naar het strand of een terrasje, zonder dat de gast daarbij gebonden is aan specifieke haltes (E-Tuk Veere, 2015). 23

Naast de TukTuks die in Gemeente Veere de gast voorzien van vervoer waarbij gemak centraal staat, kunnen ook andere initiatieven ontwikkeld worden in Zeeland die de gast gemak bieden. Vervoersvormen waarbij de gast op bestelling opgehaald wordt en weer afgezet wordt op die specifieke plaats waar de gast naar toe wenst te gaan. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan een fietsservice. Wanneer de gast een stuk heeft gefietst met de wind mee, kan deze door de fietsservice opgehaald en weer gemakkelijk thuisgebracht worden. Zo hoeft de gast dus niet meer tegen de wind in te fietsen en kan de gast de Zeeuwse wind op een positieve manier beleven. 24 Toerist in vervoering Foto: www.nktegenwindfietsen.pr.co

Digitalisering Ook digitale ontwikkelingen hebben invloed op de vraag naar vervoer en de wijze van vervoer. Innovatie, verdere informatisering, verdere opkomst van de 24uurseconomie, slimme automatiseringsoplossingen en de ontwikkelingen in de telecomsector zullen de mobiliteit in de toekomst wezenlijk veranderen. Het gebruik van mobiele apparaten, zoals smartphones en tablets, is de afgelopen decennia wereldwijd enorm gestegen. Ook zijn er ontzettend veel mobiele apps beschikbaar om de gebruiker te informeren, assisteren of te entertainen op ieder gewenst tijdstip en op elke gewenste plaats. Binnen de toeristische sector spelen deze apps een steeds belangrijkere bemiddelende rol bij de creatie van nieuwe- en de optimalisatie van huidige activiteiten en ervaringen. KANSRIJK VOOR ZEELAND Zoals al eerder is beschreven, is Zeeland uniek door haar ligging in zee. Zeeland zou hierop in kunnen spelen door middel van het ontwikkelen van digitale applicaties die dit ook in beeld brengen voor de gast. In Zeeland bevindt de gast zich nooit verder dan 15 minuten van het (open) water. Omdat water zo n belangrijke rol speelt in de vakantiebeleving kan het idee uitgewerkt worden voor een 15 minuten app. Deze app geeft dan de mogelijkheid om altijd de kortste route naar het water te vinden vanaf iedere plaats in Zeeland. De app kan daarbij ook een overzicht van water-gerelateerde activiteiten in de buurt weergeven, maar ook de meest interessante of gemakkelijke route en vervoersvorm er naar toe. 25

Foto: www.experiencefellow.com Experience Fellow is een app waarbij het mogelijk is om de gast verschillende momenten te laten vastleggen die belangrijk zijn tijdens de vakantie of daguitstap. Hierbij kan gedacht worden aan elementen in activiteiten of gedurende het gebruik van verschillende vormen van vervoer. Deze momenten kan de gast gelijk eenvoudig beoordelen met een emoticon en eventueel een korte toelichting en foto. Aan het einde van zijn verblijf is dan inzichtelijk hoe de route van de gast eruit zag en belangrijker nog, hoe de gast deze beoordeeld heeft. Alle customer journeys (klantreizen) van alle gasten worden overzichtelijk weergegeven en kunnen zo vergeleken en geoptimaliseerd worden. 26 Toerist in vervoering

Gezondheid Eerder in dit rapport is naar voren gekomen dat fietsen en wandelen veel gebruikte vervoersvormen zijn. Deze twee vormen hebben allebei te maken met lichamelijke beweging en gezondheid. Bewegen is gezond! Het voedingscentrum adviseert om iedere dag minimaal 30 minuten te bewegen. Kenniscentrum Kusttoerisme heeft onderzoek gedaan naar gezondheid tijdens het verblijf van de gast, in de bijbehorende vragenlijst is de volgende vraag gesteld: Hoeveel dagen per week verricht u, alles bij elkaar opgeteld, tenminste 30 minuten per dag lichaamsbeweging?. 50% van de panelleden geeft aan dat zij tijdens een vakantie 6 a 7 dagen per week minimaal 30 minuten per dag bewegen. Dit percentage ligt beduidend hoger dan de 33% die thuis minimaal 30 minuten beweegt. Gezondheid is een belangrijk aspect voor de consument. Het belang van lichamelijke beweging en gezondheid en de mogelijkheid om dit te combineren met vervoer, beïnvloeden de keuze voor het gebruik van de vervoersvormen waarbij dit ook kan, zoals fietsen en wandelen (Kenniscentrum Kusttoerisme, 2015). KANSRIJK VOOR ZEELAND In Zeeland kan nagedacht worden over hoe de bezoeker zelf op een gezonde manier kan bijdragen aan de verplaatsing van A naar B. Hierbij kan gedacht worden aan unieke vervoermiddelen zoals in het voorbeeld van de couchbike waarbij lichamelijke inspanning vereist is. Er kunnen ook routes ontwikkeld worden waarbij gezondheid en beleving centraal staan, zoals bij het blotevoetenpad in Goes (Zuid-Beveland). Dit is een wandelroute over verschillende soorten ondergrond die op de blote voeten gewandeld wordt. 27

De gast kiest tijdens het verblijf vaker voor sportieve vormen van vervoer dan thuis. Maar mocht de gast tijdens zijn verblijf toch lekker op de bank zitten en het ontzien om naar buiten te gaan, kan er gebruik gemaakt worden van de couchbike : comfortabel fietsen en op gezellige wijze de omgeving verkennen. 28 Toerist in vervoering Foto: www.kickasstrips.com

Duurzaamheid De vraag naar eerlijke, duurzame en pure producten en diensten stijgt. De bewustwording omtrent herkomst van producten en diensten, krijgt steeds meer aandacht van de gast. Ook het gebruik van energie zal de komende jaren het klimaat ingrijpend gaan beïnvloeden. Olie wordt schaarser (of men wil er minder afhankelijk van zijn) waardoor onze gast ook op zoek gaat naar andere, meer duurzame vormen van energieverbruik. Het is van belang om de mogelijkheden van deze trend te faciliteren. Er zal meer vraag ontstaan naar zuinige voertuigen en naar alternatieve brandstoffen zoals elektriciteit, opgewekt door bijvoorbeeld wind of zon. KANSRIJK VOOR ZEELAND Tegenwoordig zien we steeds vaker apparaten waarmee energie opgewekt kan worden door middel van beweging. Hierbij kan gedacht worden aan het opladen van een telefoon via het fietsen op een hometrainer waarbij het trappen energie opwekt, bijvoorbeeld op luchthavens. Deze manieren om bezoekers meer te laten bewegen, kunnen ook voor recreatieve activiteiten in het buitengebied worden toegepast. In Winterswijk zijn langs fietsroutes trappalen geplaatst. Fietsers moeten bij deze palen op een pedaal trappen om energie op te wekken, waarna er een audiofragment met wetenswaardigheden over het gebied wordt afgespeeld. Het is dus een duurzame en milieuvriendelijke manier om informatie te verstrekken waarbij de gast ook nog extra in beweging komt (fietsen123, 2015). Zeeland kan dit initiatief doorontwikkelen op Zeeuwse wijze, hierbij kan gedacht worden aan (recreatieve) energieopwekking met solar duinpaden. 29

Foto: www.solaroad.nl SolaRoad is een concept waarbij energie wordt opgewekt via het zonlicht wat op het wegdek schijnt. Zonnepanelen verwerkt in het wegdek of bijvoorbeeld fietsen wandelpaden kunnen zorgen voor opwekking van energie, wat tevens weer gebruikt kan worden voor het opladen van elektrische auto s of fietsen, of in het voorzien van licht (SolaRoad, 2015). 30 Toerist in vervoering

Delen Het bezitten van een kampeermiddel, boot, e.d. is voor de gast geen must meer, het gaat vooral over de toegang tot gebruik. De consument kent ondertussen de nadelen van bezit en wil profiteren van de voordelen van gebruik. In de component vervoer is deze trend ook te constateren. Het bezit van voertuigen verschuift langzamerhand naar het gebruik van voertuigen. Initiatieven als Snapcar en Mywheels maken het mogelijk om snel en eenvoudig een auto te huren of te lenen bij iemand in de buurt. Ook de eigen auto kan aangeboden worden aan andere gebruikers. Via Blablacar kunnen de kosten van een (internationale) autorit beperkt worden en via GoBoat is het zelfs mogelijk om een boot te (ver)huren voor één of meerdere dagen. Daarnaast speelt ANWB hier ook op in met samenrijden.nl waar naast het plannen van de route, ook aangeven kan worden of er iemand mee kan rijden. Allemaal sociale en duurzame initiatieven die de consument ook daadwerkelijk helpen en stimuleren om eenvoudig gebruik te maken van vervoermiddelen in plaats van ze te bezitten. Voor gedeeld gebruik is onderling vertrouwen en voldoende en eenvoudige beschikbaarheid echter een cruciaal punt. KANSRIJK VOOR ZEELAND In bovenstaand voorbeeld staat het delen van de fiets centraal. Vanzelfsprekend kan dit ook met andere vervoermiddelen. Zo bestaat de app We are on a boat. Bij deze app wordt iemand die een boot verhuurt in contact gebracht met iemand die een boot wil huren. Zeeland zou dit concept ook meer kunnen doorvoeren in verschillende vormen van vervoer. Hiermee kan de bezoeker ervaren wat Zeeland te bieden heeft op land én water; de ultieme LAND IN ZEE! beleving. Bij een dergelijke ontwikkeling is betrouwbaarheid naar de gast toe essentieel. 31

In Amsterdam heeft Yellow Bike in de zomer van 2015, Yellow Backie geïntroduceerd, oftewel couchsurfing op de fiets. Ouderwetse bagagedragers worden ingezet om Amsterdammers en toeristen dichter tot elkaar te brengen. Elke Amsterdammer met een fiets mag gratis een gele bagagedrager op zijn/haar fiets laten monteren. Op deze manier nodigen ze anderen uit om achterop te springen en mee te rijden door de stad. Met Yellow Backie kunnen bezoekers Amsterdam op een originele wijze ontdekken en via de locals alle tips achterhalen voor een aangenaam verblijf (Yellow Bike, 2015). 32 Toerist in vervoering Foto: www.alamy.com

Tips voor de vrijetijdssector Een belangrijk onderdeel van het bezoek aan Zeeland, of dit nu een dagje uit is of een vakantie, is het verkennen van de regio. Toeristen kiezen allerlei verschillende vervoersvormen om de regio te ontdekken. Beleving in combinatie met vervoer is echter vaak nog onderbelicht. De koppeling van vervoer met de andere toeristische elementen verblijf en vermaak wordt niet altijd gemaakt. Zeeland kent wel diverse initiatieven voor andere vormen van belevingsgericht vervoer, denk hierbij aan de zonnetrein en de watertaxi in Vlissingen of de TukTuks. Het is belangrijk om al deze initiatieven goed met elkaar te verbinden en de verschillende vervoersvormen, variërend van routenetwerken, openbaar vervoer tot bovengenoemde vervoersvormen, niet als losstaande elementen te zien. Om te komen tot een optimale beleving van de regio combineert de gast vaak verschillende vormen van vervoer. Kernwoorden daarbij zijn beleving, veiligheid, betaalbaarheid en gemak. Daarnaast zijn ook andere aspecten voor de gast van belang bij het maken van een vervoerskeuze, zoals beschikbaarheid, snelheid, digitalisering, gezondheid, duurzaamheid en het delen. Bij deze beschreven aspecten zijn in deze publicatie inspirerende voorbeelden gegeven met een kansrijke vertaalslag voor Zeeland. Deze initiatieven laten zien dat er mogelijkheden zijn om gasten optimaal gebruik te laten maken van vervoermiddelen gecombineerd met belevenissen in een regio. Voor Zeeland is het een kans om vervoer over land en water met elkaar te verbinden. Zodat de gast ook door middel van het gebruik van vervoer over land en water het gedachtegoed LAND IN ZEE! gaat beleven en daarmee ook gaat identificeren met Zeeland. Het gaat hierbij niet altijd om vervoer over water maar ook langs water, waarbij het belangrijk is dat water en land samen zichtbaar zijn voor de gast. Dit biedt ook de kans om de gast te verleiden de auto eens wat vaker te laten staan. Vervoer en de beleving hiervan staan niet op zichzelf, het heeft invloed op de verschillende toeristische producten en -diensten die aangeboden worden in Zeeland. Het kan daarmee een verbindende factor tussen vermaak en verblijf op de bestemming zijn. Het is dus belangrijk om bij het ontwikkelen van 33

nieuwe- of verbeteren van bestaande vervoersconcepten, samen te werken met andere aanbieders van zowel vervoer als verblijf en vermaak. Tot slot is het van belang de gast centraal te stellen en deze ook te betrekken bij de ontwikkeling van nieuwe vormen van vervoer. Hierbij kan gedacht worden aan co-creatie in de ontwikkeling van nieuwe vervoersconcepten, laat de gast aan het woord en durf te co-creëren. Door internet is er veel mogelijk op het gebied van co-creatie, hier ontstaan dan ook vaak nieuwe ideeën en concepten. Creëer daarom ontwikkelruimte voor dergelijke initiatieven. Wees niet bang voor Uber maar kijk wat er kan in Zeeuwse context. Laten we vooral omdenken en creatief uitproberen! Het is belangrijk dat alle initiatieven op het gebied van toeristisch vervoer elkaar kunnen versterken en in samenhang kunnen worden ontwikkeld. Er kunnen nieuwe vervoersconcepten ontwikkeld worden die inspelen op de belangrijke aspecten op het gebied van vervoer en wensen van de (toekomstige) gast. Vervoermiddelen en een aangepaste infrastructuur die niet alleen de gast van A naar B brengen, maar ook verleiden tot het beleven van Zeeland omdat ze aansluiten bij verblijf en vermaak. Door middel van het aanbieden van belevingsgericht vervoer kan met het oog op duurzaamheid, het autogebruik in mindering worden gebracht. 34 Toerist in vervoering

Bronnen ANWB & CELTH (2014). Geluksmomenten tijdens dagjes uit. ANWB (2012). Veilig verkeer in 2020. Oisterwijk: VDB Almedeon. Bijl, J., Graaf de, E., Groenendaal, E., Korteweg Maris, D., Neijenhof, F., Postma, A., & Willemsen, C. (2015). Toekomst van de vaste gast. Vlissingen: CELTH. Centraal Bureau voor de Statistiek (2014). Den Haag / Heerlen. Kenniscentrum Kusttoerisme (2015). Dataset Zeelandpanel: Gezonde Regio. Kenniscentrum Kusttoerisme & Economische Impuls Zeeland (2015). Kansen voor een gastvrij onthaal. Kenniscentrum Kusttoerisme & VVV Zeeland (2014). Fietsknooppuntensysteem 2.0. Kenniscentrum Kusttoerisme (2015). Dataset Zeelandpanel: Toeristisch Recreatieve Mobiliteit. Kenniscentrum Kusttoerisme (2015). Dataset Zeelandpanel: Unieke Beleving. NBTC NIPO Research (2014). ContinuVakantieOnderzoek. Geraadpleegd via CVO Holiday Tracker. NBTC NIPO Research (2012/2013). ContinuVrijeTijdsOnderzoek. NBTC Holland Marketing (2014). Onderzoek Inkomend Toerisme. NRIT Media (2011). Trendrapport toerisme, recreatie en vrije tijd 2011. NRIT Media (2012). Trendrapport toerisme, recreatie en vrije tijd 2012. Provoost, K. (2011). Beroepsproduct Toerist in vervoering. Breda / Vlissingen: NHTV internationaal hoger onderwijs / Kenniscentrum Kusttoerisme. Toeristische Uitvoeringsalliantie (2016). Strand- en parkeerbeleving aan de kust (publicatiedatum januari 2016). 35

Geraadpleegde websites http://www.anwb.nl/fietsen/nieuws/2015/juni/anwb-sterren-voor-veiliger-fietsen, geraadpleegd in november 2015 http://www.anwb.nl/verkeer/nederland/parkeren/anwbparkeren, geraadpleegd in november 2015 http://www.e-tukveere.nl/nl/, geraadpleegd in november 2015 http://www.fietsen.123.nl/tekstroute/paaltjes-vertellen-verhaal-bij-fietsroutes-winterswijk, geraadpleegd in november 2015 http://www.noordwijk.info/, geraadpleegd in november 2015 http://www.nritmedia.nl/file/nrit_magazine_2012_3_duurzaam.pdf, geraadpleegd in november 2015 http://www.nritmedia.nl/kennisbank/33653/openbaar_vervoer_in_nederland_duur_voor_ toeristen/?topicsid, geraadpleegd in november 2015 http://omdenken.nl/, geraadpleegd in december 2015 http://renesse.com/nl/parkeren.php, geraadpleegd in december 2015 http://www.solaroad.nl/, geraadpleegd in november 2015 http://www.vangoghbrabant.com/nl/meer-van-gogh/fietspad, geraadpleegd in november 2015 http://www.vlaamsbrabant.be/verkeer-mobiliteit/fiets/fietssnelwegen/wat-is-eenfietssnelweg/index.jsp, geraadpleegd in november 2015 http://watertaxi-vlissingen.nl/, geraadpleegd in november 2015 http://www.yellowbike.nl/nl/over/, geraadpleegd in december 2015 36 Toerist in vervoering