Welke factoren beïnvloeden de zorgrelatie tussen persoon met dementie, mantelzorger en zorgprofessional?
Zelfredzaamheid en Eigen regie bij dementie Zelfredzaamheid De mate waarin iemand met dementie vaardigheden heeft om zich in het dagelijks leven zelfstandig te kunnen redden Eigen regie Mensen met dementie nemen en krijgen zelf de verantwoordelijkheid over de inrichting van hun eigen leven of Maximale zeggenschap over je eigen leven met ondersteuning van anderen
Wat betekent eigen regie bij dementie? In staat zijn keuzes te maken Zorgen dat je de hulp krijgt die je wilt, op de manier zoals jij die wilt De gelegenheid krijgen keuzes te maken Ondersteuning krijgen bij het nemen van beslissingen Gerespecteerd worden als volwassen persoon Je wensen en voorkeuren worden gerespecteerd
Waarom is eigen regie bij dementie moeilijk? Iemand kan weinig ziekte-inzicht hebben Iemand overziet de situatie niet en kan daarom geen goede afweging maken Iemand overziet de situatie van de mantelzorger niet Iemand verzet zich tegen uit handen geven van dingen Iemand kan niet goed duidelijk maken waaraan hij behoefte heeft Mantelzorger of verzorgende heeft te veel de neiging zorg over te nemen Mantelzorger of verzorgende heeft andere normen en waarden
Drie typen zorgrelaties Eigen regie behouden Regie overgeven met passief verzet Regie toevertrouwen aan de mantelzorger
Type zorgrelatie Eigen regie behouden Persoon met dementie hecht aan eigen regie Al dan niet inzicht in eigen mogelijkheden en beperkingen: wil veel zelf doen Behoefte aan respect Mantelzorger heeft ondersteunende stijl Inzicht in dementie Begrijpt persoon met dementie Geeft eigen grenzen aan The will, the skill, the thrill, the bill Goede relatie: saamhorigheid en wederkerigheid
Type zorgrelatie Eigen regie behouden Risico s voor de zorgrelatie Onveilige situaties voor de persoon met dementie ontstaan of verwaarlozing Er kan strijd ontstaan tussen mantelzorger en zorgprofessional over de inhoud van de zorg en de manier waarop de zorg gegeven wordt Veiligheid of autonomie? Waarden en normen van de ander respecteren?
Regievoering in schema
Aandachtspunten in de zorgrelatie Eigen regie behouden Begeleiding van persoon met dementie Inzicht hebben in behoefte van cliënt om eigen regie te behouden Toepassen van persoonsversterkende communicatie (respect, keuzes, tact, humor) Behoedzaam vertrouwensrelatie opbouwen (vast persoon) Ondersteuning van mantelzorger Eigen normen tussen haakjes Mantelzorger volgen in de ondersteunende zorgstrategie Samenwerking met mantelzorger (gelijkwaardig) Inzicht in wie de regie voert en de verschillende rollen van mantelzorger en verzorgende Vaardig in communicatie: kritiek geven en ontvangen Regelmatig evalueren van de zorg (hygiëne, gevaar) Duidelijk zijn over verschil in rolverdeling met mantelzorger met het oog op vermindering van risico s
2 Regie wordt overgenomen, passief verzet Persoon met dementie wil eigen regie: Heeft inzicht in beperkingen Voelt zich niet begrepen door mantelzorger Heeft behoefte aan begrip en hulp Mantelzorger vindt dat niet kunnen en neemt de regie over: Onvoldoende inzicht in dementie Heeft een confronterende zorgstrategie Loopt tegen eigen grenzen aan The will, the skill, the thrill, the bill
Passief verzet Niet praten met de mantelzorger, wel met anderen Mopperen Klagen tegen anderen Alleen maar nee zeggen Confronterende zorgstrategie Onbegrip, niet accepteren Irritatie, ongeduld, boosheid Confronteren, negeren (persoonsondermijnend)
Type zorgrelatie Regie overgeven met passief verzet Risico voor de zorgrelatie Er ontstaat strijd over de regie tussen de persoon met dementie en de mantelzorger, hetgeen een negatieve invloed heeft op hun kwaliteit van leven Mishandeling van de persoon met dementie (lichamelijk of geestelijk)
Mevrouw Jansen: regievoering in schema
Aandachtspunten in de zorgrelatie Regie overgeven met passief verzet Begeleiding van persoon met dementie Inzicht in relatie tussen cliënt en mantelzorger Bevestigen van gevoelens. Samenwerken, hulp bieden waar nodig, versterken van een positief zelfbeeld Goede relatie zijn als vervanging van mantelzorger Ondersteuning van mantelzorger Mantelzorger informeren over (de gevolgen van) dementie Mantelzorger trainen in persoonsversterkende communicatie met mensen met dementie Rolmodel zijn voor mantelzorger Samenwerking met mantelzorger Inzicht in regievoering en verschillende rollen van mantelzorger en verzorgende Vaardig in communicatie met mantelzorger, Regelmatig evaluatie van de zorg en de belasting
3 Regie overgave Persoon met dementie Vertrouwt regie toe aan mantelzorger Voelt zich begrepen door de mantelzorger Heeft behoefte aan vertrouwdheid, veiligheid en niet aan autonomie Mantelzorger Neemt regie over: verzorgende stijl Heeft inzicht in dementie, maar niet in eigen grenzen, Staat kritisch tegenover het aanvaarden van hulp van anderen The will, the skill, the thrill, the bill
Meneer Tollens: regievoering in schema
Type zorgrelatie Regie toevertrouwen aan de mantelzorger Risico voor de zorgrelatie Overbelasting en stress van de mantelzorger Apathie bij de persoon met dementie
Aandachtspunten bij zorgrelatie Regie toevertrouwen aan mantelzorger Begeleiding van persoon met dementie Indien mogelijk wijzen op belasting voor mantelzorger en begrip vragen Respijtzorg organiseren Ondersteuning van mantelzorger Netwerk inschakelen en zoeken naar alternatieve oplossingen Mantelzorger aanmoedigen iets voor zichzelf te doen
Vragenlijst Professionele Zorgrelatie A. Vragen aan de persoon met dementie 1. Wat vindt u een goed leven? 2. Wat betekent het voor u om zelf te kunnen bepalen wat u wilt? 3. Wat betekent het voor u om dementie te hebben? 4. Wat betekent het voor u om afhankelijk te zijn? 5. Hoe kijkt u tegen de zorg aan die u van uw partner, dochter, zoon of.. krijgt? B. Vragen aan de mantelzorger 1. Hoe kijkt u tegen dementie aan? 2. Wat vindt u een goed leven voor uw partner, moeder, vader of.? 3. Wat betekent het geven van zorg voor u? 4. Welke zorg vindt u belangrijk? 5. Wat verwacht u van de verzorgenden of verpleegkundigen? Uit: Klingeman C. e.a. Dementie en regie. Hogeschool Rotterdam, 2012 www.kenniscentrumzorginnovatie.nl
Dank voor uw aandacht en deelname aan de workshop Verder lezen: Connie Klingeman, Krista Coppoolse, Jacomine de Lange. Dementie en regie. Kenniscentrum Zorginnovatie Hogeschool Rotterdam, 2012 www.kenniscentrumzorginnovatie.nl