10/03/19. Inhoud. Bouwstenen in de zorg voor personen met dementie. Bouwstenen in de zorg voor personen met dementie

Transcriptie

1 Leentje Vanderniepen Expertisecentrum Dementie Meander Kerkstraat Dendermonde 052/ Inhoud Communicatietool voor mantelzorgers Risico s bij mantelzorg 1.2 Vaardigheden en verlies 1.3 Verliesverwerking 1.4 Draaglast vs. Draagkracht De hulpverlenersdriehoek 2.2 De omgeving 2.3 Rolomkering 2.4 Verlies en rouw 3.Belang van goede communicatie 3.1 Mantelzorggesprek als doel 3.2 Basisprincipes gespreksvoering 4. Communicatietool: bouwstenen in de zorg voor personen met dementie 1

2 Inhoud Ik trok een streep tot hier, nooit ga ik verder dan tot hier. Toen ik verder ging trok ik een nieuwe streep, en nog een streep. De zon scheen en overal zag ik mensen, haastig en ernstig, en iedereen trok een streep, iedereen ging verder. Toon Tellegen Risico s bij mantelzorg 1.2 Vaardigheden en verlies 1.3 Verliesverwerking 1.4 Draaglast vs. Draagkracht De hulpverlenersdriehoek 2.2 De omgeving 2.3 Rolomkering 2.4 Verlies en rouw 3.Belang van goede communicatie 3.1 Mantelzorggesprek als doel 3.2 Basisprincipes gespreksvoering 4. Communicatietool: Risico s bij mantelzorg Grootste deel van zorg komt terecht bij naasten (24/24) s nachts opstaan oververmoeidheid Herhaald hetzelfde gesprek voeren - frustratie Constant op de hoede zijn voor mogelijke gevaren Veel voorkomende Het omgaan met gedrags- en stemmingsverandering van de persoon met dementie. Overbelasting Opzien tegen een opname Soms ten koste van eigen gezondheid Meer kans op ontwikkelen van een depressie Meer kans op angststoornis Risico blijft over vele jaren bestaan è De (psychische) gezondheid van de mantelzorger is vaak bepalend in de beslissing om de persoon met dementie te laten opnemen. Vaardigheden en verlies Vaardigheden - Tact - Inlevingsvermogen - Geduld - Aanpassingsvermogen - Flexibiliteit in het omgaan met Verliezen - Verlies van (h)erkenning - Verlies van het gekende leven - Verlies van tijd voor zichzelf - Verlies van sociale contacten - Verlies van wederkerigheid in de relatie - Verlies van het vertrouwde rolpatroon - Verlies van inkomen - 2

3 Verliesverwerking 1. Ontkenning Hopen dat de diagnose toch niet correct werd gesteld. Hij doet dit om mij te pesten 2. Kwaadheid Kwaad worden op de persoon helpt niet dus gevoel verplaatst naar ziekte. Waar hebben wij dit aan verdient? 3. Angst Voor onvoorspelbare gedrag Voor wat er nog te wachten staat Verlies van oude zekerheden Zal hij zich wel willen laten wassen? Zal hij wel mee willen met het busje morgen? 4. Verdriet Om het gemis Om de pijn van het blijvend afscheid nemen. 5. Onzekerheid/jaloersheid/schuldgevoelens Doe ik het wel goed? De buren gaan nog wel op reis, waarom wij niet meer? Doe ik wel genoeg? 6. Aanvaarding Zien van mooie momenten Zorgen ervaren als zinvol. è Voortdurend verliesproces! Draaglast Emotionele Financiële Praktische Psychische Zorgsituatie Relationele Lichamelijke Ervaren van zorgbelasting bij mantelzorgers Draagkracht Draaglast vs. draagkracht Zorgsituatie Zorg overnemen informeren Betrokkenheid Lotgenoten contact Ontschuldigen Draaglast Praktische ondersteuning Informatie Zelfzorg Lotgenotencontact Autonomie vs.zorg Professionele steun Beeldvorming Zorgplanning Droom Draagkracht 3

4 Draaglast vs.draagkracht Inhoud Draaglast Praktische ondersteuning Informatie Zelfzorg Lotgenotencontact Autonomie vs.zorg Professionele steun Beeldvorming Zorgplanning Droom Draagkracht Risico s bij mantelzorg 1.2 Vaardigheden en verlies 1.3 Verliesverwerking 1.4 Draaglast vs. Draagkracht De hulpverlenersdriehoek 2.2 De omgeving 2.3 Rolomkering 2.4 Verlies en rouw 3.Belang van goede communicatie 3.1 Mantelzorggesprek als doel 3.2 Basisprincipes gespreksvoering 4. Communicatietool: hulpverlenersdriehoek 3 types van zorgrelatie Persoon met dementie 1. Eigen regie behouden Mantelzorger 2. Regie toevertrouwen aan de 3mantelzorger Interafhankelijkheid als gegeven Samen doelen bereiken Dingen te leren Bij beperkte zelfredzaamheid Om denken te ontplooien Om rol duidelijk te krijgen 3. Regie uit handen geven met passief verzet 16 4

5 Eigen regie in handen houden 3 types van zorgrelatie Persoon met dementie Regie overgeven met passief verzet 3 types van zorgrelatie Persoon met dementie Mantelzorger Mantelzorger Regie toevertrouwen aan de mantelzorger 3 types van zorgrelatie Onderhandelde zorg Persoon met dementie Oudere Mantelzorger Zorgvoorziening Omgeving Zorg Hulpverl

6 Omgeving Rolomkering Familie Persoon met dementie Na opname Persoon met dementie Ze zorgde voor ons toen we kinderen waren en we hoefden het nooit zonder haar te stellen. Nu voed ik haar, ze morst anders de helft van het eten. En ik houd haar beker vast en ik breng haar naar het toilet Thuis Familie Beïnvloedende factoren in de zorgrelatie Verlies en rouw Verlies en rouw Fase 1: leren onderscheid maken tussen gedrag (persoon/ ziekte) Fase 2: construeren van een nieuwe identiteit voor de persoon met dementie Fase 3: reconstrueren van zijn of haar relatie met de persoon met dementie M. Grypdonck 24 6

7 Verlies en rouw Rouw en verlies Specifiek in deze situatie Een dagelijkse verliesverwerking Een aanpassing aan nieuwe beperkingen Een zoeken naar nieuwe competenties en mogelijkheden è proces van zoeken, aftasten è Anticiperend rouwen De zieke is nog duidelijk in leven De familie wordt door anderen niet beschouwd als zijnde in rouw De familie vindt moeilijke steun en begrip Het verlies gebeurt niet plots Besef dat er geen verbetering kan optreden De rouw kan jaren duren Inhoud Belang van goede communicatie Waarom het mantelzorggesprek als doel? Risico s bij mantelzorg 1.2 Vaardigheden en verlies 1.3 Verliesverwerking 1.4 Draaglast vs. Draagkracht De hulpverlenersdriehoek 2.2 De omgeving 2.3 Rolomkering 2.4 Verlies en rouw 3.Belang van goede communicatie 3.1 Mantelzorggesprek als doel 3.2 Basisprincipes gespreksvoering 4. Communicatietool: bouwstenen in de zorg voor personen met dementie Interventies bij mantelzorgers - Kunnen voorkomen van opname/ of uitstellen - Zorglast bij mantelzorger verlichten en daardoor een psychische ziekte voorkomen. Amerikaans onderzoek Mary Mittelman - Ondersteuningsprogramma met familiegesprekken - Resultaat - Minder depressieve klachten - uitgestelde opname - MZ ervaart meer sociale steun 7

8 Belang van goede communicatie Inhoud Basisprincipes van goede gespreksvoering Openen Stel jezelf voor Maak eventueel gebruik van een ijsbreker Niet invullen voor een ander Wees empathisch maar vul niet in voor de mantelzorger. Laat hem zijn eigen waarheid brengen. Gevoelsreflecties Vraag regelmatig naar hoe de persoon zich voelde bij de situatie die hij/zij je vertelt. Benoem het gevoel dat je ziet. Parafraseren Kan helpend zijn om structuur en ondersteuning in het gesprek te brengen. Open vragen stellen Hierdoor krijg je meer informatie over de situatie. Non verbaal volgen Knikken, beamen, zoemen Afsluiten van een gesprek Stop 10 min voor het einde en heb voldoende aandacht voor de afronding van een gesprek Vat samen Maak afspraken voor een volgende keer indien relevant Risico s bij mantelzorg 1.2 Vaardigheden en verlies 1.3 Verliesverwerking 1.4 Draaglast vs. Draagkracht De hulpverlenersdriehoek 2.2 De omgeving 2.3 Rolomkering 2.4 Verlies en rouw 3.Belang van goede communicatie 3.1 Mantelzorggesprek als doel 3.2 Basisprincipes gespreksvoering 4. Communicatietool: bouwstenen in de zorg voor personen met dementie Communicatietool Draaglast vs. draagkracht 8

9 Informatie Beeldvorming Kennis over ziektebeeld Omgang met de persoon met dementie Inzicht in het ziekteproces Kan mantelzorgers versterken Beeld van mantelzorger over dementie Beeld van omgeving over dementie Schaamte Taboe Negatieve aandacht in de media Onbegrip over zwaarte van de zorgvraag Autonomie vs.zorg Praktische ondersteuning Evenwicht tussen ondersteunen en loslaten Accepteren dat dingen trager of anders gebeuren Aanvaarden van imperfectie Sociale kaart Mogelijkheden in eigen regio Waar beginnen? 9

10 Professionele ondersteuning Zorgplanning Takenpakket zorg Wie neemt wat op? In kaart brengen Ongeacht omgeving van de persoon met dementie Niet enkel levenseinde Bepalende thema s in de toekomst Tijdig het gesprek aangaan Persoon met dementie betrekken waar mogelijk Lotgenotencontact Zelfzorg Vorm van psychische ondersteuning Kan belasting bij mantelzorgers doen dalen. Eigen behoeften herkennen Hulp kunnen aanvaarden Belemmerende gevoelens: schuld, angst Voor iedereen anders 10

11 Droom Vaak kleine wensen Soms iets wat als onmogelijk wordt ervaren Toch bereikbaar? Bedankt voor jullie aanwezigheid! 11