Productformat: Maatschappelijke Dienstverlening Thema: Sociaal Isolement A B Maatschappelijk Probleem De opdrachtgever formuleert hetgeen als een belangrijk vraagstuk/maatschappelijk probleem wordt ervaren, dat aan de basis ligt voor het gevraagde resultaat. Resultaat Het gaat hier om een aanwijsbare verandering of gerealiseerde baat bij cliënt of cliëntgroep. Een of meer SMART geformuleerde diensten/producten brengen deze teweeg en dragen daarmee bij aan de beleidsdoelstelling. Advies Maatschappelijke Dienstverlening Het Landelijk Expertisecentrum Sociaal Isolement spreekt van sociaal isolement bij mensen die geen of nauwelijks praktische, emotionele of gezelschapssteun hebben, die aangeven hun sociale netwerk als onvoldoende/negatief ervaren, en die hier last van hebben. In Rotterdam leeft 12% van de bevolking ouder dan 65 jaar in isolement. Bij ongeveer 13.000 ouderen is er sprake van sociaal isolement. Rotterdam kent bovendien een hoog percentage eenzamen die nog niet sociaal geïsoleerd zijn, maar waarbij er weinig hoeft te gebeuren om sociaal geïsoleerd te raken, met alle gevolgen van dien. Een preventieve aanpak met als doel voorkomen van verder afglijden en herstellen of opbouwen van sociale structuren maakt dat de groep sociaal geïsoleerden niet nodeloos groter wordt. Mensen maken in de huidige samenleving niet langer vanzelfsprekend deel uit van sociale verbanden. De moderne burger heeft een palet aan keuzevrijheden om relaties met derden aan te gaan of stop te zetten. Niet iedereen beschikt over de sociale competenties om hier op een bevredigende wijze mee om te gaan. Sommigen ervaren een nog groter gebrek aan sociale competenties en komen (soms mede) door ingrijpende levensgebeurtenissen in een sociaal isolement terecht. Bij de groep sociaal geïsoleerden signaleren we vaak een sterk zorgmijdend gedrag dat vraagt om outreachende specifieke interventies om contact te leggen. Het resultaat kan als volgt worden omschreven: Van de x kwetsbare mensen die beschikken over geringe sociale competenties en (voorheen) weinig tot geen sociale contacten hadden heeft x% per week een betekenisvol sociaal contact of neemt deel aan sociaal-culturele activiteiten. X aantal mensen heeft een versterkt informeel netwerk BOSSR / MD 29-06-2010 Thema: Sociaal Isolement 1
C D E Beoogd maatschappelijk effect De beoogde verandering in de maatschappelijke omgeving dan wel bij de beoogde doelgroep die de gemeente op langere termijn wil bereiken. Beleidsdoelstelling Een beleidsvoornemen dat wordt beschreven op het niveau van concrete doelstellingen binnen een gedefinieerde tijdshorizon (SMART geformuleerd). Aan het realiseren ervan kan door meerdere maatschappelijke organisaties worden bijgedragen. Product hulp- en dienstverlening participatie in netwerken Er komen minder mensen in sociaal isolement terecht, hun welbevinden is toegenomen, en zij doen minder vaak een beroep op (individuele) zorg of voorzieningen waardoor mensen kunnen terugvallen op een informeel netwerk bijvoorbeeld er x minder mensen in sociaal isolement geraken er x minder mensen in sociaal isolement blijven steken Een verdubbeling in 2013 ten opzichte van 2009 van het aantal sociaal geïsoleerde mensen dat wordt bereikt met een passend arrangement (in samenwerking tussen zorg, welzijn, vrijwilligerswerk), zodat een grotere groep van hen actief kan worden opgespoord en een bij de vraag passende interventie krijgt aangeboden. Het doel is mensen te stimuleren te participeren. Maatschappelijke dienstverlening stimuleert deelname aan de maatschappij door middel van het activeren van een eigen informeel netwerk of een professioneel netwerk. De netwerken ondersteunen deze groep mensen bij participatie. Maatschappelijke dienstverlening heeft een regietaak in het organiseren, in standhouden en ondersteunen van deze verbanden. Daarnaast ontwikkelt en versterkt MDV sociale competenties van de cliënt zowel individueel als in groepsverband. F Activiteiten Handelingen 1 Voorlichting over hulpverlening in het kader van sociaal isolement Opstellen informatie over sociaal isolement (brief, folder of artikel) Toezenden van informatie naar instellingen/bewoners/sleutelfiguren 2 Opzetten en/of onderhouden van signaleringsnetwerk door het organiseren netwerkbijeenkomsten voor professionals en sleutelfiguren in de wijk Accommodatie regelen Uitnodigingen verzenden Bijeenkomst voorbereiden, uitvoeren en verslaan BOSSR / MD 29-06-2010 Thema: Sociaal Isolement 2
3 Actieve opsporing van de hulpvraag (outreachend) door het inventariseren van signalen uit informeel netwerk en het contact leggen met / vertrouwen winnen van doelgroep. 4 Intake: Inventarisatie en een analyse van de situatie van de cliënt m.b.t.: - hulpvraag - persoonlijke omstandigheden - persoonlijk netwerk - professioneel netwerk Gesprek(ken) met sleutelfiguren uit de wijk/buurt Aanbellen / huisbezoeken afleggen Folders / brieven posten Wijk/buurt bijeenkomsten voorbereiden, uitvoeren en verslaan Gesprek voorbereiden (beschikbare informatie inventariseren) Gesprek voeren Verslag maken Vervolgafspraken - sociaal netwerk 5 Acute nood lenigen Indien nodig (schriftelijk) contact leggen met verschillende instanties o.a. (huisarts; politie, GGD, RIAGG, belasting, huiseigenaar, Eneco, etc.) 6 Opstellen van hulpverleningsplan met de cliënt Bespreken van doelen, afspraken en verantwoordelijkheden Bespreken en vaststellen van de aard van begeleiding Bepaling van de periode van begeleiding Schriftelijk vastleggen van afspraken 7 Uitvoering van hulpverleningsplan Door meerdere gesprekken met cliënt komen tot de beoogde doelen. Afhankelijk van de situatie van de cliënt wordt hier een enkelvoudig of meervoudig traject gevolgd. 8 Toeleiden naar Contact met organisatie die product/dienst verleent vrijwilligerswerk/ sociaal cultureel werk 9 Afstemming overig professioneel netwerk (oa financiën, huisvesting) Voorbereiden, bijwonen en verslaan professionele netwerkbijeenkomsten 10 Evaluatie en afsluiting Gegevens vastleggen in registratiesysteem en opstellen van schriftelijk evaluatie van het afgelegde traject en bereikte doelen 11 Monitoring (indien nodig) door middel van periodiek contact. Plannen vervolgcontact Voorbereiden vervolgcontact met cliënt en sleutelfiguren BOSSR / MD 29-06-2010 Thema: Sociaal Isolement 3
Uitvoeren vervolgcontact en gegevens vastleggen in systeem G Doelgroep Bewoners van Rotterdam in alle leeftijdscategorieën, die in een sociaal isolement verkeren of een verhoogd risico daarop lopen, die niet of nauwelijks over een steunstructuur in de eigen familiekring of buurt beschikken en weinig tot geen betekenisvolle sociale contacten hebben, of er problemen mee hebben. De doelgroep kent vele subcategorieën sociaal isolement en kan bestaan uit reeds bereikte cliënten waarvan de problematiek sociaal isolement geen onderkend probleem is, of kan bestaan uit nog niet bereikte (beoogde) cliënten. H Resultaat indicatoren Deze gegevens tonen aan dat het resultaat kwantitatief en kwalitatief bereikt is. Het gaat om inhoudelijke verantwoording. Advies Maatschappelijke Dienstverlening: Afhankelijk van de type sociaal geïsoleerde wordt er naar passende interventiestrategieën gezocht. De resultaten zijn erg persoonsgebonden en kunnen sterk variëren. Om gezamenlijk te beoordelen of het ingezette beleid tot de beoogde resultaten leidt, adviseren wij om de volgende aantallen (of een selectie daaruit) te meten en te volgen om te beoordelen of er binnen de groep van sociaal geïsoleerden een verandering is waar te nemen: het aantal signalen over sociaal isolement het aantal bereikte mensen die verkeren in een sociaal isolement het aantal sociale contacten (familie, buurt, maatjes, vrijwilligers of stagiaires) van (potentieel) sociaal geïsoleerde bewoner de mate van deelname aan sociaal-culturele activiteiten door (potentieel) sociaal geïsoleerde bewoner de mate van zingeving en welbevinden, zoals die door (potentieel) sociaal geïsoleerde bewoner wordt ervaren de aanwezigheid van een (professioneel) signaleringsnetwerk de omvang van het gebruik van de zorgconsumptie (ZVW, AWBZ) en het gebruik van Individuele Voorzieningen Wmo door (potentieel) sociaal geisoleerde bewoners de mate van overlast- of anderszins maatschappelijk onaanvaardbare situaties, voor sociaal geïsoleerde bewoners en hun omgeving BOSSR / MD 29-06-2010 Thema: Sociaal Isolement 4
I J K Prestatie eenheden Het aantal producten/activiteiten dat nodig is om het resultaat te bereiken. Eenheid van financiering en afrekening. Opdrachtgever financiert en rekent vervolgens af op output/op het aantal gerealiseerde producten/activiteiten. Transparante kostprijsberekening Opdrachtgever vraagt om een transparante opbouw van de kostprijs, bijv. onderscheiden lasten voor personeel, overhead, huisvesting, activiteiten, organisatie etc. (inclusief integrale kostprijs). Kwaliteitseisen en randvoorwaarden Toetsbare eisen en voorwaarden die aan de kwaliteit van het product gesteld worden Advies Maatschappelijke Dienstverlening: Om op een transparante wijze te beoordelen of er voldoende activiteiten zijn ondernomen om het beoogde resultaat te bereiken, adviseren wij om de volgende aantallen te meten om te beoordelen of de opdrachtnemer de overeengekomen prestaties levert: het aantal door de MD organisatie verspreide folders/brochures/ artikelen over sociaal isolement het aantal gerealiseerde en bijgewoonde signaleringsnetwerken en professionele netwerken het aantal gesprekken met sleutelfiguren, huisbezoeken en wijk/buurt bijeenkomsten en verwijzingen naar groepsbijeenkomsten het aantal intakegesprekken, aantal noodinterventies en aantal hulpverleningsplannen het aantal evaluatierapporten en aantal nazorgcontacten per cliënt bereik aantal unieke sociaal geisoleerden Advies Maatschappelijke Dienstverlening Via integrale kostprijs berekening (saldo vaste lasten en baten gedeeld door de voorraad direct productieve uren) komen wij tot een tarief voor de inzet van één uur beroepskracht. De (kost)prijs van een prestatie eenheid berekenen wij op basis van het aantal benodigde uren van een beroepskracht aangevuld met het saldo van variabele lasten en baten per prestatie eenheid. De Maatschappelijke Dienstverlening staat borg voor: eenduidigheid d.m.v. scholing in attitude en werkwijze van werkers binnen MD (ondermeer outreachend werken) voldoende structurele individuele begeleidingsvoorzieningen zoals ondersteunende begeleiding inzet vrijwilligers HBO-er getraind op doorbreken sociaal isolement gebruik bepaalde methodiek vastgesteld n.a.v. project sociaal isolement (2007-2010) Voor een goede uitvoering van de overeenkomst met de opdrachtgever is het voor de Maatschappelijke Dienstverlening belangrijk dat: er een vrijwilligersnetwerk beschikbaar is BOSSR / MD 29-06-2010 Thema: Sociaal Isolement 5
voldoende dagopvang- en dagstructureringsvoorzieningen voor (potentieel) sociaal geïsoleerde bewoners operationeel zijn, waarnaar verwezen kan worden de kennis, opgedaan in het Rotterdamse project Sociaal Isolement Ouderen, gedeeld en verfijnd wordt, zodat heel Rotterdam daarvan kan profiteren de maatschappelijke inzet (vrijwilligers, maatschappelijke organisaties) voor sociaal geïsoleerden meer wordt gemobiliseerd en de professionals zowel evidence based als ook practice based kunnen werken bij professionele signaleerders (politie, huisartsen, wijkverpleegkundigen, woningbeheerders, Vraagwijzers, Lokale Zorgnetwerken) voldoende deskundigheid aanwezig is over de problematiek van sociaal isolement Tenslotte vereist de aanpak van sociaal isolement een relatief lange doorlooptijd en is het voor het behalen van de beoogde resultaten noodzakelijk dat de overeenkomst tussen opdrachtgever en Maatschappelijke Dienstverlening wordt ondersteund door een meerjarige financiering. Wijze van verantwoording: Opdrachtgever voert periodiek overleg met opdrachtnemer over de voortgang van het beleid /resultaatindicatoren en de uitvoering prestatie indicatoren). BOSSR / MD 29-06-2010 Thema: Sociaal Isolement 6