'Voor mekaar, actieprogramma gericht op het bestrijden van eenzaamheid'

Transcriptie

1 'Voor mekaar, actieprogramma gericht op het bestrijden van eenzaamheid' Voor Mekaar is de titel van het Rotterdamse actieprogramma gericht op het bestrijden van eenzaamheid (december 2014). Het volledige programma is te downloaden vanaf de website van de 1 gemeente Rotterdam. Hieronder vindt u een door de Coalitie Erbij gemaakte samenvatting van dit programma. Samenvatting Voorwoord + Inleiding Rotterdam is als internationale havenstad met grootstedelijke allure een stad om trots op te zijn. Grootstedelijkheid heeft ook zijn keerzijde. Een van de grootste problemen van Rotterdam is eenzaamheid. De helft van de inwoners zegt soms wel eens eenzaam tot zeer ernstig eenzaam te zijn. In enkele wijken zegt één op de drie mensen niet te weten aan wie ze hulp zouden kunnen vragen. Onderzoek van de GGD laat al jaren zien dat eenzaamheid een groot maatschappelijk vraagstuk is. Ouderen vormen de belangrijkste maar niet de enige risicogroep. Vanwege hun toenemende kwetsbaarheid hebben ouderen hun sociaal netwerk nodig om op terug te kunnen vallen. Onze samenleving is niet meer de samenleving van 50 jaar geleden. Families wonen niet meer bij elkaar om de hoek en de betekenis van traditionele verbanden zoals de kerk en maatschappelijke organisaties is sterk afgenomen. Het is minder vanzelfsprekend dan voorheen om onderdeel uit te maken van een groot sociaal netwerk. Daarnaast vragen ontwikkelingen in de zorg juist dat mensen in eerste instantie een beroep doen op hun sociale netwerk. Deze tegenstrijdige ontwikkelingen leiden tot knelpunten. De gemeente zet in op het terugdringen van eenzaamheid en heeft hierbij vooral aandacht voor ouderen. De gemeente werkt hier in samen met de Coalitie Erbij Rotterdam, een samenwerkingsverband van een groot aantal organisaties die ook jaarlijks de Rotterdamse Week 1 0eenzaamheid%20Voor%20mekaar.pdf

2 tegen de Eenzaamheid organiseren. Ook gebiedscommissies zijn een belangrijke partner om initiatieven op gebiedsniveau met elkaar te verbinden. De gemeente Rotterdam telt inwoners die vrijwilligerswerk doen. In haar programma richt de gemeente zich op deze mensen maar ook op alle andere bewoners van de stad. Omdat niet alles door bewoners opgelost kan worden is ook de inzet van beroepskrachten van essentieel belang. Eenzaam in Rotterdam: het probleem Eenzaamheid is lastig te meten omdat het gaat om een persoonlijk gevoel. Uit alle metingen van de afgelopen jaren komt duidelijk naar voren dat het aantal mensen dat zich eenzaam voelt toeneemt. Een kwart van de Rotterdammers van boven de 65 jaar geeft aan niet over een sociaal netwerk te beschikken en dus geen mensen om zich heen te hebben aan wie zij hulp of advies kunnen vragen. Dit is meer dan in de andere drie grote steden. Welke groepen bewoners lopen nu het grootste risico om zich eenzaam te voelen? In het algemeen gaat het om een combinatie van risicofactoren die uiteindelijk leiden tot eenzaamheid. Belangrijke factoren zijn: een hoge leeftijd, een lage sociaal-economische status, alleenstaanden, het ontbreken van een familienetwerk, niet-westerse herkomst en gezondheidsproblemen (chronische ziekte, afname van mobiliteit en psychische gezondheidsproblemen). Een grotere sociale samenhang in de buurt waar je woont en ook het doen van vrijwilligerswerk verkleinen juist het risico op eenzaamheid. Veel Rotterdammers willen best iets doen voor een ander mits zij gevraagd worden. Er ligt echter nog altijd een taboe op eenzaamheid en eenzame mensen zullen dus niet snel geneigd zijn om hulp te vragen. Professionals kunnen hierin een bemiddelende rol spelen. Het gaat in eerste instantie om burenhulp zoals een praatje maken, een keer een boodschap doen, een oogje in het zeil houden et cetera. Het is uitdrukkelijk niet de bedoeling dat buren de volledige zorg voor elkaar op zich nemen. Het is de taak van professionals uit zorg en welzijn om aandacht te hebben voor het sociaal netwerk van hun cliënten en samen met een cliënt te werken aan versteviging of uitbreiding van dit netwerk. De doelen: Wat wil de gemeente bereiken? De nieuwe aanpak doet een appèl op betrokkenheid van bewoners bij elkaar, dit betekent een cultuuromslag. De gemeente geeft de aftrap met een grote publiekscampagne (mei 2015) en aansluitend een dialoog tussen burgers, professionals en bestuurders. Om te zien of de nieuwe aanpak er daadwerkelijk voor zorgt dat meer ouderen een beroep kunnen doen op een sociaal netwerk zal de gemeente in 21 wijken de resultaten meten. Drie doelstellingen: Versterken van de aandacht van Rotterdammers voor elkaar Zorgwekkende eenzaamheid beter herkennen Inzetten van de juiste interventies

3 Versterken van de aandacht van Rotterdammers voor elkaar De gemeente organiseert een publiekscampagne 'Hebbie Effe' waarin zij mensen oproept om naar elkaar om te kijken. Deze campagne mondt uit in een dialoog met de stad waar burgers, professionals en bestuurders met elkaar in gesprek gaan. Opzoomer Mee heeft de 'Lief en Leed - aanpak' ontwikkeld. Hierbij staat burenhulp op straatniveau centraal en zoeken bewoners met elkaar naar slimme oplossingen om in de eigen buurt naar elkaar om te zien. Als een waardering voor de beste aanpak wordt de Lief en Leed Award uitgereikt. Er komt vanuit de gemeente, vanuit het welzijnswerk en vanuit de gebiedscommissies extra ondersteuning voor georganiseerde vormen van hulp- en dienstverlening. Denk bijvoorbeeld aan hulp bij administratie, repaircafé's, tafeltje dekje, eetclubs etc. Sociaal ondernemers en vrijwilligersorganisaties, coöperaties en verenigingen kunnen meedingen naar opdrachten die nu alleen door professionals uitgevoerd worden. Huizen van de wijk: een toegankelijke publieke ruimte, een soort huiskamer in de wijk waar mensen zelf actief worden, waar aantrekkelijke dagbesteding wordt geboden en waar vormen van hulp- en dienstverlening ontstaan die kwetsbare mensen tot steun kunnen zijn. Er zijn al enkele inspirerende voorbeelden zoals de Leeszaal Rotterdam West, het Klooster in het Oude Noorden en de Nieuwe Nachtegaal in Charlois. Daarnaast blijft aandacht voor bewegen belangrijk, krijgen ontmoetingen tussen jong en oud extra aandacht, komen er stages in de stad voor gemeenteambtenaren, moet de informatievoorziening optimaal zijn en blijft er extra aandacht voor taallessen want 'Met taal versta je elkaar'. Zorgwekkende eenzaamheid beter herkennen De Coalitie Erbij Rotterdam is een samenwerkingsverband van organisaties om eenzaamheid aan te pakken. De kennis die deze organisaties met elkaar opgebouwd hebben, gaan zij bundelen en verspreiden via een praktische website en door het geven van trainingen. Bewoners van actieve straten en vrijwilligers krijgen korte gratis trainingen om eenzaamheid te signaleren, om hun gespreksvaardigheden te oefenen en om te weten wanneer en bij wie zij signalen neer kunnen leggen. Professionals die op wijkniveau actief zijn, krijgen trainingen om risicoprofielen te herkennen en te weten welke aanpak het meest passend is. De trainingen bevorderen de samenwerking op wijkniveau tussen welzijnswerkers, praktijkondersteuners van huisartsen, medewerkers van zorginstellingen, wijkagenten, stadswachten en medewerkers van woningbouwcorporaties. Om signalering niet van het toeval af te laten hangen, krijgen alle 75+ minstens één keer per jaar een huisbezoek door professionals en/of getrainde vrijwilligers. Een digitaal signaleringsysteem moet voorkomen dat mensen die ernstig vereenzaamd zijn na lange tijd dood in huis gevonden

4 worden. Omdat ouderen een kwetsbare doelgroep zijn, komt er een speciale aanpak ter voorkoming van ouderenmishandeling en financiële uitbuiting. Inzetten van de juiste interventies Signaleren heeft alleen een zin als er effectief iets gebeurt met het signaal. Dit vraagt om maatwerk en bij structureel isolement vraagt dit om inzet van het wijkteam en in het bijzonder van de ouderenmaatschappelijk werkers. Naast hulp en ondersteuning gaat de aandacht ook uit naar het sociale netwerk en naar activering van de eenzame cliënt. Wederkerigheid is hierbij het uitgangspunt. De cliënt wordt steeds aangesproken op wat hij of zij zelf kan bijdragen aan de samenleving. Naast het reguliere welzijnswerk en inzet van de wijkteams spelen veel andere functionarissen een rol zoals huisartsen, woningbouwcorporaties, wijkagenten, GGZ medewerkers etc. Extra aandacht is er voor het voorkomen van depressies bij ouderen als gevolg van het verlies van hun partner, het afbrokkelen van hun sociale- en familienetwerken en/of door verlies van hun mobiliteit en of andere functies. Samen met de zorgverzekering wordt gewerkt aan ondersteuningsvormen die het langer thuis wonen van mensen met beginnende dementie mogelijk moet maken. Monitoring en evaluatie de gemeente is pas tevreden wanneer eenzaamheid onder ouderen de komende vier jaar daadwerkelijk afneemt. Door de aanpak te beginnen en in de komende jaren te begeleiden met onderzoek wordt de effectiviteit van de aanpak gemeten. Het doel is om het aantal eenzame ouderen met 5% punt te laten dalen. Een belangrijke index in dit begeleidend onderzoek vormen de antwoorden op onderstaande vijf vragen. Hoe ervaren ouderen sociale steun 1. Er is niemand die speciaal belangstelling voor u heeft 2. Er zijn slechts weinig mensen met wie ik echt kan praten 3. 2 Ik ken voldoende mensen die ik om hulp of advies kan vragen 4. Zelfs van mijn naaste familieleden kan ik weinig verwachten 5. Vaak voel ik me in de steek gelaten Vraag drie telt hierbij dubbel omdat deze vraag het meeste aansluit bij de beweging die de gemeente in de WMO wil maken. Het meer een beroep doen op het eigen sociaal netwerk is hierbij het uitgangspunt. In 2017 hoopt de gemeente te kunnen zeggen 2 Vraag drie telt dubbel mee omdat het programma inzet op het versterken van sociale netwerken in de buurt

5 Rotterdammers zijn er voor mekaar!