Consultatiedocument. Voor een programma gericht op het bestrijden van eenzaamheid. 1. Inleiding. 2. Eenzaam in Rotterdam: een analyse.

Transcriptie

1 Consultatiedocument Voor een programma gericht op het bestrijden van eenzaamheid 2 oktober Inleiding Het bestuur van de gemeente Rotterdam vindt het bestrijden van eenzaamheid belangrijk. In het coalitieakkoord stond daarom het volgende opgenomen. Onze ouderen krijgen de aandacht die ze verdienen. Voor eenzaamheid mag in onze stad geen plaats zijn. Eenzame Rotterdammers worden opgemerkt en worden geholpen: dit is een belangrijke prioriteit in deze collegeperiode. De gemeente Rotterdam besteedt daarom de komende jaren extra aandacht aan het bestrijden van eenzaamheid met een duidelijke focus op ouderen. Eenzaamheid kan de gemeente niet alleen oplossen. Daar hebben we actieve organisaties in de stad, en uiteindelijk alle Rotterdammers, bij nodig. In dat besef willen we, voordat we tot een actieprogramma komen, met relevante organisaties in gesprek over de vraag wat er nodig is om dit complexe vraagstuk zo goed mogelijk aan te pakken. Uiteraard zien wij wel een aantal oplossingsrichtingen, want we starten niet met iets heel nieuws. De afgelopen jaren heeft sociaal isolement van ouderen al de nodige aandacht gekregen. Van ons als gemeente maar ook van verschillende organisaties in de stad. Samen met hen willen wij deze oplossingsrichtingen verder verkennen en nader uitwerken. Daarnaast staan we graag open voor andere ideeën of invalshoeken. Deze notitie dient als basis voor dit gesprek. 2. Eenzaam in Rotterdam: een analyse Hoe eenzaam zijn we eigenlijk? De vraag hoe eenzaam Rotterdam is, is niet gemakkelijk te beantwoorden en afhankelijk van de manier waarop eenzaamheid wordt gedefinieerd en onderzocht. Dat betekent dat er verschillende cijfers te geven zijn. In de gezondheidmonitor die de GGD eens in de 4 jaar afneemt, geven heel veel Rotterdammers aan met regelmaat eenzaam te zijn. Daarin zien we ook dat de ervaren eenzaamheid de laatste jaren sterk stijgt. In 2008 gaf 39% van de volwassen inwoners in de regio Rotterdam- Rijnmond aan zich eenzaam te voelen. In 2012 was dit opgelopen naar 45%. Het aandeel eenzame mensen is met 49% het grootst in Rotterdam. Dit zijn zeer indringende cijfers die bij het verschijnen ervan op veel ontzetting konden rekenen. Eenzaamheid is een beleving die erg gevoelig is voor externe omstandigheden. Zo zien we het, als het economisch beter of slechter gaat, terug in de cijfers. Over ouderen die niet kunnen terugvallen op een sociaal netwerk maken we ons de meeste zorgen. Om van de omvang van deze groep een juiste schatting te kunnen maken, zijn data van het wijkprofiel (voorheen sociale index) gebruikt. Bij het onderzoek dat hieraan ten grondslag ligt, worden ook vragen gesteld over sociale steun. Met gebruikmaking van die data hebben we een (0)-meting gedaan die inzoomt op de groep ouderen die aangeeft onvoldoende mensen te kennen die zij om hulp of advies kunnen vragen. Op deze manier kunnen we vaststellen dat zo n 24% van de 65+-ers in Rotterdam aangeeft geen netwerk om zich heen te hebben. Dit cijfer is in bepaalde wijken hoger dan in andere. In die wijken waar sociaal isolement het hoogst is, loopt het percentage sociaal geïsoleerde ouderen op tot 29%. Eenzaamheid: de oorzaken Eenzaamheid kent vele oorzaken. Behalve de leeftijd zijn de belangrijkste risicofactoren: lage sociaal economische status. alleenstaand, ontbrekend familie- en sociaal netwerk, niet-westerse herkomst, gezondheidsproblemen (waaronder ggz problematiek) en functieverlies. Er is niet één cruciale factor 1. 1 Hortulanus, R., Machielse, A. (2010) Sociaal isolement bij ouderen. Op weg naar een Rotterdamse aanpak. 1

2 Vaak is het een combinatie van factoren die maakt dat mensen vereenzamen en geïsoleerd raken. Daarnaast is sprake van samenhang tussen maatschappelijke participatie en de ervaren mate van eenzaamheid. Inwoners die zelden of nooit contact met buren hebben, voelen zich vaker eenzaam dan inwoners die wel contact hebben. Inwoners die geen vrijwilligerswerk doen, voelen zich ook vaker eenzaam dan inwoners die wel vrijwilligerswerk doen. Daarnaast kan de leefomgeving eenzaamheid bevorderen of voorkomen. In buurten met meer sociale cohesie komt eenzaamheid minder vaak voor dan in de buurten met minder sociale cohesie. Ook in de veilige buurten voelen inwoners zich minder vaak eenzaam dan in de onveilige buurten. Eenzaamheid in soorten en maten Eenzaamheid kent meerdere verschijningsvormen en is niet los te zien van maatschappelijke ontwikkelingen die zich de afgelopen decennia hebben voorgedaan. Families wonen niet meer bij elkaar om de hoek, zorgen voor elkaar is niet meer vanzelfsprekend en traditionele verbanden als de kerk en sociale bewegingen zijn geërodeerd. Eenzaamheid hoort ook bij bepaalde fasen in het leven. Met het verlies van een partner en de periode van rouw die volgt, zijn gevoelens van eenzaamheid vaak onontkoombaar. En met het ouder worden, vallen er steeds meer mensen weg die vertrouwd zijn. Essentieel is dan of mensen over de sociale competenties beschikken om hun sociale leven opnieuw vorm te geven en zich aan te sluiten bij nieuwe sociale netwerken. Of dat zij vervallen in emotionele ontkenning, vermijding en terugtrekgedrag met alle risico s van dien voor verder afglijden. Dit is een belangrijk onderscheid met beleidsmatige consequenties. Bij de eerste categorie heeft het zin om te investeren in strategieën gericht op netwerkontwikkeling en activering. Bij de 2e groep heeft dit weinig zin en is professionele hulp vaak noodzakelijk. De effecten van eenzaamheid Eenzaamheid heeft effect op ons welbevinden. Mensen zijn over het algemeen gelukkiger als ze meer mensen om zich heen hebben. Contact met anderen worden vaak gezien als de leukste momenten van een dag 2. Maar het omgekeerde is ook waar. Mensen die gelukkig zijn hebben meer de neiging om sociale relaties aan te gaan. 3 Eenzaamheid heeft dus een zichzelf versterkend effect en wordt daarmee een steeds grotere belemmering voor contact met anderen en voor (maatschappelijke) participatie. Hetzelfde kan gezegd worden over de relatie tussen eenzaamheid en gezondheid. Gezondheidsproblemen, kunnen eenzaamheid bevorderen. Maar eenzaamheid is ook een bedreiging voor de gezondheid en hangt zelfs direct samen met een verhoogde kans op vroeg overlijden. 2 Kanhneman, D., & Krueger, A.B. (2006) Developments in the measurement of subjective well-being. Journal of Economic perspectives. 3 Diener, E., & Biswas-Diener, R. (2008) Unlocking the mysteries of psychological wealth. Malden, MA Blackwell Publishing. Verder zijn aanwijzingen dat eenzaamheid de kans op het krijgen van hartaandoeningen en op de ziekte van Alzheimer (dementie) vergroot. Eenzame mensen hebben een minder gezonde leefstijl en eenzaamheid vergroot het risico op een depressie en suïcide. Zijn er ook kansen? Duidelijk is dat eenzaamheid in Rotterdam een groot en meerkoppig probleem vormt en dat onze bewoners zich daar niet prettig bij voelen. Tegelijkertijd willen ook veel mensen best meer aandacht besteden aan mensen die dat nodig hebben. En dat doen zij dan het liefst in de eigen wijk. Uit onlangs verricht Vrijetijdsonderzoek 4 blijkt dat zo n 15% van de Rotterdammers zegt best (meer) informele zorg of vrijwilligerswerk te willen verrichten als zij daarvoor gevraagd worden. Vertaald naar de Rotterdamse bevolking betekent dat zo n mensen. Een enorm potentieel, dat de aankomende jaren nog wel eens kan gaan groeien omdat ook hier de vergrijzing toeslaat en een flink deel van de bevolking de 65-jarige leeftijd bereikt. Zij zijn vaak nog vitaal genoeg en op zoek naar een nieuwe zinvolle invulling van hun bestaan. Als het ons lukt om een substantieel deel van deze groep ook actief te krijgen dan is dit tot wederzijds profijt. Zij bouwen tegelijkertijd zelf een nieuw sociaal netwerk om zich heen. In onze geïndividualiseerde samenleving doen bewoners dingen op hun eigen voorwaarden en lang niet iedereen wil de verantwoordelijkheid voor een zieke buur of zich langdurig verbinden aan een organisatie. Dat neemt niet weg dat een beetje op elkaar letten, een praatje maken en eenvoudige vormen van burenhulp als boodschappen doen of eenvoudige klusjes in huis, voor veel mensen vaak wel past binnen hun mogelijkheden. In den lande zien we her en der, soms spontaan, soms door de overheid gestimuleerd, platforms voor burenhulp ontstaan. Ervaringen daar kunnen ons tot voorbeeld zijn. Anderen zullen zich wel aan een organisatie willen verbinden of als bewoner zelf het initiatief willen nemen om bij te dragen aan een meer georganiseerde vorm van informele hulp- en dienstverlening. Rotterdam kent een goed ontwikkelde infrastructuur voor vrijwilligerswerk en veel actieve vrijwilligersorganisaties. Daarnaast zien we de laatste jaren in nogal wat wijken dat bewoners spontaan initiatieven ontplooien die direct of indirect (kunnen) bijdragen aan het doorbreken van sociaal isolement. Kansen in de zorg Het motiveren van bewoners kan nooit het enige antwoord op het probleem van eenzaamheid zijn. Als problemen te ingewikkeld of medisch van aard zijn, zal een beroep op de zorg nodig zijn. Een goed toegankelijke zorg is zelfs een belangrijke voorwaarde omdat burgers huiverig zijn om verantwoordelijk te worden voor dingen die ze niet aankunnen. Daar komt bij dat inzet van vrijwilligers alleen, voor zorgmijdende eenzamen niet het juiste antwoord vormt. Maar ook hier doen zich kansen voor. 4 Vrijwilligerswerk en informele zorg: Vrijetijdsonderzoek 2013, OBI, Gemeente Rotterdam 2

3 De ontwikkelingen in het zorgstelsel maken dat in de wijken een fijnmaziger infrastructuur voor zorg en welzijn ontstaat, die sneller kan reageren op signalen en, zonodig gecoördineerd, interventies kan inzetten. Daar komt bij dat de aandacht voor het sociaal netwerk van de cliënt steeds meer onderdeel moet worden van de zorgarrangementen van professionele instellingen. Dat vraagt wel dat er bij professionele organisaties meer aandacht ontstaat voor het probleem, er op wijkniveau goed samenspel ontstaat met betrokken bewoners én er voldoende interventies zijn toegesneden op de problematiek. 3. De eenzaamheid te lijf: oplossingsrichtingen De aanpak van eenzaamheid in Rotterdam zal rekening moeten houden met de omvang en kenmerken van het probleem en aan moeten aanhaken bij de kansen die er zijn. Tegen die achtergrond zien wij een aantal oplossingsrichtingen die we graag samen met maatschappelijke organisaties verder uit werken. Dat zijn: 1. Versterken van de aandacht van Rotterdammers voor elkaar 2. Zorgwekkende eenzaamheid beter herkennen 3. Inzet van effectieve professionele interventies 3.1. Versterken van de aandacht van Rotterdammers voor elkaar Brede publiekscampagne Als 49% van de bevolking aangeeft eenzaam te zijn is dit niet een probleem dat de overheid alleen kan oplossen. Eenzaamheid is een probleem van ons allemaal en vraagt inzet van ons allemaal. Dat besef lijkt latent in de stad aanwezig. Met een brede publiekscampagne, aangevuld met een voortdurende dialoog over hoe we als Rotterdamse samenleving er voor elkaar willen zijn, kan dit besef een gezicht krijgen. De komende maanden werken we hiervoor samen met de Coalitie Erbij en Ouderenbonden een voorstel uit voor vier jaar. Brief aan gepensioneerden De nieuwe lichting gepensioneerden heeft veel in huis. Omdat we hen graag actief bij de samenleving betrokken houden, zijn we van plan alle mensen die de 67-jarige leeftijd bereiken een brief te sturen waarin zij worden opgeroepen hun talent en kennis, in te zetten. In de brief komen de mogelijkheden om actief te worden in de wijk of bij vrijwilligersorganisaties aan bod. Campagne koppelen aan stratenactie Aandacht besteden aan elkaar hoeft niet op voorhand georganiseerd te worden. Maar er is wel veel handelingsverlegenheid tussen mensen onderling. Gedachten als Hoe weet ik dat mijn buurvrouw er prijs opstelt als ik me met haar ga bemoeien, maar ook hoe weet ik zeker dat ik er dan straks niet helemaal aan vast zit, zijn overwegingen om de stap dan maar niet te zetten. Om die handelingsverlegenheid te doorbreken, zullen mensen het voortouw moeten nemen om wel op elkaar af te stappen. Daar komt bij dat enige organisatie van de burenhulp op straatniveau wel handig is, ook om te zware belasting van een persoon te voorkomen. Tegelijkertijd is het een manier om de onderlinge contacten te versterken en de anonimiteit op straatniveau te doorbreken. Daarvoor zijn voortrekkers nodig die mensen bij elkaar brengen. In aansluiting op de publiekscampagne kan een Award in het leven worden geroepen voor straten die de handschoen opnemen om de onderlinge aandacht voor elkaar te organiseren. In de criteria verbonden aan zo n Award kunnen een aantal minimale voorwaarden worden geformuleerd. Bijvoorbeeld minstens 10% van de straat moet meedoen, er is een actie geweest om in beeld te brengen wie er allemaal in de straat woont en er is een website waarop klussen worden verdeeld en informatie wordt uitgewisseld. Straten die gaan voor de Award voegen daar hun eigen slimme oplossingen aan toe. De uitreiking van de Award kan een jaarlijks evenement worden waar alle straten bij elkaar komen en ervaringen uitwisselen. Door slimme oplossingen te verzamelen kan op stedelijk niveau een kennisbank worden opgebouwd waar nieuwe straten hun voordeel mee kunnen doen. Verder kan het label ook worden gebruikt voor door bedrijven en fondsen gesponsorde acties of eenmalige vrijwilligersinitiatieven. Georganiseerde vormen van hulp- en dienstverlening Er zijn ook mensen die meer willen doen dan eenvoudige burenhulp; bijvoorbeeld door het initiatief te nemen tot een meer georganiseerde vorm van hulp- en dienstverlening. Het gemeentebestuur wil hiervoor de voorwaarden scheppen. Door Huizen van de Wijk te realiseren waar burgerinitiatieven kunnen opbloeien, door het welzijnswerk de opdracht te geven om bewoners hierbij te ondersteunen en soms door het beschikbaar stellen van een (beperkt) budget. Huizen van de Wijk kunnen plaatsen worden waar mensen zelf actief worden en tegelijk aantrekkelijke vormen van dagbesteding bieden aan eenzame mensen. Hierbij valt te denken aan hulp bij administratie, repaircafe s, tafeltje dekje en eetclubs. Voor allochtone groepen is taal vaak een probleem om aan te sluiten bij dit soort initiatieven. De gemeente brengt binnenkort een aanpak naar buiten om,met inzet van vrijwilligers taalprogramma s mogelijk te maken. Eenzaamheid kan daarin als belangrijk thema worden benoemd. Maar er zijn meer creatieve verbanden te leggen. Zo vormen de maatschappelijke stages, die we in Rotterdam voort willen zetten, een kans om jong en oud met elkaar te verbinden en kunnen mensen die een tegenprestatie voor hun uitkering moeten doen, bijdragen aan allerlei initiatieven. De verantwoordelijkheid voor de nadere uitwerking daarvan ligt bij andere programma s en andere beleidsonderdelen. Maar de resultaten kunnen, mits daarbij de juiste accenten worden gelegd, ondersteunend aan de doelstellingen van dit programma. Daarom zullen activering én het doorbreken van een- 3

4 zaamheid ook binnen die programma s een belangrijke prioriteit zijn. Daar komt bij dat hier ook de gebiedscommissies een belangrijke rol (kunnen) spelen. Zij beschikken over de kennis van initiatieven die in de wijken ontstaan en beschikken over de instrumenten om die te faciliteren Zorgwekkende eenzaamheid beter herkennen Actieve bewoners zien, als ze weten hoe ze moeten kijken, veel meer dan het professionele veld of de overheid ooit zal kunnen. Dit kan helpen bij het tijdig signaleren van ontwikkelingen in de gezondheid of sociale omstandigheden van mensen. Het is wel van belang dat het actieve bewoners niet boven het hoofd groeit. Daar komt bij dat bij de groep eenzamen die zich afsluit van de buitenwereld, goedwillende buren niet altijd succesvol zullen zijn of zelfs niet binnenkomen. Terwijl dit juist de groep is waar vaak meer aan de hand is en wellicht zelfs professionele hulp of zorg nodig is, om gevaar voor zichzelf of de omgeving te voorkomen. Denk bijvoorbeeld aan ouderen met beginnende dementie. Belangrijk is dus dat, zowel door vrijwilligers als door professionals, tijdig wordt gesignaleerd als eenzaamheid zorgwekkende vormen gaat aannemen, zodat er zo nodig professionele interventies in gang kunnen worden gezet. Voor beter signaleren van zorgwekkende vormen van eenzaamheid willen we de volgende stappen zetten. We concentreren ons daarbij in eerste instantie op de 20 wijken waar de eenzaamheid onder ouderen het hoogst is. Trainen van vrijwilligers Bewoners van de actieve straten en andere vrijwilligers bieden we een kortdurende, eenvoudige en gratis cursus aan. Daarin leren zij eenzaamheid signaleren, eenvoudige gesprekstechnieken en waar zij hun zorgen neer kunnen leggen. Dit willen we op wijkniveau oppakken. Door hier het wijkteam bij te betrekken, bouwen we ook aan een netwerk van actieve bewoners in de wijk die een korte lijn hebben met de wijkteams van de gemeente. En kunnen er goede afspraken worden gemaakt over hoe signalen worden doorgegeven en opgepakt en hoe wordt teruggekoppeld over de voortgang. Trainen van professionals Niet elke straat kent actieve bewoners. Zeker in de wijken met weinig sociale cohesie zijn het toch de professionals die het eerst de signalen van zorgwekkende vereenzaming opmerken en zelf oppakken of bij de juiste instanties neer leggen. Daarom willen we ook het wijknetwerk van in de wijk actieve partijen trainen. Het gaat om medewerkers van welzijninstellingen, (praktijkondersteuners van) huisartsen, zorginstellingen, wijkagenten, stadswachten en medewerkers van woningbouwcorporaties. Deze cursussen gaan naast signaleren dieper in op de vraag vanuit welke organisatie welke mogelijkheden beschikbaar zijn om contact te leggen en handelend op te treden. Door dit op wijkniveau op te pakken, raken professionele partijen binnen het netwerk meer bekend met elkaars (on)mogelijkheden om iets aan het probleem te doen en wordt de onderlinge samenwerking versterkt. 75+-ers krijgen minstens een keer per jaar een huisbezoek. Omdat met de ouderdom de gebreken vaak sluipenderwijs toenemen, zijn de 75+-ers, en vooral diegenen zonder sociaal netwerk, een bijzondere risicogroep. We willen het bij hen niet laten aankomen op een toevallig opgemerkt signaal. Deze groep krijgt minstens eens per jaar een huisbezoek. Zeker in de grotere wijken zullen we daar professionals en vrijwilligers bij nodig hebben. Omdat deze huisbezoeken ook dienen om risico s in kaart te brengen, zullen degenen die op huisbezoek gaan weten waar ze op moeten letten en waar ze hun zorgen kwijt kunnen, zodat er ook iets mee gebeurt. Daarom starten we met deze aanpak in die wijken waar bovenstaande trainingen hun werk hebben gedaan en gebeurt de actie onder regie van het wijkteam. Na de eerste actie in 5 wijken evalueren we de aanpak en stellen die zonodig bij. Digitale signalering Ernstige eenzaamheid wordt soms pijnlijk zichtbaar wanneer we in de krant lezen over iemand die lange tijd na zijn overlijden wordt aangetroffen in zijn woning, zonder dat iemand hem of haar gemist heeft. Het gaat daarbij meestal om situaties waarbij mensen zich volledig afgesloten hebben van de buitenwereld en eigenlijk met niemand contact meer willen. Het zijn dan vaak de woningbouwcorporaties of de leveranciers van energie en water die kunnen constateren dat er betalingsachterstanden optreden of dat er bij herhaaldelijk bellen niet wordt opengedaan. Van belang is dat deze signalen worden gedeeld, zodat er vanuit het wijkteam actie op kan worden ondernomen. Dat kan door daar onderlinge afspraken over te maken, maar sluitender is de aanpak als deze door een slimme koppeling van signalen uit verschillende bronnen (woningcoöperaties, huisartsen, waterbedrijf, energiebedrijf en zorgverzekeraar) vanzelf tot een alarmsignaal bij het wijkteam kunnen leiden. Daarom gaan we verkennen of er draagvlak is bij deze partijen om tot zo n systeem te komen, wat de privacy-implicaties ervan zijn en wat de kosten zijn. Als dit haalbaar lijkt starten we met een pilot. In ieder geval maken we met partijen afspraken over het doorgeven van signalen aan het wijkteam. Daarnaast verkennen we wat domotica kan betekenen bij het signaleren van risico s (waaronder bewegingsdetectoren) en sociale media bij het doorbreken van eenzaamheid (bijvoorbeeld skype). Dit doen we samen met de Economic Board of Development, die recent over dit onderwerp een behartigenswaardig advies uitbracht Inzetten van effectieve interventies Signaleren heeft alleen zin als er dan ook effectief iets gebeurt met dat signaal. Afhankelijk van het probleem en wat er nodig is, zijn heel verschillende antwoorden mogelijk. Zaak is dat er voor de verschillende groepen het juiste aanbod is. 4

5 Faciliteren van ontmoeting Als het alleen gaat om het leggen van nieuwe contacten kunnen betrokken bewoners, vrijwilligers en welzijnsorganisaties een belangrijke rol vervullen en bruggen slaan naar het aanbod in de wijk. In de Huizen van de Wijk komt een aansprekend programma voor ouderen. Steeds meer zorginstellingen stellen hun algemene ruimten open voor een bredere doelgroep en daarnaast zijn er de nodige particuliere initiatieven. Wij geven het welzijnswerk opdracht om in gesprek met bewoners uit te vinden waar nog meer behoefte aan is en initiatieven van bewoners om daarin te voorzien actief te ondersteunen. Verwerken van tegenslagen Eenzaamheid is een gevoel. Wanneer dit gevoel (te) lang aanhoudt, wordt iemand ziek. Vooral ouderen die door omstandigheden (dreigen) te vereenzamen, willen we actief ondersteunen, zodat zij niet in een negatieve spiraal terecht komen. Dit vraagt aandacht voor levensgebeurtenissen bij ouderen (verlies van partner, afbrokkelen sociale- en familienetwerken, functieverlies). Een van de opvallendste ziekten die dan kan optreden is depressie. Hier is de signalering vanuit de eerstelijns gezondheidszorg belangrijk en gaat de huisarts, met zijn praktijkondersteuner een rol spelen. Daarnaast kan worden aangesloten bij de preventieve GGZ zoals momenteel door Rotterdam ingezet via Context en Avant Sanare. Deze inzet zal in het kader van het Mentaal Fit-programma van de GGD op onderdelen worden geïntensiveerd, zodat meer eenzame ouderen er gebruik van kunnen maken. Het programma Mentaal Fit richt zich op het versterken van de veerkracht van mensen, en biedt o.a. groepstrainingen gericht op assertiviteit of de training Verlies en dan verder. de wijkteams zal moeten worden gemonitord of dit ook echt gebeurt en of er witte vlekken in het aanbod zijn die bij een volgende inkoopronde moeten worden meegenomen. Een deel van de interventies worden gefinancierd door de zorgverzekeraars. Met de twee belangrijkste heeft de gemeente samenwerkingsconvenanten gesloten. In dat kader zal samen met hen worden bekeken hoe dit het beste kan worden uitgewerkt. Aandacht voor dementie Met de vergrijzing zal het aantal ouderen dat kampt met dementie ook toenemen. Ontwikkelingen in de zorg leiden ertoe dat ouderen langer thuis blijven wonen. De risico s die dit in dichtbevolkte stadswijken met zich meebrengt, laat zich indenken. Daarom is het nodig dat we ons daarop gaan voorbereiden en daarbij staan we nog aan het begin. Ook hierin hebben zorgverzekeraars en gemeente elkaar nodig en dat staat dan ook als aandachtspunt benoemd in de convenanten. Daarom gaan we met hen in gesprek over hoe we rondom deze ouderen tot sluitende ketens van zorg komen. Domotica kan hieraan een bijdrage leveren. Tenslotte Langs deze lijnen willen we aan de slag met het thema Eenzaamheid. Doel is dat we de groei van de eenzaamheid in algemene zin gaan keren en dat we voorkomen dat geïsoleerde ouderen verder afglijden. Graag horen we van de organisaties die zich bezighouden met eenzaamheidsbestrijding, hoe zij aankijken tegen deze oplossingsrichtingen en hoe we elkaar kunnen versterken bij dit streven. Het wijkteam aan zet als het moeilijk wordt Als er sprake is van opeenstapeling van problemen, of als iemand echt niet benaderbaar is, dan is het wijkteam aan zet. Het wijkteam brengt in kaart wat er nodig is en biedt kortdurende ondersteuning. Als het nodig is, zet het wijkteam geïndiceerde zorg in, of biedt case management als mensen ook problemen hebben op andere levensdomeinen. Daarnaast heeft het wijkteam een belangrijke rol als het gaat om mensen die iedereen buiten de deur houden. Het komt er dan op aan dat het wijkteam zich, in goed samenspel met partners als de huisarts, de woningbouwcorporatie en de wijkagent, toegang verschaft en de cliënt tot het accepteren van hulp probeert te verleiden. Voor diegenen die echt geen hulp willen zal het wijkteam een waakvlamfunctie moeten vervullen en vinger aan de pols moeten houden om te voorkomen dat er onveilige situaties ontstaan. Juiste zorgarrangementen Het wijkteam kan zo nodig interventies inzetten. Dat varieert van eenvoudige thuiszorg, dagbesteding, groepsvervoer, tot woonbegeleiding vanuit de GGZ. Als zorg wordt ingezet zal tijdens het zorgtraject ook aandacht moeten worden besteed aan de sociale omgeving- en activering van de cliënt. Bij de inkoop van zorg door de gemeente is aandacht voor het sociale netwerk een voorwaarde. Door 5

6 Contact U kunt uw reactie op dit consultatiedocument aanleveren bij Marijke de Vries, programmamanager Eenzaamheid, gemeente Rotterdam: en ldm.devries@rotterdam.nl. 6