Onderzoek naar de bereikbaarheid van Haarlemmermeerse kernen

Onderzoek naar de bereikbaarheid van Haarlemmermeerse kernen Team Onderzoek Februari 2016

A. Aanleiding In december 2017 eindigt de lopende concessie openbaar vervoer Amstelland-Meerlanden. Omdat aan de uitgifte van de concessie kwaliteitseisen zijn verbonden wil het Haarlemmermeerse gemeentebestuur inzicht in vervoersstromen, én in ervaringen, wensen en verbetersuggesties van Haarlemmermeerse inwoners. Het gemeentebestuur wil deze informatie inzetten in het advies aan de Stadsregio Amsterdam (SRA), zodat de SRA bij het maken van nieuwe afspraken met de vervoerder Haarlemmermeerse aandachtspunten mee kan nemen. Om dit advies tijdig te kunnen geven, diende het onderzoek snel opgezet en uitgevoerd te worden. Er is gekozen voor een opzet in drie onderdelen: 1. Analyse registratiegegevens Het vervoerskundig adviesbureau Transtec heeft op basis van in- en uitcheckregistraties met de OV-chipkaart de OV-vervoersbewegingen van Haarlemmermeerse inwoners in kaart gebracht. In dit rapport nemen we resultaten uit dit vervoersonderzoek mee in de conclusies en signalen. Voor een uitgebreide beschrijving van de uitkomsten verwijzen wij naar hun bijgevoegd rapport Onderzoek bereikbaarheid kleine kernen Haarlemmermeer. 2. Enquêteonderzoek Niet alleen inzicht in de vervoersstromen, maar óók in de motieven achter het reisgedrag zijn belangrijk voor de concessie. Er was echter te weinig tijd om inwoners via een representatieve steekproef aan te schrijven. Inzet van social media bood gedeeltelijk uitkomst. Via diverse kanalen Digipanel, Facebook en Informeer zijn inwoners uitgenodigd om de vragenlijst in te vullen. Hier is in korte tijd massaal op gereageerd: meer dan 1.400 inwoners hebben zich laten horen. De reacties waren vooral afkomstig uit de grote woonkernen (Hoofddorp, Nieuw-Vennep), en uit kernen waar onvrede heerst over het openbaar vervoer (Badhoevedorp, Zwanenburg). Hoewel deze social media -reacties geen representatief beeld geven van alle inwoners in genoemde kernen, zijn zij voor dit onderzoek toch relevant. De reacties komen namelijk van mensen die het OV veel gebruiken of daar duidelijke opinies over hebben. Zij bieden ons dus geen inzicht in de vervoersstromen. Wel bieden ze inzicht in ervaren knelpunten. Deze reacties behandelen wij in dit onderzoeksrapport dan ook als een kwalitatieve onderzoeksbron. 3. Interviews Inzicht in gebruik van het openbaar vervoer toont één kant van de vervoersmedaille. Reizigers kunnen het openbaar vervoer minder gebruiken of zelfs mijden, vanwege ervaren problemen of ontevredenheid. Tussen 26 januari en 10 februari zijn daarom gesprekken gevoerd met bewoners in verschillende kernen om een indruk te krijgen van eventuele behoeften of ervaren problemen. Ook werd bewoners gevraagd om verbeteringen en alternatieven te noemen. In totaal zijn 197 inwoners gehoord uit Abbenes, Badhoevedorp, Buitenkaag, Lisserbroek, Rijsenhout en Zwanenburg. Deze woongebieden zijn gericht geselecteerd: soms vanwege hun minder goede bereikbaarheid, en soms omdat recent busverbindingen daar zijn weggevallen. Veel respondenten reageerden positief op het onderzoek: zij konden verhaal doen en voelden zich gehoord. Hun belevingen en ervaringen geven inzicht in behoeftes en vullen het beeld naar het OV-gebruik in Haarlemmermeer aan. B. Leeswijzer Uit de gesprekken bleken veel inwoners een auto ter beschikking te hebben; zij waren flexibel en niet noodzakelijk aangewezen op het openbaar vervoer. Toch uitten ook zij zorgen over kleinere

specifieke groepen inwoners die meer afhankelijk zijn van busverbindingen, zoals de schoolgaande jeugd, ouderen en alleenstaande ouders. Het autobezit onder deze laatste groepen is aanzienlijk lager. Voordat we de resultaten van de interviews per woongebied presenteren, gaan we kort in op de groepen inwoners die het meest aangewezen zijn op het OV; we tonen hun huidige omvang naar kern; en geven een doorkijk in de nabije toekomst. C. Achtergrondkenmerken van auto- en OV-gebruikers In een uitgestrekt woongebied als Haarlemmermeer is mobiel zijn van groot belang. De grote fysieke afstand tussen wonen, werken en voorzieningen noopt tot veel mobiliteit. Dit geldt in het bijzonder voor inwoners in de kleinere en meer afgelegen kernen. Hier zijn minder voorzieningen aanwezig, waardoor inwoners bijvoorbeeld voor boodschappen of school eerder hun eigen kern moeten verlaten. De afstanden naar bestemmingen zijn langer en transportmogelijkheden beperkter. In deze kernen is de auto, bij gebrek aan andere vervoersvormen, vaak het enige alternatief. Dit verklaart het hogere autobezit in de minder centraal gelegen woongebieden van de gemeente (zie tabel A). Tabel A: Aandeel Haarlemmermeerse huishoudens met auto, naar woonplaats Hoofddorp 93% Nieuw-Vennep 95% Zwanenburg 96% Badhoevedorp 96% Lisserbroek 96% Vijfhuizen 97% Rijsenhout 97% Overige kleine 98% kernen Haarlemmermeer 95% Bron: bevolkingsenquête, 2012 In Haarlemmermeer bezit 95% van de huishoudens minstens één auto. Vooral gezinnen met kinderen zijn auto-mobiel (zie tabel B). De geboorte van een kind is een gebeurtenis die het mobiliteitsgedrag sterk beïnvloedt. Het autogebruik neemt dan toe en vaak komt er een tweede auto bij om werk- en zorgtaken te kunnen combineren. Het is voor ouders echter niet altijd mogelijk om kinderen weg te brengen of op te halen. Vandaar dat geïnterviewden in de kleine kernen herhaaldelijk wijzen op de problemen van een geringe busfrequentie voor de schoolgaande jeugd. Een moeder uit Rijsenhout vertelt: Mijn zoon fietst altijd naar zijn school in Hoofddorp, maar met slecht weer pakt hij het openbaar vervoer. Dan moet hij een uur langer op school blijven om de bus te pakken.

Tabel B: % Haarlemmermeerse huishoudens met auto, naar gezinssituatie Paar 96% Paar met kinderen 98% Eenoudergezin 85% Alleenstaand 80% Totaal 95% Bron: bevolkingsenquête, 2012 Het autobezit onder eenoudergezinnen is juist laag: 15% beschikt niet over een eigen auto. In Haarlemmermeer wonen 4.250 gebroken gezinnen, waarin 3.800 Haarlemmermeerse 0- t/m 17- jarigen (12%) opgroeien. Tweederde van deze kinderen woont bij de moeder, terwijl juist de koopkracht van vrouwen na een scheiding sterk afneemt. Er is in deze gezinnen niet altijd voldoende geld om de auto te behouden, of een nieuwe te kopen. Een 33-jarige alleenstaande moeder uit Rijsenhout klaagt over de beperkte busverbinding naar Hoofddorp. Zij is immers met haar drie kinderen volledig afhankelijk van het openbaar vervoer: Ik heb geen geld voor een auto, het openbaar vervoer is al nauwelijks op te hoesten. Ook alleenstaanden, veelal ouderen, zijn meer afhankelijk van alternatieve vervoersvormen. Ongeveer 10% van de Haarlemmermeerse 70plussers heeft geen auto (zie tabel C). Ouderen in de kleine kernen maken zich zorgen over het moment waarop zij niet meer zullen kunnen autorijden. Zij houden er rekening mee het dorp te moeten verlaten vanwege de beperkte bereikbaarheid van het woongebied. Een 76-jarige bewoner uit Abbenes die al decennia lang in het dorp woont: Als ik niet meer kan autorijden, ben ik hier weg. Tabel C: % Haarlemmermeerse huishoudens zonder auto, naar leeftijd 18-29 jaar 14% 30-49 jaar 5% 50-69 jaar 4% 70 jaar en ouder 11% Totaal 5% Bron: bevolkingsenquête, 2012 Ook onder jongere huishoudens (18-29 jaar) is het autobezit relatief laag; zelfs lager dan onder ouderen (zie tabel C). Jongvolwassenen studeren nog of staan aan het begin van hun werkzame carrière, waardoor hun budget vaker ontoereikend is om een auto te bezitten, en te onderhouden. Dat wil echter niet zeggen dat zij niet over een auto kunnen beschikken. Landelijk onderzoek (Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid, 2014) 1 laat zien dat driekwart van de jongvolwassenen met rijbewijs maar zonder eigen auto toch regelmatig een auto gebruikt; vaak van familie. 1 Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid, 2014. Waarom jongeren minder de auto gebruiken. Tijdschrift Vervoerswetenschap, 50, 3.

Jongvolwassenen hebben in potentie dus meer vervoersmogelijkheden om van A naar B te reizen, zonder dat ze zelf een auto in bezit hoeven te hebben. Een Rijsenhoutse vertelt: Sinds de busverbinding naar Aalsmeer is verdwenen, is het voor mijn dochters een stuk lastiger geworden. Eentje heeft net haar rijbewijs gehaald, dus die pakt nu geregeld onze auto. Die andere doet alles op de fiets. Om de omvang van de meer kwetsbare reizigers te kunnen duiden, staat in de bijlage een overzicht met het aantal schoolgaande kinderen en jongeren, ouderen en eenoudergezinnen naar woonkern. Waar mogelijk geven we een doorkijk naar de toekomst. Vrijwel in alle kernen stijgt het aantal 75plussers in de komende jaren. In Badhoevedorp, Beinsdorp, Cruquius en Lisserbroek gaat ook het aantal kinderen en jongeren toenemen.

D. Conclusies naar kern Dit hoofdstuk bestaat uit twee delen. In het eerste deel worden de belangrijkste interviewresultaten voor de zes bezochte kernen gepresenteerd (Abbenes, Badhoevedorp, Buitenkaag, Lisserbroek, Rijsenhout en Zwanenburg). In de overige woongebieden zijn geen interviews afgenomen, maar hebben inwoners wel in de social media -enquête signalen afgegeven. Deze worden in het tweede deel weergegeven. Om de ervaringen, wensen en verbetersuggesties van inwoners beter te kunnen begrijpen, wordt per woongebied een kaart toegevoegd, waarop de huidige OV-verbindingen worden weergegeven. Abbenes Inwoners hebben begrip voor de beperkte OV-mogelijkheden in een klein dorp als Abbenes. Toch kijkt een aantal Abbenessers met weemoed terug naar het verleden toen een rechtstreekse buslijn tussen Amsterdam en Leiden door het dorp reed. Deze verbinding wordt nu gemist. Veel dorpelingen nemen tegenwoordig bus 164, de fiets of auto, richting Sassenheim of Nieuw-Vennep om van daaruit eventueel verder te reizen. Het overstappen op deze locaties verlengt de reistijd. Omdat buslijn 164 eenmaal per uur, en alleen overdag en op werkdagen rijdt, spreken inwoners zich uit voor een hogere frequentie, ook in de avond en in de weekenden. Anderen noemen een buurtbus op afroep als mogelijke oplossing. Badhoevedorp/Lijnden In Badhoevedorp is de onvrede over het openbaar vervoer groot. Het eindpunt van de sinds december 2015 gewijzigde buslijn 145 naar Amsterdam is een doorn in het oog. Voorheen was de eindbestemming nabij het Leidseplein (via Sloten, A dam Oud-Zuid); tegenwoordig gaat de bus via Nieuw-Sloten naar NS-station Lelylaan. Reizigers naar het centrum van Amsterdam moeten nu overstappen. Voor ouderen en mindervaliden is de nieuwe route fysiek lastig: zij moeten ver lopen. Ook voelen sommige Badhoevedorpers zich s avonds onveilig op station Lelylaan. En scholieren die in Amsterdam-Zuid onderwijs volgen, zijn veel langer onderweg. De route van buslijn 145 is recent aangepast; inwoners geven aan nu langer naar de bushalte te moeten lopen. Vooral voor ouderen en mindervaliden vormt dit een belemmering om nog de bus te nemen. Ik zou graag de verandering van de route teruggedraaid zien. Oudere mensen komen nu helemaal niet meer in de buurt van de gewijzigde route en de bus brengt ons nu naar een plek waar niemand van ons heen moet. Mooi excuus om straks de lijn op te heffen, omdat er nu weinig mensen gebruik

van maken. Iedereen pakt nu de auto om bij een halte te komen, lijkt mij niet de bedoeling van goed openbaar vervoer. We hadden een prima verbinding die goed gebruikt werd. Wat moeten we met een bus die nu plotseling 4x per uur bijna leeg door het dorp rijdt? Graag inzet van de gemeente om dit weer terug te draaien of met een andere vervoerder in zee te gaan. Schandalig dat met zoveel protest uit alle hoeken deze wijziging er gewoon doorgedrukt is. Het opheffen van buslijn 192 naar Schiphol is een andere bron van onvrede in Badhoevedorp. Buslijn 194 biedt een alternatief, maar deze rijdt noch s avonds (na 19.30), noch in het weekend. Mensen met onregelmatige werktijden geven aan nu lastig met het openbaar vervoer naar Schiphol te kunnen reizen. Zij moeten hiervoor overstappen. Ook mensen die s avonds en in het weekend met de trein vanaf Schiphol willen reizen, komen hier alleen na veel omwegen. Ik wilde van de week met buslijn 194 van mijn werk naar huis, rijdt de bus niet meer vanaf 20.00 uur s avonds. Dus moest ik eerst met de bus naar knooppunt noord en daar overstappen op buslijn 356. En deze stopt alleen op de Schipholweg Badhoevedorp-Oost. Daarvandaan moest ik nog 20 minuten lopen om thuis te komen! Badhoevedorpers willen graag terug naar de oude route van buslijn 145: een rechtstreekse busverbinding naar het centrum van Amsterdam. Als alternatief suggereren zij om het eindpunt van buslijn 145 te verleggen naar het Haarlemmermeerstation (aan de Amstelveenseweg in Amsterdam) of de overstap op tramlijn 1 of 2 (op station Lelylaan) eenvoudiger te maken. Verder willen Badhoevedorpers een verbinding naar Schiphol, die in de avond langer doorrijdt en ook in het weekend rijdt. (Uit de enquête blijkt dat in Lijnden dezelfde onvrede bestaat als in Badhoevedorp: ook zij missen de rechtstreekse verbinding naar het centrum van Amsterdam.)

Buitenkaag Veel inwoners zijn tevreden over het openbaar vervoer in het dorp. Buslijn 164 verbindt Buitenkaag met het station van Sassenheim en Nieuw-Vennep. En met de buurtbus zijn Lisse en Roelofarendsveen te bereiken. Dorpelingen zijn zich bewust dat een auto noodzaak is in een klein dorp met nauwelijks voorzieningen. Zij vinden het echter van groot belang dat hun dorp ook in de toekomst bereikbaar blijft met het openbaar vervoer. Zeker nu steeds meer inwoners ouder worden in het dorp. Een aantal Buitenkagers hoopt dat buslijn 164 ook in het weekend gaat rijden. Voor (watersport)-toeristen zonder auto zou dit ook een uitkomst zijn. Lisserbroek Buslijn 162 vertrekt vanuit Lisserbroek eenmaal per uur richting Hoofddorp en Nieuw-Vennep. Bewoners zien graag dat deze frequentie wordt geïntensiveerd. Als mogelijk alternatief noemen zij ook het inzetten van een buurtbus of buslijn 310 doortrekken. Als Amsterdam of Haarlem de eindbestemming is, pakken Lisserbroekers veelal de auto naar Nieuw-Vennep of Sassenheim om daar op de trein te stappen. Een directe busverbinding naar Haarlem of Leiden zien inwoners als een verbetering. Ook vanuit Lisse is Haarlem met de bus direct bereikbaar. Velen lopen of fietsen naar Lisse, omdat de busverbinding als te beperkt wordt ervaren. Oudere Lisserbroekers zouden een directe verbinding naar het Spaarne Ziekenhuis waarderen.

Rijsenhout In Rijsenhout hebben inwoners klachten over de frequentie van het openbaar vervoer en over de verbinding naar een aantal centrale locaties. De bus van en naar Rijsenhout rijdt eenmaal per uur. Inwoners klagen over lange wachttijden. Kinderen die in Hoofddorp op school zitten, moeten op de terugweg soms een uur langer op school blijven, wachtend op de bus. Een Schipholwerker overkomt hetzelfde als hij s avonds laat aankomt op het station van Hoofddorp. Inwoners zijn niet te spreken over het verdwijnen van de directe busverbinding naar Aalsmeer. De kortste route naar Aalsmeer verloopt nu via een overstap op Hoofddorp-Station; door de lange reistijd is dit voor velen geen optie. Inwoners die op de bloemenveiling in Aalsmeer werken, lopen naar huis. Dit is lang, vermoeiend en gevaarlijk. Kinderen gaan op de fiets naar school en worden bij slecht weer bij de dichtstbijzijnde en meest handige busverbinding met de auto gebracht. Veel ouderen hebben in Rijsenhout meer binding met Aalsmeer dan met Hoofddorp. En er is nu geen enkele directe verbinding meer met Aalsmeer. Ik moet nu 15 kilometer reizen (via Hoofddorp- Station) om 3 kilometer verderop te geraken. In het verleden was er een halfuur dienst op Amsterdam en nu een uurdienst naar Hoofddorp: met gevolg dat het een hachelijke onderneming wordt om familie en vrienden te bezoeken in Aalsmeer. Naar Aalsmeer is niet zo n probleem, maar terug één aansluiting missen en je bent sowieso een uur extra onderweg, omdat je moet wachten op een erg tochtig busstation. Ook wordt het als onhandig ervaren dat alleen het station van Hoofddorp direct bereikbaar is. Wilt men het centrum bereiken, dan moeten mensen vanaf Hoofddorp-Station nog een flink stuk lopen of overstappen op een andere buslijn. Dat Nieuw-Vennep niet direct bereikbaar is, is vooral voor scholieren vervelend. Inwoners wensen een frequentere dienstregeling, die doorloopt tot in de late avond en Rijsenhout direct verbindt met Hoofddorp-Centrum, Nieuw-Vennep en Aalsmeer. Er wordt geopperd om lijn 300 om te leggen via Rijsenhout/Aalsmeerderbrug of lijn 340 via Rijsenhout te laten lopen. Inwoners begrijpen dat het frequenter laten rijden van grote bussen te kostbaar is; zij zijn ook vaak maar half gevuld. Inwoners opperen kleinere voertuigen. Enkele ouders geven nog aan het levensgevaarlijk te vinden dat er een bushalte is gevestigd pal voor de basisschool Immanuel. De bus rijdt elke dag dicht langs de basisschool, en zorgt met het uit school gaan voor gevaarlijke situaties.

Zwanenburg De inwoners zijn blij met de komst van het treinstation Halfweg-Zwanenburg; ideaal voor mensen die naar Haarlem of Amsterdam moeten. Sinds de opening van het treinstation eind 2012 is de busfrequentie echter verminderd: niet langer eenmaal per half uur, maar eenmaal per uur. Inwoners klagen hierover. Het is volgens hen tegenwoordig makkelijker om met het openbaar vervoer de gemeente te verlaten, dan de gemeente in te reizen. Mijn dochter gaat vanwege de betere OV-verbinding, in plaats van in Hoofddorp, juist in Haarlem naar school. Met het openbaar vervoer is het makkelijker Haarlemmermeer uit te komen dan andere kernen in Haarlemmermeer te bereiken. Inwoners vinden het een probleem dat er na 21.40 uur, en in het weekend, geen busverbinding is van, en naar Hoofddorp. Zij zien graag dat het busvervoer richting Hoofddorp wordt geïntensiveerd. De trein biedt weliswaar een alternatief (red. Zwanenburg Amsterdam Sloterdijk Hoofddorp- Station), maar met name oudere mensen omschrijven de reis met de vele overstapmomenten als een mijl op zeven. Zwanenburgers hebben ook opmerkingen over het verloop van de huidige busroutes. Ouderen moeten relatief ver lopen naar de haltes van buslijnen 161 en 261. Voor hen is dit een belemmering om gebruik te maken van het openbaar busvervoer. Als oplossing wordt geopperd om meer haltes in Zwanenburg te openen. Het alternatief, buslijn 680 die wel door het dorp rijdt, gaat slechts twee keer per dag. Sinds het servicecentrum in Zwanenburg is verdwenen, zijn veel inwoners aangewezen op Badhoevedorp en Hoofddorp. Naar Badhoevedorp is echter geen directe busverbinding. Inwoners stellen voor om buslijn R346 vanuit Haarlem naar Badhoevedorp, een tussenstop te laten maken in het centrum van Zwanenburg. Hetzelfde idee opperen inwoners over buslijn 80 van Haarlem via station Halfweg-Zwanenburg naar Amsterdam. Dit scheelt inwoners een lange wandeling naar het station.

Belangrijkste signalen uit het social media -enquêteonderzoek Hoofddorp Vanwege de hoge frequentie en de snelle verbinding naar centrale plekken (Schiphol, Hoofddorpstation, Haarlem) wordt in de enquête door Hoofddorpers positief gesproken over buslijnen R300 en R310. Ik maak vijf keer per week gebruik van de Zuidtangent naar Schiphol en Haarlem voor werk en daarnaast in de vakanties ook voor afspraken met vrienden en familie. De Zuidtangent is een zeer goede verbinding. Ik hoop van harte dat die zal blijven. Onvrede bestaat vooral over de veranderingen die zich hebben voorgedaan op de buslijn R340 (Haarlem-Uithoorn). De haltes Houtwijkerveld en RK-kerk zijn opgegaan in halte Geniedijk. Hierdoor hoeft de bus tijdens de rit minder stops te maken, en wordt de eindbestemming sneller bereikt. Hoofddorpse reizigers zetten echter hun vraagtekens bij deze tijdwinst : van huis naar halte zijn zij nu namelijk langer onderweg. En net als in Badhoevedorp gaan ook in Hoofddorp teleurgestelde geluiden op over de veranderingen van buslijn 145, waardoor het centrum van Amsterdam niet meer direct bereikbaar is. Ook wordt aandacht gevraagd voor een betere verbinding richting de kleine kernen. De spanning tussen reistijd en reisgemak komt ook in Hoofddorp tot uiting. Snel openbaar vervoer waarderen veel dagelijkse reizigers, maar voor incidentele reizigers is het gemak (bushalte dichtbij en rechtstreeks naar bestemming) belangrijker. Voor veel ouderen is goed openbaar vervoer van levensbelang. Behoudt haltes bij verzorgingshuizen in plaats van ze te laten vervallen voor een snellere busverbinding. Nieuw-Vennep Vennepers spreken zich positief uit over de aansluiting op het R-net met buslijn 310. Zij zijn tevreden over de frequentie. Wel wordt er een behoefte geuit om deze buslijn ook in de (weekend)nacht door te laten rijden. Ik mis het openbaar vervoer in de nacht. Ik vind het jammer dat ik op een verjaardag uit Amsterdam om 23.00 uur richting station moet verplaatsen, omdat ik anders de laatste bus op Schiphol niet haal. Daarnaast roepen bewoners op om buslijn 162 vanuit Lisse óók op zondag te laten rijden naar het centrum van Hoofddorp. Alleen op zondag rijdt deze bus niet Hoofddorp. Vijfhuizen Inwoners zijn positief over de Zuidtangent die hun dorp rechtsreeks verbindt met Haarlem en Hoofddorp. Voor ouderen is de halte soms wel ver lopen. Een aantal dorpelingen mist echter wel een rechtstreekse verbinding naar het centrum van Hoofddorp.

Beinsdorp Het busvervoer tussen Beinsdorp en Nieuw-Vennep wordt verzorgd door busmaatschappij Arriva. In de rest van Haarlemmermeer verzorgt busmaatschappij Connexxion het vervoer. Voor de Beinsdorpse jeugd is deze situatie lastig, omdat zij twee verschillende abonnementen nodig hebben. Burgerveen Burgerveen is niet bereikbaar met het openbaar vervoer. Er wordt vooral een behoefte uitgesproken voor een bus richting het station van Nieuw-Vennep of Hoofddorp. Als oplossing wordt geopperd om buslijn 370 (vanuit Leimuiden) via Burgerveen te laten rijden. Zwaanshoek Veel Zwaanshoekers zijn ontevreden over de frequentie van de buurtbus, die overdag slechts één keer per uur door Zwaanshoek rijdt. Met name de schoolgaande jeugd mist een regelmatige busverbinding richting Hoofddorp (ook s avonds en in het weekend).

Algemene signalen In Haarlemmermeer bezit 95% van de huishoudens minstens één auto; dit is veel hoger dan in Nederland (70%). In Haarlemmermeer zijn de afstanden naar voorzieningen relatief groot en is mobiel zijn en blijven van bijzonder belang. Zo voelen de inwoners van de kleine kernen dat ook. Daar is het autobezit zelfs nog hoger (98%). Hoewel veel Haarlemmermeerse inwoners een auto tot hun beschikking hebben, zijn er kleinere specifieke groepen die voor autogebruik afhankelijk zijn van anderen, zoals scholieren en ouderen. Met name in de kleinere kernen zijn zij meer op het openbaar vervoer aangewezen wanneer zij zelfstandig willen of moeten reizen. De beschikbaarheid van bussen tijdens daluren ( s avonds en in het weekend) blijkt voor deze groepen belangrijk. Voor jongeren is de aansluiting van bustijden op schooltijden relevant. Ouderen willen zonder over te stappen winkels en gezondheidsvoorzieningen kunnen bereiken. Avond- of nachtwerkers, en uitgaande jongeren wensen busverbindingen die tot laat in de avond en nacht operationeel zijn. Vanuit de verschillende kernen is er binnen Haarlemmermeer met name behoefte aan rechtstreekse verbindingen naar het centrum van Hoofddorp en het Spaarne Ziekenhuis. Verbindingen naar buiten worden vooral gewenst afhankelijk van de ligging in de gemeente met centrale plekken als Amsterdam, Haarlem en Leiden. In Rijsenhout en Lisserbroek wensen inwoners betere verbindingen met de overkant: respectievelijk Aalsmeer en Lisse. De genomen maatregelen om buslijnen efficiënter te maken worden door reizigers vaak als nadelig ervaren. Want, al wisselt de tevredenheid over de kwaliteit van het openbaar vervoer per kleine kern; de onvrede is overal het grootst bij die groepen die voor hun mobiliteit het meest afhankelijk zijn van het openbaar vervoer (jongeren en ouderen). Om het openbaar vervoer efficiënt te maken en het rijden van bijna lege bussen tegen te gaan, worden vaak knopen ingericht; plekken waar buslijnen (en ander OV) samenkomen. Deze vanuit efficiëntie oogpunt rationele maatregelen, worden door de reizigers niet altijd als vooruitgang ervaren. Zo n knoop is vaak geen echte reisbestemming, maar voor veel passagiers slechts een overstapplek. Mis je je aansluiting, dan is de wachttijd vaak lang en onaangenaam, want een overstapplek is meestal niet ingericht om er te verblijven. Dit wordt nog vervelender als een aansluitende bus slechts één keer per uur gaat. Soms moet je om bij zo n overstappunt te komen eerst de verkeerde richting op om via de knoop pas de goede richting op te rijden. Hierdoor wordt de reistijd als onlogisch lang ervaren. Voor ouderen, die minder goed ter been zijn, is het overstappen bovendien ook nog fysiek lastig. Een andere manier om het busvervoer efficiënter te maken, is slingers door buurten beperken en het aantal haltes in het dorp verminderen. De reistijd wordt dan weliswaar korter, de afstand naar de halte des te langer. Vooral voor ouderen en mindervaliden wordt daarmee de drempel om zelfstandig te reizen verhoogd.

Bijlage A: Overzicht van respondenten Tabel D: kenmerken van geïnterviewden Aantal Geslacht M V Gemiddelde leeftijd Spreiding leeftijd Zonder auto Ovgebruik Abbenes 28 9 19 58 jaar 35-82 jaar 5 4 Badhoevedorp 34 9 25 62 jaar 21-88 jaar 7 25 Buitenkaag 18 9 9 63 jaar 22-76 jaar 0 4 Lisserbroek 36 13 23 56 jaar 17-84 jaar 5 16 Rijsenhout 43 12 31 49 jaar 16-87 jaar 8 21 Zwanenburg 39 15 24 59 jaar 20-86 jaar 17 23 Totaal 198 67 131 42 93 Tabel E: verdeling van geënquêteerden Hoofddorp 435 Badhoevedorp 407 Zwanenburg 203 Nieuw-Vennep 133 Zwaanshoek 48 Rijsenhout 47 Burgerveen 34 Beinsdorp 24 Vijfhuizen 23 Lisserbroek 20 Lijnden 16 Abbenes 10 Overig Haarlemmermeer 28 Totaal 1428

Bijlage B: Demografische ontwikkeling naar woonplaats Tabel F: Aantal jongeren en ouderen per woonplaats, nu en in de toekomst Woonplaats Leeftijd 2016 2020 2025 2030 2035 Aalsmeerderbrug, Oude meer, Rijk, Rozenburg 0-18 122 95 83 76 84 75+ 42 50 66 69 76 Abbenes 0-18 203 179 160 150 162 75+ 73 88 117 132 139 Badhoevedorp 0-18 2498 2429 2671 2757 2853 75+ 1410 1436 1659 1830 2000 Beinsdorp 0-18 179 185 659 1176 1173 75+ 35 42 86 163 246 Boesingheliede 0-18 19 13 11 7 9 75+ 8 5 5 2 0 Buitenkaag 0-18 74 59 56 52 50 75+ 42 43 57 55 52 Burgerveen, Leimuiderbrug/Weteringbrug 0-18 127 106 91 90 97 75+ 61 78 94 104 107 Cruquius 0-18 149 493 991 1308 1266 75+ 73 86 163 244 326 Hoofddorp 0-18 16387 15548 14514 14708 16515 75+ 3658 4298 6170 7605 9013 Lijnden 0-18 135 111 94 93 97 75+ 59 67 91 105 106 Lisserbroek 0-18 692 1031 1833 2182 2059 75+ 153 193 337 496 664 Nieuw-Vennep 0-18 8426 7394 6276 5971 6374 75+ 1610 1882 2469 2742 2943 Rijsenhout 0-18 724 699 612 583 612 75+ 303 365 480 536 569 Vijfhuizen 0-18 984 831 679 644 679 75+ 269 316 423 466 499 Zwaanshoek 0-18 393 403 410 390 406 75+ 86 122 178 212 235 Zwanenburg 0-18 1367 1264 1154 1153 1237 75+ 683 721 869 955 1004 Haarlemmermeer 0-18 24063 30840 30294 31340 33673 75+ 6956 9792 13264 15716 17979 Bron: BRP 2016; Bevolkingsprognose Haarlemmermeer 2015-2035

Bijlage C: Overzicht eenoudergezinnen Tabel G: Aantal eenoudergezinnen per woonplaats Aalsmeerderbrug 9 Abbenes 14 Badhoevedorp 366 Beinsdorp 19 Boesingheliede 4 Buitenkaag 4 Burgerveen 5 Cruquius 9 Hoofddorp 2347 Leimuiderbrug 3 Lijnden 13 Lisserbroek 91 Nieuw-Vennep 882 Oude Meer 1 Rijsenhout 108 Rozenburg 1 Vijfhuizen 95 Weteringbrug 5 Zwaanshoek 50 Zwanenburg 227 Haarlemmermeer 4.253 Bron: BRP, 2016