TRANSUMO Thema: Logistieke KetenIntegratie Een integrale visie op duurzame beesturing van logistiek en transport Thema eindrapportage februari 2010 Auteur: Jos van Hillegersberg THEMA LOGISTIEKE KETENINTEGRATIE
Samenvatting Nederlands Logistieke ketens en netwerken zijn in toenemende mate complex en dynamisch. Transport en distributie gaan vaak over meerdere schijven. Door uitbesteding van logistieke diensten en specialisatie is het aantal actoren in veel logistieke ketens toegenomen. Ondanks schaalvergroting en meer selectieve inkoop van logistieke diensten zijn er veelal tientallen partijen betrokken bij transport van verlader naar eindklant. In het thema is gestreefd naar een combinatie van fundamenteel onderzoek en daadwerkelijke implementatie van concepten, dan wel simulatiestudies of modellen op basis van zo realistisch mogelijke data. De uitdaging is groot. In recent onderzoek noemen logistieke dienstverleners ketenintegratie met klanten, partners en toeleveranciers bij de grootste barrières om slagvaardiger te worden. In dit thema is op een aantal manieren transitie bevorderd in samenwerking met de transitiewetenschappers in Transumo. Allereerst worden de concepten zo realistisch mogelijk uitgewerkt (d.w.z. in realistische simulaties, workshops en eventueel proefimplementaties of management games). Ten tweede worden de potentiële voordelen zo nauwkeurig mogelijk berekend. Ten derde worden implementatiemethoden onderzocht en voorgesteld die recht doen aan de complexe omgeving waarin ketenintegratie plaats moet vinden. Ten slotte is er aandacht voor de overdracht van kennis en de planning van het transitietraject. Naast innovatieve logistieke concepten is er is bij de deelnemers uit de projecten binnen ketenintegratie meer aandacht gekomen voor implementatie, verandermanagement, duurzaamheid, business cases en transitie. Enkele voorbeelden die dit illustreren: - Een Multi-player game voor de Rotterdamse haven. - Een simpel maar effectief spreadsheet tool is ontwikkeld om de impact van het aanbieden van electronic waste in te schatten. - Een quick-scan methodiek voor MKB s in de Consumenten Electronica branche werd ontwikkeld. - Een optimalisatiesystematiek routeplanning (m.b.t. reistijden, emissies enz.), inclusief optimalisatietool. - Op het gebied van servicecontracten is een breed onderzoek bij meerdere bedrijven uitgevoerd. - Er is een handreiking gemaakt voor het logistieke bedrijfsleven. 2
1. Themavisie Logistieke ketens en netwerken zijn in toenemende mate complex en dynamisch. Transport en distributie gaan vaak over meerdere schijven. Door uitbesteding van logistieke diensten en specialisatie is het aantal actoren in veel logistieke ketens toegenomen. Ondanks schaalvergroting en meer selectieve inkoop van logistieke diensten zijn er veelal tientallen partijen betrokken bij transport van verlader naar eindklant. In transport van commodity goederen neemt de loyaliteit af. Voor internationaal opererende ondernemingen is de toename van de complexiteit van het beheersen van hun netwerk enorm. De toenemende druk op de infrastructuur veroorzaakt meer onvoorspelbaarheid van reis en wachttijden, waardoor de betrouwbaarheid afneemt en de aansluiting van de verschillende route-legs op elkaar lastiger wordt. Door trends als groeiende transportvolumes, congestie, multimodaal vervoer, uitbesteding en meer korte termijncontracten worden netwerken van bedrijven complexer en dynamischer. Regelgeving, globalisatie en milieueisen zorgen voor meer retourstromen die leiden tot meer aandacht voor het plannen van retourvracht en het aanbieden van nieuwe diensten (test, reparatie, recycling) door actoren in de keten. Door onbalans in vraag en aanbod van lading wordt een groot percentage van de capaciteit leeg vervoerd. Gebrekkige kennis van de markten en gebrek aan sturing en voorspelling van de vraag leidt tot reactieve en inefficiënte transport en productienetwerken. De traditionele manier van plannen voldoet niet meer. Er gebeurt nog teveel handmatig, systemen zijn onvoldoende geïntegreerd en bieden slechts lokale optimalisatie. De huidige gebrekkige coördinatie en sturing in logistieke netwerken is nadelig voor de 3P s: People, Planet en Profit. De logistieke planners zijn door gebrekkige informatie meer bezig met incidenten dan met structureel verbeteren van logistieke prestatie. Logistieke medewerkers moeten onnodige handelingen verrichten. Door gebrekkige aansluiting van transportmodaliteiten in de keten is lege kilometers maken en haasten en dan weer wachten meer regel dan uitzondering. Middelen worden niet optimaal ingezet en onnodig veel energie verbruikt. Gebrekkige informatie en coördinatie leiden tot het kiezen voor de eenvoudige weg en het vermijden van energiegunstige modaliteiten zoals rail en water. Door te hoge kosten staat ook de winstgevendheid van bedrijven onder druk. Er is toenemende vraag van klant en regelgever om traceerbaarheid van lading van bron tot eindconsument (bijv. food-trace act, gevaarlijke stoffen). Informatie over locatie en status van goederen moeten op elk moment beschikbaar zijn. Security is in de laatste jaren een niet weg te denken thema geworden voor bedrijven, overheden en burgers. Kennis op het gebied van supply chain security is echter geen gemeengoed. Bedrijfsleven en overheid moeten in staat worden gesteld om op kostenefficiënte wijze logistieke ketens te beveiligen tegen terrorisme en criminaliteit. Doel Deze technologische, markt en maatschappelijke trends vragen allen om vergaande integratie van toekomstige ketens. Ketenintegratie krijgt al langer aandacht in onderzoek en praktijk, maar in dit thema worden typen integratie onderzocht en toegepast die pas recent tot de mogelijkheden behoren: Integratie tussen fysieke wereld van goederen en transportmiddelen en de processen en informatie in de keten (via sensoren, RFID, GPS/GPRS, etc.) Integratie tussen historische, actuele en voorspelde informatie van vraag en ketenprocessen. Vraagsturing geïntegreerd met kennis over leveringsdynamiek Integratie tussen partners in de keten zowel voor voorwaartse als retourstromen (closed loop supply chains) Integratie van horizontale (met partners) als verticale (met toeleveranciers, klanten) processen Integratie van regelgeving met logistieke kennis Integratie van planning en executie (operationele) processen Integratie van service en distributielogistiek Integratie niet statisch maar adaptief met behulp van intelligente software agenten Integratie niet batch maar real-time met de mogelijkheid snel in te spelen op gebeurtenissen ( events ) die invloed hebben op de eerder bepaalde planning Integratie van keteninformatie waardoor monitoring (toezicht/control) op de ketenveiligheid mogelijk wordt Integratie van interne-, keten-, en externe informatie over actuele lading positie Ketenintegratie kent dus vele vormen. Het staat vast dat de huidige ketens nog substantiële verbeteringen in termen van de 3P s kunnen boeken door een combinatie van bovengenoemde integratiemogelijkheden te 3
implementeren. Deze recente vormen van integratie bevinden zich nog grotendeels in het onderzoeksstadium. In dit thema is in samenwerking met actoren uit ketens in de praktijk onderzocht hoe deze typen van integratie de efficiëntie, duurzaamheid en veiligheid van ketens kan verbeteren. In het thema is gestreefd naar een combinatie van fundamenteel onderzoek en daadwerkelijke implementatie van concepten, dan wel simulatiestudies of modellen op basis van zo realistisch mogelijke data. De uitdaging is groot. In recent onderzoek noemen logistieke dienstverleners ketenintegratie met klanten, partners en toeleveranciers bij de grootste barrières om slagvaardiger te worden. Resultaat Het thema richtte zich op het ontwikkelen van generiek toepasbare wetenschappelijke kennis door in nauwe samenwerking met bedrijfsleven en overheden ketenintegratie te onderzoeken, ontwerpen en implementeren. Hierbij wordt de verworven kennis naast in wetenschappelijke publicaties ook verpakt in bijvoorbeeld tools, methoden, software, cases, simulaties en games waardoor deze eenvoudig hanteerbaar en benaderbaar is. Het thema leverde inzichten in de manier waarop ketens kunnen worden ingericht en gecoördineerd zodat aanmerkelijke voordelen in termen van de 3P s kunnen worden geboekt. Transitie-uitdagingen Er zijn meerdere uitdagingen voor daadwerkelijke transitie. Tijdens de uitvoering van Transumo wisselden hoog en laagconjunctuur elkaar af. Na enige jaren waarin de logistieke sector weinig geld had voor innovatie kende de sector een flinke groei waarna recent volumes weer sterk terugvielen. Vele partijen kampen met een achterstand in ICT kennis, achterhaalde systemen en een gebrek aan ICT architectuur. Daarnaast is de concurrentie heftig en hebben weinig partijen een blik die verder reikt dan de directe ketenpartners. Veelal moet er coördinatie plaatsvinden tussen partijen die geen financiële relatie met elkaar hebben (dus geen mogelijkheid tot directe incentives). Vanwege het grote aantal partijen en de grote diversiteit in omvang en technologische kennis, kan het innoveren van een keten stranden op verschillen in visie of kennis. Gebrek aan inzicht in de voordelen of vertrouwen kan bereidheid tot informatiedeling beperken. Integratie kan leiden tot machtsverschuiving in de keten waartegen partijen zich zullen verzetten. In dit thema is op een aantal manieren transitie bevorderd in samenwerking met de transitiewetenschappers in Transumo. Allereerst zijn de concepten zo realistisch mogelijk uitgewerkt (d.w.z. in realistische simulaties, workshops en eventueel proefimplementaties of management games). Ten tweede zijn de potentiële voordelen zo nauwkeurig mogelijk berekend. Ten derde zijn implementatiemethoden onderzocht en voorgesteld die recht doen aan de complexe omgeving waarin ketenintegratie plaats moet vinden. Ten slotte is er aandacht geweest voor de overdracht van kennis en de planning van het transitietraject. 4
2. Aanpak Fig 1. Ontwerpaanpak zoals die centraal staat in het thema Ketenintegratie (bron Hevner, March, Park en Ram, 2004) In Ketenintegratie is gekozen voor een ontwerpaanpak (Design Science), zie Fig. 1. De ontwerpaanpak streeft naar het iteratief ontwikkelen, implementeren, valideren van nieuwe concepten. Gestart is met verkenning van de huidige knelpunten in ketens (Business Needs) en een analyse van de state of the art in kennis die de integratie van ketens kan verbeteren (Applicable Knowledge). Daarbij werden oplossingsrichtingen ontworpen en gevalideerd in meerdere iteraties in samenwerking tussen wetenschappers, overheid en bedrijven. Hierbij is aandacht voor feedback loops naar praktijk- en kenniswereld. Met andere woorden: resultaten werden als prototypen, simulaties en in case studies toegepast in de praktijk (de bedrijfspartners in de projecten). Bevindingen uit deze projecten werden gepresenteerd in de kenniswereld op wetenschappelijke congressen en in proefschriften en tijdschriften. De opzet van Transumo sloot zeer goed aan bij de ontwerpbenadering. De bedrijfspartners waren vanaf het begin betrokken, waardoor actuele problematiek in ketenintegratie in detail kon worden geanalyseerd. De overheidspartijen konden een faciliterende rol in het proces spelen of inzicht geven in de huidige en toekomstige regelgeving. De betrokkenheid van kennispartijen met veel ervaring in de relevante kennisgebieden zorgde er voor dat in de beginfase kennis met potentiële waarde voor ketenintegratie kon worden geïdentificeerd. Het thema heeft vorm gekregen in vele discussies tussen themaleider en projectleiders en projectmedewerkers. Daarnaast is de themavisie nader aangescherpt in discussies met de Transumo directie en in de Midterm Review. In tweejaarlijkse themabijeenkomsten werden inhoudelijke en communicatie-ideeën uitgewisseld. In een drietal open workshops zijn resultaten uit het thema aan een groter publiek gepresenteerd. De organisaties waren actieve participanten in de projecten. Via projectbijeenkomsten en stuurgroepvergaderingen is de voortgang met hen regelmatig besproken. Daarnaast waren projectmedewerkers veel on-site bij deelnemende bedrijven om probleemanalyse, oplossingsontwerp en validatie-activiteiten te verrichten. In de meeste gevallen zijn de organisaties in het project betrokken die voor de deelname essentieel waren. In een aantal gevallen heeft het (te) lang geduurd om partijen aan boord te halen, zijn partijen vroegtijdig vertrokken door te hoge administratieve lasten, personeelswisselingen of economische tegenslagen. De overheidspartijen hebben zich in een aantal gevallen nogal passief opgesteld, maar hebben in weer andere deelprojecten wel nadrukkelijk een regierol gespeeld. Binnen Transumo-congressen en op het themaleideroverleg zijn verbindingen gemaakt met andere thema s. Zo is bijvoorbeeld bij de opstart van de case Willemsvaart (spitsmijden op het water) veel gebruik gemaakt van de kennis uit het thema Zelfsturing (spitsmijden op de weg). In de verkenning Toepassing nieuwe ICT (Sensoren) voor ketenintegratie is kennis gedeeld met het Bsik-project Freeband (http://www.freeband.nl) 5
3. Resultaten en effecten Betere multi modale transportcoordinatie met Multi agent systemen Beter afstemmen productie en distributie Closed loop supply chains met aandacht voor recycling en remanufacturing en gebruiken overcapaciteit in retourtransport Beinvloeden gebruik vaarwegen met incentives Portfolio management van Logistic Service Providers verbetert People Planet Profit Methodeondersteuning voor het gezamenlijk maken van business cases voor ketenintegratie in termen van People, Planet, Profit, Pleasure Verbeteren ketenveiligheid en betrouwbaarheid gaan hand in hand Tools en analyses op keteninformatie zijn effectief bij het bestrijden van criminaliteit Regelgeving analyseren ter bevordering van duurzame ketens en ketenintegratie. Regelgeving eenvoudig implementeerbaar maken met tools Prognostische logistiek waarbij informatie uit sensoren en historischedata zorgt voor proactieve belevering en service op de installed base Streven naar een vlakkere vraagcurve door dynamisch prijzen rekening houdend met geplande routes Consolideren transport en plannen met reistijdonzekerheid door congestie Thema Ketenintegratie Fig 2. Resultaten thema ketenintegratie Zoals is te zien in figuur 2 heeft het thema Ketenintegratie een integrale visie ontwikkeld op duurzame besturing van logistiek en transport. In tal van praktijksituaties in verschillende sectoren werd duidelijk dat toepassen van de geïllustreerde ketenintegratieconcepten tot aanmerkelijke verbeteringen leidt in termen van de 3P s en de niet onbelangrijke 4e P: Pleasure (ook wel Job Enrichment genoemd). In het Thema Ketenintegratie is aangetoond dat er veel innovatieve ICT zoals Multi-agent systemen, management decision support, real-time tracking en sensoren/rfid de ketens nog veel duurzamer maken. Naast toepassing van ICT zijn effectieve regelgeving en tools waarmee deze begrijpelijk en hanteerbaar wordt vereist. Naast innovatieve logistieke concepten is er is bij de deelnemers uit de projecten binnen ketenintegratie meer aandacht gekomen voor implementatie, verandermanagement, duurzaamheid, business cases en transitie. Enkele voorbeelden die dit illustreren: - Een Multi-player game voor de Rotterdamse haven is vele malen gespeeld met verschillende stakeholders vanuit de binnenvaart en transportsector. Hierdoor werd het idee gecommuniceerd, onderliggende coördinatiemechanisme gevalideerd, verder uitgebreid en werd draagvlak gecreëerd voor implementatie. - Een simpel maar effectief spreadsheet tool is ontwikkeld om de impact van het aanbieden van electronic waste in te schatten. Het blijkt dat het verlies per lege container kan worden gereduceerd van 2700 tot 1500 euro per container, terwijl de extra recyclingopbrensten liggen tussen 1000 en 3300 euro per container. Probleem is wel dat niet alle relevante partijen (evenveel) profiteren en dat de uitkomsten erg gevoelig zijn voor transportkosten en marktprijzen. - Een quick-scan methodiek voor MKB s in de Consumenten Electronica branche werd ontwikkeld. De quick-scan helpt bedrijven op kansen in te spelen en de juiste strategie te kiezen met betrekking tot retourlogistiek. Met PWC is een zelfde soort tool ontwikkeld voor grote consumenten electronica bedrijven. 6
Fig 3: Scherm van de Multi-Player game Binnenvaart-Terminal coördinatie in de haven - Een optimalisatiesystematiek routeplanning (m.b.t. reistijden, emissies enz.) werd ontwikkeld voor ketens en netwerken, inclusief optimalisatietool. Multi-dimensioneel, inzicht in afwegingen, consequenties van keuzes, aan welke sleutels draaien en de waardering van die sleutels, welke incentives toepassen etc. - Op het gebied van servicecontracten is een breed onderzoek bij meerdere bedrijven uitgevoerd naar het (toekomstige) gebruik van servicecontracten en de daaruit voortvloeiende behoefte aan onderzoek naar logistieke procesoptimalisatie om aan de afspraken in servicecontracten te kunnen voldoen. - Er is een handreiking gemaakt voor het logistieke bedrijfsleven. In deze handreiking werd een aantal eenvoudige activiteiten en oplossingen voorgesteld voor met name midden- en kleinbedrijf om de groeiende vraag naar security maatregelen het hoofd te kunnen bieden. Daarnaast is een tool gemaakt om allerlei security maatregelingen met elkaar te kunnen vergelijken. De projecten binnen het thema zijn opgezet rond fundamentele kennisvragen waarbij iteratief cases zijn uitgevoerd in samenwerking met bedrijfsleven uit verschillende sectoren en overheid. Dit heeft geleid tot een spannende dynamiek waarin partners tot de projecten toetraden voor kortere of langere duur. Doordat de Bsik-regelgeving meer ontworpen lijkt voor een consortium dat 4 jaar stabiel blijft, zijn in een aantal gevallen zowel kleinere als grotere partners afgehaakt of slechts officieus projectpartner geworden om administratieve lasten te voorkomen. Dit heeft projectleiders binnen het thema de nodige tijd gekost. Op themaniveau is kennis uitgewisseld over hoe te komen tot geslaagde contracten die recht doen aan de dynamiek, hoe om te gaan met matching, tarieven, accountantscontroles etc. De aandachtsgebieden uit het themaplan zijn allen met veel diepgang en zowel theoretische als praktische kwaliteit behandeld. Het vasthouden aan een beperkt aantal onderliggende kennisvragen heeft er voor gezorgd dat naast vele praktijkcases en wetenschappelijke publicaties een vijftal promovendi hun proefschrift binnen het thema heeft kunnen volbrengen: Douma (Multi-agent systemen voor de haven, UTwente), Mes (Multi agent systemen voor wegtransport, UTwente), Lopez de la Cruz A (Prognostische Logistiek, TU Delft), van der Vlist, (Synchronizing the retail Supply Chain, RSM Erasmus), Agatz (Demand Management in E-Fulfillment, RSM Erasmus). Een van de cases van het proefschrift van Moonen is ook gebaseerd op werk dat binnen het thema is verricht. 7
Mes en Agatz ontvingen voor vervolgonderzoek op basis van hun proefschrift een NWO Rubiconbeurs. Het proefschrift van Douma werd door de onderzoeksschool Beta uitgeroepen tot het beste van 2008, ondermeer door de krachtige combinatie van theorie en praktijk. Vanuit het thema is deelgenomen aan meerdere transitie- en duurzaamheidsessies. Op themavergaderingen is regelmatig gesproken over hoe de duurzaamheidcomponent nadrukkelijker kon worden ingebed in de projecten. Transitie en implementatiekennis is uitgewisseld. Er was de nodige kennis bij de onderzoekers over hoe transitie te versterken is met games, prototypen, business cases en op te zetten governance structuren. Implementaties van ketenintegratie is per definitie een complex Multi-actor probleem. In een Top-up-project met als onderwerp een implementatieonderzoek voor Multi-agents in de haven is vanaf de start een transitie en duurzaamheidinvalshoek gehanteerd. Als output zijn er vele workshops met de markt georganiseerd, ligt hier nu een concreet implementatieplan, business case en veranderkundig plan over hoe de transitie te bewerkstelligen. Vanuit de projecten in het thema zijn vele internationale netwerken opgebouwd en bijdragen geleverd aan internationale congressen en publicaties. Er zijn internationale workshops georganiseerd rond security in supply chains, closed loop supply chains, Multi-agents in supply chains etc. Op ITS 2008 in Geneva is een track georganiseerd rond het thema. 4. Verankering en doorwerking Communicatie In de 1 e en 2 e kring zijn regelmatig themabijeenkomsten georganiseerd. Voor de 3 e en 4 e kring is vanuit het thema in samenwerking met Transumo een drietal themadagen georganiseerd. Twee in het Mobilion in Utrecht en een in de innovatieve TX-cell op de campus van de Universiteit Twente. Deze kwamen nog naast de projectbijeenkomsten en seminars van de individuele projecten in het thema. Hierbij zijn met presentaties en games de belangrijke bevindingen uit het thema aan een breed publiek getoond. Vanuit het thema is meegewerkt aan de totstandkoming van de TV uitzendingen Vakwerk.NL duurzame mobiliteit waarin o.a. items zijn geweest over real-time transportplanning en veiligheid in de haven. Het thema heeft de onderzoekers in ketenintegratie dichter tot elkaar gebracht. Er liggen nog vele uitdagingen waaronder ketenherontwerp in snelle iteraties, ontwerp en toepassing van slimme regelgeving, internationale closed loop supply chains, toepassing van next generation RFID (Mesh networks), Web 3.0, Service architecturen/saas, etc. De voor de hand liggende plaats om grootschalig verder onderzoek te verrichten is het logistieke topinstituut Dinalog. Daarnaast is er behoefte aan meerdere programma s waarin een Multi-disciplinaire en implementatiegerichte ontwerpbenadering wordt gehanteerd. 5. Themasucces We verwijzen graag weer naar Fig 2. In de verschillende trajecten is aangetoond dat op vele vlakken aanmerkelijke besparingen zijn te maken in termen van de drie P s en daarmee ook het aanzien en plezier van het werken in logistieke ketencoördinatie kan verbeteren (de 4 e P). Karakteristiek waren workshops met planners met een prototype van een nieuw planningssysteem. Het aanvankelijke scepsis sloeg snel om in enthousiasme. Als we dit hebben geïmplementeerd kunnen we echt de keten gaan besturen. Ten onrechte wordt nog vaak uitsluitend in uitbreiden van de harde infrastructuur gedacht bij het optreden van congestie in transport. Het thema heeft aangetoond dat er nog zo veel is te verbeteren met logistieke ketenintegratie. Duurzaamheid heeft ondanks de grote aandacht in de media nog lang niet bij alle logistieke dienstverleners de hoogste prioriteit. Hier was binnen het thema een groot verschil tussen de grote partijen die hier al een aantal jaren voorlopen en de (over het algemeen) kleinere partijen die wel het nut zien maar toch primair gedreven worden door efficiency. Als daarmee de duurzaamheid verbetert is dit mooi meegenomen, maar (nog) geen hoofdaanleiding bij projecten. Door duurzaamheid integraal mee te nemen in toekomstige projecten wordt het minder een aparte add-on en komt het los uit de sfeer van aparte projecten en geïsoleerde expertise. De introductie van het thema heeft geholpen de samenwerking te verbeteren. Hierbij ging het vooral om uitwisseling van ideeën zowel inhoudelijk als projectmatig. Uitwisseling over hoe projecten te beoordelen, hoe duurzaamheid en transitie te implementeren, en hoe de projecten beter te laten presteren is afgestemd op themaniveau. Daarnaast was het makkelijker uit te vinden waar in andere thema s bruikbare dingen 8
gebeurden. Zo is binnen Diploma bij de casus Gouden Klomp (Spitsmijden op het water) samenwerking opgezet met het project Spitsmijden in een andere thema (zelfsturing). Het thema heeft geprofiteerd van de uitwisseling met andere thema s en de gedachtewisseling met directie en bestuur. O.a. de Transumo Projectendag van Bergen werd vanuit het thema als zeer geslaagd gezien. De Midterm Review heeft binnen het thema niet toe grote wijzigingen geleid, maar het commentaar was dan ook overwegend positief. De ondersteuning van Transumo is als positief ervaren. Vanuit het thema hadden we wel graag meer focus op internationalisatie van Transumo gezien, zoals verbindingen naar Brussel en grote aanwezigheid op bijvoorbeeld ITS. De grote investering op Transumoniveau in Transitie had naar onze mening bescheidener gekund, met in plaats daarvan meer aandacht voor internationalisatie. De communicatie (en het originele initiatief om een TV serie te maken) heeft het thema positief ervaren. Het beschikbaar komen van meer Studiemateriaal uit de onderzoeksactiviteiten is een aandachtspunt wat de komende tijd nog verder moet worden uitgewerkt. Door de hoge kwaliteit internationale publicaties uit het thema, is duidelijk dat binnen het thema op een vooraanstaande manier onderzoek is gedaan. Ook presentaties vanuit het thema op bijvoorbeeld een EU business forum over transport lieten zien dat Transumo Ketenintegratie veelal voorloopt op vergelijkbare EU-projecten. Op ketenintegratie gebied heeft Nederland een belangrijke positie zowel in praktische als wetenschappelijk gebied, echter, het is wel zaak het onderzoek nog krachtiger voort te zetten. De tripartiete samenwerking is hiervoor een succesformule, mits daadkrachtig ingericht. Wij vertrouwen erop dat de krachtige samenwerkingsbasis die in Transumo is gelegd in nieuwe programma s en instituten voort wordt gezet. Trefwoorden Ketenintegratie, ketenpartner, transport, distributie, multi-agent, transitie, multi-player game, routeplanning, duurzaamheid, duurzame mobiliteit, transitie, Transumo. 9
Over Transumo Transumo (TRansition SUstainable MObility) is een platform van meer dan 300 bedrijven, overheden en kennisinstellingen die gezamenlijk kennis ontwikkelen op het gebied van duurzame mobiliteit. Transumo streeft naar een transitie vanuit het huidige, inefficiënte Nederlandse mobiliteitssysteem naar een duurzaam systeem dat bijdraagt aan versterking van de economische concurrentiepositie, met aandacht voor mens en milieu. Transumo s activiteiten zijn gestart in 2005 en liepen tot eind 2009. Er is binnen Transumo gewerkt aan ruim 35 projecten en ruim 30 Top-up s. Louis Pasteurlaan 6 PO Box 80 2700 AB Zoetermeer T +31 (0)79 347 09 50 F +31 (0)79 347 09 55 info@transumo.nl www.transumo.nl Meer informatie over dit project en andere Transumo-projecten is te downloaden op: www.transumofootprint.nl