Uitnodiging Zet je in voor mensen die wel wat afleiding kunnen gebruiken! Doe wat goeds voor je medemens en word bijvoorbeeld buddy van een jongere met psychiatrische problemen. Je kunt dit doen door je aan te melden als vrijwilliger. Natuurlijk zijn er, naast buddy worden, nog veel andere opties. Wil je een ander helpen en ben je geïnteresseerd in vrijwilligerswerk, kijk dan op www.vrijwilligerscentrale.nu! Op deze site kun je in je woonplaats de verschillende mogelijkheden bekijken. Je kunt je dan inschrijven en aanmelden voor een leuke vacature. Doe je ook mee? Bedankt voor jullie inzet! subgroep 3 instructieboek (ondersteunend lesmateriaal) Jongeren in dialoog over de beeldvorming rondom mensen met een psychiatrisch probleem
Wie is er nou raar??? colofon auteurs: n.a.g.a van den eertwegh, m. bussink, n.g.r.g keijzer lectoraat locale dienstverlening vanuit klantperspectief: dr. m.a.w van Biene & drs. a. schimmel-spreeuw, j. j. klein gunnewiek uitgave: eerste druk juni 2011, drukkerij efficiënt nijmegen vormgeving: bureau ketel grafisch ontwerp producent ondersteunend beeldmateriaal: louis de mast bestellen via: www.wmowerkplaatsen.nl. alles uit deze uitgave mag, mits bronvermelding, worden vermenigvuldigd en openbaar gemaakt. een digitale versie van deze set leerproducten is te downloaden via www.wmowerkplaatsen.nl. dit lespakket is financieel mogelijk gemaakt door vws, wmo werkplaatsen. Jullie maken kennis met de psychiatrie. Vaak roept het woord psychiatrie geen fijne gedachten op. Hoe komt dat eigenlijk? Waarom vinden wij mensen die 'anders' zijn eigenlijk raar? Allemaal vragen waarmee wij willen afrekenen! Want eigenlijk is iedereen toch wel een beetje raar? Dus hoe raar zijn mensen met een psychiatrisch probleem dan eigenlijk nog? In dialoog Deze les is gericht op het verhaal van Ilse. Jullie gaan in groepjes over het verhaal van Ilse in dialoog. In dialoog wil zeggen dat jullie vragen aan elkaar stellen. Daarbij probeer je elkaar niet te overtuigen van je eigen mening. Als je die al hebt schort je die mening even op. Eigenlijk wil je weten van elkaar hoe je over de situatie van Ilse denkt zonder er een oordeel over te hebben. Je bent nieuwsgierig hoe het is om een psychiatrisch probleem te hebben en hoe dat je leven bepaalt. Wat valt jou op bij jezelf als jij je inleeft in haar verhaal. Je leert Ilse kennen door haar verhaal te lezen en te begrijpen. Je geeft met je subgroepje aan je groepsgenoten een terugkoppeling van jullie kijkje in het leven van Ilse. Hoe kwam het dat zij het zo moeilijk had? Welke invloed had dat op haar leven? Je bent als het ware de stem van Ilse! Wat wil jij je groepsgenoten meegeven als we ervan uitgaan dat Ilse is wie ze is? Wat? Het verhaal van Ilse is de rode draad in alle lessen. In dit instructieboek staan zes werkvormen beschreven. Elke werkvorm hoort bij een les. Les 1: kennismaking Les 2: over de streep Les 3: complimentenspel Les 4: rollenspel Les 5: face to face Les 6: creatieve presentatie Er staat telkens per stap beschreven wat jullie in die les gaan doen. Aan de icoontjes kun je zien of een bepaalde stap in je subgroep of grote groep wordt uitgevoerd.ook de filmfragmenten op de DVD zijn onderdeel zijn van de eerste vier lessen. Hierin vertellen Ilse en de andere hoofdpersonen telkens iets over zichzelf. Hetgeen ze vertellen heeft weer te maken met het onderwerp van de les. In de laatste les zullen jullie aan de klas op een creatieve manier presenteren wat jullie geleerd hebben gedurende de lessen en wat jullie aan anderen willen meegeven. Wij hopen dat jullie na het volgen van de lessen op een open en respectvolle manier kijken naar en omgaan met mensen die net een beetje anders zijn! Marloes Bussink Nikky van den Eertwegh Nicky Keijzer
Ilse (18) krabbelt op uit een moeilijke periode in haar leven. Ze heeft een depressie gehad en sneed in zichzelf. het verhaal van Ilse 'Ik heb geleerd om te vechten voor mijn geluk' Ilse (18) Krabbelt op uit een moeilijke periode in haar leven. Ze heeft een depressie gehad en sneed in zichzelf. Ik ben Ilse, 18 jaar oud en ik woon in Apeldoorn. Mijn hobby s zijn tekenen, schilderen, fotograferen, en hockeyen. Ik ben in aanraking gekomen met de psychiatrie tijdens een moeilijke periode in mijn leven. Ik had een depressie. Ik voelde me anders dan de rest. Eigenlijk kun je het het best omschrijven als leeg. In die periode kon ik niets vinden wat mij vrolijker maakte. Ik nam er eigenlijk ook niet eens de moeite voor om iets te vinden waardoor ik me beter zou gaan voelen. Op school had ik het moeilijk. Ik zat altijd alleen in de klas en als er wel iemand naast me zat dan was dat vaak alleen omdat er verder geen plek meer vrij was. Ik voelde me in die tijd erg alleen en had het gevoel dat er niemand was die mij begreep. Het begon eigenlijk allemaal doordat ik gedumpt werd door mijn eerste vriendje. Door hem, of eigenlijk voor hem, had ik al mijn vrienden laten zitten. Ik ging veel liever met hem afspreken na school dan iets leuks doen met mijn vriendinnen. Maar toen ging het uit tussen mijn vriendje en mij. En toen drong het tot me door dat mijn vriendinnen boos op mij waren. Boos omdat ik niet genoeg aandacht aan hen had besteed. Toen begon het eigenlijk allemaal. Ik kon nergens met mijn verdriet terecht, want vriendinnen had ik niet meer en met mijn vriendje was het over. Toen dacht ik voor het eerst: ben ik wel goed genoeg? Wat vond hij dan allemaal niet leuk meer aan mij? En daar verzon ik vervolgens zelf wel een antwoord op. Een antwoord dat waarschijnlijk veel erger was dan wat zijn echte antwoord geweest zou zijn. Doordat ik me zo alleen voelde, wilde ik op een gegeven moment ook alleen nog maar met rust gelaten worden. Mijn ouders begrepen dat natuurlijk niet. We kregen steeds meer ruzie, om alles eigenlijk. Slapen vond ik het fijnst. Want dan voelde ik de pijn niet. Ik ging vroeg naar bed en kwam het liefst zo laat mogelijk uit bed. Toen al dacht ik stiekem wel eens: werd ik maar nooit meer wakker, voor altijd slapen zou dat niet heerlijk zijn.... Een tijd later kreeg ik ontzettende ruzie met mijn ouders. Na de ruzie voelde ik zoveel pijn van binnen. Ik kon er niet meer tegen! Ik wilde die pijn niet meer. Ik pakte een piepklein mesje en zette het in mijn been. Het voelde als een opluchting. Met het bloed dat vrij kwam leek ook de pijn mijn lichaam voor even te verlaten. Daarna kwam de schaamte. Wat heb ik mezelf aangedaan? Maar het snijden werd hierdoor niet minder. Ik heb zelfs een keer een armbandje gesneden om mijn pols. Misschien wilde ik toen al stiekem geholpen worden. Ik weet het niet. Mijn moeder heeft het toen uiteindelijk opgemerkt. Ze was zo verdrietig. Ik moest beloven het nooit meer te doen. In die tijd wilde ik nog steeds het liefst alleen maar slapen. Maar op een begeven moment kon ik gewoon niet meer slapen. Hiervoor ben ik toen met mijn moeder naar de dokter geweest. En toen ging het balletje rollen. Op dat moment was ik er ook gewoon klaar mee. Ik wilde geholpen worden! De huisarts merkte meteen dat het niet lichamelijk maar psychisch was waarom ik niet kon slapen. Ik heb toen met de huisarts een aantal gesprekken gevoerd. Ze vertelde me toen dat ik een depressie had en stuurde me door naar een psychiater. De eerste 7 of 8 afspraken heb ik alleen maar gepraat. Over mezelf, over wat ik deed en wat ik niet deed, mijn relaties, ouders, zus, vrienden, sport en ga zo maar door. Tot ik op een punt kwam dat ik was uitgepraat. En toen kwam het lastigste van allemaal: ik moest alles vertellen aan mijn moeder. Mijn moeder en ik moesten huilen, maar verder heeft ze toen niet veel gezegd, geloof ik. We gingen naar huis en ik moest mijn littekens laten zien. Weer huilen en beloven om het nooit meer te doen. En tot op de dag van vandaag heb ik me daaraan gehouden! De antidepressiva die ik toen ook kreeg gingen na een week of 4 werken. Ik voelde me wat minder down en ik kon zelfs af en toe weer een lach op mijn gezicht toveren. En na nog een tijdje durfde ik een opmerking te maken in de klas, een grapje. Ik werd met grote ogen aangekeken. Zo van, kun jij praten?! En mijn opmerking? Iedereen moest lachen! En geloof me, ik weet het verschil tussen uitlachen en echt lachen, en ze lachten echt! Mijn zelfvertrouwen begon te groeien. Na een jaar mocht ik ook stoppen met de medicijnen. En na een half jaar mocht ik ook stoppen met de therapie. Ik voel me nu nog steeds prima. Natuurlijk, iedereen heeft wel eens een periode dat het even wat minder gaat, maar ik heb geleerd om te vechten voor mijn geluk!'
Stap 1. Introductie les 1 Stap 1. Introductie les 2 Deze eerste les is de kennismakingsles. Jullie zijn subgroep 3. In deze les maken jullie kennis met Ilse. Ilse is een spontane jonge meid uit Apeldoorn. Zij heeft een heleboel meegemaakt in haar leven. In les 1 t/m 6 leer je Ilse steeds beter kennen. Jullie oefenen de dialoog. Bekijk samen de DVD, film 1: 'Ik ben ' Op de DVD zie je een filmfragment waarin Ilse iets over zichzelf vertelt. Ilse heeft zich op school lange tijd erg eenzaam gevoeld. Echte vrienden had ze niet. Ook thuis liep het niet zo lekker tussen haar en haar ouders. Ilse kwam in een depressie terecht. In dit filmpje stellen, behalve Ilse, ook de andere hoofdpersonen zich voor. Iemand uit de subgroep leest het verhaal voor. Het verhaal staat op de vorige pagina. Vragen stellen Stel je zou Ilse morgen ontmoeten, wat zou je aan haar willen vragen? Eenieder schrijft zijn vraag op een dialoogkaart. Je hebt hier 1 minuut de tijd voor. Ga met je subgroep in dialoog over de vragen. Stel elkaar vragen, luister naar elkaar en toon begrip voor ieders inbreng, maak samenvattingen van wat er gezegd wordt. Zorg dat jullie niet in discussies terechtkomen (gelijk willen hebben, de ander overtuigen). Zoek samen naar passende antwoorden, positieve oplossingsrichtingen, tips en ideeën die Ilse helpen te mogen zijn wie ze is. In de volgende lessen gaan jullie op zoek naar de antwoorden op de overgebleven vragen. Jullie krijgen in deze les weer een kijkje in het leven van Ilse en de andere personen die een psychiatrisch probleem hebben. In stap 2 van deze les krijg je de kans om je in te leven in wat zij tegen zijn gekomen in hun leven. Zou je daar begrip voor op kunnen brengen? SPEL! over de streep Bij welke vragen zal Ilse over de streep gaan? Ga goed na bij welke vragen jij denkt dat Ilse over de streep zou zijn gelopen. Ga over elke vraag met elkaar in gesprek en kom er zo achter waarom jullie denken dat Ilse over de streep zou lopen. Bekijk samen de DVD, film 2: Mijn kwetsbaarheid Op de DVD zien jullie een filmfragment waarin Ilse vertelt over wat de depressie voor haar heeft betekent. Ze geeft informatie over zichzelf en haar omgeving waar je in de komende lessen wat aan hebt. Nadenken over les 2 met de 3 B s Les 1 Kennismaking Nadenken over les 1 met de 3 B s Les 2 Over de streep
Stap 1. Introductie les 3 Stap 1. Introductie les 4 In deze les ervaren jullie hoe het is om complimenten te krijgen en te geven. Je ervaart wat een compliment met jou en de ander doet. In deze les kijkt eenieder op een positieve manier naar de ander. Je gaat bij jezelf na of jij complimenten geeft en wat dat met jou en de ander doet. Want complimenten geven, doen we dat eigenlijk niet veel te weinig? Waarover ging het laatste compliment dat jij kreeg? Les 3 Complimenten SPEL! Het complimentenspel Bekijk samen de DVD, film 3: Mijn omgeving In dit filmfragment vertellen Ilse en de andere hoofdpersonen welke invloed andere mensen hebben op hun ziek zijn. Ze vertellen wat de positieve aandacht en houding van anderen met hen heeft gedaan. Welke complimenten wil jij Ilse geven? Denk terug aan de filmfragmenten die jullie gezien hebben en lees het verhaal van Ilse nogmaals door. Welk compliment wil jij Ilse geven? We bespreken de verschillende complimenten en de achterliggende redenen van de complimenten. Wat wil je haar meegeven met jouw compliment? Wat kan het effect van het compliment zijn voor Ilse als je het compliment geeft in een depressieve periode? Nadenken over les 3 met de 3 B s In deze les spelen jullie met je subgroep een rollenspel. Dit is het naspelen van een deel van een verhaal. Jullie kruipen in de huid van Ilse op het moment dat zij in een depressieve periode zit. Jullie ervaren hoe Ilse zich in zo`n situatie voelt. Na het oefenen laten jullie het rollenspel aan de rest van de groep zien. Jullie nodigen de rest van de groep uit te reageren op de situatie die jullie hebben gespeeld. Les 4 Rollenspel Jullie bekijken de DVD, film 4: Mijn boodschap aan jou Je kiest Ilse als personage uit het verhaal (tekst of de film) en laat haar personage spreken, bewegen, reageren zoals jij denkt dat zij in het echt zou doen. Ilse is depressief geweest. Ze voelde zich toen heel somber en eenzaam en heeft op een bepaald moment in zichzelf gesneden. Oefenen rollenspel en in dialoog met je groepsgenoten Jullie spelen met je subgroep de depressie van Ilse na in een rollenspel. Bedenk een situatie waarin de depressie van Ilse een probleem kan zijn, en speel dit na (denk aan de filmfragmenten en het verhaal). Zorg dat iedereen een rol krijgt. Verdeel de rollen. Jullie spelen de rollenspelen voor de grote groep deelnemers. Eerst oefenen, dan presenteren. Bespreek en laat zien aan elkaar hoe jullie de situatie levensecht kunnen naspelen (denk aan emoties die je wel of niet laat zien, attributen die je gebruikt, etc.). Jullie nodigen de rest van de groep uit te reageren op het rollenspel. Beantwoord de vragen uit les 1 Welke vragen uit les 1, die jullie op de dialoogkaartjes hebben geschreven kon je in les 1 nog niet beantwoorden en nu wel? Nadenken over les 4 met de 3 B s
Stap 1. Introductie les 5 Stap 1. Introductie les 6 Aan deze les neemt een ervaringsdeskundige deel. Een ervaringsdeskundige heeft zelf ervaring met een bepaalde ziekte of stoornis. Hij of zij heeft hier in het verleden mee te maken gehad of heeft nog steeds een ziekte of stoornis. Deze ervaringsdeskundige deelt in deze les zijn levensverhaal met jullie. In de subgroepjes bereiden jullie (open) vragen voor waarover jullie met de ervaringsdeskundige in dialoog gaan. Voorbereiden bezoek ervaringsdeskundige Ieder van jullie schrijft een vraag op zijn dialoogkaartje. In je subgroepje bespreken jullie deze vragen en jullie selecteren de meest belangrijke vragen (maximaal twee). In de subgroep vragen jullie aan elkaar: wat willen wij nu graag weten?, waar gaat het voor ons nu echt om? Met de ervaringsdeskundige in dialoog! De ervaringsdeskundige is uitgenodigd om zijn verhaal te vertellen. Spreek met jullie begeleider af of jullie de vragen tussendoor stellen of wanneer het hele verhaal is verteld. Jullie gebruiken deze gelegenheid als een kans om te laten zien wat je in de afgelopen lessen hebt geleerd en hoe je naar iemand met een psychiatrische stoornis kijkt. 'Hoe laat je zien dat je respect hebt voor mensen die misschien een beetje anders zijn? Wat heb je geleerd? Voordat je afscheid neemt van de persoon schrijf je een compliment op voor de ervaringsdeskundige. Je gebruikt het dialoogkaartje. Je leest het compliment voor en geeft het aan de ervaringsdeskundige. Jullie gaan na het vertrek nog in gesprek over: waar ben ik echt van onder de indruk geraakt?, wat vind ik goed om te horen?, wat stoort mij nog steeds?, wat grijpt mij aan? (emoties), waar denk ik anders over nu ik echt iemand met zijn eigenaardigheden heb gesproken?. In deze laatste les komt alles samen wat jullie in de afgelopen lessen hebben geleerd. Gebruik je creatieve kwaliteiten voor de presentatie! Jullie gaan met je subgroep een eindopdracht maken. Dit kan een poster zijn, een toneelstuk, een presentatie, een film of een andere creatieve werkvorm. Jullie laten zien wat je hebt geleerd, wat je bezighoudt, wat nog meer aandacht moet hebben, etc. Uitleg over de opdracht Jullie gaan per subgroep op een creatieve manier elkaar laten zien wat jullie de afgelopen lessen hebben geleerd. Wat in ieder geval terug moet komen in de presentaties: Hoe keken wij eerst aan tegen mensen die anders zijn? Hoe kijk ik nu aan tegen mensen met een psychiatrisch probleem? Wat nemen we mee uit de verhalen van de ervaringsdeskundigen in onze omgang met mensen met een psychiatrisch probleem? Maak in je subgroep een eigen leus waarmee je een positieve boodschap uitdraagt. Zoals wie is er nu raar?. Vertel aan de deelnemers waarom jullie juist voor deze boodschap kiezen. Presentatie aan de groep Bedenk een CREATIEVE werkvorm om jullie boodschap over te brengen aan de rest van de groep. Allerlei werkvormen zijn denkbaar! Zet samen met je subgroepje vooral de andere deelnemers aan het denken en doen! Maak een duidelijke start en afronding/afsluiting. Overleg van tevoren welke subgroep begint, wie de volgende is, etc. Spreek af wie de tijd bewaakt. Heel veel plezier en succes! Les 5 Face to Face Nadenken over les 5 met de drie B s Les 6 Creatieve presentatie