Vakblad voor bedrijfsvoering in het onderwijs magazine nummer 7/8 juli/augustus 2014 > Onderzoek Dyade Advies: Omgaan met de daling van de leerlingeninstroom > Trends en ontwikkelingen in het onderwijs > Flip the Classroom
PREVENTIE RE-INTEGRATIE OUTPLACEMENT COACHING EEN PASSEND ANTWOORD OP AL UW COMPLEXE ARBEIDSMARKTVRAAGSTUKKEN In het primair (PO) en voortgezet (VO) onderwijs nemen de complexe arbeidsmarktvraagstukken toe. Waar op dit moment leraren met tijdelijke of vaste contracten geen werk geboden kan worden, krijgen schoolorganisaties in het PO en VO vanaf 2016 wellicht te maken met een lerarentekort. Dyade heeft voor haar klanten een partner geselecteerd die het beste in staat is antwoord te geven op complexe arbeidsmarktvraagstukken. Pro Mobile ondersteunt schoolorganisaties bij de instroom, doorstroom en uitstroom van medewerkers met diensten en programma s op het gebied van onder andere preventie, re-integratie, outplacement en coaching. De klantgerichte specialisten van Pro Mobile kennen de wensen en behoeften in het onderwijs en kunnen daardoor maatwerk leveren. UW VOORDELEN Neem voor meer informatie contact op met; Margreet Dijkstra margreet.dijkstra@pro-mobile.nu 06 51 82 16 69
C O L O F O N??? PO/VO/MBO/HBO Dyademagazine is een uitgave van Dyade. Dyademagazine verschijnt elf maal per jaar. Redactie Mieke van den Berg Frank Cannegieter Clemens Geenen Marianne Groen Joop de Jager Rinus Welleman Herman de Wild (hoofdredacteur) Met medewerking van Willemien Bakker Maxine Hilhorst Ronald te Loo Redactie-adres Postbus 5040 3502 JA Utrecht redactiedyade@dyade.nl Abonnementen Klanten van Dyade ontvangen een exemplaar van het Dyademagazine per bevoegd gezag plus een exemplaar per school. Voor niet- klanten en extra abonnementen kost het Dyademagazine E 39,95 per jaar, exclusief btw. Voor opgave van abonnementen en adreswijzigingen kunt u contact opnemen met uw Dyade vestiging. Advertentie-informatie Herman de Wild Tel. (030) 630 56 26 Hoewel aan de productie van Dyademagazine veel zorg wordt besteed, kan het voorkomen dat iets aan onze aandacht ontsnapt. De Stichting Dyade Dienstverlening aanvaardt geen aansprakelijkheid voor de eventuele gevolgen van drukfouten, onjuist heden of onvolledigheden in de gepubliceerde informatie. Vormgeving designgenerator, Arnhem Eindredactie Hanneke Leening, Dyade Illustraties Mieke de Haan, Gouda 10 16 20 In dit nummer: 4 Groei was Succes - vijf jaar later 7 Trends en ontwikkelingen in het onderwijs (Deel 1) 10 Dyade Verzuim Management 12 Flip the Classroom 14 Even voorstellen: Onze WK-selectie 16 Onderwijsleestips: China en Kapitaal 19 Samenwerkingsverbanden Passend Onderwijs 20 Besparen op energiekosten 22 Dyade Academy 25 Dyade Voordeelservice 27 Waar vindt u ons? 27 Kalender Drukkerij Nivo, Delfgauw Dyademagazine nummer 7/8 juli/augustus 2014 3
PO/VO Groei was Succes - vijf jaar later In 2009 voerde Dyade Advies een onderzoek uit naar de manier waarop scholen omgaan met de daling van de leerlingeninstroom. Daarvoor is toentertijd een vragenlijst uitgezet binnen de onderwijssector (van primair onderwijs tot en met middelbaar beroepsonderwijs). Op basis van de resultaten van ruim 350 respondenten is het rapport Groei was Succes opgesteld. Nu, vijf jaar later, voert Dyade Advies een vervolgonderzoek uit, enerzijds om te onderzoeken in hoeverre de verwachtingen uit 2009 zijn uitgekomen, anderzijds om lessen te trekken uit de afgelopen periode om het onderwijs de komende jaren. Het voornaamste doel is om strategieën te helpen ontwikkelen voor het organiseren van het onderwijs met minder middelen, maar met behoud (of verbetering!) van de kwaliteit. door Willemien Bakker en Maxine Hilhorst, adviseurs Dyade Advies De focus lag vijf jaar geleden sterk op het werven van leerlingen en inkomsten. Succes van een school werd gelijk gesteld aan groei in leerlingenaantallen. Scholen waren (te) optimistisch over de verwachte ontwikkeling in leerlingenaantallen tussen 2009 en 2014 en de meest gehanteerde strategie die werd ingezet in het omgaan met krimp, was leerlingenwerving. Gevolg hiervan was zowel versterkte concurrentie als vertraagd ingrijpen in de kosten van de organisatie. Vervolgonderzoek Nu, vijf jaar later, is Dyade Advies gestart met een vervolgonderzoek. Opnieuw zetten wij een digitale vragenlijst uit onder bestuurders en schoolleiders in het onderwijs. Wij zijn benieuwd hoe nu tegen dit onderwerp wordt aangekeken in het onderwijs, en welke acties in de afgelopen jaren succesvol en minder succesvol zijn gebleken in de omgang met krimp in leerlingenaantal en, als gevolg daarvan, krimp in budget. Ook wordt gevraagd naar de beleidsoverwegingen voor komende jaren en de invloed van wet- en regelgeving op het beleid. Te optimistisch? Een van de conclusies uit het onderzoek van 2009 was dat scholen onterecht optimistisch waren over de te verwachte ontwikkeling van leerlingenaantallen. De verwachting van de respondenten is destijds vergeleken met de bevolkings prognose van CBS voor het verzorgings- De uitkomst liet zien dat driekwart van de scholen hogere verwachtingen van de leerlingenaantallen had dan de bevolkingsprognoses aangaven. grafiek 1 4 Dyademagazine nummer 7/8 juli/augustus 2014
gebied van de respondenten. De uitkomst liet zien dat driekwart van de scholen hogere verwachtingen van de leerlingenaantallen had dan de bevolkingsprognoses aangaven. In het huidige onderzoek hebben we gevraagd hoe de leerlingenaantallen zich daadwerkelijk hebben ontwikkeld in deze periode. De eerste - voorlopige - resultaten zijn verwerkt in grafiek 1. Het percentage respondenten dat dacht dat de school zou groeien, ligt dicht tegen het daadwerkelijke percentage. De percentages aangaande een stabiele of krimpende leerlingenontwikkeling liggen een stuk verder uit elkaar. De respondenten waren in 2009 positiever over de toekomst dan de cijfers van 2014 laten zien. Dit bevestigt onze conclusies uit het onderzoek van 2009. De verwachting over de leerlingenontwikkeling voor de komende vijf jaar staan in grafiek 2 weergegeven. Ruim 16 procent van de respondenten verwacht dat het aantal leerlingen gaat groeien, ruim 18 procent verwacht dat het leerlingaantal stabiel ten opzichte van het huidige aantal zal blijven, ruim 63 procent verwacht een dalende leerlingenontwikkeling. Goedkoper organiseren In het huidige onderzoek vraagt Dyade Advies welke strategieën invloed hebben gehad op de betaalbaarheid van het onderwijs. Daarmee wordt gevraagd naar wat er is gedaan om te gaan met daling van het budget, hoe is het onderwijs goedkoper georganiseerd? Grofweg zijn er twee manieren om het onderwijs goedkoper te organiseren; beperken van de kosten, of verhogen van de inkomsten. In 2009 bleek dat >> grafiek 2 Dyademagazine nummer 7/8 juli/augustus 2014 5
>> scholen en besturen zich voornamelijk bezig hielden en wilden houden met het verhogen van inkomsten door middel van leerlingenwerving. Dit biedt geen lange-termijnoplossing. De vijver krimpt, en focus op het werven van leerlingen zou vooral tot concurrentie om de schaarste leerling leiden. De voorlopige resultaten uit het huidige onderzoek laten zien dat ruim 70 procent van de respondenten kostenbeperking als belangrijkste strategie noemt in omgaan met (financiële) krimp. Daarbij kun je denken aan het beperken van personeelslasten door het krimpen van de formatie, beperken van externe inhuur of beperken van investeringen in zaken als ICT. Ruim 64 procent van de respondenten geeft aan dat ze het onderwijs betaalbaar hebben gehouden door het efficiënter inrichten van het onderwijs. Dit houdt bijvoorbeeld in het invoeren van combinatieklassen, het vergroten van de groepsgrootte of het verminderen van klassikaal lesgeven. Leerlingenwerving volgt op de derde plaats, deze strategie heeft volgens zo n 56 procent van de respondenten een positieve invloed gehad op de betaalbaarheid van het onderwijs. Vijf jaar later lijkt de focus op het verhogen van inkomsten langzaam te verschuiven naar het beperken van kosten, voor ons een voorwaardelijk perspectief om het onderwijs structureel anders en goedkoper te organiseren. Kwaliteit van het onderwijs Anders dan vijf jaar geleden hebben we in het huidige onderzoek naar betaalbaarheid van het onderwijs ook een focus aangebracht op de kwaliteit van het onderwijs. Er wordt onderzocht of de activiteiten die in de afgelopen periode zijn ondernomen in het kader van krimp, invloed hebben gehad op de kwaliteit van het onderwijs. Wat opvalt op basis van de voorlopige resultaten: > 73 procent van de respondenten geeft aan dat samenwerken met partners binnen het onderwijs positieve invloed heeft gehad op de kwaliteit van het onderwijs; 36 procent van de respondenten geeft hetzelfde aan voor samenwerking met partners buiten het onderwijsveld. > 21 procent van de respondenten geeft aan dat het efficiënter organiseren van het onderwijs een negatieve invloed heeft gehad op de kwaliteit van het onderwijs, bij 40 procent is de kwaliteit stabiel gebleven. Deelnemen? De komende periode zal worden gebruikt om de vragenlijst breder uit te zetten en meer respondenten te werven zodat we een zo goed mogelijk beeld krijgen van de stand van zaken in de sector. De resultaten van de vragenlijst zullen (verder) geanalyseerd worden, belangrijke conclusies en opvallende resultaten zullen volgen. Daarnaast voeren we aan de hand van deze resultaten, gesprekken met klanten over hun manier van omgaan met krimp; waar lopen we tegen aan, wat werkt en wat zijn verwachtingen richting de toekomst? Met het onderzoek hoopt Dyade Advies antwoord te geven op de vraag hoe het onderwijs betaalbaar georganiseerd kan worden zonder dat dit ten koste gaat van de kwaliteit van het onderwijs. De uiteindelijke uitkomsten zullen wederom worden samengevat in een compact rapport. Dit vormt de basis om ons aanbod en advies aan klanten in het onderwijs verder te ontwikkelen en aan te laten sluiten bij de vraag en behoefte in de sector. Wilt u zelf deelnemen nog aan dit onderzoek? Dat kan via de website van Dyade: www.dyade.nl > Dyade Advies > Krimp en onderwijs > Onderzoek naar omgaan met daling leerlingeninstroom. Ook kunt u hier het rapport Groei was succes uit 2009 downloaden. Heeft u inhoudelijke vragen of opmerkingen over het artikel of het onderzoek? Dan kunt contact opnemen met Maxine Hilhorst via maxine.hilhorst@dyade.nl of 06-42 33 83 95 6 Dyademagazine nummer 7/8 juli/augustus 2014
PO/VO/MBO/HBO Trends en ontwikkelingen in het onderwijs (Deel 1) Jaarlijks worden de trends en ontwikkelingen in het onderwijs inzichtelijk gemaakt. De meeste van deze trends zullen voor u niet nieuw zijn, maar laten wel het richtingsbeeld zien van het onderwijs. In deel 1 van het tweeluik Trends en ontwikkelingen in het Onderwijs gaan we in op een aantal grote lijnen. po vo mbo hbo wo Het primair en voortgezet onderwijs is de afgelopen jaren gegroeid, maar zal de komende jaren stabiliseren en zelfs krimpen, door de sinds 2000 in gang gezette geboortedaling. Dit jaar is het aantal leerlingen in het voortgezet onderwijs het hoogst sinds 1995, maar vanaf 2016 zal de daling inzetten, in navolging van het primair onderwijs. In het mbo blijft het aantal deelnemers tot 2020 nagenoeg constant. Het hoger onderwijs is de afgelopen tien jaar sterk gegroeid. De referentieraming 2014 laat zien dat de studentenaantallen nog tot 2025 licht toenemen, waarna dezelfde trend als nu zichtbaar in het primair onderwijs in zal zetten. Leraren(tekort) Lesuitval en lerarentekort zijn mede bepalend voor de kwaliteit van het onderwijs. Leraren in het PO en VO maken zich het meest zorgen om de werkdruk van leerkrachten. En ouders van leerlingen in het voortgezet onderwijs maken zich het meest druk over de lesuitval en het lerarentekort. Sinds 2009 daalt het aantal vacatures in het VO en bve (beroepsonderwijs en volwasseneneducatie) en vanaf 2010 ook in het PO. Dit is een gevolg van de afgenomen economische groei en de toename van de werkloosheid. Maar recente onderwijs-arbeidsmarktramingen laten zien dat er komende jaren een grote vraag naar leerkrachten zal ontstaan. Dit heeft vooral te maken met de vergrijzing die de afgelopen tien jaar is ingezet. Instroom lerarenopleidingen basisonderwijs De instroom in de lerarenopleidingen voor het basisonderwijs daalde sinds 2007, maar is in 2013 weer toegenomen. Deze groei is voornamelijk te danken aan een toename van instromende studenten uit het hoger onderwijs. De overgrote meerderheid van de studenten komt rechtstreeks van de havo of uit het mbo (zie figuur 2). figuur 1 Leeftijdsverdeling van docenten De afgelopen tien jaar is een vergrijzing opgetreden van het lerarenkorps. Die doet zich vooral voor in het VO en bve, waar het aandeel oudere leraren fors groter is dan de jonge aanwas en aan de vervangingsvraag niet goed kan worden voldaan. Zie figuur 3 voor de leeftijdsverdeling van docenten per sector. figuur 2 >> Dyademagazine nummer 7/8 juli/augustus 2014 7
Uitval, rendement en stapelen Een belangrijk aspect van doelmatigheid is het onderwijsrendement: hoe lang doen jongeren over hun onderwijscarrière en wat levert dit op? Het aantal jongeren dat in het schooljaar zonder diploma het onderwijs verlaat beïnvloedt het slagingspercentage en is dus mede bepalend voor het rendement van het onderwijs. Stapelen kan een uiterst doelmatige besteding zijn. Weliswaar worden studenten langer bekostigd, maar op termijn leveren hoger opgeleiden de maatschappij ook meer op, wat de investering weer compenseert. Als een leerling echter onder zijn niveau studeert om vervolgens te gaan stapelen, is er sprake van een niet-doelmatige investering. figuur 3 Verwachte slaagkans Het slagingspercentage van het hbo daalde in voorgaande jaren, maar is dit jaar gestegen. De kans van slagen in het wo was vrij stabiel, maar is in 2013 ook gestegen. In het mbo groeit de kans op slagen gestaag. In het voortgezet onderwijs blijft de slagingskans vrijwel stabiel. >> Aanpak lerarentekort In 2013 is in de politieke akkoorden geld vrijgemaakt om het naderende lerarentekort aan te pakken. In 2013 is 150 miljoen euro uitgetrokken om in 2014 drieduizend jonge leraren aan het werk te helpen of te houden. In 2015 en 2016 is 80 miljoen euro beschikbaar. Dat geld is bestemd voor verbetering van de kwaliteit van leerkrachten en schoolleiders. Bovendien is er bij het Herfstakkoord in oktober 2013 structureel 600 miljoen euro afgesproken voor de hele onderwijssector. Doelmatigheid Doelmatigheid gaat over de relatie tussen ingezette middelen en opbrengsten die met de ingezette middelen worden behaald. Onderwijs heet doelmatig als de doelen tegen zo laag mogelijk kosten worden gehaald of als het geld tot zo hoog mogelijke prestaties leidt. Een causale relatie tussen inspanningen en middelen aan de ene kant en onderwijskwaliteit en onderwijsopbrengsten aan de andere kant is echter niet eenvoudig aan te tonen. Doelmatigheid kan worden bekeken aan de hand van de prestaties van het stelsel en aan de hand van rendementen op de arbeidsmarkt (die hangen van meer factoren af dan alleen het onderwijs). Trends in Beeld, de stelselmonitor van het Ministerie van OCW, geeft zowel een indruk van de opbrengst (het rendement en de uitval) van onderwijs, als van de OCW-investeringen per leerling en de onderwijsinvesteringen, uitgedrukt als percentage van het BBP. Ook lerarensalarissen komen aan de orde, omdat lerarensalarissen een relatie hebben met de onderwijskwaliteit en medebepalend zijn voor de hoogte van de onderwijsuitgaven. figuur 4 Leerling-leraarratio en uitgaven per leerling of student Bij gelijkblijvende onderwijskwaliteit zijn de OCW-uitgaven per deelnemer een indicatie van de doelmatigheid van het onderwijs. Tegelijkertijd is voor de kwaliteit van het onderwijs het aantal leerlingen per leraar van invloed. Een kleine leerlingleraarratio kan er immers op wijzen dat leraren meer tijd hebben voor de leerling. Maar met een kleinere verhouding zijn meer leraren nodig, waardoor de kosten toenemen. De leerling-leraarratio hangt onder andere af van het aantal klassen waarvoor de leerkracht verantwoordelijk is, het aantal lesuren per leerling en per leerkracht. Hierdoor is het een indicatie van de werkdruk van de leraar. 8 Dyademagazine nummer 7/8 juli/augustus 2014
OCW uitgaven voor onderwijs per deelnemer De onderwijsuitgaven van OCW per leerling zijn in het PO en VO vanaf 2009 redelijk stabiel gebleven (zie figuur 5). In de jaren daarvoor was een stijging zichtbaar. Dit kwam onder andere door arbeidsmarktintensiveringen naar aanleiding van de rapporten van Van Rijn en Rinnooij Kan. Ook is er extra geïnvesteerd in voor- en vroegschoolse educatie, gratis schoolboeken, maatschappelijke stage en de invoering van lumpsum. Na een relatief stabiele periode van enkele jaren sinds 2009, is er weer een lichte stijging waarneembaar, voornamelijk veroorzaakt door eenmalige extra middelen in het kader van het Nationaal Onderwijsakkoord en de Begrotingsafspraken 2014. Lerarensalaris Een lerarenopleiding leidt in de meeste gevallen op tot een diploma op tertiair niveau (in dit geval hbo-niveau). Onderstaande figuur toont de verhouding tussen het statutaire lerarensalaris na vijftien jaar en het gemiddelde jaarsalaris van iemand die werkt op het niveau van hoger onderwijs. Vergeleken met alle vergelijkingslanden, op de VS na, is het Nederlandse salaris in het primair onderwijs bescheiden (zie figuur 6). In het lager secundair onderwijs is het Nederlandse salaris gelijk met het OESO-gemiddelde. In het hoger secundair onderwijs ligt het statutair salaris na vijftien jaar enkele procenten beneden het gemiddeld verdiende salaris. In het volgende artikel Trends en ontwikkelingen van het Dyademagazine gaan we onder andere in op de belangrijkste ontwikkelingen op het gebied van onderwijs en technologie. figuur 5 Bron > http://www.trendsinbeeld.minocw.nl/ > Stamos HBO Raad figuur 6 Dyademagazine nummer 7/8 juli/augustus 2014 9
PO/VO/MBO/HBO Dyade Verzuim Management: Uw eigen geautomatiseerde verzuimprotocol 10 Dyademagazine nummer 7/8 juli/augustus 2014
Door snelle signalering kunnen medewerkers beter begeleid worden en kan een spoedige terugkeer worden bevorderd. Naast het feit dat dit voor de betreffende medewerker prettig is, wordt uw organisatie minder belast met het organiseren van vervangingen en bespaart u op de kosten die samenhangen met ziekteverzuim. Tevreden, gezonde medewerkers zijn de drijvende kracht achter uw organisatie. Wanneer iemand ziek wordt kan dit grote impact hebben. De ondersteuning op het gebied van verzuim met de module Verzuim Management biedt u meer inzicht in ziekteverzuim en ondersteunt uw proces rond verzuimbegeleiding. Leidinggevenden spelen een sleutelrol bij verzuimreductie. Met de module Verzuim Management hebben leidinggevenden, door middel van een totaaloverzicht van verzuimpercentages, gemiddelde ziektefrequentie en -duur van medewerkers meer inzicht in het verzuim van de medewerkers. Ook worden signalen gegeven (op basis van uw eigen verzuimprotocol) wanneer door de leidinggevende of casemanager acties worden verwacht in het kader van verzuimbegeleiding. Door snelle signalering kunnen medewerkers beter begeleid worden en kan een spoedige terugkeer worden bevorderd. Naast het feit dat dit voor de betreffende medewerker prettig is, wordt uw organisatie minder belast met het organiseren van vervangingen en bespaart u op de kosten die samenhangen met ziekteverzuim. Handige registratie en signalering Door de koppeling tussen de personeelsadministratie en Verzuim Management worden persoonsgegevens en verzuimgegevens (historisch en lopend) eenmalig vastgelegd in verzuimdossiers. Omdat uw eigen verzuimprotocol (inclusief wettelijke verplichtingen) is ingebouwd in de module worden de verantwoordelijke medewerkers tijdig gewezen op acties die hij/zij moet ondernemen in het kader van de verzuimbegeleiding. Op basis van de signalering kunnen standaard documenten worden gegenereerd. Formulieren van het UWV zijn geïntegreerd in Verzuim Management en worden grotendeels automatisch ingevuld. U kunt er zeker van zijn dat deze formulieren altijd up-to-date zijn. Centrale dossiervorming Centrale dossieropbouw is een basisvoorwaarde voor een doelmatige aanpak van het verzuimproces. Alle betrokken partijen hebben hierdoor rechtstreeks toegang tot de voor hun relevante informatie. Ook uw bedrijfsarts kan toegang krijgen tot Verzuim Management en uitgebreide dossiers aanmaken die alleen voor henzelf toegankelijk zijn. U kunt zelf documenten en rapportages aan elkaar koppelen en toevoegen aan verzuimdossiers. Hierdoor wordt automatisch een volledig re-integratiedossier opgebouwd per medewerker, voorzien van de standaardformulieren van het UWV. Besparen op kosten die samenhangen met ziekteverzuim Meer informatie Dyade helpt u graag met de inrichting van de module Verzuim Management. Wenst u meer informatie over Verzuim Management? Stuur vrijblijvend een e-mail naar info@dyade.nl. Wij nemen zo spoedig mogelijk contact met u op. Dyademagazine nummer 7/8 juli/augustus 2014 11
PO/VO/MBO/HBO Flip the Classroom Steeds vaker wordt videotechnologie toegepast in het onderwijs. Op universiteiten en hbo-instellingen worden beeldfragmenten al veelvuldig en met succes ingezet als leermiddel. In het primair en voortgezet onderwijs is werken met video s veel minder vanzelfsprekend, terwijl juist deze groep kinderen opgroeit met nieuwe media. Zij maken zich in rap tempo allerlei digitale vaardigheden eigen, waar schoolorganisaties op kunnen inspelen. Een organisatievorm waaraan gedacht kan worden is Flipping the Classroom. Door Frank Cannegieter met de leerstof. Voor een gedeelte is de lesstof goed te volgen, maar voor het overige deel is de lesstof te eenvoudig en niet uitdagend genoeg, of juist te lastig waardoor de leerlingen achterop raken. Hierdoor moet de les op verschillende niveaus worden herhaald, wat zeer tijdrovend is. Deze tijd is er meestal niet, met als gevolg dat niet alle leerlingen in de leerbehoeften worden voorzien. Door het toepassen van Flip the Classroom kunnen leerlingen de lesstof via video s op hun eigen tempo en niveau bekijken. De video s kunnen worden gepauzeerd, teruggespeeld en opnieuw worden bekeken. De video worden na schooltijd getoond op een speciaal ingericht platform (bijvoorbeeld de server van de school), waar kinderen online vragen kunnen stellen aan de leraar én aan medeklasgenoten. Op deze manier kunnen kinderen elkaar onderling ook helpen. Een ander voorbeeld: een docent in het voortgezet onderwijs geeft aan dat zijn examenleerlingen het erg prettig vonden om op deze nieuwe manier les te krijgen. Zijn zelfgemaakte video bleek op Youtube in korte tijd tienduizend keer te zijn bekeken. Aangezien de examenklassen slechts vijftig leerlingen telden, bleek dat ook anderen deze video hebben bekeken. Dat is de kracht van Flip the Classroom. Kwalitatief goed materiaal kan snel en breed verspreid worden, zodat veel kinderen hiervan kunnen profiteren. Flip the Classroom? Wat is dat? Flipping the Classroom is een organisatievorm van onderwijs waarbij klassikale kennisoverdracht (deels) wordt vervangen door video s en eventuele andere vormen van online-instructie. Leerlingen kunnen de kennis hierdoor bijvoorbeeld ook buiten de schoolmuren en de reguliere lessen tot zich nemen. Door de wijziging in organisatievorm leren leerlingen op een andere wijze en komt er klassikaal meer tijd beschikbaar voor het beantwoorden van vragen, individuele aandacht, verdieping en activerende didactiek. Flipping the Classroom kan bijdragen aan gedifferentieerd onderwijs en maakt het voor leerlingen mogelijk om instructie te krijgen op hun eigen tempo. Op internet zijn diverse video s te zien hoe Flipping the Classroom kan werken. Zo vertelt een docent dat bij het lesgeven niet alle kinderen worden bereikt USP s Learning Valley: > Eenvoudig organiseren van live webinars met interactie > Zeer gebruiksvriendelijk programma voor rich media video-opname > Synchroon opnemen van video inclusief opname van scherm zoals presentaties, afbeeldingen etc. > HD Flipcam voor goede kwaliteit video s en eenvoudig veranderen van camerapositie > Overal kunnen opnemen waar je ook bent, zonder technisch support > 1 jaar gratis abonnement op www.myflipclass.com > Inclusief handige koffer voor camera en notebook 12 Dyademagazine nummer 7/8 juli/augustus 2014
e out, recording s and organizing nars with Inspirerende docenten inzetten op al uw scholen Videosoftware kan uiteraard ook voor andere doeleinden gebruikt worden. Inspirerende docenten blijken de leeropbrengsten van leerlingen positief te beïnvloeden. Denk hierbij aan de docent geschiedenis die ontzettend bevlogen kan vertellen over de Tweede Wereldoorlog of de leerkracht die op een speelse en enthousiaste manier kinderen Engels leert. Elk bestuur heeft enkele van deze pareltjes. Het liefst laat u deze collega zijn of haar verhaal op alle scholen binnen het bestuur vertellen, maar dat is logistiek bijna niet te doen. Een leraar kan wel een inspirerende video maken en beschikbaar stellen aan bijvoorbeeld alle scholen binnen het bestuur. Als het bestuur deze leerkrachten de juiste materialen en benodigdheden biedt, is veel mogelijk. Zo kan er ook tijdens de les gebruik gemaakt worden van de onlinemogelijkheden om de leeropbrengsten te bevorderen. Classroom in a simple luded HD FlipCam and ily capture your screen, ate FlipClass recordings ith no technical support. Presentations 2Go FlipClass 2Go FlipClass includes: with microphone corder software and editor subscription myflipclass.com* Organize live webinars and publish your FlipClass recordings to myflipclass.com (Free Subscription), Presentations 2Go video server or export on-demand video lectures to YouTube with the included rich media editor. nize live webinars with interaction r screen, audio and video with included FlipCam rdings from wherever you are with no technical support De rol van de leraar verandert Door de lesstof digitaal aan te bieden kan de rol van de leerkracht in de klas ook veranderen. Daarmee wordt de manier van lesgeven volledig omgedraaid (vandaar de naam Flip the Classroom). In de huidige manier van onderwijzen consumeren leerlingen negentig procent van de tijd informatie en passen zij slechts tien procent van de geconsumeerde informatie toe tijdens de les. Bij Flip the Classroom hebben de leerlingen de informatie al online geconsumeerd en is er in de klas veel meer ruimte voor het toepassen van de lesstof. Zo verandert de rol van de leerkracht en kan deze tijdens de les de leerlingen opdelen in tempogroepen en hen de zorg en aandacht te geven die zij nodig hebben. ns2go website for more information With FlipClass students watch your online video lectures or live webinars before class and complete practice problems or engage in discussions during lecture time. Direct aan de slag met gebruiksvriendelijke software Interessant, maar hoe kan dit eenvoudig geïntegreerd worden binnen de schoolorganisatie? De meeste software waarmee video s gemaakt kunnen worden zijn ingewikkeld en niet gebruiksvriendelijk. Dit is voor veel mensen (ook in de onderwijssector) reden om geen gebruik te maken van video s als leermiddel. Het bedrijf Learning Valley, gespecialiseerd in interactieve en online-media, heeft gebruiksvriendelijke software ontwikkeld speciaal voor de onderwijssector. Met slechts een camera en het installeren van een programma op de computer kan men aan de slag. Starterspakketten zijn al verkrijgbaar vanaf 1.000,-. Speciaal voor klanten The Flipped Classroom 2 Before Class: Students watch online video lectures completing interactive learning module During Class: Students practice applying key concepts with feedback 3 1 After Class: Students check understanding www.presentations2go.eu info@presentations2go.eu +31 317 210 300 van Dyade in het primair en voortgezet onderwijs heeft Learning Valley een speciaal aanbod, waarbij u als Dyadeklant de opnamesoftware, HD Flipcam + ingebouwde microfoon in een handige koffer ontvangt inclusief 1 jaar kosteloos live uitzenden en 5GB online opslag. U betaalt dan slechts 1.199,- exclusief btw (normale prijs 1.329,- ex. btw) voor het pakket. Tevens zijn er uitgebreidere pakketten beschikbaar indien gewenst. Profiteren van deze speciale actie? Stuur vrijblijvend een e-email naar info@dyade.nl. Wij brengen u vervolgens in contact, zodat u profiteert van de Dyade-voorwaarden. Voor meer informatie over Flip the Classroom kijkt u op www.learningvalley.nl. Hier vindt u enkele voorbeelden van hoe Flip the Classroom kan werken. Dyademagazine nummer 7/8 juli/augustus 2014 13
EVEN VOORSTELLEN Onze WK selectie Dyade Advies helpt het Nederlandse onderwijs om het onderwijsrendement per geïnvesteerde euro aan de top van de wereld te krijgen. Wij doen dat door de bedrijfsvoering van het onderwijs continu te verbeteren. Daarbij brengt Dyade Advies de verbinding aan tussen onderwijs en de bedrijfsvoering. Bij ons werken deskundige adviseurs met diverse achtergronden en expertise in het onderwijsveld. Van experts op het gebied van strategie, financiën en personeel & organisatie, tot interim schooldirecteuren. Samen hebben wij de ervaring en kennis in huis om de bedrijfsvoering van het onderwijs continu te verbeteren zodat maximaal geïnvesteerd kan worden in het primaire proces. Bent u benieuwd naar de expertise van (een van) onze adviseurs? Neem direct contact op met een van onze sterspelers of via het algemene telefoonnummer van Dyade Advies: (030) 30 35 030. Scoort goed op het gebied van interim professionals Jan-Maarten Brommersma Dyade Advies Interimmanagement T 06-11 00 45 87 jan-maarten.brommersma@dyade.nl Rondt uw begroting vakkundig af Nico Ruitenbeek Dyade Advies Financiën T 010-224 50 53 of 06-24 13 72 75 nico.ruitenbeek@dyade.nl Komt nooit in aanmerking voor een wissel op personeelsgebied Teamleider Teamleider Wilma Rijndorp Dyade Advies Personeel T 010-224 50 00 of 06-25 49 03 00 wilma.rijndorp@dyade.nl Ronald te Loo Dyade Advies directie T 06-53 36 84 41 ronald.te.loo@dyade.nl Bernadette de Munk Dyade Advies directie T 06-55 30 62 27 bernadette.de.munk@dyade.nl 14 Dyademagazine nummer 7/8 juli/augustus 2014
Controlerend zeer sterk Expert in het samenstellen van de formatie Jan van Wieren Dyade Advies Financiën T 0318-67 51 69 of 06-14 60 64 86 jan.van.wieren@dyade.nl Ziet de ruimtes in uw begroting 11 ster Naast deze ren hee meerde ft Dyad re s e Ad Persone pecialisten op de gebie vies el, Fina nciën, O den Str Verantw ate rg oording. Ook z anisatie inricht gie, Kijk op ij helpen ing en www.dy u gr ade.nl > Wie is D aag verder. voor de yade Ad achterg vies ronden en expertis e. John Aarts Dyade Advies Personeel T 0164-23 75 57 john.aarts@dyade.nl Frank Verweij Dyade Advies Financiën Specialist in organiseren Vliegende keep op het gebied van Strategie T 06-23 10 57 90 frank.verweij@dyade.nl Aanvoerder op het gebied van passend onderwijs Pieter Haverkamp Dyade Advies Strategie T 0318-675 178 pieter.haverkamp@dyade.nl Spelmaker op het gebied van personeelsbeleid Maxine Hilhorst Dyade Advies Strategie Clemens Geenen Dyade Advies Strategie T 06-42 33 83 95 maxine.hilhorst@dyade.nl T 06-21 21 02 34 clemens.geenen@dyade.nl Staat haar mannetje als onderwijsjuriste Bianca Brouwer Dyade Advies Juriste T 030-30 35 112 Ronald van Rooijen Dyade Advies Personeel T 033-46 98 225 of 06-51 09 72 57 ronald.van.rooijen@dyade.nl Dyademagazine nummer 7/8 juli/augustus 2014 15
PO/VO/MBO/HBO Onderwijsleestips: China en Kapitaal 16 Dyademagazine nummer 7/8 juli/augustus 2014
Als Piketty gelijk heeft, zou je ook kunnen stellen dat investeren in onderwijs uiteindelijk leidt tot grotere financiële ongelijkheid. De enorme stapel boeken achter in de auto om te lezen op vakantie heb ik vervangen door een e-reader. Na lang twijfelen zo n ding aangeschaft en mijn aanvankelijke cynisme verdween als sneeuw voor de zon. Wat een verademing. Geen kramp meer in je arm als je op je zij liggend een zwaar boek lag te lezen. Geen geklungel meer met een zaklampje bijlichten als het wat donkerder is. Dus, voor u de leestips gaat aanschaffen in de winkel, wat overigens een prima idee is, misschien tijd om over te stappen op een e-reader. Stelt u zich eens voor dat in plaats van al die boeken van de leerlingen alles in zo n apparaat past Wat te lezen? Natuurlijk een paar fijne ontspannende boeken, maar die vindt u zelf wel. Ik ga voor een paar dikke, maar zeer lezenswaardige boeken over economische vraagstukken en een frisse kijk op het WK. Laat ik beginnen met twee boeken die me afgelopen jaar aan het denken hebben gezet over de manier waarop wij denken over de rol van het onderwijs in ons economisch systeem. Kloppen onze veronderstellingen wel? En wat betekent dat? In maart bezocht ik China, en mijn beeld was dat het Chinese onderwijssysteem een traditioneel systeem is, dat weinig ruimte biedt voor initiatief van leerlingen, en weinig stimulans voor ondernemerschap. Binnen een dag was dat beeld volledig aan het wankelen gebracht. China barst juist van het ondernemerschap. En daarmee ontstond voor mij de vraag wat de werkelijke relatie is tussen onderwijs en economische groei. Een belangrijke denklijn is dat bestedingen in onderwijs leiden tot economische groei. Met andere woorden, wie economische groei wil, moet investeren in onderwijs. Maar als die redenatie nu eens andersom werkt? Lees het boek van Jonathan Holslag, De kracht van het paradijs. Met als ondertitel: Hoe Europa kan overleven in de Aziatische eeuw. Of boek een reis naar China natuurlijk. Het boek waar ik als econoom niet omheen kan, is Het kapitaal in de 21e eeuw van Thomas Piketty. Hij bepaalde de afgelopen tijd het volledige economische debat. De kern van zijn verhaal is dat economische groei lager is dan het rendement op kapitaal. Daardoor worden de bezitters van kapitaal steeds rijker. Economisch hebben we vaak gedacht dat investeren in onderwijs leidt tot economische groei. En de niet uitgesproken veronderstelling daarachter was dat iedereen daar beter van wordt. Als Piketty gelijk heeft, zou je ook kunnen stellen dat investeren in onderwijs uiteindelijk leidt tot grotere financiële ongelijkheid. Piketty stelt dat investeren in onderwijs op de lange termijn altijd nodig is voor het verkleinen van ongelijkheden op de arbeidsmarkt en het stimuleren van productiviteitsgroei. Maar ook dat dit niet kan zonder andere maatregelen. Ook voor niet-economen, een lezenswaardig boek. China barst juist van het ondernemerschap. En daarmee ontstond voor mij de vraag wat de werkelijke relatie is tussen onderwijs en economische groei. En tot slot, het boek Bondscoach: Coaching Handboek voor 16 miljoen Nederlanders. Geschreven door Gyuri Vergouw, die een frisse en creatieve kijk op management heeft. Eerder maakte hij furore met het boek De Strafschop, waarin hij analyseert waarom het voor Nederland zo vaak fout is gegaan met strafschoppen. Nu waagt hij zich aan het fenomeen bondscoach. Ik wens u een mooie vakantie en veel leesplezier. Ronald te Loo Dyademagazine nummer 7/8 juli/augustus 2014 17
Exclusief voor klanten van Dyade! BESPAAR OP UW KOPIEERPAPIER VIA DYADE! Levering de volgende werkdag Persoonlijk en direct contact Online bestellen Geen verzendkosten Geen retourkosten ISO gecertificeerd Uitgebreid assortiment van milieuvriendelijke producten Online bestellen www.lyreco.nl Bellen 088 60 32 001
PO Alles op scherp voor de liquidatie van uw samenwerkingsverband? Vanaf 1 augustus 2014 is het zover: de nieuwe samenwerkingsverbanden Passend Onderwijs gaan dan van start. Waarschijnlijk wordt er druk gewerkt aan de inhoudelijke, personele en bedrijfsmatige inrichting van uw samen - werkingsverband waar het ondersteuningsplan de basis voor is. Een spannende en arbeids - intensieve periode, waarin de activiteiten van het Weer Samen Naar School (WSNS) samen - werkingsverband ook nog gewoon doorlopen. door Willemien Bakker, adviseur Dyade Advies Ondanks het feit dat de WSNS-verbanden van rechtswege ophouden te bestaan, moeten deze nog wel formeel opgeheven (of in juridische termen: geliquideerd) worden, waarbij rekening moet worden gehouden met allerlei financiële, juridische en contractuele zaken. Dyade Advies heeft de afgelopen tijd verschillende grote en kleine WSNS-verbanden ondersteund en geadviseerd bij de stappen die gezet moeten worden om tot een formele ontbinding van het samenwerkingsverband te komen. Op basis van het PO Raad-model hebben we een checklist doorontwikkeld en hebben we verschillende formats opgesteld. Enkele voorbeelden van dergelijke formats zijn: > Een handleiding voor het invullen van de formulieren van de Kamer van Koophandel > Een adviesverklaring van de medezeggenschapsraad van het samenwerkingsverband of die van de individuele leden > Een plan van aanpak voor het bewaren van archieven en administratie Aan alles gedacht? De checklist bevat onder andere het opstellen van een lijst van mogelijke contracten en verzekeringen die zijn afgesloten als organisatie en werkgever. Het samenwerkingsverband is in de loop der tijd naar verwachting aardig wat verplichtingen aangegaan met leveranciers en verzekeraars. Denk hierbij aan aansprakelijkheidsverzekeringen, contracten met het administratie kantoor en de arbodienst, energie- en waterleveranciers, telefonie, huisvesting enzovoorts. Tijdig opzeggen en afhandeling is onderdeel van het liquidatieproces. Een ander onderdeel is het waarderen van de inventaris en het opnemen daarvan in de jaarrekening. Bankrekeningen moeten worden opgeheven. Daarvoor is het van belang is dat degene die gemachtigd is voor de rekening, ook nog betrokken is bij het samenwerkingsverband. Ervaring leert dat banken niet snel geneigd zijn om mee te werken indien dit niet het geval is. Check daarom altijd de standaard bankverklaring. Vergeet naast uw leveranciers ook vooral andere (netwerk)partners niet te informeren over de opheffing van het oude samenwerkingsverband. Geef daarbij aan welk nieuw samenwerkingsverband hun aanspreekpunt wordt vanaf 1 augustus 2014. De adviseurs van Dyade Advies gaan graag met u in gesprek om te bezien of u aan alles gedacht heeft Vooral het niet of te laat opzeggen van contracten (zowel met personeel als met leveranciers) brengt extra kosten met zich mee die verrekend zullen worden met het eventuele batig saldo van het samenwerkingsverband. De adviseurs van Dyade Advies gaan graag met u in gesprek om te bezien of u aan alles gedacht heeft rondom het tijdig en goed opheffen van uw WSNS-verband, of helpt u mee bij de stappen waar u zelf niet uitkomt of geen tijd voor heeft. Indien gewenst kunt u hiervoor contact opnemen met Willemien Bakker via willemien.bakker@dyade.nl of 06-143 255 10 Dyademagazine nummer 7/8 juli/augustus 2014 19
PO/VO/MBO/HBO Bij de verlichting kan de besparing oplopen tot zestig procent. 20 Dyademagazine nummer 7/8 juli/augustus 2014