Verklarende Statistiek: Toetsen. Zat ik nou in dat kritische gebied of niet?



Vergelijkbare documenten
Toetsen van Hypothesen. Het vaststellen van de hypothese

Hoofdstuk 3 Statistiek: het toetsen

Hoofdstuk 6 Twee populaties: parametrische toetsen

Hoofdstuk 5 Een populatie: parametrische toetsen

Data analyse Inleiding statistiek

Bijlage Bijlage 3. Statistische toetsing: werkwijze, toetsen, formules, toepassing

Kansrekening en Statistiek

11.0 Voorkennis. Wanneer je met binomcdf werkt, werk je dus altijd met een kans van de vorm P(X k)

HOOFDSTUK IV TOETSEN VAN STATISTISCHE HYPOTHESEN

Sheets K&S voor INF HC 10: Hoofdstuk 12

DEZE PAGINA NIET vóór 8.30u OMSLAAN!

Vandaag. Onderzoeksmethoden: Statistiek 3. Recap 2. Recap 1. Recap Centrale limietstelling T-verdeling Toetsen van hypotheses

. Dan geldt P(B) = a d. 3 8

Lesbrief hypothesetoetsen

Kansrekening en Statistiek

15.1 Beslissen op grond van een steekproef [1]

Kansrekening en Statistiek

Hoofdstuk 8 Het toetsen van nonparametrische variabelen

+ ( 1 4 )2 σ 2 X σ2. 36 σ2 terwijl V ar[x] = 11. Aangezien V ar[x] het kleinst is, is dit rekenkundig gemiddelde de meest efficiënte schatter.

Populatie: De gehele groep elementen waarover informatie wordt gewenst.

HOOFDSTUK 6: INTRODUCTIE IN STATISTISCHE GEVOLGTREKKINGEN

Statistiek voor A.I. College 10. Donderdag 18 Oktober

Statistiek voor A.I. College 12. Dinsdag 23 Oktober

Statistiek voor A.I. College 14. Dinsdag 30 Oktober

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica. Tentamen Statistiek (2DD14) op vrijdag 17 maart 2006, uur.

Examen Statistiek I Januari 2010 Feedback

Hoofdstuk 7: Statistische gevolgtrekkingen voor distributies

7.1 Toets voor het gemiddelde van een normale verdeling

Stochastiek 2. Inleiding in de Mathematische Statistiek 1 / 17

Wiskunde B - Tentamen 1

Toetsende Statistiek Week 3. Statistische Betrouwbaarheid & Significantie Toetsing

Kansrekening en Statistiek

Kansrekening en Statistiek

Toetsen van hypothesen

Inleiding Statistiek

Voorbeeldtentamen Statistiek voor Psychologie

Samenvatting Statistiek

Statistiek voor A.I.

introductie toetsen power pauze hypothesen schatten ten slotte introductie toetsen power pauze hypothesen schatten ten slotte

Toegepaste Statistiek, Week 6 1

HOOFDSTUK 7: STATISTISCHE GEVOLGTREKKINGEN VOOR DISTRIBUTIES

Kansverdelingen Inductieve statistiek met Geogebra 4.2

Tentamen Wiskunde A CENTRALE COMMISSIE VOORTENTAMEN WISKUNDE. Datum: 19 december Aantal opgaven: 6

3de bach HI. Econometrie. Volledige samenvatting. uickprinter Koningstraat Antwerpen A 11,00

Kansrekening en Statistiek

Wiskunde B - Tentamen 2

Schriftelijk examen statistiek, data-analyse en informatica. Maandag 29 mei 1995

HOOFDSTUK VI NIET-PARAMETRISCHE (VERDELINGSVRIJE) STATISTIEK

INDUCTIEVE STATISTIEK VOOR DE GEDRAGSWETENSCHAPPEN OPLOSSINGEN BIJ HOOFDSTUK 5

introductie Wilcoxon s rank sum toets Wilcoxon s signed rank toets introductie Wilcoxon s rank sum toets Wilcoxon s signed rank toets

Statistiek in de alfa en gamma studies. Aansluiting wiskunde VWO-WO 16 april 2018

Tentamen Inleiding Statistiek (WI2615) 10 april 2013, 9:00-12:00u

Sheets hoorcollege 1 (over paragraaf 7.1) Uitgewerkte opgaven week 6 Antwoorden uitgewerkte opgaven week 6

o Geef bij de beantwoording van de vragen ALTIJD JE BEREKENINGEN. Als je alleen een antwoord geeft worden er GEEN PUNTEN toegekend!

ECTS-fiche. 1. Identificatie

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica. Tentamen Statistiek 2 voor TeMa (2S195) op dinsdag , uur.

Schriftelijk tentamen - UITWERKINGEN

Meervoudig hypothesen toetsen Toegepast op microarrays Multiple testing Applied to microarrays

Statistiek II. 1. Eenvoudig toetsen. Onderdeel toetsen binnen de cursus: Toetsen en schatten ivm één statistiek of steekproef

Kansrekening en Statistiek

Formules Excel Bedrijfsstatistiek

Kansrekening en Statistiek

Hiermee rekenen we de testwaarde van t uit: n. 10 ( x ) ,16

Examen G0N34 Statistiek

Tentamen Mathematische Statistiek (2WS05), vrijdag 29 oktober 2010, van uur.

Uitwerkingen voortoets/oefentoets E3 maart/april 2009 MLN

HBO statistiek Oefening

toetsende statistiek deze week: wat hebben we al geleerd? Frank Busing, Universiteit Leiden

Herkansing eindtoets statistiek voor HBO

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN

Les 1: Waarschijnlijkheidrekening

Les 7-8: Parameter- en Vergelijkingstoetsen

Les 2: Toetsen van één gemiddelde

5 Toetsen. 5.1 Nulhypothese en Alternatieve Hypothese

Kruis per vraag slechts één vakje aan op het antwoordformulier.

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica. Tentamenopgaven Statistiek (2DD71) op xx-xx-xxxx, xx.00-xx.00 uur.

Verdelingsvrije statistiek

Toetsen van hypothesen

Beslissen op grond van een steekproef Hoofdstuk 15

Vergelijken van twee groepen (voorbeeldoefeningen)

Rechter overschrijdingskansen (in procenten) van z van de standaardnormale verdeling

Tentamen Kansrekening en Statistiek MST 14 januari 2016, uur

Hoofdstuk 8: Het Toetsen van Hypothesen (Extra Oefeningen)

Samenvatting Wiskunde A

Kansrekening en statistiek WI2211TI / WI2105IN deel 2 2 februari 2012, uur

Oefenvragen bij Statistics for Business and Economics van Newbold

Tekentoets -Het toetsen van verschillen bij gepaarde waarnemingen-

Toetsende Statistiek Week 7. Verdelingsvrije toetsen

Voer de gegevens in in een tabel. Definieer de drie kolommen van de tabel en kies als kolomnamen groep, vooraf en achteraf.

11. Multipele Regressie en Correlatie

Hoofdstuk 10 : Het testen van hypothesen. Marnix Van Daele. Vakgroep Toegepaste Wiskunde en Informatica Universiteit Gent.

toetskeuze schema verschillen in gemiddelden

G0N11a Statistiek en data-analyse: project Eerste zittijd Modeloplossing

Voorbeeldtentamen Wiskunde A

Hoofdstuk 5 - Hypothese toetsen

Wilcoxon twee steekproeven toets -Het toetsen van verschillen - Wilcoxon twee steekproeven toets: - Het toetsen van verschillen - - Lesbrief

Wilcoxon twee steekproeven toets -Het toetsen van verschillen-

DEZE PAGINA NIET vóór 8.30u OMSLAAN!

Valkuilen bij Nulhypothese Toetsen inleiding tot het gastcollege van Dr. Eric-Jan Wagenmakers. Peter Grünwald HOVO

Transcriptie:

Verklarende Statistiek: Toetsen Zat ik nou in dat kritische gebied of niet?

Toetsen, Overzicht Nulhypothese - Alternatieve hypothese (voorbeeld: toets voor p = p o in binomiale steekproef) Betrouwbaarheid en significantieniveau Eenzijdig of tweezijdig toetsen Procedure - Beslisregel Overschrijdingskans

Nulhypothese- Alternatieve Hypothese Nulhypothese : De hypothese die we met een toets, uitgevoerd op een steekproef, proberen te verwerpen. : Er zijn evenveel mannelijke als vrouwelijke biologie studenten Als dat lukt gaan we over op de Alternatieve hypothese : Er zijn NIET evenveel mannelijke als vrouwelijke biologie studenten

Het kiezen van een nulhypothese De nul- en alternatieve hypothesen, en, zeggen iets over een parameter van de kansverdeling van de variabele die we meten. : De kans dat een willekeurig gekozen biologiestudent een man is, is 0.5 De formulering is belangrijk en moet precies zijn. en zijn disjunct : De kans dat een willekeurig gekozen biologiestudent een man is, is NIET 0.5 We plannen een steekproef...

Betrouwbaarheid en significantienivo... en we bedenken een toetsingsgrootheid: dwz. een, informatief gekozen, kansvariabele te berekenen uit de steekproefgegevens. We kunnen dan de kansverdeling van die toetsingsgrootheid bepalen, onder de aanname dat H 0 waar is: α heet significantienivo (1 α ) heet betrouwbaarheid We verwerpen de hulhypothese wel als de kans op de gevonden toetsingsgrootheid, of een waarde die nog verder in de staart(en) van de kansverdeling ligt, kleiner is dan α. 0.1 0.08 0.06 0.04 0.02 acceptatiegebied 35 40 45 50 55 60 65 70 kritische gebied

Betrouwbaarheid en significantienivo... en we bedenken een toetsingsgrootheid: dwz. een, informatief gekozen, kansvariabele te berekenen uit de steekproefgegevens. We kunnen dan de kansverdeling van die toetsingsgrootheid bepalen, onder de aanname dat H 0 waar is: α heet significantienivo (1 α ) heet betrouwbaarheid We verwerpen de hulhypothese wel als de kans op de gevonden toetsingsgrootheid, of een waarde die nog verder in de staart(en) van de kansverdeling ligt, kleiner is dan α. 0.1 0.08 0.06 0.04 0.02 (1 α )-voorspellingsinterval acceptatiegebied 35 40 45 50 55 60 65 70 kritische gebied

Betrouwbaarheid en significantienivo... en we bedenken een toetsingsgrootheid: dwz. een, informatief gekozen, kansvariabele te berekenen uit de steekproefgegevens. We kunnen dan de kansverdeling van die toetsingsgrootheid bepalen, onder de aanname dat H 0 waar is: α heet significantienivo (1 α ) heet betrouwbaarheid 0.1 0.08 0.06 0.04 0.02 (1 α )-voorspellingsinterval acceptatiegebied 35 40 45 50 55 60 65 70 kritische gebied We verwerpen de hulhypothese wel als de kans op de gevonden toetsingsgrootheid, of een waarde die nog verder in de staart(en) van de kansverdeling ligt, kleiner is dan α. We verwerpen de nulhypothese niet als de gevonden toetsingsgrootheid in het (1 α)-voorspellingsinterval ligt.

Eenzijdig of tweezijdig toetsen Tweezijdig toetsen: De waarden die voldoen aan de alternatieve hypothese kunnen zowel groter als kleiner zijn dan die van de nulhypothese Eenzijdig toetsen: De waarden die voldoen aan de alternatieve hypothese zijn altijd groter (of altijd kleiner) dan die van de nulhypothese Tweezijdig: : θ = θ o : θ θ o Eenzijdig: enkelvoudig: : θ = θ o : θ > θ o samengesteld: : θ θ o : θ > θ o

Tweezijdig: : De kans dat een willekeurig gekozen biologiestudent een man is, is 0.5 : De kans dat een willekeurig gekozen biologiestudent een man is, is N IET 0.5 : p = 0.5 : p 0.5 Eenzijdig: : De kans dat een willekeurig gekozen biologiestudent een man is, is kleiner dan 0.5 : De kans dat een willekeurig gekozen biologiestudent een man is, is groter dan 0.5 : p 0.5 : p > 0.5

Tweezijdige toets: : De kans dat een willekeurig gekozen student een man is, is 0.5. : De kans dat een willekeurige student een man is, is NIET 0.5. We toetsen aan het aantal mannen in een steekproef: k. betrouwbaarheid 1- α is 0.95, significantieniveau α is 0.05. We kiezen willekeurig 100 studenten: 66 vrouwen en 34 mannen. De toetsingsgrootheid heeft dus de waarde 34. Als juist is geldt k ~ B (100, 0.5), E (k) = 50, Var(k) = 25. We gebruiken een benadering van k met x ~ N (50, 5).

P (toetsingsgrootheid in het kritisch gebied ) α Als waar is, valt de toetsingsgrootheid met kans 1-α = 0.95 in het voorspellingsinterval. f (x) 0.1 0.08 0.06 0.04 0.02 E (x) = 50 Var(x) = 25 35 40 45 50 55 60 65 70 x P ( 50-1.96 5 < x < 50 + 1.96 5 ) = 0.95 P ( 40.2 < x < 59.8 ) = 0.95 De waarden van x buiten het voorspellingsinterval [40.2, 59.8] vormen het kritisch gebied.

f (x) 0.1 0.08 0.06 0.04 0.02 Tweezijdige toets : p = 0.5 35 40 45 50 55 60 65 70 x Verwerp P (x < 40.2 = 0.025) Aanvaard Verwerp P (x > 59.8) = 0.025 voordeel van de twijfel: bereken met p = 0.5 f (x) Rechts-Eenzijdige toets : p 0.5 0.1 0.08 0.06 0.04 0.02 35 40 45 50 55 60 65 70 x 0 0.5 1 Aanvaard Verwerp P (x > 58.2) = 0.05

0.1 0.08 0.06 0.04 0.02 35 40 45 50 55 60 65 70 40.2 P (40.2 < x < 59.8 ) = 0.95 terug naar de discrete verdeling van k (met conservatieve continuiteitscorrectie): P (39 < k < 61 ) 0.95 59.8 37 38 39 40 41 42 43 58 59 60 61 62 63 64 Kritisch gebied: k 39 en k 61. De toetsingsgrootheid k = 34 ligt in dit gebied. wordt verworpen: p is NIET 0.5. Er zijn niet evenveel mannelijke als vrouwelijke biologiestudenten.

Procedure - Beslisregel 1a) Stel nul - en alternatieve hypothese op (kies 1- of 2-zijdige test). 1b) kies de toetsingsgrootheid en significantieniveau α ( in de meeste gevallen wordt α = 0.05 gekozen). 2) Neem een steekproef. 3a) Bereken de toetsingsgrootheid. 3b) Bereken een voorspellingsinterval en een kritisch gebied voor de toetsingsgrootheid op basis van α en. P (toetsingsgrootheid in het kritisch gebied ) α. 4) Kijk of de toetsingsgrootheid in het kritisch gebied dan wel het voorspellingsinterval ligt. Kritisch gebied zit vast aan de staarten van de kansverdeling voor θ=θ o. Als we α kleiner kiezen krimpt het kritische gebied.

Overschrijdingskans 3b) Als waar is, valt de toetsingsgrootheid minstens met kans 1-α = 0.95 in het voorspellingsinterval. Andere aanpak: Bereken de kans, onder, dat de toetsingsgrootheid x de gevonden waarde x, dan wel een extremere waarde aanneemt: de overschrijdingskans of p-waarde rechtseenzijdige toets: p = P (x x ) linkseenzijdige toets: p = P (x x ) tweezijdige toets: p = 2 Min[ P (x x ), P (x x ) ] Als de overschrijdingskans kleiner is dan het significantieniveau, verwerp je