Onderzoek gemeentelijke bruggen. Augustus 2015 (update februari 2016)

Vergelijkbare documenten
Rekenkameronderzoek Bruggen en viaducten

Resultaten Enquête Campagne verbetering regionale wegen (TNS-NIPO in opdracht van Bouwend Nederland )

Voorstel raad. Onderhoud en vervanging van bruggen 25 april 2013

Raadsvoorstel. Agendanummer: Datum raadsvergadering: Onderwerp: beleids- en beheerplan kleine civiele kunstwerken. Gevraagde Beslissing:

Deltaprogramma Bijlage H. Vervangingsopgave Nate Kunstwerken

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

opzet quick scan civiele kunstwerken Lansingerland

Meerjaren uitvoeringsprogramma bruggen

Titel : Visuele inspectie en onderhoudsplanning civiele kunstwerken INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING... 3

Meerjarenprogramma Kunstwerken (MJPK-2) Beheer in balans

Versie: 24 mei Beheerplan Wegen Waterland

WOW. Overbelading onderbelicht?

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

Constructieve veiligheid van bruggen, viaducten en kademuren. Samenspel tussen techniek en beleid

Portefeuillehouder: J. Hoekzema Behandelend ambtenaar J. Koomans van den Dries ( ) (t.a.v. J. Koomans van den Dries)

Raadsstuk. Onderwerp: Herstellen Buitenrustbruggen BBV nummer: 2013/ Inleiding

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

Gemeente Papendrecht Constructief advies Gemeente Papendrecht Urgentierapport verkeersbrug Jan Steenlaan (KW-nr. 1056)

ASSETMANAGEMENT OP WEG NAAR Arie Bleijenberg

Onderwijshuisvestingsbeleid gemeente Utrecht. Onderzoeksplan

Gecertificeerd onderhoud en reparatie van uw parkeergarages

Integraal werken. Door: Herman Wiss

Raadsvoorstel Onderwerp: Wegenbeleidsplan Datum voorstel: 8 augustus 2017 Vergaderdatum: 19 september 2017 Registratienr.

Nationaal verkeerskundecongres 2016

Concept-Raadsvoorstel, gewijzigd.

Raadsvergadering, 27 oktober Voorstel aan de Raad. Onderwerp: Reconstructie Brug Singel.

Plan van Aanpak Kunstwerken Overijssel. Lindy Molenkamp en Joke Bults 25 november 2015

Groningen Oktober Programmering bruggen

1. Openbare ruimte en de kapitaalsgoederen in de openbare ruimte.

KENNISPORTAAL iampro. In samenwerking werken aan professioneel beheer

Tijdsgebonden: Wanneer zijn we klaar? Nummer coalitieprogramma: Programmanaam: 07 Beheer Z / INT Wegbeheer

Beheerplan Civieltechnische Kunstwerken november 2014

*ZEA3E9FBA15* Raadsvergadering d.d. 22 maart 2016

GEMEENTE TEXEL. Beleidsplan 25 kunstwerken. Ingenieursbureau Westenberg B.V.

*ZAAE2BF3F76* Adviesnota. Raad van : 2 juli 2015 Agendapunt : 7 Reg. nr. : Z / INT Onderwerp Vaststellen beheerplan wegen

Bestaande bruggen en NEN ir. G.G.A. Dieteren TNO

Inspecties van kunstwerken Rob van Bekkum

Gemeente Delft. : Beheerplannen Wegen en Civiele constructies

Aandachtspunten (wijziging) programmabegroting 2008 provincie Limburg

Rijkswaterstaat Ministerie van Infrastructuur en Milieu

KENNISPORTAAL iampro. In samenwerking werken aan professioneel beheer

Beheerplan Civiele Kunstwerken

Afdeling Openbare Werken. 14 beweegbare bruggen. Inspectierapportages. najaar 2012 Revisie 1

INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING MOGELIJKE OPLOSSINGEN. GEN...4 Drie opties Draagvlak voor keuze 3 UITWERKING VOORKEUROPTIE

Cijfers Enque te Rekenkamercommissie WVOLV

Vraag 2 Wat vindt u van dit bericht? Herkent u zich in de genoemde kritiek en zorgen?

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Vervangen bruggen Elsenhove

Maarten van der Vlist, Albert Barneveld, Ida de Groot-Wallast, Babette Lassing, Hessel Voortman

2. Wat zijn per sector/doelgroep de algemene inzichten ten aanzien van de inhoud van de continuïteitsplannen?

Platform Voegovergangen en Opleggingen. Themabijeenkomst 1, 10 november Meerkeuze Matrix, Voegovergangen en het contract

Het juiste voertuig voor de juiste weg. ZWAARTEKRACHT Landelijke WOW-dag 5 oktober 2017

Raadsvoorstel

Meerjarenonderhoudsplan

Kwaliteit begrotingsprogramma's Gemeente Dordrecht Bijlage 1

QUICK SCAN PROGRAMMABEGROTING 2008 LEIDSCHENDAM-VOORBURG EN RIJSWIJK

Beleidskaders ten behoeve van het onderhoud aan bestaande en nieuw te bouwen kunstwerken.

Welkom bij DWARSKRACHTEN van de Bouwagenda

Raadsstuk. Onderwerp: Herziening kwaliteitsambitie Openbare Ruimte BBV nr: 2014/340726

Samenvatting ontwikkeling monitor sociaal domein Cranendonck

Handreiking constructieve veiligheid van bestaande bruggen en viaducten

Beantwoording vragen raadscommissie d.d inzake beheerplan civiele objecten

De Inspecties stellen dat VTRR aan 18 van de 24 verwachtingen van het toetsingskader voldoet.

Beheer en onderhoud van bruggen

Renovatie 8 Stalen Bruggen

Onderhoud en vervanging

Raadsvoorstel. Samenvatting

Service Level Agreements RWS

Resultaten enquête gemeenten en openbare oplaadpunten

FREULEBRUG kostenverkenning vervanging

nspecties Assetmanagement & I Inspecteren & Adviseren netwerken (hoofdwegennet, hoofdv vaarwegennet en

b Kerntaak gekoppeld aan het werkprogramma van het college Financiën helder en op orde

Stroomversnelling Bruggen

Nieuwsbrief 'Onderzoekslijn Toekomstbestendige Natte Kunstwerken' Delft, 23 maart 2017

Memo. Berend Feddes. Simon Duivenvoorde april 2005

edilon)(sedra contracting

RAADSVOORSTEL. 24 november Wijk- en Stadsbeheer oktober Aanpassen trekkenwand Theater De Lam peg iet Fysieke Leefomgeving

Bijlage 3. Spoorboekje Planmatig Beheer en Onderhoud Verhardingen

Notitie: Evaluatie bruggenbeheersplan fase 1 en varianten brug Ommerweg

Vraag 2 In dat kader, bent u ook bekend met het bericht Extreem zware trucks verboden op brug A27 bij Gorinchem van woensdag 5 oktober?

In de programmabegroting 2015 is het beheerplan voor het wegonderhoud aangekondigd.

UW OPSTAL IS ONZE ZORG

Resultaten Conjunctuurenquête 1 e halfjaar 2018

Meerjarenprogramma Kunstwerken. Noordhollandsch Kanaal

Assetmanagement in Gelderland

Aan de raad van de gemeente Lingewaard

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

Onderzoeksopzet. Armoedebeleid

MIRT-Verkenning A67 Leenderheide - Zaarderheiken. Inloopbijeenkomsten 19 april 2018, Sevenum

StadsDashboard. Staat van de Stad brengt slimme logistiek in beeld. Merle Blok 12 mei 2015

Groot Onderhoud N3. Jantien Heijdeman / André Groninger 20 november 2018 Dordrecht 22 november 2018 Papendrecht RWS BEDRIJFSINFORMATIE 1

: Nieuw belastingstelsel

5. CONCLUSIES. 5.1 Overlast

Tekst reactieformulier. Betreft:aanvullende tekstconsequenties Zoeken naar Balans voor bewoners Voorschoterweg 71B,2235 SG Valkenburg

VOORZIENINGENCLUSTER BEEKLAAN 184. Het college van burgemeester en wethouders van Den Haag,

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

Haitsma Beton - de pionier in prefab

Plan van aanpak aanvulling Regionale bedrijventerreinenstrategie Holland Rijnland in verband met aansluiting gemeenten in de Rijnstreek

Hoe help je overbelading jouw areaal uit? Praktijkverhalen uit het tegengaan van overbelading en belasting

Samen Werkt. Posities en kansen op de innovatiemarkt voor mobiliteit en water

Transcriptie:

Augustus 2015 (update februari 2016)

Inhoud AANLEIDING... 2 ENQUETE UITGEZET DOOR BOUWEND NEDERLAND... 3 RESPONS... 4 LANDELIJK BEELD OP BASIS VAN REACTIES... 5 DE UITDAGING... 6 ONDERZOEKSVRAAG 1: ACTUEEL OVERZICHT BRUGGEN... 7 ONDERZOEKSVRAAG 2: INSPECTIES... 10 ONDERZOEKSVRAAG 3: BELEID?... 13 ONDERZOEKSVRAAG 4: BUDGET?... 14 Pagina 1

AANLEIDING Gemeenten zijn vanuit hun rol als wegbeheerder verantwoordelijk voor het beheer van wegen en kunstwerken (objecten zoals bruggen, viaducten, duikers, etc.). Het beheer en onderhoud van deze infrastructuur draagt bij aan verkeersveiligheid, het beperken van verkeershinder en bereikbaarheid. Beheer en onderhoud van infrastructuur zijn van groot maatschappelijk en economisch belang. Uit een analyse die Bouwend Nederland heeft uitgevoerd naar alle recente gemeentelijke coalitieakkoorden blijkt dat beheer en onderhoud, ondanks dat het een grote post is op de gemeentelijke begroting, vaak geen politieke en beleidsmatige prioriteit is. Dat is opvallend, omdat dit juist een beleidsterrein is waar bestuurders grote beleidsinvloed hebben om de verkeerveiligheid en bereikbaarheid voor haar inwoners te borgen. Immers, als bruggen of viaducten niet voldoen en (plotseling) moeten worden afgezet, leidt dit tot grote overlast voor inwoners en bedrijfsleven en hoge kosten voor de beheerder. Een groot deel van de bruggen en viaducten is gebouwd in de 2e helft van de vorige eeuw. Hierbij is uitgegaan van een belasting door het wegverkeer gebaseerd op gebruik en gewicht van de voertuigen uit die periode. Door ouderdom en veranderd gebruik zoals toename intensiteit en gewicht neemt de kans op schade en onveiligheid toe. De wegbeheerders zullen de komende decennia rekening moeten houden met een grote renovatie en/of vervangingsopgave van hun kunstwerken. In 2009 heeft het voormalig Ministerie van VROM een onderzoek Borging constructieve veiligheid bruggen en viaducten gepresenteerd. Dit naar aanleiding van het acuut (deels) moeten afsluiten van Hollandse Brug bij Muiden en de Sebastiaansbrug in Delft wegens verkeersonveiligheid. Voornaamste conclusie uit het VROM onderzoek is dat de constructieve veiligheid van bestaande bruggen en viaducten in onvoldoende mate is geborgd. Dit geldt met name voor gemeenten. Sindsdien hebben enkele gemeenten onderzoek laten uitvoeren naar de staat van onderhoud en constructieve veiligheid van de kunstwerken in hun beheer. Het ontbreekt tot nu toe echter aan een landelijk beeld. Pagina 2

ENQUETE UITGEZET DOOR BOUWEND NEDERLAND Onderzoek gemeentelijke bruggen Tegen deze achtergrond heeft Bouwend Nederland eind 2014 en begin 2015 aan alle Nederlandse gemeenten medewerking gevraagd om te komen tot een overzicht van de gemeentelijke inspanningen ten aanzien van het borgen van het onderhoud en de veiligheid van bruggen. Bouwend Nederland heeft de gemeenten aangeschreven en de volgende vragen gesteld: 1. Is er een actueel overzicht van alle bruggen en viaducten waarvan uw gemeente beheerder is? Graag ontvangen wij een overzicht, inclusief bouwjaar en materiaal (beton/staal), van kunstwerken waarvan uw gemeente beheerder is. 2. Is er sprake van routinematige (visuele) inspecties van de kunstwerken op constructieve veiligheid? Graag ontvangen wij de uitkomsten van de risicoanalyses. 3. Welk beleid hanteert uw gemeente ten aanzien van het beheer en (groot) onderhoud/ vervanging van bruggen en viaducten? 4. Is er sprake van een specifiek (meerjaren)budget voor (groot)onderhoud en renovatie van bruggen en viaducten in de gemeentelijke begroting? Zo ja, hoe groot is dit budget? Dit onderzoek is ondersteund door de transportorganisaties Transport en Logistiek Nederland (TLN) en EVO. TLN en EVO behartigen de belangen van de goederenvervoerders. Leden van deze organisaties zijn als gebruiker van het wegennet meerdere malen geconfronteerd met onverwachte beperkingen voor het vrachtverkeer als gevolg van achterstallig onderhoud aan kunstwerken. Deze beperkingen leiden tot omrijden en hoge kosten voor ondernemers. Net zo belangrijk is de waarde die aan een goede infrastructuur kan worden gehecht. De bruggen vertegenwoordigen voor een gemeente een waarde die ook in geld is uit te drukken, namelijk de vervangingswaarde. Als een gemeente zich bewust is van het feit hoe hoog deze waarde is, kan zij vervolgens gericht beleid voeren om deze waarde te behouden. Pagina 3

RESPONS Er zijn in totaal 403 gemeente aangeschreven. Uiteindelijk hebben 138 gemeenten gereageerd, wat neerkomt op een respons van 34%. In onderstaande kaart zijn de gemeenten die inhoudelijk hebben gereageerd in groen aangegeven. Deze gemeenten tellen samen ruim 7,1 miljoen inwoners en beheren samen ruim 8.000 bruggen. Pagina 4

LANDELIJK BEELD OP BASIS VAN REACTIES Onderzoek gemeentelijke bruggen Van de 138 gemeenten die hebben gereageerd geven 95 gemeenten aan te beschikken over een actueel overzicht van de bruggen waarvoor zij verantwoordelijk zijn. Zes gemeenten geven aan dat zij zelf geen bruggen in beheer hebben. Verondersteld wordt dat in deze gemeenten, voor zover er wel bruggen en viaducten binnen de gemeentegrenzen aanwezig zijn, deze worden onderhouden door andere wegbeheerders, zoals Rijkswaterstaat, provincies en/of waterschappen. Vijf gemeenten geven aan niet over een actueel overzicht te beschikken, 32 gemeenten hadden op de vraag geen antwoord. Vanuit de ontvangen data vanuit de gemeenten heeft Bouwend Nederland het beeld gekregen dat de gemeentelijke bruggen voornamelijk zijn gebouwd van betonnen (42%) en houten (36%) constructies. Voor deze bruggen geldt dat ze na uiterlijk 80 jaar, respectievelijk 30 jaar, aan grote renovatie of vervanging toe zijn. In 2020 is bijna 30% van de betonnen bruggen 50 jaar of ouder, en is ruim 40% van de houten bruggen 30 jaar of ouder. De komende jaren moeten deze bruggen extra goed worden geïnspecteerd op veiligheid en gebruik. Voor de kosten van noodzakelijke renovatie of vervanging moet geld opzij worden gezet. Bouwend Nederland heeft met het oog op de werkelijke conditie van de bruggen navraag gedaan naar achterliggende inspectierapporten. De veiligheid, de functionaliteit, de duurzaamheid en de toonbaarheid van de bruggen speelt daarbij een rol. Zo kan een brug er van buiten goed uitzien, maar is de onderliggende constructie is slechte staat waardoor afsluiting voor het verkeer en directe vervanging noodzakelijk is. Andersom kan een brug er slecht onderhouden uitzien, maar is de constructie nog in orde en is een nieuwe verfbeurt voldoende. Uit de ter beschikking gestelde rapporten blijkt dat landelijk 59% van de bruggen in voldoende of goede conditie is, 35% in een matige conditie en 6% in een slechte conditie. Dat betekent concreet dat van de 8.000 bruggen die in beheer zijn van de gemeenten die hebben gereageerd, bijna 3.000 bruggen in een matige tot slechte conditie verkeren. Dat is zorgelijk, omdat op het moment dat de toestand verslechtert of er schades/gebreken zijn opgetreden, de veiligheid in het gedrang komt. De gemeente heeft een wettelijke plicht om haar bruggen in een goede conditie te houden. Met name de betonnen bruggen geven reden tot zorg. Goed beheer betekent zorgen dat er een lange termijn beheerproces en budget aanwezig is. Zo kan efficiënt en tijdig worden ingegrepen. Navraag door Bouwend Nederland laat zien dat slechts 25% van de gemeenten beschikt over een langjarig beheersplan voor bruggen. Het overgrote deel van de gemeenten onderhoud haar bruggen op ad-hoc basis. Dit zogenaamde correctief onderhoud (pas repareren als iets echt moet of als er iets mis gaat) is het gevolg van bezuinigingen en het ontbreken van een langjarig onderhoudsbeleid en strategie. De kosten en hinder van deze vorm van onderhoud zijn echter vaak hoger dan preventief onderhoud. Het algemene beeld dat ontstaat uit de reacties van de gemeenten is dat de gemeenten wel weten wat zij aan bruggen in hun beheer hebben, maar dat de conditie van die gemeentelijke bruggen reden geeft tot zorg en dat het overgrote gedeelte van de gemeenten geen of nauwelijks langjarig beleid en budget heeft voor onderhoud van haar bruggen. Veel gemeenten reageren reactief op inspectierapporten en komen beleidsmatig en financieel in de knel als ingrijpen plotseling noodzakelijk blijkt. Gezien de leeftijd van veel bruggen en het feit dat een groot gedeelte van deze bruggen de komende 10 tot 20 jaar toe is aan renovatie of vervanging, is het nu vaststellen van een langjarig beheersplan en het reserveren van voldoende onderhoudsbudget absolute noodzaak. Veiligheid voor de inwoners, waardebehoud van de gemeentelijke eigendommen en verantwoorde inzet van middelen is daarvan afhankelijk. Pagina 5

DE UITDAGING Nederland staat aan de vooravond van een grote en specialistische renovatie- of vervangingsopgave van haar bruggen. De financiële consequenties zullen aanzienlijk zijn. Echter, de maatschappelijke vraagstukken die meespelen zijn mogelijk nog vele malen belangrijker, namelijk de veiligheid van burgers, de bereikbaarheid en duurzaamheid. Het is daarom van groot belang om te beschikken over structurele informatie over de staat van onderhoud van alle kunstwerken, een meerjaren beheersplan en budget, en alle kennis en kunde van opdrachtgevers, opdrachtnemers en kennisinstellingen te bundelen om innovatieve oplossingen en kosten efficiënte maatregelen te bedenken voor renovatie of vervanging. Het aan de slag gaan met veilige bruggen zal naar verwachting het volgende opleveren: Op basis van een asset management systeem beter inzicht en grip op het onderhoud van bruggen. Dit is de portefeuille op basis waarvan keuzes kunnen worden gemaakt ten aanzien van onderhoud, levensduurverlengende renovatie of vervanging. Ervaring in andere sectoren leert dat asset management resulteert in totaal 10% à 30% lagere kosten. Verbetering van de (constructieve) veiligheid en levensduurverlenging van bruggen. Standaardisatie van monitoring, renovatie en nieuwbouw hetgeen leidt tot betere beheersing van de bruggen, gebruik makend van innovatieve methoden, materialen en modulaire technieken. Innovatieve concepten voor renovatie en nieuwbouw vastgelegd in universele BIM-modellen, hetgeen perspectief biedt voor uitvoerende partijen in zowel mkb als grootbedrijf. Het realisatietempo van onderhoud of vervanging kan binnen hetzelfde budget worden verhoogd. Onderhoud of vervanging met zo min mogelijk overlast. Op termijn kunnen innovaties vanuit smart mobilty en smart energy worden ingepast en leiden tot lagere energielasten of zelfs energiewinning. Bouwend Nederland wil het kader van de Wetenschapsagenda dat op de Bouwcampus wordt samengewerkt om voor betonnen bruggen te komen tot een pallet aan gestandaardiseerde oplossingen ten aanzien van: - monitoringsysteem van bruggen; - renovatie en levensduurverlenging; - nieuwbouw concept(en); - hinderarme uitvoering; In een latere fase zou met eenzelfde vraag aan de slag kunnen worden gegaan voor stalen en houten bruggen. Met deze enquête en bovengenoemde aanpak bij de Bouwcampus in de hand zou gepleit en gestreefd moeten worden naar het hanteren van het gebruik van een meerjaren beheersplan en bijpassend budget bij 100% van de burgenbeheerders in Nederland. Nu de gemeenten deels in kaart zijn gebracht zal in 2016 hetzelfde onderzoek moeten plaatsvinden bij provincies en gemeenten. Pagina 6

ONDERZOEKSVRAAG 1: ACTUEEL OVERZICHT BRUGGEN Onderzoek gemeentelijke bruggen 1a. Is er een actueel overzicht van alle bruggen en viaducten waarvan de gemeente beheerder is? Van de 138 gemeenten die een reactie hebben ingezonden geeft 4% aan dat zij geen bruggen in beheer hebben. Verondersteld wordt dat in deze gemeenten, voor zover er wel bruggen en viaducten binnen de gemeentegrenzen aanwezig zijn, deze worden onderhouden door andere wegbeheerders, zoals Rijkswaterstaat, provincies en/of waterschappen. 23% van de gemeenten die hebben gereageerd konden of wilden of deze vraag niet beantwoorden. Van de resterende gemeenten geeft het grootste gedeelte aan dat zij een actueel overzicht beschikbaar heeft (69% van het totaal aantal reacties) en 4% geeft aan dat zij niet over een actueel overzicht beschikt. Veel gemeenten die beschikken over een actueel overzicht geven aan dat zij gebruik maken van een digitaal beheerssysteem waarin alle gegevens van de bruggen (en andere kunstwerken) worden bijgehouden. Gemeenten beschikken hierdoor over zgn. paspoorten van elk kunstwerk waarin de belangrijkste data op 1 A4 beschikbaar is. 1b. Uit welk materiaal bestaat de primaire constructie van de bruggen? Vanuit de ontvangen data vanuit de gemeenten heeft Bouwend Nederland een beeld verkregen van de primaire constructie van de bruggen. Gemeentelijke bruggen bestaan voornamelijk uit betonnen en houten constructies. De houten bruggen zijn voornamelijk fiets- / voetgangersbruggen. Kunststof of composieten bruggen maken een beperkt aandeel uit, maar worden steeds vaker toegepast bij complete vervanging van vooral voornamelijk fiets- en voetgangersbruggen. Pagina 7

1c. Wat is het bouwjaar van de betonnen bruggen? Betonnen bruggen maken een groot gedeelte uit van de bruggen die gemeenten in beheer hebben. Betonnen bruggen hebben een gemiddelde ontwerplevensduur van 60 80 jaar. Daarna zijn te toe aan een grootschalige renovatie of vervanging. Toename van het verkeer en/of zwaarder verkeer kan er toe leiden dat een brug eerder gerenoveerd moet worden, dan waarop de brug oorspronkelijk was ontworpen. Daarnaast geeft het bouwjaar inzicht in welke ontwerpnormen van toepassing waren op het moment dat de brug is gebouwd. Deze normen zijn in de loop der jaren danig aangescherpt. Uit bovenstaande overzicht blijkt dat een groot gedeelte (39%) van de betonnen bruggen die bij de gemeenten in beheer zijn, zijn gebouwd in de periode voor 1980. In 2020 zijn deze bruggen 50 jaar of ouder en verdienen ze een goede monitoring op veiligheid en gebruik. Noodzaak tot grootschalig onderhoud of vervanging is dan aan de orde. Opvallend is dat van 15% van de betonnen bruggen het bouwjaar onbekend is. 1d. Wat is het bouwjaar van de houten bruggen? Houten bruggen maken een groot gedeelte uit van de bruggen die gemeenten in beheer hebben. Houten bruggen hebben een gemiddelde ontwerplevensduur van 30 35 jaar. Daarna zijn te toe aan een grootschalige renovatie of vervanging. Het zijn vooral fiets- en voetgangersbruggen die zijn gebouwd in de jaren 80 en 90, ten tijde van de ontwikkeling van grote nieuwbouwlocaties in en rond steden. Deze bruggen zijn vooral kwetsbaar door (hout)rot en slijtage van de deklaag, waardoor bij nat weer gevaarlijke situaties ontstaan (gladheid). Uit bovenstaande overzicht blijkt dat een groot gedeelte (42%) van de houten bruggen die bij de gemeenten in beheer zijn, zijn gebouwd in de periode voor 1990. Deze bruggen zijn de komende 15 jaar toe aan renovatie en (grotendeels) vervanging. Pagina 8

1e. Wat is het bouwjaar van de stalen bruggen? Onderzoek gemeentelijke bruggen Stalen bruggen maken een relatief klein gedeelte uit van de bruggen die gemeenten in beheer hebben. Stalen bruggen hebben een gemiddelde ontwerplevensduur van 80 jaar. Daarna zijn te toe aan een grootschalige renovatie of vervanging. Het zijn vooral beweegbare/ophaalbruggen en kleinere bruggen ten behoeve van fietsers en voetgangers. Uit bovenstaande overzicht blijkt dat een groot gedeelte (68%) van de stalen bruggen die bij de gemeenten in beheer zijn, zijn gebouwd in de periode na 1990. 1f. Wat is het bouwjaar van de kunststof/composiet bruggen? Composiet bruggen maken een relatief klein gedeelte uit van de bruggen die gemeenten in beheer hebben, maar zijn in opkomst bij de vervanging van houten/stalen fiets en voetgangersbruggen. Composiet bruggen hebben een lange levensduur, kunnen in zeer korte tijd geplaatst worden en zijn licht in gewicht en vrijwel onderhoudsvrij. Maar omdat het om een nieuw bouwmateriaal gaat, is het niet eenvoudig de kwaliteit van een composietbrug te beoordelen. Veel opdrachtgevers in de grond-, weg- en waterbouw zijn hiertoe nog niet in staat. Rotterdam kan zich inmiddels koploper noemen op het gebied van composietbruggen, omdat de stad al jaren geleden begonnen is met kennisverwerving. Sinds 2008 zijn er al enkele tientallen composietbruggen geplaatst in de stad. Pagina 9

ONDERZOEKSVRAAG 2: INSPECTIES 2a. Voert de gemeente routinematig inspecties van de bruggen uit? Het inspecteren van bruggen is belangrijk om te weten hoe het staat met het onderhoud van een brug, hoe de toestand zich de komende jaren zal ontwikkelen en welk beheersplan/-maatregelen moeten worden opgesteld. Er zijn verschillende soorten inspecties. Een functionele inspectie of schouw heeft als doel op globale wijze de aspecten schoon, heel en veilig in beeld te brengen. Hierbij wordt onder andere gekeken naar het dek, de overgangen, het leuningwerk en de onderbouw van de brug. De veiligheid voor de gebruiker en het aanzien van de brug staat bij deze inspectie centraal. De resultaten kunnen aanleiding zijn tot een diepgravende technische inspectie. Een technische inspectie van bruggen is gericht op het verkrijgen van een volledig inzicht in de technische staat van onderhoud van bruggen, waarbij (constructieve) veiligheid en (rest-)levensduur nader worden berekend. Een meerderheid van de gemeenten voert routinematig inspecties uit. Maar liefst 47% van de gemeenten geeft aan deze vraag niet te kunnen/willen beantwoorden of voert geen routinematige inspecties uit. Dit lijkt erop te wijzen dat voor honderden bruggen geen structureel onderzoek beschikbaar is over de veiligheid en staat van onderhoud. 2b. Uitkomsten van de inspectierapporten? De uitkomsten van de inspectierapporten geven inzicht in de staat van onderhoud, een meerjarenoverzicht van maatregelen en kosten en geven een aanzet tot een beheersplan. De veiligheid, de functionaliteit, de duurzaamheid en de toonbaarheid van de bruggen speelt daarbij een rol. Zo kan een brug er van buiten goed uitzien, maar is de onderliggende constructie is slechte staat waardoor afsluiting voor het verkeer en directe vervanging noodzakelijk is. Andersom kan een brug er slecht onderhouden uitzien, maar is de constructie nog in orde en is een nieuwe verfbeurt voldoende. Bouwend Nederland heeft de gemeenten om die reden gevraagd om inzicht te geven in de meest recente inspectierapporten van de bruggen. Uit de ontvangen rapporten blijkt dat iets meer dan de helft van de bruggen, 59% van de geïnspecteerde Pagina 10

bruggen, de kwalificatie goed krijgt. Het is zorgelijk dat 35% in een redelijk/matige staat verkeerd, en 6% zelfs een oordeel slecht krijgt. Dat is zorgelijk, omdat op het moment dat de toestand verslechtert of er schades/gebreken zijn opgetreden, de veiligheid in het gedrang komt. Bijvoorbeeld het instorten van een brugdek. Ook kunnen er gevolgschades ontstaan. De gemeente heeft een wettelijke plicht om haar bruggen in een goede conditie te houden. Er moet overzicht zijn in de te beheren eigendommen, evenals de toestand daarvan. 2c. Onderhoudstoestand per materiaal van de constructie, exclusief G4 In de inspectierapporten zijn belangrijke verschillen tussen de onderhoudstoestand van betonnen, houten en stalen bruggen waarneembaar en tussen de vier grootste en de overige gemeenten. Als de vier grootste gemeenten buiten beschouwing worden gelaten, ontstaat het volgende beeld. Pagina 11

Vooral de betonnen bruggen geven voor de gemeenten (excl. de G4) op dit moment de grootste zorgen. Meer dan de helft van hun betonnen bruggen verkeerd nu al in een matige tot slechte staat. Gezien de toenemende ouderdom zal dat percentage, zonder een gedegen beheersplan snel verder oplopen. Pagina 12

ONDERZOEKSVRAAG 3: BELEID? 3. Voert de gemeente een specifiek onderhoudsbeleid voor bruggen? Onderzoek gemeentelijke bruggen Bruggen zijn van groot belang voor de economie, de veiligheid, het welzijn en de beleving van de omgeving door bewoners en gebruikers van het openbaar gebied. Bruggen moeten onderhouden worden om de functie(s) ervan te kunnen garanderen. Los van een goede functievervulling van bruggen is ook de aansprakelijkheid van de gemeente bij een nalatig beheer en onderhoud een belangrijke reden om goed onderhoud te plegen. Van de gemeenten die hebben gereageerd op de enquête, geeft 35% aan te werken met een (vorm van een) beheerplan. Doel van zo n beheerplan is het opzetten en in stand houden van een effectief en bedrijfseconomisch verantwoord beheer en onderhoud van de bruggen die een gemeente in beheer heeft. Op basis van dit beheerplan is het mogelijk tijdig middelen vrij te maken voor regulier onderhoud en noodzakelijke vervangingen. Het opstellen van een beheerplan is geen wettelijke verplichting voor gemeenten, terwijl het onderhoud en de zorg voor de bruggen wel wettelijk verplicht is, en omschreven in bijvoorbeeld het Burgerlijk Wetboek, de Wabo, de Wegenwet en het Bouwbesluit. Een beheerplan is een onontbeerlijk document voor het voeren van een goed beheer en onderhoud van de bruggen en voor verantwoordelijke bestuurders (College en gemeenteraad en raadscommissies) om veiligheid voor de inwoners te waarborgen en tijdig bij te sturen indien nodig. Dat slechts 35% van de gemeenten aangeeft te werken met een beheerplan is zorgelijk. Pagina 13

ONDERZOEKSVRAAG 4: BUDGET? 4. Heeft de gemeente een specifiek budget voor onderhoud van bruggen? In veel gemeentelijke begrotingen is geen specifiek bedrag opgenomen voor de borging van de constructieve veiligheid van gemeentelijke bruggen en viaducten. De kosten voor constructieve veiligheid kunnen hierdoor tot aanzienlijke overschrijdingen in de begroting leiden indien zich plotseling een incident voordoet. Beheer en onderhoud dienen onderdeel te zijn van de beleids- en begrotingscyclus. Beleid en (budget-)planning zijn de randvoorwaarden voor een goede uitvoering. Zonder beleid berust de uitvoering meestal op toeval (signalen en incidenten). En zonder planning schiet de uitvoering er vaak bij in (geen plan, geen budget) of berust alleen op interesse en betrokkenheid van de uitvoerder. Voor een constructief verantwoord en veilig in stand houden van bruggen en viaducten is structuur een belangrijke voorwaarde. Het bepalen van de jaarlijkse budgetten, als het al plaatsvindt, vindt vaak al jaren op dezelfde wijze plaats: het budget van het jaar daarvoor wordt overgenomen, eventueel gecorrigeerd voor veranderingen (sloop of nieuwbouw) die in het bruggenareaal hebben plaatsgevonden, inflatiecorrecties of opgelegde bezuinigingen. Het budget wordt dus niet dynamisch op basis van inzicht in de huidige staat van de brug en de geformuleerde beoogde kwaliteit, vastgesteld maar komt statisch tot stand. Dit beeld wordt door diverse gemeentelijke rekenkamers gestaafd. Bovendien blijkt uit de ontvangen documenten dat uit de pot onderhoud soms ook de inspectiekosten zelf betaald moeten worden, waardoor geld dat gebruikt zou moeten worden voor feitelijk onderhoud, in een jaar grotendeels opgaat aan onderzoek. Daardoor loopt de achterstand op. Er zijn op basis van de binnengekomen data geen algemene uitspraken te doen over de omvang van het gat tussen beschikbaar en benodigd budget. Momenteel is nog geen bruikbare data beschikbaar van alle eigenaren van bruggen en viaducten, zijnde RWS, provincies, gemeenten, ProRail en waterschappen. Voor alle eigenaren van bruggen wordt het onderhoudsbudget geschat op 2 à 3 miljard per jaar op basis van een vervangingswaarde van 150 à 200 miljard, een ontwerplevensduur van 50 à 100 jaar en een gebruikelijk onderhoudsbudget van 1% à 2% per jaar. Pagina 14