MVB beleggingsbeleid: uitdagingen en inzichten uit de praktijk

Vergelijkbare documenten
Governance Vermogensbeheer: anders denken Robert van der Meer & Martin Mlynár

Beleggen voor een goed pensioenresultaat. Oskar Poiesz Robeco Investment Solutions 12 mei 2016

IORP II-proof vanuit een ESG perspectief 2 7 S E P T E M B E R

Code maatschappelijk verantwoord beleggen 1 januari 2010 PF-B-2009 / 324

Nederlandse Beleggingsfondsen Keren 1x per jaar dividend uit, tenzij een interim dividend wordt uitgekeerd.

De beheersing van klimaatrisico s in de praktijk 6 maart 2018

Jaarverslag 2017 van Pensioenfonds Vervoer Maatschappelijk Verantwoord Beleggen. Jaarverslag Maatschappelijk verantwoord beleggen

Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten

Duurzaam Beleggen. Niels Faassen, Fund Analyst HCC Beleggen Symposium "Hoe te beleggen in turbulente tijden?" 2 april 2016

Jaarvergadering 2018

Duurzaam beleggen Een nieuwe rol voor investeerders?

Stichting Pensioenfonds Huntsman Rozenburg Beleggingsplan 2011

Media Relations. UBS Asset Management noteert 52 ETF's aan de Euronext Amsterdam Stock Exchange

Koersenlijst Fiscaal Jaaroverzicht

Langetermijndenken - De toekomst van Verantwoord Beleggen. IM seminar, Amstelveen 10 mei Lars Kurznack, Senior Manager KPMG Sustainability

Lange termijn betrokken aandeelhouderschap bij small cap ondernemingen. Lars Dijkstra 11 februari 2014, Amsterdam

Beleggen voor een goed pensioenresultaat. Oskar Poiesz Robeco Investment Solutions 10 mei 2016

ESG als vertrekpunt voor uw portefeuille

Koersenlijst Fiscaal Jaaroverzicht

EEN GROEIENDE KLANTBEHOEFTE: DUURZAAM BELEGGEN HUBRIEN, HANS EN KEES FFP CONGRES, 4 OKTOBER 2018

Eerste halfjaarverslag 2018 Maatschappelijk Verantwoord Beleggen

Wat wordt onder klimaatrisico s verstaan en hoe kunnen deze de beleggingsportefeuille

Addendum bij het Prospectus van Zwitserleven Beleggingsfondsen d.d. 1 december 2015

BNP PARIBAS OBAM N.V.

VGZ verantwoord beleggingsbeleid in vergelijking met Code Duurzaam Beleggen VVV. geen. geen

Beleggen in de jungle van duurzaamheid. Hoe beoordeel ik beleggingen op duurzaamheid?

Addendum. Prospectus van 1 mei 2018 RZL Beleggingsfondsen N.V.

Hoe verenigen vastgoedbeleggers duurzame en financiële rendementen? Het investeerders perspectief (indirect)

Integrating sustainability information into the investment process. ING Bank Duurzaam Beleggen Jaap van den Ende Amsterdam October 29 th, 2008

Deelnemersbijeenkomst. 21 mei 2019

LAUDATO SI INSPIRATIEDAG DOUBLEDIVIDEND WORKSHOP DUURZAAM BELEGGEN

Classification: Public. Innovatie bij duurzaam beleggen

Impact Investing: Hoe positieve impact op maatschappij te vergroten met beleggingen. 7 september 2017

Een kennismaking met verantwoord beleggen

IMVO-convenant: van papier naar praktijk 12 maart 2019

Beleid Duurzaam Beleggen. Stichting Pensioenfonds Delta Lloyd

Pensioen Laboratorium Een interactief onderzoek voor de leergierige Pensioenspecialist

Welke beleggingen sluiten wij uit?

Stichting bedrijfstakpensioenfonds voor de Houthandelindustrie september 2015

Toekomstbestendig Beleggen Een Centraal Beheer APF Case Study 24 januari Verwijder deze afbeelding en voeg een nieuwe in.

Klant: Is beleggen een alternatief voor sparen? Woensdag 11 oktober 2017

Maatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid

Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de handel in Bouwmaterialen (Bpf HiBiN) ESG Beleid

Aanpassing Prospectussen Aegon, AEAM en Aegon Paraplu 1 Funds Per 1 augustus 2016

Stichting Pensioenfonds Ballast Nedam Deelnemersvergadering

Jaarverslag verantwoord beleggen 2015

De tien gouden regels voor het beleggen in aandelen door Aberdeen Asset Management

Het vermogen in beweging: een transitie uit de praktijk van het Oranje Fonds

Met gemak betrouwbaar en verantwoord beleggen

Algemene Vergadering van Deelnemers. 26 juni 2018

Life Cycling Zwitserleven 21 augustus Eelco Ubbels Alpha Research

Beleggingsupdate Allianz Pensioen

Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten JAARVERSLAG VERANTWOORD BELEGGEN 2017

Klimaatrisico en energietransitie CFA Society VBA Netherlands 20 september Ridzert van der Zee

FNV-10 puntenplan verantwoord beleggen

Klant: Is beleggen een alternatief voor sparen? Woensdag 5 april 2017

Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2016

Inhoudsopgave. Introductie. Waarom deze guide? Hoe is deze tot stand gekomen? Inhoud van de guide: Self-assessment tool. Lancering

Verslag verantwoord en betrokken aandeelhouderschap 2018 en implementatie Nederlandse Stewardship Code

Beleggingsupdate Allianz Pensioen

Opkomende markten: do s en don ts

Betrokkenheidsbeleid Aegon Nederland

Seminar 'Aandeelhouderschap op de schop'

Ronde tafel MVB/ESG discussie

Stichting Pensioenfonds voor de Woningcorporaties. Beleid voor verantwoord beleggen


PODIUM 10. ProBeleggen Symposium Think ETF s/ Van Eck

Pensioen Een nieuwe wijze van rapporteren voor pensioenfondsen. Een nieuwe wijze van rapporteren voor pensioenfondsen

The added value of illiquids investments. Gerard Moerman, Ph.D. Head of Rates, Money Markets and LDI-portfolios

Beleid Verantwoord Beleggen van Pensioenfonds Vervoer versie mei eloni. Beleid Verantwoord Beleggen

Duurzaamheid & strategische asset allocatie

Risico pariteit Aandelen Wereldwijd Ontwikkelde Markten - MSCI World Index MSCI Daily Net TR World Euro, Aandelen Wereldwijd

Verwijder deze afbeelding en voeg een nieuwe in. Green bonds: de meest liquide vorm van impact investing!

Lijst van INSTITUTIONELE ICB

Hoe meet je de beleggingsperformance van een pensioenuitvoerder?

Slimmer beleggen met ETF s. Donderdag 22 juni te Nijmegen

Verder zien. Meer weten.

Verklaring van Beleggingsbeginselen. Joachim Aelvoet CBFA

Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2017

ING Private/Business Banking

PODIUM 8. ProBeleggen Symposium VOC Fonds Rob Stuiver

Verklaring inzake de beleggingsbeginselen

Rekenen Groep 6-1e helft schooljaar.

Nedlloyd Pensioenfonds Beter in control bij alternatieve vastrentende waarden door samenwerking

FONDS SLUYTERMAN VAN LOO. Formulering van een verantwoord beleggingsbeleid

27 april 2010 Emerging Markets Monthly Report

Ruilverhouding fondsen

Ontwikkel eenvoudig innovatieve indexportefeuilles binnen het nationaal regime

Rekenen Groep 7-2e helft schooljaar.

Rapportage maatschappelijk verantwoord beleggen over 2017

Future of the Financial Industry

Allianz Pensioen Beleggen

Allianz Pensioen Beleggen

11. Bijlage 2: Beleidsdocument Verantwoord Beleggen

Het Verantwoord Beleggingsbeleid van Ahold Pensioenfonds

Stichting Pensioenfonds Ballast Nedam Deelnemersvergadering

Maximale transparantie voor Stichtingen en Instellingen

Antwoorden Rekenen Groep 5-1e helft schooljaar

Welkom bij het webinar over de beleggingsresultaten van de Life Cycle Fondsen van Aegon PPI in het derde kwartaal van 2015

Transcriptie:

MVB beleggingsbeleid: uitdagingen en inzichten uit de praktijk KPMG Investment Management Seminar 10 mei 2016 Robert van der Meer

Agenda 1. Inleiding 2. Stand van zaken 3. Praktische inzichten en uitdagingen 4. Voorzet implementatie 2

Inleiding - Waarom duurzaam beleggen? Push factoren Tweede PRI principe: We will be active owners and incorporate ESG issues into our investment decissions DNB Onderzoek naar duurzaam beleggen Wetgeving Europese Commissie: nieuwe shareholder rights directive Pensioenfonds Impact Reputatie Evidence Pull factoren Stakeholders Wens van deelnemers (Motivaction 2014) Maatschappelijke druk Meer betrokkenheid bij ondernemingen waarin wordt belegd (Kay Review 2012) Bron: Robeco 3

Inleiding - Beschikbaar instrumentarium Negatieve screening / Uitsluiting Actief aandeelhouder -schap Positieve screening Best-in-class Thematisch beleggen Integratie van ESG-factoren Gebruik stemrecht en gebruik van toegang tot bedrijven voor dialoog over sociale, bestuurlijke en/of milieuprestaties Voorkeur voor bedrijven op basis van bepaalde criteria Selectie van de best presterende bedrijven in een sector op basis van hun sociale en/ of milieuprestaties Selectie van bedrijven op basis van specifieke duurzaamheidthema s Systematisch integratie van milieu-, sociale en bestuurlijke factoren in beleggingsonderzoek en beslissingen Tijdsontwikkeling Bron: Robeco 4

Stand van zaken Omvang van SRI beïnvloed vermogen Bron: Global Sustainable Investment Alliance, feb. 2015. > Duidelijke groei van aandacht voor MVB beleid > Europa koploper; Noord Amerika volgt; Azië op achterstand 5

Stand van zaken Gebruik van instrumentarium Bron: Global Sustainable Investment Alliance, feb. 2015. > Screening/uitsluitingen meest toegepaste instrument > Integratie goede 2 e ; definitie? > Actieve dialoog en uitoefenen van stemrecht minst ingrijpend voor reguliere beleggingsbeleid 6

Stand van zaken Aanbodzijde > evestment: aantal ESG gelabelde strategieën gegroeid van 0 tot +/- 330 in 30 jaar > Universum van traditionele liquide strategieën is nog redelijk beperkt > In traditionele asset classes nog weinig managers met hoge ratings n = 5,451 Property Private Equity Other Infrastructure ESG1 ESG2 ESG3 ESG4 Hedge Funds Fixed Income Equity 0% 20% 40% 60% 80% 100% Meer geïntegreerd Bron: Mercer (2014). ESG1: Leader, ESG2: gedeeltelijke integratie, ESG3: beperkte integratie, ESG4: weinig of geen integratie. 7

Stand van zaken - Good practices bij managerselectie nog in ontwikkeling > Circa de helft van de asset owners heeft meetings met beleggers om hun RI competenties te beoordelen > Minder dan een kwart van de asset owners gebruikt RI als een formele factor (weging) bij de beoordeling en evaluatie van managers General measures at AM selection stage Ask if manager is PRI signatory 6% 8% 85% Discuss manager governance and management of RI activities 6% 11% 82% Review manager RI policy 6% 13% 81% Discuss minimum RI expectations / requirements Review manager RI reporting (to PRI; clients; public) Meet investment staff to assess RI competences 6% 6% 6% 35% 42% 42% 58% 52% 52% NAP NO YES Discuss RI reporting expectations 6% 45% 48% Discuss role in collaborative initiatives 6% 55% 39% Use RI weight in manager evaluation 6% 71% 23% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Source: UNPRI Signatory reports (accessed on UNPRI website in May 2014) sample:62 asset owners In cooperation with 8

Stand van zaken - Form versus substance > Eigen analyse PRI rapportages managers: Manager Clarity of ESG ambitions, ESG ESG impact on organisational stock selection imbedding Engagement Voting ESG Reporting Total Score Geen grote verschillen Beperkte diepgang van data ESG integratie lijkt meer marketing dan beleggingsinhoud Manager 1 1,5 1,1 1,3 1,0 1,2 1,1 Manager 2 1,5 1,1 1,3 1,0 1,2 1,2 Manager 3 1,6 1,1 1,4 1,6 1,1 1,3 Manager 4 1,8 1,1 1,6 1,3 2,4 1,4 Manager 5 2,1 2,0 1,2 1,5 1,1 1,7 Manager 6 1,8 1,7 2,6 0 1 1,8 Manager 7 1,8 2,0 2,4 1,8 1,8 1,9 Manager 8 2,5 2,1 2,0 1,8 1,9 2,1 Manager 9 2,5 2,6 1,2 2,1 2,4 2,3 Manager 10 2,5 0,0 4,0 1,8 3,0 2,7 Manager 11 2,5 4,0 3,8 2,5 3,4 3,4 Manager 12 5,0 Engagement onderontwikkeld > Niet alle goede managers claimen expliciet ESG-informatie te integreren in hun beslissingen > PRI ondertekening als voorwaarde stellen? 9

Stand van zaken - Robeco & RobecoSAM > Robeco (asset manager) ESG informatie geïntegreerd in beleggingsprocessen: van staatsobligaties en credits tot emerging equities Hoogste PRI scores voor Sustainability Investing > RobecoSAM: Sustainability research SI Beleggingen en oplossingen Indices Active Ownership Private Equity > Integratie van sustainability informatie leidt tot beter geïnformeerde beleggingsbeslissingen 10

MVB in de praktijk - Aandachtspunten bij implementatie De asset owner moet keuzes maken uit breed aanbod van asset managers: > Beoordeling MVB inhoud; prik door de sweet talk heen > Beleggingsrendement èn ESG profiel of preferentie? > Hoeveel actief risico budget aan ESG? > Evaluatie > Keuze voor fonds of mandaat > Accountability > Kosten transitie versus verwachte terugverdienperiode > Governance model 11

MVB in de praktijk - Implementatie: actief of passief? Een simpel voorbeeld: > MSCI World ESG Index versus MSCI World Index: rendementsverloop vrijwel identiek (fig.1); desondanks nog vrij forse 12-maands rendementsverschillen (fig.2) > Verklaring: constructie MSCI World ESG index is sector en regio neutraal; schifting op basis van ESG-ranking Figuur 1: Rendementsontwikkeling MSCI World ESG en MSCI World > Loslaten van deze sector en regioneutraliteit geeft meer afwijking. Voorbeeld: Low Carbon Figuur 2: Rolling 1-jaars rendementsverschil tussen MSCI World ESG en MSCI World Bron: MSCI & Bloomberg 12

MVB in de praktijk - Andere risico s World Economic Forum: Top 5 wereldwijde risico s naar impact Bron: WEF 2015 13

MVB in de praktijk Inzicht in footprint Operational Eco- Efficiency Risk & Crisis Management 100 75 Codes of Conduct/Compliance/C orruption&bribery 50 Climate Strategy 25 0 Labor Practice Indicators and Human Rights Environmental Policy/Management System Human Capital Development Corporate Citizenship and Philanthropy Stakeholder Engagement MSCI World MSCI World ESG MSCI World SRI DJSI Developed Diversified DJSI Developed Source: Robeco & MSCI In cooperation with 14

MVB in de praktijk - Aandachtspunten bij benchmarkkeuze > Gebruik van specifieke indices impliceert dat meer beslissingen naar strategieniveau worden getild. > Wat is het investment belief en onderbouwing voor een bepaalde keuze > Uitsluiting niet het meest veelbelovende instrument > Evaluatie: Weging financieel rendement versus ESG-profiel? Lengte evaluatieperiode? > Accountability van asset owner versus asset manager versus benchmarkleverancier > Kwaliteit van de index > Kosten: transitie versus verwachte terugverdienperiode? nieuwe benchmarklicentie? > Welke managers kunnen en willen gekozen benchmark accepteren 15

Plan van aanpak (asset owner) > Niet alles tegelijk! > Ga systematisch te werk: 1) Bepaal investment beliefs 2) Definieer ambities en verwachtingen 3) Stel prioriteiten + breng consequenties in kaart 4) Formuleer doelen en milestones 5) Uitvoeren, Evalueren, Bijsturen (eventueel) 16

Weena 850 3014 DA Rotterdam 17

Belangrijke informatie Robeco Institutional Asset Management B.V., hierna Robeco, heeft een vergunning als beheerder van ICBE s en ABI s van de Autoriteit Financiële Markten te Amsterdam. Zonder nadere toelichting kan deze presentatie niet als volledig worden beschouwd. Het is bedoeld om de professionele belegger te voorzien van informatie over Robeco s specifieke vaardigheden, maar is geen aanbeveling om financiële instrumenten te kopen of verkopen. Alle rechten van Robeco met betrekking tot deze presentatie blijven voorbehouden aan Robeco. Niets uit deze presentatie mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Robeco. 18