Leeuwarden, een hongerige stad? Jan Willem van der Schans Jan-willem.vanderschans@wur.nl Inspiratiebijeenkomst, Friese MilieuFederatie, 10 December 2015 Introductie Onderzoeker LEI-WUR Short Food Supply Chains Mede-oprichter Eetbaar Rdam Denktank Stadslandbouw Rdam Lid Rotterdam Food Council Bestuur diverse Stichtingen SLB Principal Investigator Food AMS Lid Rural Network Assembly EU 1
Introductie Onderzoeker LEI-WUR Supply chain research Onderzoeker RSO-WUR Regional food systems Medeoprichter Eetbaar Rotterdam Denktank Stadslandbouw Rotterdam Lid Rdam Food Council Coordinator Food AMS Lid Rural Networks Assembly Overzicht Introductie Eetbaar Rotterdam Gemeente Rotterdam Context NL Problemen en oplossingen Verdienmodellen Conclusies Discussie 2
12/28/2015 Expertisegroep EETBAAR ROTTERDAM Eetbaar Rotterdam, de stadslandbouw expertise groep Opdracht Innovatienetwerk voor het Portaal Expertmeeting Stadslandbouw, 16 juli 2007 Aanleiding Stadslandbouw in Rotterdam: productieslag tijdens WOII Het enige groen wat ik me kan bedenken voor een stad als Rotterdam is een pot groene verf om het beton te kleuren. 6 3
Expertisegroep EETBAAR ROTTERDAM Stadslandbouwblog ER Diners 2012 architecten Will Allen/Paula Sobie Demonstratie Oogstfestival 2009 Aanvraag en uitvoering KIGO Talrijke presentaties Meedenken Marconistrip (en andere lokaties) Bijdrage aan verkiezingsprogrammas (Manifest) Aanwezig zijn in de pers en in beleidsdocumenten Wat hebben we tot nu toe gedaan? Presentatie Will Allen en Paula Sobie Our next generation of farmers will be city dwellers, Will Allen 2009 Wat hebben we tot nu toe gedaan? 4
Expertisegroep EETBAAR ROTTERDAM KIGO stadslandbouw Wat hebben we tot nu toe gedaan? Beleidsontwikkeling 2008 Groenjaar Rdam 2009 Denktank Stadslandbouw 2011 Agenda for Sustainable Rotterdam 2012 Beleidsdocument Food & the City 2013 Handelsmissies 2013 Regional Food Council 2014 Food Cluster 2015 Masterclass KK / World Expo Milano 5
Producten uit de Rotterdamse regio Handelsmissies 6
7
Export orientatie NL landbouw Volgens de FAO kunnen kleinschalige stadstuinen 700 miljoen mensen voeden 8
Problemen huidige landbouw (Wiskerke 2009) Neerwaartse druk boeren inkomens Milieuproblemen Gebrek aan kwaliteit en diversiteit Groeiend consumenten wantrouwen Gezondheidsproblemen (overgewicht en ondergewicht) 9
Onderwerp Agro-industriële zoekrichting Agro-ecologische zoekrichting Economische positie primaire producenten Ecologische duurzaamheid Sensorische kwaliteit Consumenten vertrouwen Gezondheid Uitwisselbare positie in voedselketen; grootschalige productie; high-tech; kostprijsverlaging door arbeidsreductie Technische oplossingen voor milieuproblemen: emissieloze stallen, genetisch gemodificeerde gewassen, agroparken; eco-efficiënte distributiesystemen Gestandaardiseerde grondstof; diversiteit wordt aan eind van de keten gecreëerd door levensmiddelenindustrie Kwaliteitsborgingsystemen (HACCP, ISO, EurepGap) en keurmerken van industrie/supermarktwezen Industriële benadering van gezondheid: minder vet, minder suiker, verrijkt met omega, vitamine, e.d. Toegevoegde (maatschappelijke) waarde productie; arbeid als middel om waarde toe te voegen; ambachtelijkheid Kringlooplandbouw; lokale variëteiten; natuurlijke veerkrachtige productiesystemen; vermindering voedselkilometers Gecreëerd door boeren en/of verwerkers; kwaliteit is uiting van regiospecificiteit (grond, klimaat, variëteiten, tradities) en ambachtelijkheid Persoonlijk vertrouwen; beschermde oorsprongsbenaming; sociale controle Mediterraan dieet, oer-dieet, vers voedsel, genieten van eten (sociaalculturele dimensie van eten), voldoende bewegen Wiskerke (aangepast) Voorlopige conclusies Er zijn geen food deserts in NL, eerder het tegendeel Meer met minder (efficiency) is te simpel, het gaat ook om andere zaken (opvolging, markt orientatie, vertrouwen en lifestyle) Biologisch versus gangbaar is te eenvouding, BIG Organic is ook problematisch Consumerism versus Eigenaarschap Hybridisatie als innovatie proces 10
Agro-industrieel (biologisch gecertificeerd) BiJo s, Gravezande Agro-ecologicsch (niet biologisch gecertificeerd) Growing Power, Milwaukee 11
Plant factories, Japan Tamagawa University Tokyo 12
Mainstreaming alternative food networks 13
Mini Dairy Hoe voeden we onze steden van de toekomst? 14
Foodscape Schilderswijk Den Haag Urbaniahoeve, Social Design Lab for Urban Agriculture 15
Loess Plateau China Precisie landbouw Haarlemmermeer Fieldmedia Jan Ham 16
Dak akker Schieblock Rotterdam Villa Augustus, Dordrecht 17
Pop up restaurantsmet buurt moestuinen 18
Stad en land verbonden 19
20
Parc Agrari del Baix Llobregat 21
Strategische orientaties Green deal stadsgerichte landbouw Ruimte voor Stadslandbouw in Rotterdam PPS stadsgerichte Tuinbouw Cost Action Urban Agriculture Europe WG 3 Vijf zoekrichtingen Differentiatie (onderscheidend aanbod) Diversificatie (meerdere functies) Lage kosten (breed toegankelijk) Gedeeld eigenaarschap (verregaande betrokkenheid) Ervaringen (in plaats van producten of diensten) 22
Differentiatie Onderscheid door transparantie, raskeuze (smaak, kleur, ethnisch, vergeten). Onderscheid door bereiding (super vers, ambachtelijk, rauw, zonder additieven), en/of verkoop (via boerenmarkt, webwinkel). Diversificatie Naast voedsel andere functies (kinderopvang, zorg, recreatie, natuur, educatie, loonwerk, energie, compostering, bedrijfsuitjes) Economies of scope ipv scale 23
Lage kosten Schaalvergroting, mechanisatie Onbenutte hulpbronnen inzetten, recycling van grondstoffen en materialen, lagere levensstandaard, Gedeeld eigenaarschap Burgers willen meer grip op het voedselsysteem maar zijn ook bereid actief bij te dragen Niet alleen als consument maar ook als coproducent (financiering, arbeid, land/vastgoed) Open source kennis en ervaring 24
The share economy Unieke ervaringen Verkoop een verhaal ipv een product Authentieke ervaringen zijn onvervangbaar en onbetaalbaar Pay as you want 25