JAARVERSLAG Commissies van Toezicht P.I. Dordrecht 2015
Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Samenstelling en mutaties van de Commissie van Toezicht 3. De inrichting 4. De Commissie van Toezicht 5. De maandcommissaris 6. De beklagcommissie 7. Cijfers
1. Inleiding Voor u ligt het jaarverslag over de jaar 2015 van de Commissie van Toezicht van de Penitentiaire Inrichting Dordrecht te Dordrecht. Nog meer dan andere jaren is er dit jaar aandacht geweest voor kwaliteitsontwikkeling van de commissie. Naast het gegeven dat de commissieleden zich op diverse wijzen laten bijscholen, wordt er nadrukkelijk gestreefd naar inhoud en diepgang van de vergaderingen met de directie en een zinvolle invulling van de toezichthoudende taak. Tevens streeft de commissie naar een verdere verdieping en verbetering van de kwaliteit van haar rechtsprekende taak. Bezuinigingsmaatregelen blijven aan de orde van de dag en gaan ook niet ongemerkt voorbij aan de P.I. Dordrecht. De commissie ziet deze ontwikkelingen met de nodige zorg aan. Kwaliteitsontwikkeling staat ook hoog in het vaandel van de klankbordgroep commissies van toezicht justitiële inrichtingen. De commissie heeft kennis genomen van de notitie kwaliteitsontwikkeling van voornoemde klankbordgroep en sluit zich graag aan bij de aanbevelingen van deze notitie. Kwaliteitsontwikkeling is een vloeiend en blijvend proces. Het jaarverslag bevat, zoals gebruikelijk en uitgaande van het geadviseerde format, de nodige (statistische) gegevens over de aard en omvang van de werkzaamheden van de commissie alsmede de nodige informatie over het klachtproces. Dordrecht, mei 2016 Commissie van Toezicht
2. Samenstelling en mutaties van de Commissie van Toezicht De Commissie van toezicht bestaat uit de volgende personen - Voorzitter: dhr mr. F.J. Koningsveld, sinds 1 juli 2011, als lid benoemd op 1 juni 2005 - Plaatsvervangend voorzitter: mw mr. I.M.A. Hinfelaar, 1 januari 2011 - Leden, te weten: - de heer F.W.P.M. van den Goorbergh, lid sinds 1 oktober 2009 - de heer J.R. de Zwarte, lid sinds 1 maart 2010 - de heer mr. E. Biesbroek, lid sinds 1 januari 2011 - mevrouw drs P.H.P.M.Rollé-de Leeuw, lid sinds 1 maart 2011 - de heer R. Meijer, lid sinds 1 maart 2011 - mevrouw C. van den Akker, lid sinds 1 mei 2012 - mevrouw T. Drewes-Ottevanger, lid sinds 1 mei 2012 - de heer drs. V.J. Knippenberg, lid sinds 1 januari 2013 - de heer mr. A.J.J.M. Diepstraten, lid sinds 1 januari 2013 - de heer G. van Rensch, lid sinds 1 april 2014 Van de commissie van toezicht maakten deel uit: Een rechter, een advocaat, een arts, een adviseur verbonden aan een consultancy bureau, een freelance doktersassistente, een senior S.P.V. bij de GGZ, Commissaris van Politie, een teamhoofd thuiszorg/gezondheidszorg, een stafmedewerker rechtbank Breda, een vakspecialist grenstoezicht Zeehavenpolitie, een medisch secretaresse, en een directeur? bedrijfsvoering Landelijk parket. Secretariaat De Commissie van Toezicht wordt in haar taak bijgestaan door de ambtelijk secretaris mw. mr. F. ten Bruggencate. Het secretariaat is sedert 1 januari 2013 formatief ondergebracht bij het Secretariaat van de Commissies van Toezicht regio Rotterdam, onderdeel van de sector Publiekrecht van de Rechtbank Rotterdam. 3. De Inrichting De Penitentiaire Inrichting Dordrecht bestaat uit verschillende regimes, t.w. een huis van bewaring voor mannen, een gevangenis voor mannen en een extra zorgvoorziening voor mannen (EVZ). Het aantal cellen is 372. Het aantal ingeslotenen kan variëren, in verband met de toepassing van plaatsing meerdere personen op een cel.
4. De Commissie van Toezicht Algemeen De Commissie vergaderde het afgelopen jaar 12 keer. Bij het eerste gedeelte van de vergadering vergaderen de leden zonder directie. In het tweede deel van de vergadering is altijd een vertegenwoordiging van de directie aanwezig. Hier wordt de Commissie op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen binnen het gevangeniswezen en van de praktische zaken binnen de inrichting. Daarnaast worden opmerkingen vanuit de weekcommissariaten wanneer nodig besproken. Alle leden van de Commissie van Toezicht en de directie hebben steeds, voorafgaande aan een vergadering, de in de vergaderingen te behandelen stukken ontvangen. De onderwerpen die op elke vergadering als vast agendapunt ter sprake komen zijn: - vaststellen van het verslag van de vorige vergadering; - de bespreking van de ingekomen stukken; - de beklagcommissie; - het verslag van de maand(week)commissaris; - mededelingen van de directeur; - indeling weekcommissariaten en samenstelling van de beklagcommissie; - mededelingen/verslag portefeuillehouders. Tijdens elke vergadering hebben de weekcommissarissen mondeling verslag gedaan van hun bezoeken aan de inrichting. Bij bijzondere voorvallen is hiervan melding gemaakt in de notulen. Bij de mededelingen van de directeur kwamen kwesties aan de orde, zoals:; - Personeel De Vestigingsdirecteur Jan Kees de Gier is per 1 september 2015 overgegaan naar P.I. Rotterdam De plv vestigingsdirecteur Wil Gevers gaat per 1 april 2015 naar Tilburg. In de loop van het jaar is hij opgevolgd door de heer Abdel Toulliss (voorheen P.I. Hoogvliet). Zaken gedetineerden betreffende: Mobiele telefoons Het aantal in de inrichting aanwezige mobile telefoons is sterk toegenomen. Onbekend is hoe deze binnenkomen. hier wordt uitgebreid onderzoek naar gedaan. Overigens geldt dit ook voor drugs. In het afgelopen jaar is een gedetineerde in de inrichting een natuurlijke dood gestorven en heeft er een suïcide plaatsgevonden. Voor de gedetineerden is een sportdag georganiseerd, hetgeen een enorm succes was. Men streeft er naar om dit jaarlijks te herhalen. P.I. Dordrecht neemt deel aan de pilot voedingssupplementen. In een aantal inrichtingen krijgen gedetineerden voedingssupplementen en in een aantal andere inrichtingen krijgt men placebo s. Doel is om te kijken of supplementen zinvol zijn voor gedetineerden.
De procedure voor verstrekking medicijnen is gewijzigd. Gedetineerden dienden zelf hun medicijnen op te halen bij het personeel. Inmiddels worden de medicijnen weer 4x per dag door het personeel uitgereikt. In verband met de nieuwe aanbesteding is Sodexo per 1 juni 2015 de leverancier van de voeding. Sodexo is in staat om meerdere voedingsvariaties samen te stellen en levert goede medische diëten. Er is een nieuwe regeling bezoek zonder toezicht ingevoerd. De huisregels worden hierop aangepast. - Huisregels - Dagprogramma Begin 2015 zijn nieuwe huisregels ingevoerd. Inmiddels zijn de regels vertaald in het Duits Engels en Frans. De regels liggen in de bibliotheek en op alle afdelingen ter inzage. Het nieuwe dagprogramma op basis van het Toetsingskader is per 1 maart 2015 gestart. - Masterplan gevangeniswezen - Urinecontrole De cel capaciteit zal teruggaan van 372 plaatsen naar 336 plaatsen. Waarvan 114 plaatsen gevangenisplaatsen zullen zijn en de overige Huis van Bewaring. een en ander zal veel impact hebben op het personeel, doordat hierdoor leegstand zal ontstaan(afdelingen F en B). Bij de urine testen worden de waarden boven de 1000 THC niet meer gespecificeerd. onder de 1000 THC nog wel. Deze methode is het gevolg van voortsschrijdend inzicht. Volgens nieuwe berekeningen dient men na 6 weken onder de 50 THC te zitten. Het voornemen om een speekseltest af te nemen alvorens een UC wordt gedaan is in Dordrecht nog niet ingevoerd. - Drugsontmoedigingsbeleid (DOB) - 6 persoonscel Per 1 april 2015 is een nieuw DOB ingegaan. Gevolg is dat bij druggebruik direct degradatie volgt. In de loop van het jaar zijn een aantal 6 persoonscellen in gebruik genomen. - Arbeid Er heeft een landelijke audit plaatsgevonden met betrekking tot de arbeid. P.I. Dordrecht heeft goed gescoord, t.w. de B-rating. Getracht wordt om de volgende keer de A-rating te behalen.
Bijzonderheden van de zijde van de commissie van toezicht bij de vergaderingen: - huisregels De commissie heeft de directie gevraagd om te bezien of de huisregels op iedere cel aanwezig kunnen zijn. - Verweerschriften - 6 persoonscel - Isolatie De commissie blijft aandacht vragen voor de verweerschriften. de voorzitter van de beklagcommissie heeft over dit onderwerp overleg gehad met de afdelingshoofden.- De commissie is voorstander van een uitgewerkt beleid ten behoeve van de 6 persoonscellen. Dit met name in het kader van de rechtszekerheid van de op deze cellen verblijvende gedetineerden. De commissie heeft uitgebreid het rapport isoleren in Detentie besproken en is voorstander van een protocol met betrekking tot isoleer plaatsingen. - Landelijke Dag Commissie van Toezicht Deze jaarlijks terugkerende dag is door een aantal leden van de Commissie van Toezicht bezocht. 5. De werkzaamheden van de maandcommissaris De Commissie van Toezicht bestaat momenteel uit 12 leden, inclusief de voorzitter. De leden komen uit verschillende maatschappelijke geledingen, zoals b.v. rechterlijke macht, maatschappelijk werk, medische sector. Bij toerbeurt, volgens een van tevoren vastgesteld schema, hebben telkens twee leden van de Commissie van Toezicht, de functie van maandcommissaris (hierna te noemen weekcommissaris) vervuld. Mr. Koningsveld en mr Hinfelaar, respectievelijk voorzitter van de Commissie van Toezicht en voorzitter van de Beklagcommissie, bezoeken 1x keer per jaar de inrichting als weekcommissaris en tevens bij bijzondere gebeurtenissen. Het rooster wordt jaarlijks vastgesteld. Bij verhindering wordt in onderling overleg geruild. In 2013 hebben de weekcommissarissen iedere week de inrichting bezocht. Gedetineerden kunnen door middel van een spreekbriefje kenbaar maken dat zij de weekcommissaris willen spreken. Deze briefjes worden gedeponeerd in de speciale brievenbus van de Commissie van Toezicht in de inrichting. Conform de Penitentiaire Beginselenwet worden ook de gedetineerden die een beklagformulier hebben ingediend bezocht door de weekcommissaris. De ervaring heeft geleerd dat een groot deel van de in de beklagformulieren aan de orde gestelde problematiek, ook buiten de beklagcommissie om, voor de betreffende gedetineerde afdoende geregeld kunnen worden. De gedetineerde wordt expliciet gevraagd of hij zijn beklag - na het bezoek van de weekcommissaris alsnog aan de beklagcommissie wenst voor te leggen of dat de klacht inmiddels naar tevredenheid is opgelost. Indien men het beklag wil doorzetten, krijgt betrokkene een bevestiging van ontvangst van zijn beklagformulier en wordt hij op de gebruikelijke wijze door de beklagcommissie gehoord.
Door deze werkwijze krijgen gedetineerden zeer snel aandacht van de Commissie van Toezicht, hetgeen leidt tot een beperking van de klachten te behandelen door de beklagcommissie. De weekcommissarissen brengen jaarlijks circa 700/750 bezoeken aan gedetineerden en spreken met hen over het door hen opgevoerd probleem. De beklagen en verzoekbriefjes behelzen uiteenlopende onderwerpen. Grotendeels kunnen deze op dezelfde wijze worden gerubriceerd als de klachtonderwerpen. Alle klachten, op- of aanmerkingen zijn na het bezoek door de weekcommissaris met het afdelingshoofd of een lid van de directie besproken. In de daarvoor geëigende gevallen is er direct een adequate oplossing gevonden en tot uitvoering gebracht. De weekcommissaris brengt op de eerstvolgende vergadering verslag uit van het tijdens het bezoek besprokene en de eventuele resultaten van het overleg daaromtrent met de directie c.q. afdelingshoofden Het schriftelijke verslag van de weekcommissaris wordt aan ieder lid van de commissie van toezicht verstrekt. Tijdens het bezoek van de weekcommissarissen, wordt door hen tevens iedere week de afzonderingsafdeling bezocht. In overleg met het dienstdoende personeel wordt bekeken of de daar verblijvende gedetineerde persoonlijk wordt bezocht. Het secretariaat wordt per e-mail op de hoogte gesteld van de plaatsingen op de isolatieafdeling, met de daarbij behorende bijzonderheden. Verslag portefeuillehouders Medische Dienst(MD) Sinds 2 jaar vind er ieder kwartaal een overleg plaats tussen het Hoofd Zorg en de portefeuillehouder medische zaken binnen de CvT. Afgelopen jaar heeft dit minder frequent plaats gevonden als gevolg van enkele mutaties binnen de MD. Wel is er een slot evaluatie over 2015 geweest. In 2015 zijn in totaal 44 medische klachten aangemeld bij de MD van de PI Dordrecht. Enkele zijn niet in behandeling genomen omdat de betrokken gedetineerden met ontslag waren. 1 Klacht is wel geteld en bemiddeld maar komt niet in onderstaande uitwerking voor omdat betrokkene wilde overleggen met zijn advocaat. Medisch inhoudelijke klachten (13): De meeste inhoudelijke klachten gaan over het al dan niet krijgen van de juiste hoeveelheid of het juiste middel, waarbij de discussie vaak gaat over de medicatie die de gedetineerde ook al buiten de PI zou gebruiken of omdat de gedetineerde meent dat hij gezien zijn gezondheid, met bepaalde medicijnen behandeld dient te worden. Dat hier vaak overleg met de huisarts of behandelaar om de hoek komt kijken, wordt niet door iedereen begrepen. Bij de verstrekking van medicijnen speelt snoepgedrag en handel in medicijnen een aparte rol. Ook de bescherming van de privacy in het contact met derden kan reden zijn dat niet direct aan de wensen van de gedetineerde voldaan kan worden, hetgeen tot klachten kan leiden. Klachten van organisatorische aard (26): Hierbij gaat het veelal over het al dan niet arbeidsongeschikt (AO) verklaard worden, het ongeschikt zijn voor verblijf op een MPC of het krijgen van de juiste matrassen. Binnen de PI wordt gezocht naar passende arbeid voor de gedetineerde. Als een gedetineerde buiten de PI, AO verklaard is wil dat niet zeggen dat hij binnen de PI geen passende arbeid kan verrichten. Het kost vaak tijd om een gedetineerde het verschil uit te
leggen tussen AO en passende arbeid. In alle gevallen wordt de medische kaart uit een andere PI, opnieuw beoordeeld. De MD hanteert de regel dat iedere gedetineerde in principe geschikt is voor een MPC, tenzij er aanwijzingen zijn dat er van het tegendeel sprake is. Hiervan kan reeds sprake zijn bij binnenkomst (intake gesprek) of gedurende het verblijf in de PI. Opzet is om per individu te kijken of er contra indicaties zijn voor een verblijf in een MPC. Dit kan dus proactief zijn(md) of reactief door de gedetineerde. Klachten in de relationele sfeer (3): De communicatie tussen de gedetineerde en de MD speelt hierbij een cruciale rol. Begrijpelijke taal, in eenvoudig Nederlands of een andere taal, is daarbij van belang, vaak zorgt een tweede gesprek voor meer duidelijkheid. Klachten doorgestuurd naar de medisch adviseur van het ministerie (12): In 2015 zijn alle 12 klachten die doorgestuurd zijn naar de medisch adviseur, ongegrond verklaard. Klachten doorgestuurd naar de CvT (6): Deze klachten bleken uiteindelijk niet van medisch inhoudelijke aard te zijn. Afgehandelde klachten: 20. Winkel en voeding Momenteel heeft PI Dordrecht een contract met de firma A.P.S. dat loopt tot 1 mei 2015. De gedetineerden kunnen artikelen bestellen door middel van het invullen van een wekelijkse winkellijst. De goederen worden door de franchisenemer, welke een winkelruimte heeft in een arbeidszaal, in zogenaamde Billyboxen gedaan en uitgeleverd aan de gedetineerden. Voordelen A.P.S.: -Fysiek een winkel aanwezig dus eventuele omissies kunnen direct worden opgelost. -Mogelijkheid tot bestellen van artikelen die niet op enige bestellijst voorkomen. -Meerdere uitlevermomenten in de week. Nadelen A.P.S.: Er zijn veel klachten. De Gedeco heeft zelfs een klacht neergelegd bij de Ombudsman, met name over het prijsbeleid. Er is nauwelijks tot geen controle over te leveren artikelen en prijzen. Het gevoel ontstaat dat A.P.S. kunstmatig de prijzen hoog houdt van artikelen die goed lopen en prijzen laag houdt van artikelen die niet goed lopen. A.P.S. is processen in eigen beheer gaan doen. Toch daalden de prijzen van veel artikelen niet. Verder waren er klachten over versheid van groente en fruit en de verhoudingen gewicht-prijs die niet controleerbaar waren. Ook waren er diverse klachten over niet geleverde artikelen, met name telefoonkaarten en tabakswaren. Andere nadelen zijn: -half bevroren goederen die niet meer mogen worden ingevroren. -de winkelier houdt een werkzaal bezet -langdurig contract met looptijd van 5 jaar Begin 2014 is besloten om het contract met A.P.S. op te zeggen. Een aantal alternatieven voor de winkel is bekeken, zoals uitlevering door PI Zoetermeer en PI Vught, die beide een interne winkel hebben welke door de inrichtingen zelf wordt geëxploiteerd en de mogelijkheid hebben om een externe inrichting als PI Dordrecht toe te voegen. Aan beide inrichtingen zijn werkbezoeken afgelegd. De keuze is gevallen op PI Vught. Met de keuze werd rekening gehouden met de HACCP-normering hygiëne/temperatuur, garantie optimale kwaliteit, wijze van verpakking, transport en overdracht, nalevering, minimale aankoopbedragen, vrachtkosten en wijze van registratie en creditatie. Het contract betreft levering volgens de
landelijke winkellijst. Het assortiment en de prijzen zijn landelijk vastgesteld. De gedetineerde ontvangt twee kratten; een met versproducten en een met DKW-producten. Deze worden d.m.v. afsluitproppen afgesloten. Uitlevering geschiedt door gedetineerden zelf; er is 1 uur berekend voor het lossen van de goederen in verband met de HACCP. Per 1 mei 2015 worden de boodschappen door de P.I. Vught geleverd. Bejegening De vele ontwikkelingen in het gevangeniswezen (GW) en daaruit voortvloeiend de vele veranderingen in de dagelijkse praktijk, zowel voor de piw-ers/bewa s als voor de gedetineerden, zijn voortdurend onder de aandacht geweest van de CvT. De CvT heeft gepoogd speciale aandacht te geven aan de ontwikkeling naar zespersoons cellen, meer specifiek op welke wijze gedetineerden daarvoor in aanmerking zouden komen en op welke wijze hun rechtspositie gewaarborgd zou zijn. Echter door de snelheid van de veranderingen binnen het GW bleek deze aandacht geen directe prioriteit meer te hebben. De CvT heeft in 2015 doorgeborduurd op haar speerpunt van 2014, namelijk het onderzoeken van haar rol en functie van haar bezoek aan gedetineerden die in de ISO verblijven en niet zelf om een bezoek verzoeken of geen klacht hebben ingediend. Het uitgangspunt is dat plaatsing in de ISO feitelijk een extra vrijheidsbeneming binnen een vrijheidsbeneming is en dat hier ook voor de CvT een rol is weggelegd. De CvT heeft dan ook in haar jaarlijkse themabijeenkomst middels een PP presentatie en discussie - aandacht besteed aan de praktijk van het Isoleren en de gevolgen daarvan voor de gedetineerden. Dit sloot mooi aan bij de landelijke discussie binnen het GW en PI Dordrecht. Daarnaast heeft de CvT in haar vergadering met de directie dezelfde PP gepresenteerd en met hen naar tevredenheid - de discussie aangegaan.
6. De Beklagcommissie De beklagcommissie wordt samengesteld uit leden van de Commissie van Toezicht. Mr Hinfelaar en mr Koningsveld wisselen elkaar bij toerbeurt af als voorzitter van de beklagcommissie. Samenstelling Voorzitter : mr I.M.A. Hinfelaar of mr F.J. Koningsveld leden : Voor de twee overige leden van de beklagcommissie wordt jaarlijks een schema opgesteld, waardoor ieder lid van de commissie van toezicht een aantal keren bij de beklagzitting aanwezig is. secretaris : mw mr F. ten Bruggencate De werkwijze Aan het begin van het lopende jaar wordt een zittingsschema vastgesteld op basis van één zitting per twee weken. De daarvoor in aanmerking komende klaagschriften zijn steeds behandeld door de beklagcommissie. Zeer eenvoudige klachten en klachten die naar het oordeel van de voorzitter van de beklagcommissie kennelijk ongegrond of kennelijk niet ontvankelijk waren, zijn door de voorzitter schriftelijk afgehandeld. Bij de klachtenbehandeling wordt eerst bezien of de klacht ontvankelijk is, dat wil zeggen valt onder de wettelijk genoemde beklaggronden conform artikel 60 Penitentiaire Beginselenwet. Daarnaast wordt bekeken of de klacht is ingediend binnen redelijke termijn. Indien dit het geval is wordt de klacht verder behandeld en gegrond of ongegrond verklaard. Wordt een klacht gegrond verklaard, dan kan aan de gedetineerde compensatie worden toegekend. Zowel de directeur, als de gedetineerde kunnen tegen een uitspraak van de beklagcommissie in beroep gaan bij de Beroepscommissie uit de Centrale Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming Sedert 2013 streeft de beklagcommissie er naar, zoveel mogelijk klachten tijdens de zitting mondeling af te doen. Afgezien van de werkbesparing, levert dit naar de mening van de beklagvoorzitter als groot voordeel op, dat aan klager direct, uitgebreid en met redenen omkleed door de voorzitter de beslissing op zijn beklag wordt medegedeeld. Het is de ervaring van de beklagcommissie dat deze gevolgde werkwijze zeer naar tevredenheid van betrokkenen werkt. Bij de behandeling van de klachten door de beklagcommissie was steeds een directielid aanwezig.
7. Cijfers Overzicht klachten 2015 Geregistreerde klachten 906 (uitstroom 997) verzoeken tot rogatoire horen 56 Overgedragen klachten 14 Uitspraken mondelinge uitspraken 187 schriftelijk gemotiveerd 275 gegrond 47 ongegrond 120 niet ontvankelijk 249 Ingetrokken klachten door klager zelf 244 na bemiddeling 266
Overzicht klachten per onderwerp Activiteiten (arbeid) 38 Activiteiten (diversen) 24 Activiteiten (luchten) 19 Activiteiten (sport) 5 Bejegening 24 Bewegingsvrijheid 0 Contact buitenwereld (telefoneren) 20 Contact buitenwereld (bezoek) 69 Contact buitenwereld (post) 16 Controle 19 DBT 50 Disciplinaire straf 153 Geweld 4 Informatie/procedure 85 Nog onbekend 2 Ordemaatregel 6 Persoonlijke voorwerpen 87 Regime 13 Rekening courant 21 Overplaatsing (extern) 19 Overplaatsing (intern) 22 Transport 2 Schadeverhaal 1 Verlaten inrichting 40 Verzorging (diversen) 77 Verzorging (levensbeschouwing) 4 Verzorging (medisch) 30 Verzorging (persoonlijk) 15 Slot Dit jaarverslag is vastgesteld op de vergadering van de commissie van toezicht van en is door de voorzitter en de secretaris getekend.